Strach przed zakażeniem koronawirusem może skutecznie sparaliżować pracowników przed przyjściem do pracy w szkole. Nieusprawiedliwiona nieobecność może prowadzić do szeregu konsekwencji dla nauczyciela czy pracownika niepedagogicznego. Przepisy przewidują również sytuacje, kiedy pracownik może skutecznie odmówić wykonywania pracy bez żadnych konsekwencji.

Okres zawieszenia zajęć jest okresem pracy

Ograniczenie funkcjonowania jednostek systemu oświaty polega na zawieszeniu prowadzenia działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej. Formalnie jednak szkoła jako zakład pracy funkcjonuje.  Oznacza to konieczność zaplanowania pracy zarówno dla nauczycieli, ale i pracowników niepedagogicznych, również w kontekście ich przebywania w miejscu pracy.

Obecność fizyczna w szkole

Nauczycielom, ale i pracownikom na niektórych stanowiskach niepedagogicznych (szczególnie tym, którzy pracują na dokumentach, np. księgowy, pracownik kadrowo-płacowy, ale i informatyk), możliwe jest wprowadzenie pracy zdalnej. Zgodnie z art. 3 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych w celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może polecić pracownikowi (również nauczycielowi) wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna).

W większości jednak przypadków trudno polecić wykonywanie obowiązków zdalnie, np. nauczycielom (którzy z różnych względów nie mają dostępu do środków komunikacji na odległość, internetu, komputera, generalnie sprzętu, na którym mogą wykonywać obowiązki w domu), sprzątaczkom, woźnym, konserwatorom, sekretarzom, itd. W takich sytuacjach pracodawca powinien zapewnić możliwość ich bezpiecznego przebywania i wykonywania pracy na terenie szkoły.

Są również i pracownicy, którym dyrektor nie zlecił pracy zdalnej, i nie ma dla nich pracy w szkole, jak kucharki, intendenci, pomoce nauczycieli. Dyrektorowi pozostają wówczas dwie możliwości. Po pierwsze, zezwolić tym pracownikom na pozostawanie w gotowości do pracy w domu. Po drugie, może powierzyć pracownikowi inną pracę (art. 81 § 3 Kodeksu pracy).

Środki ochrony w sytuacji świadczenia pracy w szkole

W przypadku pracowników wykonywującym obowiązki służbowe na terenie szkoły dyrektor powinien zapewnić im odpowiednie warunki do wykonywania tych obowiązków. Odpowiednie warunki to takie związane z bezpieczeństwem i higieną pracy. Powinien zastanowić się nad tym, jakie procedury wdrożyć i jakie środki bezpieczeństwa wprowadzić, aby pomóc pracownikom. 

Jeżeli chodzi o środki bezpieczeństwa, to w tym przypadku przede wszystkim środki higieny osobistej i dostęp do urządzeń higieniczno-sanitarnych (art. 233 Kodeksu pracy) – w szczególności środki do mycia rąk wysokiej jakości o właściwościach dezynfekujących; maseczki i rękawiczki dla pracowników mających kontakt z rodzicami, czy innymi osobami, które pojawiają się w placówce.

Dyrektor powinien również wdrożyć określone polecenia co do systematycznego wietrzenia pomieszczeń, częstego mycia rąk, a także dezynfekowania miejsca pracy przed i po jej zakończeniu. Powinien zalecić, by pracownicy nie podawali rąk na przywitanie a także, by starali zachowywać odległość od innych osób (również współpracowników). Może podjąć decyzję, co do ograniczonej możliwości poruszania się osób z zewnątrz po terenie jednostki, skracać w razie potrzeby czas pracy pracowników czy wprowadzać zadaniowy czas pracy (na mocy porozumienia z pracownikiem), tak, żeby po wykonaniu zadań pracownik mógł pójść do domu (art. 140 Kodeksu pracy).

Kiedy pracownik może odmówić wykonywania pracy?

Reguluje to art. 210 Kodeku pracy wprowadzając pewne przesłanki, które muszą być spełnione.

W razie, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

Zatem formalnie w warunkach szkolnych powinny być spełniona dwie przesłanki jednocześnie:

1) warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp (nie tylko za spełnienie formalnych wymogów bezpieczeństwa pracy, ale także za zapewnienie faktycznego bezpieczeństwa, wyrok Sądu Najwyższego z 13 września 2016 r., III PK 146/15),

2) warunki pracy stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika.

Pracownik nie może odmówić świadczenia pracy tylko dlatego, że boi się zarażenia koronawirusem. Sam strach nie może być podstawą do odmowy wykonywania pracy. Chodzi o zagrożenie bezpośrednie dla życia i zdrowia pracownika. Nie może to być zagrożenie wyłącznie potencjalne ani takie, które mogłoby jedynie pośrednio szkodzić jego zdrowiu. Należy przyjąć, że musi to być zagrożenie realne i obiektywnie sprawdzalne (np. w formie oficjalnych komunikatów sanepidu, wprowadzenia stanu epidemicznego). W razie ewentualnego sporu, czy pracownik miał prawo do zaprzestania pracy, wykazanie zgodności z prawem swego zachowania ciąży na pracowniku. Będzie musiał wykazać, że warunki, w jakich przyszło mu pracować nie są odpowiednie do przepisów (dyrektor nie zapewnił środków ochrony indywidualnej, nie wdrożył określonych procedur związanych z pracą w okresie epidemii, o których pisałem) i jednocześnie brak tych zabezpieczeń stwarza bezpośrednie zagrożenia dla zdrowia i życia w kontekście obowiązującej epidemii.

Przed powstrzymaniem się od wykonywania pracy pracownik powinien powiadomić dyrektora (por. wyrok SN z 9.05.2000 r., I PKN 619/99). Ponadto nie może ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla niego konsekwencji z powodu powstrzymania się od pracy, a za ten czas zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Wyjaśnienia PIP

W związku z licznymi wątpliwościami, dotyczącymi stosowania przepisów prawa pracy odnoszących się do relacji między pracodawcą a pracownikami w sytuacji zagrożenia zarażeniem koronawirusem SARS-CoV-2, Państwowa Inspekcja Pracy przygotowała odpowiedzi na pytania dotyczące tej problematyki: 

https://www.pip.gov.pl/pl/wiadomosci/108072,wyjasnienia-pip-w-zwiazku-z-koronawirusem.html

Co może dyrektor, gdy pracownik nie stawi się do pracy?

Jeżeli dyrektor nie uznaje nieobecności pracownika za usprawiedliwione, może podjąć różne działania - począwszy od zastosowania kar porządkowych, po zwolnienie dyscyplinarne w przypadku pracowników niepedagogicznych. Nauczyciela nie można zwolnić dyscyplinarnie, ale można uznać, że nieusprawiedliwienie nieobecności może być przesłanką do skierowania sprawy do rzecznika dyscyplinarnego (w ramach odpowiedzialności dyscyplinarnej).

Podstawa prawna:

• ustawa z 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 374),
• art. 81, art. 140, art. 210, art. 233 ustawy z 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.).

Dariusz Skrzyński

20-03-2020

Nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania od 1 września 2019 miał ograniczony etat, na co podpisał zgodę. Od 28 października 2019 r. doszły godziny w ramach zindywidualizowanej ścieżki kształcenia. Dyrektor przydzielił te godziny nauczycielowi do pełnego etatu.  Czy w porozumieniu z nauczycielem należy wskazać datę końcową tej zmiany zgodnie z orzeczeniem poradni? 

Zgodnie z treścią art. 22 ust. 2 Karty Nauczyciela zasada ograniczenia zatrudnienia nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania do wymiaru nie niższego niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć i proporcjonalnego zmniejszenia wynagrodzenia dokonywana jest za zgodą nauczyciela z przyczyn, o których mowa w art. 20 ust. 1 KN, jeżeli nie ma możliwości zatrudnienia nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć oraz nie istnieją warunki do uzupełnienia tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych w innej szkole. W myśl art. 22 ust. 2b KN w razie powstania możliwości podjęcia przez nauczyciela, któremu ograniczono wymiar zatrudnienia, pracy w wymiarze wyższym niż wynikający z tego ograniczenia, w tej samej szkole, na tym samym lub za zgodą nauczyciela na innym stanowisku, pod warunkiem posiadania przez nauczyciela wymaganych kwalifikacji, dyrektor szkoły ma obowiązek w pierwszej kolejności zwiększyć wymiar zatrudnienia tego nauczyciela.

Do 31 sierpnia 2019 r. obowiązuje jeszcze przejściowa regulacja ograniczania zatrudnienia w związku z likwidacją gimnazjów, czy oddziałów gimnazjalnych, która umożliwia zmniejszenie etatu również powyżej 1/2 etatu. Od 1 września 2019 r. ograniczenie jest możliwe maksymalnie do 1/2 etatu.

Dwie regulacje dotyczące ograniczenia zatrudnienia

Obecnie jeszcze mamy dwie procedury dotyczące ograniczania zatrudnienia.

Pierwsza podstawowa uregulowana jest w art. 22 ust. 2 Karty Nauczyciela i dotyczy nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania.

Z tej regulacji wynika, że można ograniczyć zatrudnienie maksymalnie do 1/2 etatu.

Druga procedura ograniczania zatrudnienia uregulowana jest w art. 225 ust. 2 i 5 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe i dotyczy szkół z oddziałami gimnazjalnymi - nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania lub umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze zajęć, jeżeli dalsze zatrudnienie w pełnym wymiarze zajęć nie jest możliwe.

W tym przypadku można ograniczyć zatrudnienie również powyżej 1/2 etatu.

O pojawiających się rozbieżnościach interpretacyjnych co do stosowania art. 225 piszemy w artykule: Kiedy stosować art. 20 Karty Nauczyciela, a kiedy art. 225 i 226 Przepisów wprowadzających Prawo oświatowe?

Ograniczenie zatrudnienia od 1 września tylko do 1/2 etatu

W praktyce pojawiły się wątpliwości, czy można ograniczyć zatrudnienie nauczyciela poniżej 1/2 pensum także na rok szkolny 2019/2020? Na tak postawione pytanie należy odpowiedzieć – NIE. Już wyjaśniam dlaczego.  Otóż w roku szkolnym 2019/2020 klasy gimnazjalne nie będą już istnieć, dlatego nie można mówić o względach organizacyjnych szkoły z klasami gimnazjalnymi, które mogłyby uzasadniać ograniczenie zatrudnienia poniżej połowy etatu (zob. art. 225 ust. 5). Tym samym proponując ograniczenie zatrudnienia na rok szkolny 2019/2020 bez względu czy następuje to na podstawie art. 22 ust. 2 Karty Nauczyciela, czy art. 225 ust. 2 i 5 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe, należy zagwarantować nauczycielowi co najmniej połowę obowiązkowego wymiaru zajęć.

Podstawy prawne:

• art. 225 ust. 2 i ust. 5 ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60 ze zm.),
• art. 22 ust. 2 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2018 r. poz. 967ze zm.).

Dariusz Skrzyński

11-05-2019

Jednym z aktów prawnych, na które od jakiegoś czasu czekają placówki oświatowe jest ustawa o opiece zdrowotnej nad uczniami. Jesteśmy już na ostatniej prostej, mianowicie w dniu 9 maja br. Senat RP przyjął bez poprawek „Ustawę o opiece zdrowotnej nad uczniami”, tym samym czeka ona już tylko na podpis Prezydenta.

Jej celem jest zapewnienie uczniom równego dostępu do opieki zdrowotnej w szkole oraz zagwarantowanie dostępu dzieci i młodzieży do gabinetów stomatologicznych.

Zgodnie z zapisami ustawy opieka zdrowotna obejmować będzie teraz opiekę profilaktyczną, promocję zdrowia oraz opiekę stomatologiczną, i będzie sprawowana nad uczniami:

• Profilaktyczna opieka zdrowotna - do ukończenia przez uczniów 19 roku życia,a w przypadku uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego – do ukończenia szkoły ponadpodstawowej, zaś
• Opieka stomatologiczna - do ukończenia przez uczniów 19. roku życia.

Uwaga! Opieką zdrowotną nie zostali objęcisłuchacze szkół dla dorosłych, branżowych szkół II stopnia i szkół policealnych oraz uczniowie szkół artystycznych realizujących wyłącznie kształcenie artystyczne.

Wedle przepisów opiekę będą sprawowali:

• pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania albo higienistka szkolna
• lekarz dentysta,
• higienistka stomatologiczna (w ramach współpracy z lekarzem dentystą udzielającym świadczeń stomatologicznych finansowanych ze środków publicznych) w zakresie edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia jamy ustnej.

Miejscem udzielania świadczeń będzie natomiast:

• gabinet profilaktyki zdrowotnej,
• gabinet stomatologiczny w szkole lub poza szkołą albo dentobus.

Co ważne, w myśl przepisów (art. 6 ust. 3) rodzice będą mieli prawo wyboru innego miejsca udzielania świadczeń stomatologicznych.

Brak sprzeciwu na profilaktykę zdrowotną, zaś zgoda rodziców, pełnoletnich uczniów na świadczenia ogólnostomatologiczne

Świadczenia zdrowotne w zakresie promocji zdrowia, edukacji zdrowotnej i profilaktyki będą udzielane w sytuacji braku sprzeciwu rodziców oraz pełnoletnich uczniów, z zastrzeżeniem obowiązku przekazania tym osobom informacji o zakresie opieki zdrowotnej oraz prawa do zgłoszenia sprzeciwu. Ponadto koniecznym będzie umieszczenie informacji o zakresie opieki zdrowotnej udzielanej uczniom w ogólnodostępnym miejscu w szkole. 

Wykonanie świadczeń ogólnostomatologicznych (art. 9 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1) przez lekarza dentystę zawsze będzie wymagało zgody rodziców lub pełnoletnich uczniów.

„Art. 7. 1. Osoby sprawujące opiekę zdrowotną nad uczniami, o których mowa w art. 3 ust. 1–3, są obowiązane do przestrzegania praw pacjenta, o których mowa w ustawie z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2017 r. poz. 1318, z późn. zm.4) ), w szczególności zachowania w tajemnicy informacji uzyskanych w związku ze sprawowaniem tej opieki, w tym związanych ze stanem zdrowia uczniów, oraz poszanowania intymności i godności uczniów w czasie udzielania im świadczeń zdrowotnych.

