Minister Edukacji Narodowej podpisał dziś nowe rozporządzenie w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych.

Organy państwowe, samorządu terytorialnego i inne organy samorządowe oraz organizacji społecznych rozpatrują oraz załatwiają skargi i wnioski w ramach swojej właściwości i zgodnie z kompetencjami. Rozpatrywanie skarg i wniosków nie jest prawem, lecz obowiązkiem organu.

Skargi wpływające do szkoły mogą być składane na nauczycieli, na uczniów, na pracowników szkoły czy też na dyrektora szkoły.  

Zgodnie z zapisami art. 68 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo oświatowe Dyrektor kieruje działalnością szkoły lub placówki oraz reprezentuje ją na zewnątrz.Zatem w sytuacji wpłynięcia skargi na pracowników czy uczniów szkoły, to on posiada kompetencje do rozpatrzenia skargi.

W przypadku skargi na działalność dyrektora szkoły jest ona rozpatrywana przez organy właściwe do jej rozpatrzenia. Ustawa Prawo oświatowe wprowadziła wyraźny podział kompetencyjny w zakresie nadzoru pomiędzy organem prowadzącym (burmistrzem, prezydentem, radą powiatu), a organem sprawującym nadzór pedagogiczny (kuratorem oświaty). Mianowicie pierwszy z nich sprawuje nadzór nad działalnością szkoły w zakresie spraw finansowych i administracyjnych, zaś kurator sprawuje nadzór pedagogiczny przejawiający się ocenianiem stanu szkół i nauczycieli w zakresie ich działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej. W związku z powyższym rozpatrywanie skarg na działalność dyrektora odbywa się zgodnie z właściwością organów i tylko w zakresie ich kompetencji. Nawet w przypadku błędnego zaadresowania skargi, np. zostaje ona przez skarżącego złożona w szkole, organ, który ją otrzymał, a nie jest właściwy do jej rozpatrzenia, obowiązany jest niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni, przekazać ją właściwemu organowi, zawiadamiając równocześnie o tym skarżącego, albo wskazać mu właściwy organ (art. 231 kpa).

Rodzice ucznia mogą składać skargi:

• na podstawie regulacji zapisanych w statucie, gdy dotyczą one naruszeń praw ucznia (98 ust. 1 pkt. 17 ustawy Prawo oświatowe).
• według zasad przewidzianych w ustawie z dnia 14 czerwca1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego.

W przypadku skarg dotyczących naruszeń praw ucznia, dyrektor szkoły postępuje zgodnie z zapisami statutu – należy tu pamiętać o ujęciu w statucie zapisów, które określą tryb składania skarg w przypadku naruszenia praw uczniowskich.

Tryb rozpatrywania skarg, które wiążą się z zaniedbaniami lub nienależytym wykonywaniem zadań przez właściwe organy szkoły oraz przez ich pracowników, a dotyczących ogólnie ich pracy, wypełniania przez dyrektora szkoły zadań przewodniczącego rady pedagogicznej i współpracy z rodzicami, powinien zostać określony w przyjętej przez dyrektora szkoły procedurze/regulaminie. Procedura/regulamin ten musi uwzględniać postanowienia rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków (Dz. U. z 2002 r., poz. 46). Reguluje ono tę kwestię w odniesieniu do organów samorządowych jednostek organizacyjnych, a więc również szkół prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego.

Zgodnie z zapisami ww. rozporządzenia, organ właściwy do załatwienia sprawy rozpatruje skargę bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu miesiąca. Mogą one być wnoszone nie tylko pisemnie, ale także za pośrednictwem poczty elektronicznej, a nawet ustnie do protokołu. W każdej z wyżej wymienionych sytuacji należy zawiadomić skarżącego o sposobie załatwienia sprawy. W przypadku odmowy jej rozpatrzenia zawiadomienie powinno zawierać także uzasadnienie faktyczne i prawne uzasadniające odmowę.

Skragę może rozpatrzeć pracownik upoważniony przez dyrektora szkoły, jednak nie może to być pracownik, którego skarga dotyczy ani też pracownik podległy służbowo osobie, na którą złożono skargę.

Podstawy prawne:

Art. 68 ust. 1 pkt 1, art. 98 pkt 17 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 996 z późn. zm.).

Art. 227, art. 231 ustawy z dnia 14 czerwca1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 2096).

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków (Dz. U. z 2002 r., poz. 46).

Bożena Browarczyk

27-02-2019

Konkurs na stanowisko dyrektora to jedna z ważniejszych procedur w polskim systemie oświaty, dlatego też regulują między innymi przepisy ustawy Prawo Oświatowe, a także akty szczegółowe. Nie są one może zbyt skomplikowane, ale obecnie wobec konkursu jako de facto jedynej formy wyboru dyrektora oraz liczonych w setkach ogłoszeniach o konkursach właśnie, warto je sobie przypomnieć i uporządkować.