2. Profilaktyczna opieka zdrowotna oraz opieka stomatologiczna nad uczniami w zakresie, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2, jest sprawowana w przypadku braku sprzeciwu rodziców albo pełnoletnich uczniów.
3. Rodzice na pierwszym zebraniu rodziców oraz pełnoletni uczniowie na pierwszych zajęciach z wychowawcą w roku szkolnym uzyskują informację o zakresie opieki zdrowotnej oraz o prawie do wyrażenia sprzeciwu, o którym mowa w ust. 2, złożonego w formie pisemnej do świadczeniodawcy realizującego opiekę. Informację tę umieszcza się ponadto w miejscu ogólnie dostępnym w szkole.
4. Opieka stomatologiczna w zakresie, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1, wymaga pisemnej zgody rodziców albo pełnoletnich uczniów, wyrażonej po uzyskaniu informacji, o której mowa w art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Zgodę wyraża się przed udzieleniem świadczenia zdrowotnego.

Zadania dyrektor i organu prowadzącego

Zadaniem organu prowadzącego jest zapewnienie uczniom możliwości korzystania z gabinetu profilaktyki zdrowotnej w szkole i gabinetu dentystycznego. W przypadku braku gabinetu dentystycznego w szkole, organ prowadzący szkołę zawiera porozumienie z podmiotem prowadzącym działalność leczniczą z zakresu leczenia stomatologicznego dla dzieci i młodzieży, określając sposób organizacji udzielania tych świadczeń.

Dyrektor i organ prowadzący szkołę odpowiadają za zapewnienie warunków organizacyjnych opieki zdrowotnej nad uczniami w szkole.

Opieka zdrowotna nad uczniami przewlekle chorymi

W ustawie została uregulowana także opieka zdrowotna nad uczniami przewlekle chorymi. Opieka ta będzie realizowana przez pielęgniarkę albo higienistkę szkolną, która współpracuje z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej, rodzicami, pełnoletnim uczniem, dyrektorem i pracownikami szkoły. Będą oni wspólnie określać sposób opieki nad uczniem, dostosowany do stanu jego zdrowia w sytuacji konieczności podawania leków oraz wykonywania innych czynności podczas pobytu dziecka w szkole. Ustawa dopuszcza możliwość podawania leków i wykonywanie innych czynności podczas pobytu ucznia w szkole przez pracowników szkoły wyłącznie za ich pisemną zgodą:

„Art. 21. 3. Podawanie leków lub wykonywanie innych czynności podczas pobytu ucznia w szkole przez pracowników szkoły może odbywać się wyłącznie za ich pisemną zgodą.”

Dyrektor szkoły obowiązany jest zapewnić możliwość zdobycia wiedzy na temat sposobu postępowania wobec uczniów przewlekle chorych lub niepełnosprawnych.

„Art. 22. Dyrektor szkoły zapewnia pracownikom szkoły szkolenia lub inne formy zdobycia wiedzy na temat sposobu postępowania wobec uczniów przewlekle chorych lub niepełnosprawnych, odpowiednio do potrzeb zdrowotnych uczniów.”

Minister zdrowia, może ogłosić, w drodze obwieszczenia, zalecenia postępowania dotyczące opieki nad uczniami przewlekle chorymi lub niepełnosprawnymi w szkole, opracowane przez odpowiednie stowarzyszenia lub towarzystwa naukowe o zasięgu krajowym, zrzeszające specjalistów w danej dziedzinie medycyny, zgodnie z postanowieniami ich statutów.

Pielęgniarka lub higienistka szkolna będzie mogła uczestniczyć w posiedzeniach rady pedagogicznej

Ustawa określiła także zakres współpracy pomiędzy rodzicami a pielęgniarką szkolną oraz współpracy między podmiotami sprawującymi tę opiekę oraz podmiotami zapewniającymi jej warunki organizacyjne, a także jej zapisy zapewniły możliwość uczestniczenia pielęgniarki szkolnej lub higienistki w posiedzeniach rady pedagogicznej oraz zebraniach rady rodziców w celu omówienia zagadnień z zakresu edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia uczniów - art. 30 ustawy wprowadza przepisy zmieniające ustawę z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe w zakresie możliwości uczestniczenia pielęgniarki albo higienistki szkolnej w posiedzeniach rady pedagogicznej oraz zebraniach rady rodziców w celu omówienia zagadnień z zakresu edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia uczniów.

Art. 30 ustawy:

„W art. 69 dodaje się ust. 8 w brzmieniu:

„8. Na wniosek dyrektora szkoły pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania albo higienistka szkolna przedstawia na posiedzeniach rady pedagogicznej zagadnienia z zakresu edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia uczniów, z zachowaniem w tajemnicy informacji o stanie zdrowia uczniów.”;

w art. 83 po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:

„1a. W zebraniach rady rodziców może uczestniczyć pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania albo higienistka szkolna w celu omówienia zagadnień z zakresu edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia uczniów, z

Patostreaming to pokazywanie w internecie przemocy i wulgarnych treści, niekiedy będących łamaniem prawa. W Polsce zjawisko to nasila się w skali nieznanej w innych krajach. Nadawcy tych treści zarabiają na nich. Internauci wpłacają im też pieniądze za to, że zrobią coś odrażającego czy okrutnego   (znęcanie się nad osobą bliską, bicie, poniżanie). Treści te mogą oglądać dzieci, czego rodzice często nie są świadomi. O skali zjawiska alarmują organizacje pozarządowe, wychowawcy, psychologowie, badacze społeczni.

Podczas konferencji „Patotreści w internecie – niebezpieczna codzienność naszych dzieci” 30 maja 2019 r. w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich zaprezentowano raport z badań Patotreści w internecie, opracowany przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę we współpracy z Rzecznikiem Praw Obywatelskich, przy wsparciu Orange Polska. To pierwsza próba naukowego zdiagnozowania tego zjawiska, opisania jego specyfiki, skali, potencjalnego wpływu na młodych odbiorców oraz jego ram prawnych.

Celem spotkania była również dyskusja nt. możliwych rozwiązań, wypracowywanych przez Okrągły Stół do walki z patotreściami w internecie, powołany przy Rzeczniku Praw Obywatelskich. Ma on służyć ograniczeniu zjawiska patotreści m.in.  poprzez działania edukacyjne kierowane do różnych grup społecznych (dzieci, rodzice) i zawodowych (nauczyciele, organy ścigania, platformy internetowe). Chodzi też o zwrócenie uwagi na konieczność egzekwowania odpowiedzialności prawnej osób tworzących i publikujących patotreści.

W spotkaniu uczestniczyli: Wanda Buk, wiceminister cyfryzacji i  Rzecznik Praw Dziecka Mikołaj Pawlak.

Jak mówił Adam Bodnar, wszystko zaczęło się od skargi obywatela, która wpłynęła rok temu do Biura RPO. Skarżył się, że sąsiedzi zakłócają życie, słychać kłótnie, występuje przemoc, jest alkohol; często przyjeżdża policja. Okazało się, że sąsiad transmituje to wszystko w sieci, za co dostaje pieniądze.  – Zajęliśmy się sprawą, powołaliśmy Okrągły Stół – dodał RPO.

Wnioski raportu

Wyniki badań przedstawił Łukasz Wojtasik, członek zarządu Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę. Przeprowadziła je wśród 400 polskich nastolatków w wieku 13-15 lat w marcu i kwietniu 2019 r. firma Focus Group Interviews na zlecenie Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, przy wsparciu Orange Polska.

O patotreściach słyszało 84% badanych. 37% zadeklarowało, że oglądało tego typu nagrania (w tym 15 proc, - regularnie). 43% ma z nimi kontakt  co najmniej raz w tygodniu.

Głównym źródłem wiedzy jest informacja ustna od osoby znajomej (53% wskazań). 30% trafiło na patotreści przypadkiem, bo np. wyświetliły się jako polecane przez strony lub aplikacje z filmami. 29% badanych  usłyszało o tym w mediach. Dla 27% respondentów źródłem informacji był link od znajomych.

Ciekawość to najczęstszy powód oglądania patotreści -  wskazuje ją trzy czwarte  badanych. Mniejsze znaczenie  mają takie powody, jak: nuda (29%), chęć rozrywki (24%) oraz chęć bycia na czasie (10%). Oglądający patotreści robią to najczęściej regularnie – średnio 5 razy w miesiącu. 43% nastolatków ma kontakt z tego typu materiałami co najmniej raz w tygodniu.

Respondenci deklarują, że najczęściej oglądają shoty, czyli wybrane fragmenty patostreamów na YouTube (73%). Są one dla młodzieży bardziej interesujące od długich relacji na żywo. Patostreamy ogląda 45%, a posty w mediach społecznościowych z  takimi treściami śledzi 40% nastolatków.

65% respondentów deklaruje, że podjęło jakąkolwiek aktywność po oglądaniu patotreści. Najczęściej oznaczali oni filmy jako nielubiane (47%). Trzy kolejne aktywności o porównywalnym odsetku wskazań (ok. 30%), to: udostępnianie treści znajomym, polubienie filmu oraz komentowanie shotów na YouTube.  18% udziela się podczas patostreamów na czacie. 5% nastolatków wpłaca patostreamerom darowizny.

Większość osób (88%), które oglądały patotreści, twierdzi, że było to dla nich niepokojące doświadczenie. Wielokrotnie takie odczucia po obejrzeniu tego typu materiałów miała 23%.

Patotreści postrzegane są przez młodzież przede wszystkim jako szkodliwe, zachęcające innych do naśladowania patologicznych zachowań (87%), a co za tym idzie powinny być zakazane w internecie (82%). Bardziej krytyczne w stosunku do tych materiałów są osoby, które ich nie oglądały, a tylko o nich słyszały. Krytycznie częściej wypowiadają się  dziewczęta. Młodsze dzieci (10-12) są bardziej skłonne do oglądania tych treści.

38% badanych uważa, że patotreści pokazują prawdziwe życie. Tylko co piąty widz  deklaruje, że lubi je oglądać.

Każdy z respondentów, którzy widzieli patotreści, potrafił podać przynajmniej jednego ich twórcę. Wskazuje to na stosunkowo dużą rozpoznawalność nadawców. Zarazem  tylko 18% zgadza się ze stwierdzeniem, że niektórzy twórcy tego typu nagrań im imponują.

Niepokojąco wysoki jest odsetek osób (38%), które zgadzają się z tym, że zamieszczanie takich nagrań w sieci to dobry sposób na zarabianie pieniędzy. Ilustruje to wypowiedź jednego z respondentów wywiadu grupowego: „Żadne pieniądze nie śmierdzą”.

59% badanych wskazało, że ktoś dorosły rozmawiał z nimi na temat patotreści. Najczęściej był to rodzic (59%), częściej mama (51%) niż tata (33%). 17% osób deklaruje, że rozmowę o tym problemie podjął nauczyciel lub nauczycielka, a 7%, że  psycholog lub pedagog szkolny.

Głosy panelistów

Prof. Anna Giza-Poleszczuk z Uniwersytetu Warszawskiego wskazywała, że wiele dzieci czuje się pozbawionych uwagi ze strony dorosłych, którzy po 1989 r. rzucili się w wir pracy, a zaniedbali relacje społeczne, w tym we własnych rodzinach. - Im więcej coś takiego oglądamy, tym bardziej to się staje „normalne”. A normalnego człowieka serce boli, jak to ogląda – mówiła. Według niej wyjściem jest szczepienie wrażliwości, która sprawi że młodzi ludzie nie będą tego chcieli oglądać.

Adam Bodnar zwrócił uwagę, że w patostreamingu występują konkretni ludzie - ofiary przemocy czy poniżania, których nikt nie broni. Co więcej, ludzie wpłacają pieniądze, by były one bite czy poniżane. Ocenił że w tej sprawie występuje swego rodzaju  zaniechanie organów ścigania; przestępstwa z internetu są ścigane dość niemrawo.

Zdaniem Konrada Ciesiołkiewicza, dyrektora w Orange Polska zajmującego się społeczną odpowiedzialnością przedsiębiorstw, trzeba postawić na edukację, także tę nieformalną. Instytucje państwa nie są w stanie sobie z tym zjawiskiem poradzić. Trzeba zbudować szeroką koalicję do walki z tym zjawiskiem. Walka z nim zaczyna się tam, gdzie dochodzi do spotkania z drugim człowiekiem. A dziś są one za rzadkie.

Według terapeutki Ewa Dziemidowicz patotreści wpływają na to, jak młodzi ludzie  postrzegają świat. Oni mogą przyjmować prezentowane w sieci postawy jako coś obowiązującego. Kluczowa jest tu rola rodziców. Musimy o tym rozmawiać, jakie potrzeby dziecka powodują, że takie rzeczy ogląda. Musimy pokazywać coś lepszego po naszej stronie. A rocdzice często tego nie potrafią.

Jak mówił prok. Maciej Młynarczyk, skuteczne ściganie patostreamerów jest możliwe bez zmian prawa. Przeszkody sprowadzają się zaś do świadomości i wrażliwości policji, prokuratury, administratorów serwisów, sadów i społeczeństwa jako całości. Jak podkreślił prokurator, przestępstwa patostreamerów to głównie sprawy ścigane z oskarżenia prywatnego albo na wniosek - w żargonie prawniczym zwane „michałkami”. Prokuratura może zaś objąć takie sprawy ściganiem, jeśli przemawia za tym interes społeczny. - Konflikty między nietrzeźwymi obywatelami pozostawiam zatem im samym, ale patostreaming to coś innego, to nie zwykły „michałek” - wskazał Maciej Młynarczyk. Zatem da się ścigać te przestępstwa, ale ktoś musi o nich najpierw zawiadomić. Tu się liczy szybkość, bo dowody mogą być usunięte. 

- Patostreamerzy to nie youtuberzy, bo to zjawisko powstało na innej platformie, i są oni przez nas tępieni - mówił Marcin Olender z Google (właściciela YouTube). Pytany, czy jednak YouTube nie ma dziur, odpowiedział, ze żaden system nie jest w pełni szczelny, a ludzka pomysłowość jest duża.  Wcześniej było np. tak, że livestream z patotreściami po zakończeniu transmisji był usuwany, co  powodowało, że zespół, którzy dostawał zgłoszenie, stwierdzał, że "żadnych dowodów nie ma”. – Musieliśmy sobie poradzić z takimi problemami, algorytmy się uczą, walka trwa, zdecydowanie idziemy w dobrym kierunku – zapewnił przedstawiciel Google.

Na koniec mec. Zuzanna Rudzińska-Bluszcz z Biura RPO zaznaczyła, że  najgorsze, co by

Rada Ministrów korzystając z uprawnienia wynikającego z art. 10 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. z 2012 r. poz. 392, z późn. zm.), może ustanowić pełnomocnika Rządu do określonych spraw. Rozporządzeniem z dnia 26 czerwca 2019 roku w sprawie ustanowienia Pełnomocnika Rządu do spraw wspierania wychowawczej funkcji szkoły i placówki został ustanowiony Pełnomocnik Rządu do spraw wspierania wychowawczej funkcji szkoły i placówki. Został nim sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej. 

Powołanie Pełnomicnika ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa w szkołach i placówkach, ograniczanie zjawiska agresji rówieśniczej, uczenie tolerancji i szacunku dla drugiego człowieka, wspieranie szkół w zabezpieczaniu uczniów przed dostępem do treści, które mogą stanowić zagrożenie dla ich prawidłowego rozwoju.

Do zadań Pełnomocnika należy:

1) analiza obowiązujących przepisów prawa i istniejących rozwiązań w zakresie wychowawczej funkcji szkoły i placówki, w szczególności przepisów prawa i rozwiązań dotyczących wspomagania przez szkołę i placówkę wychowawczej roli rodziny;

2) analiza propozycji zgłaszanych przy „Okrągłym stole” edukacyjnym w zakresie wspierania wychowawczej funkcji szkoły i placówki;

3) przygotowanie propozycji nowych rozwiązań prawnych i inicjatyw w zakresie wspierania wychowawczej funkcji szkoły i placówki, w tym projektów programów rządowych w zakresie wspierania wychowawczej funkcji szkoły i placówki oraz profilaktyki problemów dzieci i młodzieży.

Pełnomocnik realizując swoje zadania może współpracować z jednostkami systemu oświaty, radami rodziców, organami samorządu terytorialnego, organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami, a także może wnosić do rozpatrzenia przez Radę Ministrów, za zgodą Prezesa Rady Ministrów, w porozumieniu z Ministrem Edukacji Narodowej opracowane przez siebie projekty dokumentów rządowych, wynikające z zakresu jego działania.

Rozporządzenie obowiązuje od dnia 28 czerwca 2019 r.

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie z dnia 26 czerwca 2019 roku w sprawie ustanowienia Pełnomocnika Rządu do spraw wspierania wychowawczej funkcji szkoły i placówki (Dz.U. z 2019 r., poz 1194)

Beata Linowska

28-06-2019

Z pewnością o planie nadzoru pedagogicznego napisano już bardzo wiele. Dla wszystkich osób zajmujących się oświatą oczywiste jest, że każdego roku we wrześniu dyrektorzy przystępują do finalizowania planowania nadzoru, gdyż do dnia 15 września, zgodnie z prawem, są zobowiązani do przedstawienia go radzie pedagogicznej na bieżący rok szkolny. Z założenia ma on służyć planowaniu nieprzypadkowych działań, które winny być ukierunkowane na rozwój ucznia, nauczycieli, a w rezultacie i samej placówki. W tym miejscu warto podkreślić, że nie ma idealnego planu nadzoru. W każdym przypadku jest to samodzielne zadanie dyrektora, który jest jednak zobowiązany do kierowania się w tym zakresie ramami wyznaczonymi przez prawo. Z jego zapisów wynika, iż plan nadzoru należy opracowywać z uwzględnieniem wniosków z nadzoru pedagogicznego sprawowanego w szkole w poprzednim roku szkolnym oraz podstawowych kierunków realizacji polityki oświatowej państwa. Doświadczenia ostatnich miesięcy związane z epidemią, a także założenia organizacyjne pracy szkół przyjęte na bieżący rok szkolny wskazują, że plan nadzoru opracowany przez dyrektora w bieżącym roku szkolnym powinien uwzględniać działania, które będą podejmowane podczas funkcjonowania szkół i placówek bez ograniczeń (praca stacjonarna), z ograniczeniami (zdalne nauczanie) oraz z zastosowaniem modelu mieszanego (hybrydowego). Bez względu na charakter sprawowania przez dyrektora nadzoru pedagogicznego wywołany organizacją pracy szkoły lub placówki, powinien być zawsze realizowany poprzez wykonywanie zadań i czynności określonych w art. 55 ustawy Prawo oświatowe w formach dobrze nam znanych, czyli: ewaluacji, kontroli, wspomagania i monitorowania. 

Jakie zatem mógłby dyrektor zaplanować działania w ww. formach, które bez względu na organizację pracy szkoły zapewniłyby ciągłość sprawowanego przez niego nadzoru pedagogicznego? Oto kilka przykładów.

W ramach ewaluacji rozumianej jako proces gromadzenia, analizowania i przekazywania informacji na temat wartości działań podejmowanych przez szkołę lub placówkę propozycja mogłaby dotyczyć obszaru badania: W przedszkolu/szkole są ustalane i przestrzegane procedury dotyczące bezpieczeństwa, w tym sposobów działania w sytuacjach trudnych i kryzysowych w ramach wymagań określonych dla przedszkoli i szkół: Zarządzanie przedszkolem/szkołą służy jego/jej rozwojowi. 

W tym obszarze można oczekiwać odpowiedzi na pytania: Jakie procedury dotyczące bezpieczeństwa obowiązują w ww. placówkach i jakich obszarów ich działalności dotyczą? a także Jaki jest poziom znajomości i stosowania procedur dotyczących bezpieczeństwa?

W opisie tego obszaru badawczego istotne jest wskazanie działań mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa dzieciom/uczniom i pracownikom. Na podstawie dokumentów i wypowiedzi pracowników należy określić czy w przedszkolu/szkole obowiązują procedury postępowania dotyczące bezpieczeństwa i jakich sytuacji dotyczą. Odpowiedzi nauczycieli i rodziców wskażą również, jaka jest ich znajomość i poziom przestrzegania.

Pozyskane informacje będą wskazywały (lub nie) na:

1. systemowość (lub jej brak) diagnozowania zagrożeń w przedszkolu/szkole,
2. powszechność (lub nie) znajomości i stosowania określonych procedur, w kontekście poszczególnych grup respondentów,
3. skuteczność podejmowanych działań.

Kontrola w ramach nadzoru pedagogicznego to działania dyrektora prowadzone w szkole lub placówce w celu oceny stanu przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki. W związku z powyższym propozycje tematów mogłyby być następujące: 

1. Kontrola w zakresie prawidłowości prowadzenia przez nauczycieli dokumentacji przebiegu nauczania, w tym w czasie organizacji pracy na odległość.
2. Kontrola w zakresie systematyczności oceniania uczniów przez nauczycieli, w tym sposobów monitorowania postępów uczniów oraz weryfikacji ich wiedzy i umiejętności w czasie zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość.
3. Kontrola dotycząca organizacji pracy powołanych w szkole zespołów nauczycieli w zakresie ich planu pracy i zadań przyjętych do realizacji w bieżącym roku szkolnym, w tym uwzględniających organizację ich pracy w systemie zdalnym lub mieszanym.

Działanie prowadzone w szkole lub placówce obejmujące zbieranie i analizę informacji o działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki określono mianem monitorowania, może to być np.:

1. Stosowanie przez nauczycieli przyjętych w szkole sposobów potwierdzania uczestnictwa uczniów na zajęciach oraz usprawiedliwiania nieobecności uczniów na zajęciach edukacyjnych w przypadku pracy na odległość. 
2. Stopień wykorzystania przez nauczycieli podczas pracy z uczniami na odległość komunikacji asynchronicznej i synchronicznej.
3. Organizacja pomocy psychologiczno – pedagogicznej, w tym w czasie zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość.

Wspomaganie to działania podejmowane przez dyrektora mające na celu inspirowanie i intensyfikowanie w szkole lub placówce procesów służących poprawie i doskonaleniu ich pracy, ukierunkowanych na rozwój uczniów i wychowanków. Może odbywać się poprzez m.in. samodoskonalenie, wymianę doświadczeń pomiędzy nauczycielami, udział w szkoleniach i warsztatach w ramach tematów, które dotyczyć mogą:

1. Narzędzi edukacji zdalnej (np. Microsoft TEAMS, Google Classroom, Zoom), a w tym ich przegląd, obsługa i praca z uczniami, czyli wirtualne klasy, narzędzia do symultanicznej pracy grupowej z wykorzystaniem różnych aplikacji, ankiety i testy interaktywne, ich udostępnianie i ocenianie.
2. Zmiany postaw i zasad pracy nauczyciela w procesie zdalnego nauczania.
3. Kompetencji nauczyciela w kształceniu na odległość, a w tym kompetencji w zakresie techniczno – informatycznym, merytorycznym, organizacyjnym oraz dotyczących zasad komunikacji oraz zasad zachowania w Internecie (netykieta). 

Powyższe propozycje mogą stać się podstawą do przygotowania własnych, alternatywnych planów nadzoru pedagogicznego na wypadek, gdyby wystąpiły okoliczności zmuszające szkołę do pracy w okresie czasowego ograniczenia jej funkcjonowania. Warto bowiem być przygotowanym zawczasu do trudnych do przewidzenia, ale możliwych okoliczności pracy szkół i placówek.

Podstawa prawna:

• Ustawa z  14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 910).
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. z 2020 r. poz. 1551).
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek (Dz.U. z 2017, poz. 1611 z późn. zm.).
• Kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2020/2021.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. z 2020 r., poz. 493 z późn. zm.).

Bożena Browarczyk

11-09-2020

Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Ministerstwa Zdrowia o uregulowanie zasad opieki nad dziećmi z alergią w placówkach oświatowych, zwłaszcza kwestii podawania adrenaliny w przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego.

Odpowiedź MZ:

"W celu zapewnienia odpowiedniej opieki dziecku przewlekle choremu, dyrektor placówki powinien uzyskać od rodziców uznane przez nich za istotne dane o stanie zdrowia, stosowanej diecie i rozwoju psychofizycznym dziecka. Obowiązek przekazania informacji o stanie zdrowia dziecka wynika z art. 155 ustawy z dnia 16 grudnia  2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1082). W sytuacji, gdy podczas pobytu w placówce zaistnieje konieczność podania dziecku leków bądź zastosowania innych działań – niezbędne jest upoważnienie przez rodziców dziecka do podejmowania tych działań oraz pisemna zgoda pracownika szkoły.

Anafilaksja to ciężka, zagrażająca życiu systemowa lub uogólniona, natychmiastowa reakcja nadwrażliwości, przebiegająca z niewydolnością oddechową i/ lub krążenia zazwyczaj ze zmianami na skórze i błonach śluzowych. Podstawowym postępowaniem medycznym – ratującym życie – u osób z objawami wstrząsu anafilaktycznego, jest natychmiastowe podanie domięśniowe adrenaliny. Pacjenci, którzy przebyli w przeszłości wstrząs anafilaktyczny, są najczęściej zabezpieczeni w adrenalinę do  samodzielnego podawania (ampułkostrzykawka lub autowstrzykiwacz) i posiadają umiejętność podania leku.

W odniesieniu do możliwości podawania preparatów zawierających adrenalinę przez pracownika placówki oświatowej w razie wystąpienia u dziecka wstrząsu anafilaktycznego, wyjaśniam, iż lek ten może i powinien być podany przez świadka zdarzenia, niezależnie od posiadanych przez niego kwalifikacji, w sytuacji nagłej, gdy występują wskazania do jego podania, a osoba aplikująca lek jest zaznajomiona ze wskazaniami do jego stosowania oraz sposobem podawania. 

Jak wynika z charakterystyki tego produktu leczniczego (ChPL), wszystkich pacjentów, którym przepisuje się produkt zawierający adrenalinę jako substancję czynną, należy dokładnie poinformować o wskazaniach do stosowania oraz właściwym sposobie podawania. ChPL zaleca również przeszkolenie osób z najbliższego otoczenia pacjenta (np. rodziców, opiekunów, nauczycieli) w zakresie poprawnego stosowania produktu w przypadku konieczności udzielenia pomocy w nagłej sytuacji. Zalecenia zawarte w ChPL są zbieżne z wytycznymi dotyczącymi zasad udzielania pierwszej pomocy wydawanymi przez międzynarodowe towarzystwa naukowe (np. European Resuscitation Council, Amercian Heart Association). 

Należy zatem uznać, iż w placówkach oświatowych nauczyciele i opiekunowie w ramach organizowania i sprawowania opieki nad dziećmi powinni być zaznajomieni z preparatami przepisywanymi przez lekarza ich podopiecznym. Powyższe powinno gwarantować kontynuację opieki sprawowanej przez rodziców, w tym realizację zaleceń lekarskich w trybie planowym lub doraźnym.

Dlatego ważne jest zapewnienie pracownikom szkoły należytej wiedzy i przygotowania do tego, aby w sposób bezpieczny i skuteczny mogli opiekować się uczniami przewlekle chorymi. Zgodnie z ustawą z dnia 12 kwietnia 2019 r. o opiece zdrowotnej nad uczniami, (Dz. U. poz. 1078), dyrektor szkoły zapewnia pracownikom możliwość szkolenia lub w inny sposób zdobycia wiedzy na temat sposobów postępowania wobec uczniów przewlekle chorych, odpowiednio do ich potrzeb zdrowotnych. Rozwiązanie to pozwala dostosować szkolenia do potrzeb szkoły i konkretnych uczniów.

W rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2020 r. poz. 1604), określono obowiązek przeszkolenia nauczycieli w zakresie udzielania pierwszej pomocy. Do ukończenia kursu pierwszej pomocy, a także powtarzania szkolenia co dwa lata zobowiązani są również opiekunowie w  żłobkach i klubach dziecięcych, zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. z 2021 r. poz. 75, z późn. zm.). 

Pierwsza pomoc w rozumieniu ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2021 r. poz. 2053, z późn. zm.), to zespół czynności podejmowanych w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego wykonywanych przez osobę znajdującą się w miejscu zdarzenia, w tym również z wykorzystaniem wyrobów medycznych i wyposażenia wyrobów medycznych, w rozumieniu przepisów ustawy  z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 186), oraz  produktów leczniczych wydawanych bez przepisu lekarza dopuszczonych do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 

Podanie adrenaliny w przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego nie mieści się zatem w zakresie pierwszej pomocy. Rozszerzenie ww. definicji jest jedną ze zmian proponowanych przez Fundację Alergia, które są obecnie analizowane w Ministerstwie Zdrowia, po uzyskaniu stanowiska Ministerstwa Edukacji i Nauki oraz Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej."