Zgodnie art. 63 ust. 1 i 3 ustawy Prawo oświatowe stanowisko dyrektora szkoły lub placówki powierza organ prowadzący szkołę lub placówkę, przy czym kandydata na to stanowisko wyłania się w drodze konkursu, a wyłonionemu już kandydatowi powierzenia stanowiska nie można odmówić. Z kolei w przepisie art. 63 ust. 20 ustawodawca zawarł upoważnienie do wprowadzenia, w drodze rozporządzenia, regulaminu konkursu na stanowisko dyrektora szkoły lub placówki oraz trybu pracy komisji konkursowej, określając, że zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu muszą obejmować w szczególności sposób ogłaszania konkursu oraz sposób nadzorowania prawidłowości postępowania konkursowego przez organ prowadzący szkołę lub placówkę.

Na podstawie powyższego upoważnienia, wydane zostało rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie regulaminu konkursu na stanowisko dyrektora publicznego przedszkola, publicznej szkoły podstawowej, publicznej szkoły ponadpodstawowej lub publicznej placówki oraz trybu pracy komisji konkursowej (Dz. U. z 2021 r. poz. 1428). Zgodnie z § 1 ust. 1 i 2 tego rozporządzenia, konkurs na stanowisko dyrektora publicznego przedszkola, publicznej szkoły lub publicznej placówki, ogłasza organ prowadzący przedszkole, szkołę lub placówkę, przy czym ogłoszenie konkursu zawiera między innymi wskazanie wymaganych od kandydata dokumentów (§ 1 ust. 2 pkt. 4), do których zaliczono:

a) uzasadnienie przystąpienia do konkursu oraz koncepcję funkcjonowania i rozwoju publicznego przedszkola, publicznej szkoły lub publicznej placówki,

b) życiorys z opisem przebiegu pracy zawodowej, zawierający w szczególności informację o:

• stażu pracy pedagogicznej - w przypadku nauczyciela albo
• stażu pracy dydaktycznej - w przypadku nauczyciela akademickiego, albo
• stażu pracy, w tym stażu pracy na stanowisku kierowniczym - w przypadku osoby niebędącej nauczycielem,

c) oświadczenie zawierające następujące dane osobowe kandydata:

• imię (imiona) i nazwisko,
• datę i miejsce urodzenia,
• obywatelstwo,
• miejsce zamieszkania (adres do korespondencji),

d) poświadczone przez kandydata za zgodność z oryginałem kopie dokumentów potwierdzających posiadanie wymaganego stażu pracy, o którym mowa w lit. b: świadectw pracy, zaświadczeń o zatrudnieniu lub innych dokumentów potwierdzających okres zatrudnienia,

e) poświadczone przez kandydata za zgodność z oryginałem kopie dokumentów potwierdzających posiadanie wymaganego wykształcenia, w tym dyplomu ukończenia studiów pierwszego stopnia, studiów drugiego stopnia, jednolitych studiów magisterskich lub świadectwa ukończenia studiów podyplomowych, z zakresu zarządzania albo świadectwa ukończenia kursu kwalifikacyjnego z zakresu zarządzania oświatą,

f) w przypadku cudzoziemca dodatkowo - poświadczoną przez kandydata za zgodność z oryginałem kopię:

• dokumentu potwierdzającego znajomość języka polskiego, o którym mowa w ustawie z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim, lub
• dyplomu ukończenia studiów pierwszego stopnia, studiów drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich, na kierunku filologia polska, lub
• dokumentu potwierdzającego prawo do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego języka polskiego,

g) poświadczoną przez kandydata za zgodność z oryginałem kopię zaświadczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowniczym,

h) oświadczenie, że przeciwko kandydatowi nie toczy się postępowanie o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub postępowanie dyscyplinarne,

i) oświadczenie, że kandydat nie był skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe,

j) oświadczenie, że kandydat nie był karany zakazem pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi, o którym mowa w art. 31 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych,

k) oświadczenie o dopełnieniu obowiązku, o którym mowa w art. 7 ust. 1 i 3a ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2020 r. poz. 2141 oraz z 2021 r. poz. 255 i 464) - w przypadku kandydata na dyrektora publicznej szkoły urodzonego przed dniem 1 sierpnia 1972 r.,

l) poświadczoną przez kandydata za zgodność z oryginałemkopię aktu nadania stopnia nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego - w przypadku nauczyciela,

m) poświadczoną przez kandydata za zgodność z oryginałem kopięk arty oceny pracy lub oceny dorobku zawodowego - w przypadku nauczyciela i nauczyciela akademickiego,

n) w przypadku nauczyciela i nauczyciela akademickiego - oświadczenie, że kandydat nie był prawomocnie ukarany karą dyscyplinarną, o której mowa w art. 76 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela, lub karą dyscyplinarną, o której mowa w art. 276 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, lub karą dyscyplinarną, o której mowa w art. 140 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2017 r. poz. 2183, z późn. zm.),

o) oświadczenie, że kandydat ma pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z pełni praw publicznych;