17-02-2022

Codzienne życie szkoły toczy się utartym, dobrze wszystkim znanym rytmem. Bieg szkolnych spraw charakteryzuje się pewną powtarzalnością wynikającą z przepisów prawa oświatowego. Do takich zdarzeń należą niewątpliwie rozpoczęcie i zakończenie roku szkolnego, klasyfikacje śródroczna i roczna czy też ferie zimowe, letnie i świąteczne. Szkolna codzienność przerywana jest również czynnościami związanymi z zakończeniem kolejnych okresów nauki. Poza wspomnianą już wyżej klasyfikacją do najważniejszych działań związanych z zakończeniem kolejnych okresów nauki należy podsumowanie pracy szkoły. Obowiązek ten wynika z przepisów obowiązującego prawa. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 1082 ze zm) w art. 69 ust. 7 nakłada na dyrektora szkoły obowiązek przedstawienia radzie pedagogicznej, nie rzadziej niż dwa razy w roku szkolnym, ogólnych wniosków wynikających ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego oraz informacji o działalności szkoły. Ponadto w myśl § 24 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 1551 ze zm.) dyrektor, w terminie do dnia 31 sierpnia danego roku, przedstawia na zebraniu rady pedagogicznej, a w przypadku szkoły lub placówki, w której nie tworzy się rady pedagogicznej - na zebraniu z udziałem nauczycieli i osób niebędących nauczycielami, które realizują zadania statutowe szkoły lub placówki, wyniki i wnioski ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego. Jak wynika z powyższego, przepisy nie określają zakresu i niezbędnych elementów przekazywanych radzie pedagogicznej informacji, a także nie wskazują dokładnych terminów jej przedstawienia. Pozostawia to dużą swobodę w podejmowaniu działań przez dyrektora szkoły. W praktyce szkolnej przyjęło się, że owe ogólne wnioski wynikające ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego oraz informacje o działalności szkoły dyrektor przedstawia radzie tuż po zakończeniu I półrocza pracy szkoły oraz po zakończeniu rocznych zajęć dydaktycznych i wychowawczych pod koniec czerwca. Co do sprawozdania zawierającego wyniki i wnioski ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego, to musi się to odbyć do dnia 31 sierpnia. Znajdujące się w dwóch różnych aktach prawa przepisy, jak już wspomniano, nie zawierają regulacji co do zakresu przekazywanych radzie informacji. Co zatem powinna zawierać taka ogólna informacja? Jakich sfer życia szkoły powinna dotykać? Jak się przygotować do tego zadania? Odpowiedzi na te oraz inne pytania postaram się udzielić w dalszej części niniejszego opracowania.

Łatwiejszym do realizacji zadaniem może się wydawać przekazanie radzie wyników i wniosków ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego, o czym mowa w § 24 przywołanego rozporządzenia. Wiąże się ono bowiem ściśle z realizacją planu nadzoru pedagogicznego dyrektora szkoły. Po ostatniej nowelizacji rozporządzenia zarówno ewaluacja jak i monitorowanie nie są już formami nadzoru pedagogicznego. Aktualnie plan nadzoru pedagogicznego dyrektora powinien zawierać w szczególności:

1) tematykę i terminy przeprowadzania kontroli, dotyczących:

1. 1. 1. przestrzegania przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki,
      2. przebiegu procesów kształcenia i wychowania w szkole lub placówce oraz efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki;

2) zakres wspomagania nauczycieli w realizacji ich zadań, które spełnia się poprzez:

1. 1. 1. diagnozę pracy szkoły lub placówki,
      2. planowanie działań rozwojowych, w tym motywowanie nauczycieli do doskonalenia zawodowego,
      3. prowadzenie działań rozwojowych, w tym organizowanie szkoleń i narad.

3) plan obserwacji.

Plan nadzoru pedagogicznego opracowuje się z uwzględnieniem wniosków z nadzoru sprawowanego w szkole lub placówce w poprzednim roku szkolnym oraz podstawowych kierunków realizacji polityki oświatowej państwa. Bez wątpienia, sprawozdanie z realizacji planu nadzoru pedagogicznego dyrektora szkoły zawierające wyniki i wnioski musi się odnosić do właśnie tych, zaplanowanych na początku roku działań i na nich powinno się koncentrować. Ponieważ informacje o pracy szkoły powinny zostać przekazane przy innej okazji, nie jest właściwe umieszczenia ich w sprawozdaniu, o którym mowa. Autorem sprawozdania z oczywistych względów jest dyrektor szkoły, który w tej sprawie korzysta z pomocy innych nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze.

Więcej problemów interpretacyjnych może sprawiać przepis art. 69 ust. 7 przywołanej ustawy. Dotyczy on, przypomnijmy, obowiązku przedstawienia radzie pedagogicznej, nie rzadziej niż dwa razy w roku szkolnym, ogólnych wniosków wynikających ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego oraz informacji o działalności szkoły. O proponowanych terminach wykonania tego obowiązku była wyżej mowa. Omówiona została również zawartość sprawozdania z realizacji planu nadzoru pedagogicznego, więc ogólne wnioski z jego realizacji nie powinny dyrektorowi nastręczyć żadnych kłopotów. Pytaniem natomiast pozostaje to, co kryje się pod pojęciem „informacje o działalności szkoły”? Ustawa nie określa, jaki zakres spraw należy pomieścić w tej informacji. Należy więc uznać, że dobór zagadnień zawartych w informacji należy do dyrektora. Funkcjonowanie szkoły odbywa się na wielu płaszczyznach i w wielu kierunkach. Czym więc kierować się przy sporządzeniu tego dokumentu?

W pierwszej kolejności należałoby skorzystać z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 2198). Ten akt prawny określa, w odniesieniu do różnych typów szkół i rodzajów placówek publicznych, wymagania dotyczące realizacji niezbędnych działań, o których mowa w art. 44 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe. Są to więc działania, które dotyczą:

• efektów w zakresie kształcenia, wychowania i opieki oraz realizacji celów i zadań statutowych;
• organizacji procesów kształcenia, wychowania i opieki;
• tworzenia warunków do rozwoju i aktywności, w tym kreatywności, uczniów;
• współpracy z rodzicami i środowiskiem lokalnym;
• zarządzania szkołą lub placówką.

Te właśnie działania powinny, w mojej opinii, stać się głównymi elementami konstrukcyjnymi przekazywanej radzie informacji podczas podsumowania pracy szkoły za I półrocze i cały rok szkolny. Są to działania, do których każdy dyrektor powinien się odnieść podsumowując pracę szkoły. Trzeba bowiem pamiętać, że w myśl art. 44 ust. 1 ustawy szkoły i placówki podejmują niezbędne działania w celu tworzenia optymalnych warunków realizacji działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej, zapewnienia każdemu uczniowi warunków niezbędnych do jego rozwoju, podnoszenia jakości pracy szkoły lub placówki i jej rozwoju organizacyjnego. W nakreślonych wyżej ramach szczegółowemu omówieniu powinny zostać poddane np. następujące kwestie:

• wyniki nauczania – analiza w ujęciu ilościowym i jakościowym,
• egzaminy zewnętrzne (zdawalność, poziom procentowy lub staninowy, porównanie do wyników: miasta, gminy, powiatu, województwa i kraju)
• wyniki klasyfikacji śródrocznej (porównanie rok do roku),
• wnioski płynące z ewentualnych kontroli i organu nadzoru pedagogicznego,
• udział i sukcesy uczniów w olimpiadach i konkursach,
• ocena realizowanego w szkole nauczania zdalnego,
• awans zawodowy nauczycieli,
• podnoszenie kwalifikacji nauczycieli – szkolenia wewnętrzne i zewnętrzne,
• współpraca szkoły ze środowiskiem lokalnym,
• współpraca z organami szkoły (rada rodziców, rada szkoły, samorząd uczniowski),
• współpraca dyrektora ze związkami zawodowymi,
• informacje nt. porządku i dyscypliny pracy (dyrektor jako kierownik zakładu pracy),
• informacja na temat realizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej,
• informacja na temat stanu bezpieczeństwa na terenie szkoły.

Ponadto można również odnieść się do sposobu wywiązywania się ze swoich obowiązków wobec szkoły przez organ prowadzący. Dotyczy to:

• zapewnienia warunków działania szkoły lub placówki, w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki;
• zapewnienie warunków umożliwiających stosowanie specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci i młodzieży objętych kształceniem specjalnym;
• wykonywanie remontów obiektów szkolnych oraz zadań inwestycyjnych w tym zakresie;
• wyposażenie szkoły lub placówki w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do pełnej realizacji programów nauczania, programów wychowawczo-profilaktycznych, przeprowadzania egzaminów oraz wykonywania innych zadań statutowych;

W przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe, dyrektor powinien poinformować o ewentualnym ustaleniu zawodów, w których kształci szkoła, po:

• uzyskaniu opinii wojewódzkiej rady rynku pracy o zasadności kształcenia w danym zawodzie zgodnie z potrzebami rynku pracy, o której mowa w art. 22 ust. 5 pkt 5 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, oraz
• nawiązaniu współpracy odpowiednio z pracodawcą lub osobą prowadzącą indywidualne gospodarstwo rolne, których

W zakresie opieki psychologiczno-pedagogicznej i prowadzonej w związku z nią dokumentacji jej udzielania nie ma standardów, które zobowiązywałyby szkoły do świadczenia usług na zbliżonym poziomie. Przepisy jednoznacznie wskazują zadania, które dyrektor w ramach udzielanej uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej jest zobowiązany zrealizować w zakresie działań, jak również ich dokumentowania. Jednak w wielu sytuacjach szkoła jest zobowiązana do wypracowania własnych rozwiązań, które najczęściej nie wynikają z obowiązujących przepisów czy też wzorów, lecz z pragmatyki jej działalności. Należą do nich m.in. dokumentowanie działań podejmowanych w ramach pomocy psychologiczno - pedagogicznej, forma i treść programów opracowanych przez specjalistów, a także ocena postępów ucznia dokonywana przez nauczycieli i specjalistów. W tym artykule w sposób praktyczny spojrzymy na dokumentację, a zatem:

Jaką dokumentację powinien gromadzić dyrektor w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole?

Odpowiedź jest krótka i brzmi następująco:

• dziennik pracy specjalisty - pedagog, psycholog, logopeda, doradca zawodowy, terapeuta pedagogiczny lub inny specjalista zatrudniony w szkole prowadzi dziennik realizowanych przez siebie czynności – mają się w nim znaleźć:
  • tygodniowy plan zajęć i czynności przeprowadzonych w poszczególnych dniach, w tym informacje o kontaktach z osobami i instytucjami, z którymi współdziała przy wykonywaniu zadań,
  • imiona i nazwiska dzieci, uczniów, słuchaczy lub wychowanków, objętych różnymi formami pomocy, w szczególności pomocą psychologiczno-pedagogiczną,
• dziennik innych zajęć niż zajęcia wpisywane odpowiednio do dziennika zajęć przedszkola, dziennika lekcyjnego, dziennika zajęć w świetlicy, jeżeli jest to uzasadnione koniecznością dokumentowania przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej, w szczególności zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz zajęć rozwijających zainteresowania i uzdolnienia – w przypadku zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej do dziennika tych zajęć wpisuje się:
  • nazwiska i imiona uczniów,
  • oddział, do którego uczęszczają,
  •  adresy poczty elektronicznej rodziców i numery ich telefonów, jeżeli je posiadają,
  •  indywidualny program pracy z uczniem, a w przypadku zajęć grupowych program pracy grupy,
  • tygodniowy rozkład zajęć,
  • daty i czas trwania oraz tematy przeprowadzonych zajęć,
  • ocenę postępów i wnioski dotyczące dalszej pracy z uczniem,
  • obecność uczniów na zajęciach,
  • potwierdzenie podpisem przeprowadzenia zajęć - uwaga! w przypadku prowadzenia dokumentacji wyłącznie w formie elektronicznej, wpisanie przez nauczyciela w dzienniku elektronicznym tematu zajęć jest równoznaczne z potwierdzeniem przez nauczyciela przeprowadzenia tych zajęć (§ 21 ust. 5 rozporządzenia w sprawie prowadzenia dokumentacji),
• indywidualna teczka -dla każdego ucznia objętego pomocą psychologiczno-pedagogiczną zawierająca dokumentację badań i czynności uzupełniających prowadzonych w szczególności przez pedagoga, psychologa, logopedę, doradcę zawodowego, terapeutę pedagogicznego, lekarza oraz innego specjalistę – mogą w niej znajdować się m.in. wyniki testów kompetencji, sprawdzianów, zapisy zawierające informacje o wynikach w nauce zamieszczone w dziennikach lekcyjnych i zajęć pozalekcyjnych, frekwencji ucznia, preferowanych zainteresowaniach, uzdolnieniach, incydentalnych wydarzeniach z udziałem ucznia, kontaktach nauczycieli z rodzicami, a także analiza wytworów uczniowskich, czyli spostrzeżenia poczynione na podstawie, np. rysunków, prac przestrzennych, pisma, testu niedokończonych zdań, tekstów tworzonych swobodnie,

a także:

• dokumentacja wynikająca ze współpracy z rodzicami i innymi podmiotami w zakresie udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej – m.in. pisemne  informacje dotyczące form i okresu objęcia dziecka pomocą psychologiczno-pedagogiczną w szkole, wnioski rodziców w sprawach zwolnień z określonych zajęć i objęcia dziecka pomocą, notki z rozmów, spotkań oraz ustaleń, itp.

Nie ma wzoru dziennika specjalisty ani dziennika innych zajęć

Przepisy nie określają wzoru ww. dzienników, jednak precyzują zakres danych, jakie muszą być w nich zawarte. Dziennik pracy specjalistów, dzienniki innych zajęć, w tym zajęć organizowanych w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej i zajęć rewalidacyjnych, mogą być prowadzone według wzoru opracowanego przez szkołę (w załączeniu do artykułu zamieściliśmy propozycję dziennika innch zajęć - do zajęcia z zakresu pomocy pp) lub wybranego spośród propozycji dostępnych na rynku wydawniczym. Dzienniki zajęć mogą być również prowadzone w formie elektronicznej, istotne jest wówczas to, aby wszystkie elementy wyżej wymienione znalazły w nich swoje odzwierciedlenie.

Jaka dokumentacja powinna się znaleźć w indywidualnej teczce ucznia?

Przepisy wskazują, iż dokumentacja dziecka objętego pomocą psychologiczno-pedagogiczną musi być gromadzona w osobnej teczce. Nie określono jednak charakteru tej dokumentacji. Z zakresu obowiązków osób podejmujących działania w ramach pomocy psychologiczno – pedagogicznej można wywnioskować, że będą to dokumenty dotyczące badań i czynności podejmowanych przez nauczycieli i specjalistów, ale również dostarczone przez rodziców, o których była mowa wyżej. Tak, więc teczkę powinno postrzegać się jako zbiór wiedzy na temat ucznia wpływający na kształt prowadzonych wobec niego działań przez cały cykl edukacyjny i przez wszystkie osoby w tym procesie uczestniczące.

Należy również pamiętać, że szkoła ma obowiązek gromadzenia, przetwarzania i efektywnego zarządzania informacjami, które dotyczą udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Należy wypracować bezpieczny sposób udostępniania ich uprawnionym osobom i instytucjom. Informacje te wykorzystywane są również podczas wizyt rodziców i ich pytań o pomoc udzielaną przez szkołę, konsultacji prowadzonych przez specjalistów poradni psychologiczno-pedagogicznych, nadzoru prowadzonego przez pracowników Kuratorium Oświaty i zapytań ze strony organu prowadzącego. Ale o tym w następnym artykule.

Więcej informacji na temat organizacji pomocy psychologiczno - pedagoogicznej, realizacji zadań z tym związanych i ich dokumentowania znajdą Państwo w naszych e- szkoleniach: 

1. Pomoc psychologiczno–pedagogiczna w praktyce, jej organizacja i udzielanie,

2. Zasady organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej i organizacji kształcenia, wychowania i opieki dla uczniów z orzeczeniami po zmianie prawa od 1 września 2017 r.

Podstawa prawna:

• § 22 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2017 r. poz. 1591 z późn. zm.)
  
• § 11, § 18-19, § 21 i 26 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz.U. z 2017 r. poz. 1646).§ 18-19, § 26 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz.U. z 2017 r. poz. 1646).

Bożena Browarczyk

08-05-2019

W lipcu bieżącego roku Prezes Najwyższej Izby Kontroli zatwierdził raport zawierający informacje o wynikach kontroli nt. Organizacji pracy nauczycieli w szkołach publicznych. W tym obszernym dokumencie poświecono nieco uwagi warunkom i organizacji zajęć pozalekcyjnych, które realizowane poza obowiązkowymi lekcjami i programem nauczania, w formie rozwijających zainteresowania uczniów jak i tych wynikających z pomocy psychologiczno-pedagogicznej, stanowią integralny element procesu dydaktyczno-wychowawczego. Wyniki kontroli wskazały na uchybienia w organizacji zajęć pozalekcyjnych związanych z rozwojem zainteresowań lub wynikających z potrzebnej uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Odnosząc się jedynie do interesującej nas pomocy psychologiczno – pedagogicznej zwrócono przede wszystkim uwagę na nierealizowanie przez szkoły zajęć wynikających z pomocy psychologiczno - pedagogicznej lub nieobjęcia wszystkich uczniów taką formą wsparcia, pomimo wskazań wynikających z opinii i/lub orzeczeń wydanych przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne. Zwrócono również uwagę na nieprawidłowości dotyczące liczebności uczniów w grupach na zajęciach organizowanych w ramach pomocy pp, a także nieprowadzenia przez nauczycieli ewidencji tych zajęć. Wśród powtarzających się błędów wymieniono: 

• brak potwierdzania podpisem przez nauczycieli przeprowadzenia zajęć, a także nieodnotowywania tematów zajęć w dziennikach innych zajęć niż zajęcia obowiązkowe prowadzone przez szkołę,
• nieumieszczenie w dziennikach zajęć z zakresu pomocy psychologiczno - pedagogicznej wniosków do dalszej pracy z uczniem, ocen postępów, a także programów pracy z uczniem czy z grupą uczniów, 
• planowanie zbyt małej liczby godzin w stosunku do rozpoznanych potrzeb, co skutkowało prowadzeniem zajęć w zbyt licznych grupach, 
• nieumieszczenie godzin zajęć pomocy psychologiczno-pedagogicznej w arkuszu organizacji pracy szkoły.

Realizacja zajęć w ramach pomocy psychologiczno – pedagogicznej, podobnie jak zajęć pozalekcyjnych powinna być elementem nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez dyrektora szkoły. Warto zatem przypomnieć, nawiązując do treści raportu, że dyrektor może nadzorować jakość i efektywność udzielanej pomocy psychologiczno-pedagogicznej, np. w zakresie zadań wykonywanych przez: nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych, specjalistów, w tym m.in.: wykorzystania przez nich na prowadzonych zajęciach aktywizujących metod pracy, przestrzegania ustalonego dla ucznia łącznego tygodniowego czasu zajęć, prowadzenia obowiązującej dokumentacji, dokonywania oceny efektywności udzielanej pomocy, formułowania wniosków dotyczących dalszych działań mających na celu poprawę funkcjonowania ucznia. W takiej sytuacji dyrektor może dokonać oceny tej działalności szkoły, np. poprzez zaplanowanie kontroli planowych lub doraźnych, swoim zakresem obejmujące powyższe kwestie. 

Lektura opublikowanego raportu NIK jeszcze raz wskazuje na trudność realizacji w praktyce zadań związanych z organizacją pomocy psychologiczno – pedagogicznej. Te proste z prawnego punktu widzenia działania zmierzające do trafnego rozpoznania potrzeb ucznia, rodzica i nauczyciela, a w dalszej kolejności ustalenie form udzielanej im pomocy psychologiczno – pedagogicznej i w konsekwencji ich efektywna realizacja są ciągle zadaniami stwarzającymi duży problem. Z pewnością praca szkół w zmienionych warunkach organizacyjnych wywołanych pandemią jeszcze takie przekonanie ugruntowała. 

Jak zatem pracować z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, jak uniknąć błędów w realizacji zadań związanych z udzielaniem uczniom, nauczycielom i rodzicom pomocy psychologiczno – pedagogicznej przez nauczycieli i specjalistów, a wreszcie jak  dobrze zrozumieć obowiązki szkoły wynikające z  powyższych zadań?  Na te i inne pytania mogą Państwo znaleźć odpowiedź podczas naszych szkoleń z założenia stanowiących merytoryczne wsparcie dla dyrektorów i nauczycieli przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego oraz szkół i placówek. Zaproponowane w trakcie szkoleń rozwiązania odpowiadają na zgłaszane przez dyrektorów i nauczycieli problemy, a także oczekiwania. Jak zawsze, tak i tym razem mamy nadzieję, że nasze propozycje znajdą uznanie i zastosowanie w Państwa szkołach i placówkach: 

"Uczeń ze SPE - organizacja, dokumentowanie pracy, tworzenie IPET"

"Skuteczna pomoc psychologiczno-pedagogiczna po pandemii"

Ponadto zachęcamy do zapoznania się z artykułami znajdującymi się na naszej stronie a obejmującymi swoją tematyką pomoc psychologiczno – pedagogiczną:

https://www.ecrkbialystok.com.pl/index.php/aktualnosci_sg/317-pomoc-psychologiczno-pedagogiczna-w-dokumentacji-szkolnej

https://www.ecrkbialystok.com.pl/index.php/aktualnosci_sg/412-zindywidualizowana-sciezka-ksztalcenia-i-jej-wlasciwa-organizacja

https://www.ecrkbialystok.com.pl/index.php/aktualnosci_sg/387-zajecia-rewalidacyjne-o-czym-warto-pamietac

Raport NIK>>

07-09-2021

W życiu niektórych nauczycieli, zdarza się tak, że czasem świadomie lub nie „narozrabiają”. Warto zastanowić się jak wygląda cała procedura postępowania w takim przypadku, szczególnie po ostatnich zmianach w zakresie postępowania dyscyplinarnego.

Wobec nauczyciela, który swoim zachowaniem uchybił godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom zawartym w treści art. 6 Karty Nauczyciela może zostać wszczęte postępowanie dyscyplinarne. W tym miejscu należy podkreślić, iż ocena wartości etycznej działań nauczyciela jest jednym z najtrudniejszych zadań na każdym etapie postępowania. Jednym z powodów jest z pewnością fakt, że zawód nauczyciela postrzegany jest przez społeczeństwo jako zawód zaufania publicznego. Od osób wykonujących ten zawód oczekuje się przestrzegania norm etycznych, moralnych i społecznych. Przestrzeganie tych norm odnosi się do postawy nauczyciela do życia, a więc nie ogranicza się tylko do sytuacji szkolnych. Jest to istotne ze względu na specyfikę zawodu nauczyciela,  która opiera się  na budowaniu więzi społecznych opartych na wzajemnym zaufaniu z uczniami, rodzicami oraz współpracownikami. Sytuacje, w których otoczenie nauczyciela, tj. inni nauczyciele, rodzice, czy uczniowie negatywnie odbierają zachowania nauczyciela, są zazwyczaj indywidualnie badane i oceniane przez wskazane ustawowo organy, np. dyrektora, rzecznika dyscyplinarnego, prokuratora. Z pewnością zachowania sprzeczne z ogólnie przyjętymi normami społecznymi (agresja, używanie wulgaryzmów, wyśmiewanie, dokuczanie, szykanowanie), polegające na łamaniu przepisów prawa, zarówno przepisów karnych (poświadczenie nieprawdy, fałszowanie dokumentów), jak i przepisów z zakresu prawa pracy (mobbing), należy uznać za zachowania naruszające godność każdego zawodu. Szczególnie takiego, który społecznie postrzegany jest jak zawód zaufania publicznego. 

Jak wobec powyższego wygląda procedura postępowania w sytuacji, gdy ktoś uzna, że czyn nauczyciela może wskazywać na uchybienie godności reprezentowanego przez niego zawodu?

Pierwszym etapem czynności po otrzymaniu przez organ, przed którym działa komisja, wiadomości o uchybieniu godności zawodu lub obowiązkom nauczyciela jest wszczęcie przez rzecznika dyscyplinarnego na polecenie tego organu postępowania wyjaśniającego. Przedmiotem tego postępowania jest ustalenie za pośrednictwem przeprowadzonych dowodów czy zachowanie nauczyciela mogło stanowić uchybienie godności zawodu nauczyciela lub jego obowiązkom czy też takiego nie stanowiło. Podczas tych działań rzecznik zbiera, przeprowadza, zabezpiecza i utrwala dowody konieczne do wyjaśnienia sprawy, w tym przesłuchuje świadków i zasięga opinii biegłych, a przede wszystkim uzyskuje stanowisko nauczyciela, którego dotyczy postępowanie wyjaśniające, wobec stawianych zarzutów i zebranych dowodów. W tej sytuacji, co należy podkreślić, nauczyciel nie jest jeszcze obwiniony. Na tym etapie podejmowanych przez organ działań rzecznik dyscyplinarny zobowiązany jest poinformować nauczyciela o wszczęciu wobec niego postępowania wyjaśniającego, a także dyrektora szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony oraz organ przed którym działa komisja. W sytuacji gdy postępowanie dotyczy dyrektora szkoły, zawiadamia się organ prowadzący szkołę. Należy dodać, że o wszczęciu postępowania wyjaśniającego dotyczącego czynu naruszającego prawa i dobro dziecka rzecznik dyscyplinarny zawiadamia także Rzecznika Praw Dziecka.

Już na tym etapie postępowania wyjaśniającego nauczyciel ma prawo ustanowić obrońcę, wówczas o wszystkich czynnościach podejmowanych przez rzecznika powiadamia się również pełnomocnika wskazanego przez nauczyciela. Obrońcą nauczyciela może być każda wskazana przez niego osoba z wyjątkiem członka komisji dyscyplinarnej, przed którą toczy się postępowanie. Nauczyciel ma prawo składać w toku postępowania wyjaśniającego wnioski dowodowem.in. może żądać przesłuchania wskazanych przez niego świadków, przedstawiać dokumenty, zażądać za pośrednictwem rzecznika dyscyplinarnego, np. od dyrektora szkoły dostarczenia określonych dokumentów czy złożyć wniosek o powołanie biegłego. Jednocześnie rzecznik dyscyplinarny zobowiązany jest do poinformowania nauczyciela o terminie i miejscu przeprowadzania czynności, w tym czynności przeprowadzanych z jego inicjatywy. Składane przez nauczyciela wnioski mogą być przez rzecznika uznane za istotne w sprawie lub odrzucone, przy czym w tej ostatniej sytuacji rzecznik powinien swoje stanowisko uzasadnić. W trakcie postępowania wyjaśniającego prowadzone są protokołowane przesłuchania świadków. Przesłuchanie świadka, który w chwili przesłuchania nie ukończył 18 lat odbywa się zawsze w obecności psychologa, a o powołaniu takiej osoby na świadka powiadamiani są jego rodzice, którzy mogą również uczestniczyć w przesłuchaniu ich dziecka. Przesłuchanie prowadzi rzecznik dyscyplinarny i to on zadaje pytania, jednak prawo do zadawania pytań przysługuje również nauczycielowi i jego obrońcy. W przesłuchiwaniu ucznia nie uczestniczy nauczyciel, wobec którego toczy się postępowanie, ale w jego imieniu bierze udział obrońca. Każdy świadek przed rozpoczęciem przesłuchania zostaje pouczony przez rzecznika o przysługujących mu prawach, a także o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań.  

Należy podkreślić, że obowiązkiem rzecznika dyscyplinarnego jest przede wszystkim zbadanie czy w danej konkretnej sprawie nie nastąpiło przedawnienie odpowiedzialności dyscyplinarnej. Postępowanie dyscyplinarne nie może być bowiem wszczęte po upływie 3 miesięcy od dnia uzyskania przez właściwy organ, przy który powołano komisję dyscyplinarną informacji o popełnianiu czynu stanowiącego uchybienie godności zawodu lub obowiązkom nauczyciela i po upływie 3 lat od popełniania tego czynu. Pamiętać jednak należy, że od 1 września 2019 r. postępowanie dyscyplinarne może być wszczęte także po upływie 3 miesięcy od dnia powzięcia wiadomości o popełnieniu czynu, jeżeli narusza on prawa i dobro dziecka. 

Jeżeli na przykład zdarzenie miało miejsce w dniu 5 maja 2016 r., a organ dowiedział się o nim w dniu 5 października 2019 r., to nastąpiło przedawnienie i umarza się postępowanie wyjaśniające, ponieważ upłynęły 3 lata od zdarzenia. Natomiast jeżeli czyn nastąpił 2 lata od dnia powzięcia przez organ wiadomości o zdarzeniu, to mimo upływu czasu postępowanie wyjaśniające jest prowadzone albowiem nie doszło do przedawnienia. Należy również mieć na uwadze fakt, że w przypadku popełnienia czynu przez nauczyciela, w związku z którym następuje rozwiązanie stosunku pracy postępowanie dyscyplinarne może zostać wszczęte i być prowadzone. Za decydujący moment ustawodawca przyjął czas popełnienia czynu, a nie czas i istniejącą sytuację prawną nauczyciela w chwili składania wniosku.

Nauczyciel, wobec którego wszczęto postępowanie karne lub został złożony wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego w zależności od rodzaju naruszeń może zostać zawieszony w pełnieniu obowiązków albo też zawieszenie ma charakter obligatoryjny. Zawieszenia nauczyciela dokonuje dyrektor szkoły, a w przypadku dyrektora szkoły organ prowadzący. Obligatoryjnie nauczyciel powinien zostać zawieszony w przypadku, gdy naruszenie dotyczy praw i dobra dziecka. W innym przypadku zawieszenie nauczyciela w obowiązkach będzie uzależnione od charakteru naruszeń i ich wiarygodności. Jednocześnie przepisy przewidują możliwość zawieszenia nauczyciela jeszcze przed złożeniem wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego w przypadkach niecierpiących

„Jestem nauczycielem stażystą. 31 maja zakończyłam staż, 1 czerwca oddałam sprawozdanie z odbycia stażu na stopień nauczyciela kontraktowego. Moja umowa kończy się 30 czerwca. Dyrektor chce przeprowadzić rozmowę kwalifikacyjną dopiero w sierpniu. Czy jeśli nie będę pracownikiem może taką rozmowę przeprowadzić? Czy jeśli złożę wniosek o wszczęcie postępowania będąc jeszcze pracownikiem to postępowanie się odbędzie?” 

Powyższe wątpliwości są zasadne i wynikają wprost z obowiązujących przepisów prawnych.

Obecnie awans zawodowy nauczycieli regulują: ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2019 r. poz. 2215) oraz rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz. U. z 2018 r. poz. 1574), ze zmianami z  23 sierpnia 2019 roku (Dz. U. z 2019 r., poz. 1650). W niektórych przypadkach istotne są też przepisy przejściowe znajdujące się w Ustawie z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych  oraz w ustawie z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw.

Warunkiem nadania nauczycielowi kolejnego stopnia awansu zawodowego jest spełnienie wymagań kwalifikacyjnych, odbycie stażu zakończonego pozytywną oceną dorobku zawodowego nauczyciela oraz  w przypadku nauczyciela stażysty – uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po przeprowadzonej rozmowie (zgodnie z Art. 9b. 1 KN).

Przepisy ustawy Karta Nauczyciela mają zastosowanie do nauczycieli zatrudnionych w jednostkach wymienionych w art. 1 tej ustawy.  W opisanej na wstępie sytuacji postępowanie kwalifikacyjne i nadanie stopnia awansu w lipcu czy w sierpniu będzie dotyczyło osoby, która nie będzie już zatrudniona na stanowisku nauczyciela.

Postępowanie kwalifikacyjne w lipcu czy w sierpniu jest uzasadnione jeżeli nauczyciel został zatrudniony od 1 września do 31 sierpnia,  czyli na rok szkolny. Wówczas taki okres zatrudnienia jest zgodny z zapisami art. 10 ust.2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2019 r. poz. 2215) i jest wystarczający na odbycie stażu, realizację postępowania kwalifikacyjnego i nadanie stopnia awansu.

Art. 10.

2. Z osobą posiadającą wymagane kwalifikacje, z zastrzeżeniem ust. 3, i rozpoczynającą pracę w szkole stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony na jeden rok szkolny w celu odbycia stażu wymaganego do uzyskania awansu na stopień nauczyciela kontraktowego, z zastrzeżeniem ust. 7. W przypadkach, o których mowa w art. 9c ust. 5f i art. 9g ust. 8, w razie ustalenia dodatkowego stażu, z nauczycielem stażystą nawiązuje się stosunek pracy na czas określony na kolejny jeden rok szkolny.

Zatrudnienie na podstawie umowy o pracę na czas określony, krótszy niż jeden rok szkolny, nawiązywanej na podstawie art. 10 ust. 7 KN jest wyjątkiem uwarunkowanym wystąpieniem jednej z dwóch przesłanek, tj. zastępstwa nieobecnego nauczyciela lub zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania. 

Art. 10.

7. W przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, w tym w trakcie roku szkolnego, z osobą rozpoczynającą pracę w szkole, z nauczycielem kontraktowym lub z nauczycielami, o których mowa w ust. 5, stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony.

Prawdopodobnie w analizowanym przypadku wystąpiła taka  wyjątkowa podstawa zatrudnienia. Ukończenie stażu a nawet złożenie wniosku o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego na stopień nauczyciela kontraktowego nie stanowi przesłanki wydłużenia umowy o pracę na czas określony - takiego skutku nie przewidują  obowiązujące przepisy Katy Nauczyciela.

Pomimo, że nauczyciel znajduje się w mało komfortowej sytuacji - zatrudniony tylko do 30 czerwca to istnieje możliwość awansu zawodowego pod warunkiem braku przeszkód obiektywnych i dobrej woli stron, w tym niestosowania terminów ostatecznych. Dobry przykład dał sam nauczyciele składając sprawozdanie już 1 czerwca.

Dla przypomnienia obowiązujące w tym zakresie terminy (maksymalne):

• 7 dni od dnia zakończenia stażu - Złożenie sprawozdania z realizacji stażu;  
• 7 dni od dnia zakończenia stażu - Projekt oceny dorobkuzawodowego nauczyciela za okres stażu składany przez opiekuna; 
• 21 dni od dnia złożenia sprawozdania z realizacji stażu - Ocena dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu;
• W roku uzyskania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu - Złożenie wniosku o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego  przez nauczyciela stażystę. Tu nauczyciel powinien złożyć wniosek niezwłocznie po otrzymaniu oceny dorobku zawodowego;
• Na co najmniej 7 dni przed posiedzeniem komisji - Powiadomienie nauczyciela o terminie i miejscu posiedzenia komisji kwalifikacyjnej.

Pozostaje jeszcze jeden ważny termin zależny już tylko od dyrektora: do 31 sierpnia - Termin wydania decyzji o nadaniu lub odmowie nadania stopnia awansu zawodowego nauczycielowi - jeżeli wniosek złożony do 30 czerwca. Tu, jeżeli decyzja zostanie wydana do 30 czerwca to cel zostanie zrealizowany pomimo bardzo napiętego harmonogramu.

Należy zaznaczyć, że powyższe wyjaśnienia mają charakter opinii i nie stanowią wiążącej wykładni prawa. 

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela  art. 1, art. 9b ust. 3, art. 9c ust. 5a-5c, art. 9d ust.7, art. 10 ust. 2 i ust. 7

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli  - §4 ust.5, §5 ust. 2, §11 ust.3

Jadwiga Osińska

22-06-2020

Pytanie: Czy można powierzyć nauczycielowi obowiązki inspektora BHP i przyznać mu za to dodatek motywacyjny? Jeżeli nie, to w jakiej formie można powierzyć taką funkcję. Nauczyciel skończył studia podyplomowe w zakresie BHP.

Odpowiedź: Z nauczycielem należy zawrzeć odrębną umowę o pracę.

Jeżeli w szkole zatrudnionych jest więcej niż 50 pracowników, wówczas dyrektor nie może wykonywać samodzielnie obowiązków służby bhp. Powinien wówczas powierzyć wykonywanie tych zadań dotychczasowemu pracownikowi szkoły zatrudnionemu przy innej pracy ewentualnie nowemu pracownikowi zatrudnionemu właśnie w celu wykonywania zadań służby bhp.

Istnieje możliwość powierzenia obowiązków inspektora bhp osobie już zatrudnionej w szkole, w tym nauczycielowi. Niemniej jednak wymaga to zawarcia z pracownikiem odrębnej umowy o pracę na stanowisko inspektora. Jako że umowa ta dotyczy stanowiska niepedagogicznego, nie ma możliwości przyznania z tego tytułu dodatku motywacyjnego.

Dariusz Skrzyński

09-10-2020

Rozpoczęcie wdrożenia w poszczególnych placówkach oświatowych pracowniczych planów kapitałowych uzależnione jest od tego, czy jednostka jest placówką wchodzącą w skład sektora finansów publicznych czy nie, a także ilu pracowników zatrudnia. 

Co to jest PPK?

Pracownicze plany kapitałowe (dalej PPK) to powszechny program systematycznego oszczędzania z przeznaczeniem na zaspokojenie potrzeb finansowych po osiągnięciu 60-tego roku życia. W ramach programu zarówno pracownik, jak i pracodawca mają obowiązek dokonywania z własnych środków wpłat podstawowych oraz możliwość dokonywania wpłat dodatkowych.  Środki gromadzone w ramach PPK są środkami prywatnymi. Program formalnie jest dobrowolny. Choć pracownik jest przypisany do niego automatycznie, może z niego zrezygnować w dowolnym momencie.

Szkoły samorządowe wprowadzają PPK od 1 stycznia 2021 r.

Przedszkola, szkoły i placówko oświatowe będące jednostkami budżetowymi prowadzonymi przez jednostki samorządu terytorialnego (wchodzącymi w skład sektora finansów publicznych) – jako podmioty zatrudniające - są obowiązane stosować przepisy ustawy o pracowniczych planach kapitałowych od 1 stycznia 2021 r., niezależnie od liczby zatrudnionych pracowników (art. 137 ustawy o PPK, art. 9 ustawy o finansach publicznych). Podmiotem zatrudniającym jest m.in. pracodawca (art. 2 ust. 1 pkt 21 ustawy). W przypadku samorządowej jednostki oświatowej to szkoła zatrudnia pracowników we własnym imieniu, a więc jest zobowiązana do utworzenia PPK (art. 3 Kodeksu pracy, art. 10 Karty Nauczyciela).

Natomiast umowy o zarządzanie i prowadzenie PPK muszą zostać zawarte najpóźniej:

• do 26 marca 2021 r. - umowa o zarządzanie PPK,
• do 10 kwietnia 2021 r. umowa o prowadzenie PPK.

Umowa o zarządzanie PPK

Podstawą funkcjonowania PPK u pracodawcy jest umowa o zarządzanie PPK.  Każda jednostka oświatowa zobowiązana jest do wyboru instytucji finansowej, z którą zawrze umowę o prowadzenie PPK dla swoich pracowników. 

Umowa o prowadzenie PPK

Umowa o prowadzenie PPK jest zawierana z instytucjami finansowymi, z którymi jednostka zawarła umowę o zarządzanie PPK. Umowa o prowadzenie PPK jednostka oświatowa zawiera w imieniu i na rzecz osób w niej zatrudnionych (art. 14 ustawy). Lista osób będących uczestnikami PPK stanowi załącznik do umowy o prowadzenie PPK, którego zmiana nie stanowi zmiany umowy o prowadzenie PPK.

Zgodnie z art. 7 ust. 3 i 4 ustawy podmiot zatrudniający, w porozumieniu z zakładową organizacją związkową działającą w tym podmiocie zatrudniającym, wybiera instytucję finansową, z którą zostanie zawarta umowa o zarządzanie PPK. Jeżeli w podmiocie zatrudniającym nie działa zakładowa organizacja związkowa, podmiot zatrudniający wybiera instytucję finansową, z którą zostanie zawarta umowa o zarządzanie PPK, w porozumieniu z reprezentacją osób zatrudnionych wyłonioną w trybie przyjętym w danym podmiocie zatrudniającym.

Szkoły niesamorządowe wprowadzają PPK w zależności od stanu zatrudnienia

W przypadku pracodawców, którzy nie zaliczają się do sektora finansów publicznych, obowiązek utworzenia PPK powstał już wcześniej w terminie uzależnionym od stanu zatrudnienia:

• co najmniej 250 osób zatrudnionych według stanu na dzień 31 grudnia 2018 r. - od dnia 1 lipca 2019 r.,
• od 50 do 249 osób zatrudnionych według stanu na dzień 30 czerwca 2019 r. - od dnia 1 stycznia 2020 r.,
• od 20 do 49 osób zatrudnionych według stanu na dzień 31 grudnia 2019 r. - od dnia 1 lipca 2020 r.

Zatem w zależności od liczby pracowników szkoły niesamorządowe powinny już mieć wprowadzone PPK u siebie w jednostkach, chyba że załapały się na przedłużenie terminu w związku z epidemią koronawirusa.

Zmiana dat wprowadzenia PPK w związki z koronawirusem

W związku z epidemią zmieniły się daty wprowadzenia PPK, ale tylko w szkołach prowadzonych przez inne podmioty niż jst. Nie ma zmian wprowadzenia PPK w jednostkach oświatowych prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego. Natomiast w szkołach prowadzonych przez inne podmioty terminy uległy przesunięciu i przedstawiają się następująco:

• umowa o zarządzanie PPK - do 27 października 2020 r.,
• umowa o prowadzenie PPK - do 10 listopada 2020 r.

Powyższe terminy dotyczą jednostek oświatowych zatrudniających od 20 do 249 osób, jeżeli do 31 marca 2020 r. nie zawarły tych umów.

Rezygnacja z PPK przez wszystkich pracowników szkoły samorządowej

Nawet jeżeli wszyscy pracownicy szkoły publicznej samorządowej złożą deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat na PPKdalej jednostka ma obowiązek wprowadzić PPK. Dalej szkoła musi zawrzeć umowę o zarządzanie PPK. Przepisy, co prawda, ale tyko w przypadku mikroprzedsiębiorców, dopuszczają możliwość odstąpienia od utworzenia PPK w sytuacji, gdy wszystkie osoby zatrudnione w takim podmiocie złożą deklaracje rezygnacji z dokonywania wpłat na PPK. Placówki oświatowe będące jednostkami budżetowymi, są zobowiązane stosować przepisy ustawy o PPK od 1 stycznia 2021 r., niezależnie od liczby zatrudnianych pracowników. Przepisy nie przewidują możliwości odstąpienia od tworzenia PPK, w przypadku rezygnacji z uczestnictwa z PPK przez wszystkie osoby zatrudnione w  jednostce. Rezygnacja wszystkich osób zatrudnionych nie zwalnia pracodawcy z obowiązku zawarcia umowy o zarządzanie PPK z instytucją finansową. Do PPK nie przystąpią jednak osoby zatrudnione w szkole z uwagi na złożone rezygnacje z przystąpienia do programu.

Obowiązki informacyjne dyrektora

Zapraszamy także na szkoelnia dotyczace PPK, a dokładniej dotyczące naliczania wpłat do PPK, które usprawnią proces zawierania umów, obsługi wniosków: PPK a lista płac-ujęcie praktyczne (8 kwietnia 2021 r.), a także zachęcamy do skorzystania z oferty e-szkolenia dedykowanego pracownikom szkoły: Pracownicze Plany Kapitałowe - informacje niezbędne każdemu pracownikowi.

Podstawa prawna:

• art. 8, art. 14, art. 23 ust. 2, art. 134 ust. 1 pkt 4, art. 137 ustawy z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 1342 ze zm.),
• art. 9

Prezes UODO informuje, że pracodawca w związku z obowiązkiem zawarcia umowy o prowadzenie Pracowniczych Planów Kapitałowych z wybraną instytucją finansową, musi jej przekazać numer telefonu i adres e-mail pracownika - jeżeli dysponuje tymi danymi. 

Pracodawca ma obowiązek prawny do pozyskania danych osobowych uczestnika PPK takich jak adres poczty elektronicznej oraz numer telefonu i przekazania tych danych do wybranej instytucji finansowej. Takie dane stanowią załącznik do umowy o prowadzenie Pracowniczych Planów Kapitałowych i zgodnie z ustawą są uznane za dane identyfikujące uczestnika PPK.

Zgodnie z art. 22¹ § 4 kodeksu pracy pracodawca żąda podania innych danych osobowych niż określone w § 1 i 3 (jak m.in. imię, nazwisko, adres zamieszkania czy numer PESEL), gdy jest to niezbędne do zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa. Takim obowiązkiem w przypadku ustawy o Pracowniczych Planach Kapitałowych, jest pozyskanie przez pracodawcę danych pracownika potrzebnych do zawarcia umowy z wybraną instytucją finansową. W tej sytuacji ważny jest cel przetwarzania danych pracownika. Należy podkreślić, że pracodawca musi przetwarzać takie dane jedynie w celu ich przekazania do wybranej instytucji finansowej.

Brak zgody pracownika na przetwarzanie jego danych nie będzie sprzeczny z zasadami przetwarzania danych zawartymi w RODO. Przepisy rozporządzenia ogólnego uprawiają bowiem administratora do przetwarzania danych osobowych, gdy jest to niezbędne do wypełniania ciążącego na nim obowiązku prawnego (art. 6 ust. 1 lit. c RODO).

Pamiętać przy tym należy, że takich danych jak adres poczty elektronicznej i numer telefonu pracownik nie musi posiadać. W polskim systemie prawnym nie istnieje, żaden przepis, który zobowiązywałby osobę fizyczną do posiadania takich środków komunikacji. Dysponowanie adresem poczty elektronicznej i telefonem jest i powinno pozostać dobrowolne. Dlatego należy pozostawić obywatelowi wybór podawania takich danych.  

Ustawodawca wprowadził więc dodatkowe możliwości informowania uczestników PPK poprzez zapewnienie im dostępu do systemu teleinformatycznego instytucji finansowej, a w przypadku, gdy będzie to niemożliwe, przekazywanie takiej informacji na wniosek uczestnika PPK w postaci papierowej.

Biorąc pod uwagę powyższe, pracodawca ma obowiązek prawny przekazania danych osobowych m.in. w postaci adresu poczty elektronicznej i numeru telefonu od pracownika bez wyrażenia jego zgody do wybranej instytucji finansowej, o ile pracownik takie dane mu udostępni.

Jeśli chcą Państwo zgłębić informacje na temat PPK, zapraszamy na szkolenia: Pracownicze Plany Kapitałowe w jednostkach oświatowych.

Źródło:

https://uodo.gov.pl/pl/138/1251

Przepisy Karty Nauczyciela nie regulują zasad wynagradzania nauczycieli wyjeżdżających z dziećmi i młodzieżą na wycieczki szkolne w charakterze opiekunów uczniów. Sprawdźmy zatem w jaki sposób rozliczać czasy pracy nauczyciela na takiej wycieczce.

Zadania statutowe

Karta Nauczyciela nie zawiera odrębnych i szczególnych rozwiązań prawnych w zakresie czasu pracy nauczycieli w sytuacji realizacji zadań szkoły w formach innych niż realizowane w warunkach szkolnych (np. w trakcie wycieczek lub innych imprez wyjazdowych).  Zatem stosujemy ogólne normy czasu pracy nauczycieli. Stosownie do art. 42 ust. 1 i 2 oraz art. 42c ust. 1 Karty Nauczyciela czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień, rozłożonych na 5 dni pracy.

W ramach tego czasu nauczyciel realizuje:

• pensum(zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, udział w części ustnej egzaminu maturalnego, prowadzi zajęcia na kwalifikacyjnych kursach zawodowych);
• inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły(m.in. zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów, udział w egzaminie ósmoklasisty, egzaminie zawodowym, egzaminie potwierdzającym kwalifikacje zawodowe, egzaminie potwierdzającym kwalifikacje w zawodzie i egzaminie maturalnym - z wyjątkiem części ustnej, jest obowiązany do dostępności w szkole w wymiarze 1 godziny tygodniowo, a w przypadku nauczyciela zatrudnionego w wymiarze niższym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć - w wymiarze 1 godziny w ciągu 2 tygodni);
• zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.

Udział nauczycieli w wycieczce szkolnej w charakterze opiekunów należy traktować jako zajęcia wynikające z zadań statutowych szkoły, jakie nauczyciel obowiązany jest realizować w ramach obowiązującego go 40-godzinnego tygodnia pracy.  

Co prawda opiekun wycieczki jest odpowiedzialny za uczestników przez 24 godziny na dobę, co automatycznie zwiększa wymiar czasu pracy, ale nie ma to jednak bezpośredniego przełożenia na wynagrodzenie nauczyciela wypłacane w ramach stosunku pracy. Nauczyciel nie ma obowiązku pracy ponad 40 godzin tygodniowo, w tym zapewniania opieki uczniom w porze nocnej. Zazwyczaj w trakcie wycieczek przekraczane są normy czasu pracy nauczycieli (dotyczy to wyjazdów kilkudniowych). W związku z tym dyrektor nie ma obowiązku rozszerzania nauczycielom (wychowawcom) okresu wykonywania zajęć ponad ustalone ramy czasu pracy. Ponieważ nie ma obowiązku realizowania wycieczek w dni wolne od pracy oraz w godzinach nocnych (z wyjątkiem sytuacji zabezpieczenia opieki uczniom w określonych placówkach) a także ponad tygodniowy 40- godzinny czas pracy, nie ma podstawy wypłacania nauczycielom wynagrodzenia za taki dzień lub przyznawania dnia wolnego na zasadach określonych w przepisach Karty Nauczyciela.

Jeżeli w wyniku nadmiarowej pracy nauczyciela wystąpiły godziny nadliczbowe (przekraczające 40 godzin tygodniowo), to nauczycielowi należy wypłacić wynagrodzenie za godziny nadliczbowe. Takie stanowisko przyjął Sąd Okręgowy w Gliwicach w wyroku VI P 165/07, Sąd Rejonowy w Lubinie w wyroku z 2 kwietnia 2015 r. IV P 383/14. Orzeczenia te nie są wiążące, ale mogą stanowić wskazówkę interpretacyjną.

Dodatek motywacyjny

Przepisy Karty nie przewidują odrębnego wynagrodzenia za prowadzenie wycieczek szkolnych. Nie oznacza to jednak, że nauczycielowi nie można przyznać z tego tytułu odpowiedniej gratyfikacji finansowej. Taką funkcję pełni dodatek motywacyjny, który może być przyznawany nauczycielom wyróżniającym się w realizacji obowiązków służbowych. Dyrektor szkoły przyznaje ten dodatek w zależności od zaangażowania nauczyciela w realizację zadań, w tym zróżnicowanie form oddziaływania dydaktycznego i wychowawczego (np. wycieczki szkolne).

Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe 

Wobec nauczycieli sprawujących opiekę nad uczniami podczas wycieczek szkolnych nie znajdują zastosowania przepisy dotyczące dodatkowego wynagrodzenia z tytułu godzin ponadwymiarowych. Wynagrodzenie z tego tytułu przysługuje wyłącznie w szczególnych przypadkach. Nauczyciel może być zobowiązany do odpłatnej pracy w godzinach ponadwymiarowych zgodnie z posiadaną specjalnością tylko w szczególnych przypadkach, podyktowanych koniecznością realizacji programu nauczania lub zapewnienia opieki w placówkach opiekuńczo-wychowawczych (art. 35 Karty Nauczyciela). Za godzinę ponadwymiarową uznaje się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych. Godziny ponadwymiarowe traktowane są wyłącznie jako godziny wynikające z realizowanych planów nauczania. 

Podróż służbowa

W stosunku do nauczycieli opiekunów uczestniczących w wycieczkach szkolnych nie ma zastosowania art. 77⁵ § 1 Kodeksu pracy zgodnie z którym pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową. Nauczyciel wyjeżdżający na wycieczkę zadania opiekuńczo-wychowawcze wykonuje już od chwili powierzenia uczniów jego opiece. Jego rola nie sprowadza się zatem wyłącznie do wykonania zadania służbowego poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy

Dzień wolny za wycieczkę

Gdy nauczycie uczestniczy w wycieczce, która przypada np. w sobotę, czy generalnie dniu wolnym od pracy nauczycielowi wykonującemu pracę przysługuje w zamian inny dzień wolny, bowiem zgodnie z art. 42c ust. 3 Karty Nauczyciela za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze lub opiekuńcze, wykonywane w dniu wolnym od pracy, nauczyciel otrzymuje inny dzień wolny od pracy. W szczególnie uzasadnionych przypadkach dopuszcza się zamiast udzielenia dnia wolnego wypłacenie nauczycielowi odrębnego wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w dniu wolnym od pracy - obliczane jest jak za godzinę ponadwymiarową. Jest to jednak ryzykowne, bo bardzo trudno będzie ustalić za ile godzin. Należałoby w takim wypadku wcześniej porozumieć się z nauczycielem w tej kwestii. Wydaje się również, że nauczyciel szkoły „feryjnej” z uwagi na 5-dniowy tydzień pracy  nie ma faktycznej możliwości odebrania dnia wolnego bez uszczerbku dla szkoły i uczniów. 

Dodatkowa umowa 

Jeśli w związku z wycieczką szkolną zaistniałaby konieczność wydłużenia czasu pracy nauczyciela (opiekuna), powyżej 40 godzin w tygodniu, dyrektor może skorzystać z następujących możliwości: 

• zwiększenie liczby nauczycieli opiekunów;
• zawarcie z nauczycielami umów cywilnoprawnych – dodatkowe zadania, czyli wykraczające poza związane z realizacją programu nauczania lub niebędące zadaniami statutowymi, to np. opieka wieczorna lub nocna, a na wycieczce kilkudniowej – działania wykraczające poza 40-godzinny zakres zadań wykonywanych w ramach stosunku pracy zawartego w placówce, powinny być one uregulowane w formach umów cywilnoprawnych. 

Podstawa prawna:

• art. 42, art. 42c ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r., poz. 1762 ze zm.)
• art. 77⁵ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm.)
• § 10 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r., poz. 416 ze zm.).

Dariusz Skrzyński

11-10-2022

Zgodnie z wytycznymi GIS, nie tylko osoby powyżej 60. roku życia, ale i osoby z istotnymi problemami zdrowotnymi należą do grupy tzw. podwyższonego ryzyka zarażenie się COVID-19. W miarę możliwości podczas organizowania pracy takim osobom dyrektor powinien zastosować rozwiązania minimalizujące ryzyko zakażenia. Powstaje jednak pytanie, czy mimo stacjonarnego nauczania nauczyciel może wykonywać pracę zdalnie, np. występując ze stosownym wnioskiem do dyrektora?

Wytyczne MEN, MZ i GIS

Zgodnie z wytycznymi dotyczącymi działalności szkół i innych placówek oświatowych w okresie po 1 września 2020 roku, dyrektor powinien w miarę możliwości tak zorganizować pracę pracowników (nie tylko nauczycieli) z istotnymi problemami zdrowotnymi (np. choroba przewlekła, obniżona odporność, stan po przeszczepie), by zminimalizować ryzyko zakażenia tych osób koronawirusem. Dyrektor może np. nie wyznaczać takim nauczycielom dyżurów podczas przerwy między zajęciami czy zastępstw na świetlicy, zapewnić nauczycielom dostęp do środków dezynfekujących i ochronnych (maseczek, rękawiczek, przyłbic, kasków itp.), a także, w miarę możliwości na danym stanowisku, zlecić pracę zdalną (głównie w przypadku pracowników niepedagogicznych). Ale czy taka praca zdalna nauczycieli jest obecnie możliwa?

Praca zdalna – tak, zajęcia online – nie

Problem z pracą zdalną nauczycieli polega na tym, że ich podstawowym zadaniem jest prowadzenie zajęć, a te z kolei jeszcze obecnie w przeważającej większości odbywają się w trybie stacjonarnym. Obecne przepisy rozporządzenia MEN dotyczące organizacji pracy szkół i placówek oświatowych w okresie epidemii odnoszą się do możliwości zawieszenia zajęć w kontekście zagrożenia epidemicznego dla zdrowia uczniów. Nie przewidują rozwiązania polegającego na ustaleniu pracy zdalnej dla jednego czy kilku nauczycieli przy zachowaniu trybu stacjonarnego kształcenia.

Ponadto tylko wtedy, kiedy dyrektor zawiesi zajęcia po uzyskaniu zgody organu prowadzącego i pozytywnej opinii sanepidu (choćby częściowo), może on wprowadzić nauczanie hybrydowe lub tylko zdalne, a tym samym umożliwić nauczycielowi nauczanie online i realizowanie zadań (nie tylko zajęć) z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. 

Zatem przy kształceniu stacjonarnym brak jest obecnie podstaw prawnych do prowadzenia zajęć online w ramach pracy zdalnej. W praktyce dyrektor nie może wyrazić zgody na prowadzenie zajęć z uczniami online, jeżeli nie przeprowadzić procedury zawieszającej zajęcia. W mojej opinii jednak dyrektor formalnie może wydać polecenie służbowe nauczycielowi pracy zdalnej na poniższych zasadach. Praca zdalna sprowadzałaby się do wykonywania innych zadań niż prowadzenie zajęć z uczniami.

Praca zdalna nauczyciela

Zgodnie z art. 3 ustawie z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu, w celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może polecić pracownikowi (formalnie również nauczycielowi) wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna). Wykonywanie pracy zdalnej może zostać polecone, jeżeli pracownik ma umiejętności i możliwości techniczne oraz lokalowe do wykonywania takiej pracy i pozwala na to rodzaj pracy. W szczególności praca zdalna może być wykonywana przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość lub dotyczyć wykonywania części wytwórczych lub usług materialnych. Narzędzia i materiały potrzebne do wykonywania pracy zdalnej oraz obsługę logistyczną pracy zdalnej zapewnia pracodawca. Przy wykonywaniu pracy zdalnej pracownik może używać narzędzi lub materiałów niezapewnionych przez pracodawcę pod warunkiem, że umożliwia to poszanowanie i ochronę informacji poufnych i innych tajemnic prawnie chronionych, w m.in. danych osobowych, a także informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Na polecenie pracodawcy, pracownik wykonujący pracę zdalną ma obowiązek prowadzić ewidencję wykonanych czynności, uwzględniającą w szczególności opis tych czynności, a także datę oraz czas ich wykonania. Pracownik sporządza ewidencję wykonywanych czynności w formie i z częstotliwością określoną w poleceniu pracy zdalnej. Pracodawca może w każdym czasie cofnąć polecenie wykonywania pracy zdalnej. 

Zatem formalnie pracodawca może powierzyć nauczycielowi wykonywanie pracy zdalnej pod warunkiem, że jest on zdolny do jej wykonywania tj. nie przebywa na zwolnieniu lekarskim, ma możliwości organizacyjne i techniczne by ją wykonywać. Moim zdaniem w ramach tej zdalnej pracy nie może jednak prowadzić zajeć online z uczniami, chyba, że dyrektor uzyskał zgodę na choćby częściowe zawieszenie zajęć, które będzie prowadził taki nauczyciel zaliczany do grupy z podwyższonego ryzyka.

Podstawa prawna:

• ustawa z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374),
• rozporządzenie MEN z dnia 12 sierpnia 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 1389),
• rozporządzenie MENiS z dnia 31 grudnia 2002 r.w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz.U. z 2020 r. poz. 1166),
• wytyczne MEN, MZ i GIS dla publicznych i niepublicznych szkół i placówek od 1 września 2020 r.

Dariusz Skrzyński

04-09-2020

Praca zdalna na dobre zagości w obecnym porządku prawnych i będzie dotyczyła również placówek oświatowych. Ukazał się projekt nowelizacji Kodeksu pracy, w zakresie pracy zdalnej. Zmiany mają wejść w życie dopiero po upływie 3 miesięcy od dnia odwołania epidemii COVID-19.

Co się zmieni?

Projekt nowelizacji zakłada wprowadzenie przepisów dotyczących pracy zdalnej do Kodeksu pracy. Obecnie Kodeks pracy nie zawiera uregulowań w tym zakresie. Na okres epidemii COVID-19 i do 3 miesięcy po dniu odwołania epidemii na mocy ustawy z 2 marca 2020 r. doraźnie została wprowadzona możliwość pracy zdalnej. Regulacja ta ma charakter czasowy, gdyż została przewidziana w związku z wystąpieniem sytuacji epidemicznej, i może być stosowana tylko przez ww. okres.

Czy możliwa praca zdalna nauczycieli i pracowników niepedagogicznych?

Nowe przepisy dotyczące pracy zdalnej będą dotyczyły wszystkich pracowników oświatowych. Przepisy projektu (przynajmniej na ten moment) nie przewidują jakichś ograniczeń, czy wyłączeń podmiotowych. 

Na pewno pracę zdalną będzie można zastosować w stosunku do pracowników niepedagogicznych. Ich zatrudnienie wynika bowiem z Kodeksu pracy. Zatem będzie możliwe stosowanie pracy zdalnej również do tej grupy zawodowej.

W przypadku nauczycieli również nie sposób od razu wykluczyć stosowania tej regulacji. Być może pojawią się jakieś modyfikacje w Karcie Nauczyciela czy Prawie oświatowym pod tym kątem. Moim zdaniem jeszcze za wcześnie na deklarację, czy to nowe rozwiązane z kodeksu będzie stosowane wprost do nauczycieli (na pewno nie wszystkich, bo przecież obecnie nie mamy regulacji umożliwiających prowadzenia zajęć online, w przypadku gdy szkoła pracuje stacjonarnie).

Dotychczas praca zdalna nauczycieli wprowadzona w okresie epidemii COVID-19  powiązana była (i nadal jest) z zawieszeniem pracy stacjonarnej jednostki oświatowej i prowadzeniem zajęć online. Tylko tam gdzie są zawieszone zajęcia można realizować zajęcia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. Przepisy nie pozwalają, by nauczyciel prowadził lekcje online w przypadku, gdy szkoła pracuje stacjonarnie.

Praca zdalna – definicja

Zgodnie z projektem  praca zdalna to praca wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i uzgodnionym z pracodawcą, w tym w miejscu zamieszkania pracownika, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.

Zatem nie tylko wszystkie godziny pracy muszą być świadczone zdalnie. Zadania wykonywane hybrydowo np. cześć godzin w domu, a cześć w szkole to również praca zdalna.

Miejsce wykonywania pracy zdalnej będzie wskazywał pracownik, ale będzie potrzebne uzgodnienie z pracodawca tego miejsca.

Porozumienie z pracownikiem wykonywania pracy zdalnej 

Uzgodnienie co do pracy zdalnej może nastąpić: przy zawieraniu umowy o pracę albo w trakcie zatrudnienia. W takim uzgodnieniu należy określić fakt wykonywania pracy zdalnej -  częściowo, czy całkowicie - i miejsce świadczenia pracy zdalnej. Może być dokonane w postaci papierowej lub elektronicznej. W tym przypadku mówimy o porozumieniu między dyrektorem a pracownikiem o wykonywaniu pracy zdalnej.

Zlecenie pracy zdalnej konkretnemu pracownikowi

Dyrektor będzie mógł również jednostronnie skierować pracownika do pracy zdalnej:

• w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu lub
• gdy jest to niezbędne ze względu na obowiązek pracodawcy zapewnienia pracownikowi bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (np. pożar, zalanie szkoły), o ile z przyczyn niezależnych od pracodawcy zapewnienie tych warunków w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie jest czasowo możliwe

– jeżeli pracownik złoży uprzednio w postaci papierowej lub elektronicznej oświadczenie, iż posiada warunki lokalowe i techniczne do wykonywania pracy zdalnej.

Pracodawca będzie mógł  w każdym czasie cofnąć takie polecenie.

Porozumienie – ogólne zasady wykonywania pracy zdalnej

Zasady wykonywania pracy zdalnej (ogólne, nie z konkretnym pracownikiem) będą określone w porozumieniu zawieranym między pracodawcą i zakładową organizacją związkową (lub wszystkimi zakładowymi organizacjami związkowymi).

Jeżeli nie jest możliwe uzgodnienie treści porozumienia ze wszystkimi zakładowymi organizacjami związkowymi, dyrektor uzgadnia treść porozumienia z organizacjami związkowymi reprezentatywnymi.

Porozumienie powinno, w szczególności, określać:

• grupy pracowników, które mogą być objęte pracą zdalną;
• zasady pokrywania przez pracodawcę kosztów związanych z wykonywaniem pracy zdalnej;
• zasady ustalania ekwiwalentu pieniężnego lub ryczałtu;
• zasady porozumiewania się pracodawcy i pracownika wykonującego pracę zdalną, w tym sposób potwierdzania obecności pracownika wykonującego pracę zdalną na stanowisku pracy;
• zasady kontroli wykonywania pracy przez pracownika wykonującego pracę zdalną;
• zasady kontroli w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;
• zasady montażu, inwentaryzacji, konserwacji i serwisu powierzonych pracownikowi narzędzi pracy.

Regulamin – ogólne zasady wykonywania pracy zdalnej

Jeżeli w terminie 30 dni od dnia przedstawienia przez pracodawcę projektu porozumienia nie dojdzie do zawarcia porozumienia, dyrektor określi zasady wykonywania pracy zdalnej w regulaminie (uwzględniając ustalenia podjęte z zakładowymi organizacjami związkowymi w toku uzgadniania porozumienia).

Jeżeli w szkole nie działają zakładowe organizacje związkowe, zasady wykonywania pracy zdalnej określa dyrektor w regulaminie, po konsultacji z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy.

Co istotne brak porozumienia czy regulaminu nie wykluczy pracy zdalnej. W takim przypadku dyrektor będzie określał zasady wykonywania pracy zdalnej w poleceniu wykonywania pracy zdalnej (jeżeli będzie jednostronnie nakładał w ściśle wskazanych wcześniej przypadkach) albo w porozumieniu zawartym z konkretnym pracownikiem.

Zakończenie pracy zdalnej

Praca zdalna, jeżeli została wprowadzona na mocy porozumienia między pracodawcą a pracownikiem, będzie mogła być zakończona na wniosek czy to pracownika czy nauczyciela. Wniosek jest wiążący dla drugiej strony. Ale tutaj wprowadzono ograniczenie czasowe na takie wnioski - do 3 miesięcy od podjęcia pracy zdalnej. Po tym terminie pracodawca powinien – w miarę możliwości – uwzględnić ten wniosek.

RODO

Dyrektor określi zasady ochrony danych przekazywanych pracownikowi wykonującemu pracę zdalną oraz przeprowadza, w miarę potrzeb, instruktaż i szkolenie w tym zakresie. Pracownik wykonujący pracę zdalną i pracodawca przekazują niezbędne informacje do wzajemnego porozumiewania się za pomocą środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość lub w inny sposób uzgodniony z pracodawcą.

Kontrola pracy zdalnej

Dyrektor będzie miał prawo przeprowadzać kontrolę wykonywania pracy zdalnej - w miejscu jej wykonywania  i w godzinach pracy. Zasady kontroli powinny być zawarte w porozumieniu lub regulaminie, a jeżeli nie ma tych dokumentów na zasadach indywidulanie określonych z pracownikiem.

Dyrektor ma dostosować sposób przeprowadzania kontroli do miejsca wykonywania i charakteru pracy zdalnej. Wykonywanie czynności kontrolnych nie może naruszać prywatności pracownika wykonującego pracę zdalną i innych osób ani utrudniać korzystania z pomieszczeń domowych w sposób zgodny z ich przeznaczeniem.

Zapoznaj się z projektem zmian

Zachęcam do zapoznania się z projekt nowelizacji Kodeksu pracy pod adresem:

https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12346911/katalog/12789150#12789150

Źródło:

• projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy, ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (projekt z dnia 18 maja 2021 r.).

Podstawa prawna:

• art. 3 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn.: Dz.U. 2020 r., poz. 1842 ze zm.). 

Dariusz Skrzyński

16-06-2021

Rozpowszechniana w internecie informacja, jakoby zadawanie szkolnych prac domowych i ich ocenianie było bezprawnym działaniem nauczycieli, jest nieprawdziwa. Rzecznik Praw Dziecka nigdy nie podważał legalności prac domowych. Przeciwnie, uważa je za ważny element edukacji, z zastrzeżeniem, że zadania muszą być dostosowane do indywidualnych potrzeb ucznia i nie mogą być dla niego nadmiernym obciążeniem.

Pojawiające się w serwisach społecznościowych rzekome stanowisko Rzecznika Praw Dziecka z grudnia 2018 roku, w którym ponoć uznaje on za pozbawione podstaw prawnych zadawanie prac domowych i ich ocenianie przez nauczycieli, jest typowym fake newsem.

Zgodnie z art. 98 ust. 1 ustawy z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2019 r. poz. 1148, ze zm.) to statut szkoły określa dopuszczalne formy pracy uczniów i zasady ich oceniania, m.in. sprawdziany, odpowiedzi ustne, kartkówki, aktywność na lekcjach, dodatkowe prace, np. referaty i prezentacje, oraz właśnie prace domowe.

W opinii Rzecznika Praw Dziecka praca domowa spełnia ważne funkcje dydaktyczne, począwszy od utrwalania wiadomości zdobytych podczas zajęć w szkole, poprzez rozwijanie inicjatywy ucznia, po kształcenie samodzielności myślenia i działania.

Praca domowa powinna być systematycznie kontrolowana i oceniana przez nauczycieli. Daje to bowiem informację zwrotną nauczycielowi – m.in. o tym, czy uczeń opanował dane treści oraz jak pokierować nauczaniem, by było ono bardziej efektywne – i samemu uczniowi, by wiedział, którym treściom ma poświęcić więcej czasu.

Rzecznik Praw Dziecka zastrzega, że zadawanie pracy domowej zawsze powinno być celowe, przemyślane i dostosowane do indywidualnych potrzeb ucznia. Praca ta nie może stanowić nadmiernego obciążenia dziecka, które musi mieć czas także na odpoczynek, zabawę, uczestnictwo w życiu rodzinnym, spotkania z rówieśnikami i rozwijanie zainteresowań.

W ocenie Rzecznika to nauczyciel w sposób najbardziej wiarygodny i kompetentny może ocenić indywidualne potrzeby swojego ucznia, dlatego kwestie organizacji zadań domowych należy pozostawić szkołom.

Jeżeli uczniowie czują się przeciążeni pracami domowymi, trzeba o tym porozmawiać z wychowawcą lub poinformować dyrektora szkoły. Rzecznik Praw Dziecka przypomina, że dyrektor – w ramach nadzoru sprawowanego nad pracą nauczycieli – ma obowiązek zweryfikować taką informację.

Uczniowie mogą także skorzystać z pomocy samorządu uczniowskiego, który (podobnie jak rada rodziców) może wnosić do dyrektora o zmiany w zapisach szkolnego statutu i w wymaganiach nauczycieli dotyczących zadawania prac domowych. Temat powinien zostać omówiony w zespole nauczycieli uczących w danej klasie. Powinni oni ze sobą współpracować w kwestii obciążania uczniów różnymi obowiązkami (pracami domowymi czy sprawdzianami).

Jeśli problemu nie uda się rozwiązać we współpracy ze szkołą, należy powiadomić organ nadzoru nad pracą szkoły, czyli właściwego kuratora oświaty.

Źródło: https://brpd.gov.pl/2020/01/08/prace-domowe-sa-legalne-i-potrzebne-ale-trzeba-znac-umiar/