Nie budzi wątpliwości to, że złożenie wymaganych dokumentów, o których mowa w przywołanym przepisie, jest wymogiem formalnym, którego spełnienie jest konieczne dla dopuszczenia kandydata do postępowania konkursowego. Zgodnie bowiem z § 4 ust. 2 pkt. 2 cytowanego rozporządzenia komisja podejmuje uchwałę o odmowie dopuszczenia kandydata do postępowania konkursowego, jeżeli oferta nie zawiera wszystkich dokumentów wskazanych w ogłoszeniu konkursu. Nie ma przy tym znaczenia ranga dokumentu, brak lub błąd w każdym z nich kwalifikowany jest tak samo, jako dyskwalifikujący z postępowania.

Jest więc oczywiste, że staranne przygotowanie przez kandydata na dyrektora wymaganych dokumentów konkursowych jest warunkiem koniecznym pozytywnego przejścia pierwszego etapu konkursu, który odbywa się bez jego udziału. O czym zatem należy szczególnie pamiętać? Przede wszystkim należy zwrócić szczególną uwagę na to, by złożona dokumentacja była kompletna i zgodna z wymogami regulaminu. Kandydat uniknie niepotrzebnych kłopotów, jeśli złożone dokumenty będą zgodne w nazwie i treści z określonymi przepisami prawa, które zostały zacytowane powyżej. Nie ma tu potrzeby edytowania tytułów czy też treści tych dokumentów, bowiem członkowie komisji konkursowej podczas ich analizy sprawdzają, czy właśnie te dokumenty zostały przez kandydata złożone. Oczywiście ww. listę należy traktować indywidualnie, bowiem niektóre jej zapisy nie dotyczą wszystkich kandydatów. Na przykład oświadczenie o dopełnieniu obowiązku, o którym mowa w art. 7 ust. 1 i 3a ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2020 r. poz. 2141 oraz z 2021 r. poz. 255 i 464) nie dotyczy kandydata urodzonego po dniu 1 sierpnia 1972 r.Należy zauważyć, że kandydata zobligowano do złożenia oświadczenia w ww. sprawie, ale nie do dołączania innych dokumentów, które służyły wypełnieniu powyższego obowiązku.  

Poza tym powyższe dokumenty winny być podpisane przez kandydata. Będzie to z pewnością świadczyło o rzetelnym przygotowaniu przez niego dokumentów, jednak w przypadku braku podpisu nie powinno to być powodem niedopuszczenia kandydata do drugiej części konkursu-  Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 20 grudnia 2018 r. III SA/Gd 759/18 - cyt. Brak takiego podpisu może być uznany co najwyżej z nieistotne uchybienie, podlegające uzupełnieniu lub wyjaśnieniu.  

Ponadto warto zwrócić uwagę na uwierzytelnianie kopii dokumentów, które w przypadku postępowania konkursowego należy wyłącznie do kandydata. Stosowny przepis stanowi bowiem, że składna dokumentacja musi zawierać przykładowo cyt. poświadczoną przez kandydata za zgodność z oryginałem kopię …, a nie na przykład przez pracownika sekretariatu czy też organu prowadzącego. Nie można też zapomnieć o zabraniu ze sobą dowodu osobistego, bowiem w myśl § 5 ust. 1 przywołanego rozporządzenie, przed przystąpieniem do rozmowy z kandydatem dopuszczonym do postępowania konkursowego komisja konkursowa ma prawo żądać przedstawienia dowodu osobistego kandydata lub innego dokumentu potwierdzającego jego tożsamość oraz posiadane obywatelstwo.

W drugiej części konkursu kandydat przedstawia swoją koncepcję pracy oraz odpowiada na pytania członków komisji dotyczące różnych aspektów funkcjonowania szkoły lub placówki. Ten moment konkursu zazwyczaj przybiera charakter rozmów z kandydatami, po których dokonywana jest ich merytoryczna ocena. Zakres pytań na konkursie na dyrektora nie został w żaden sposób uregulowany. Ani ww. rozporządzenie, ani żaden inny akt prawny nie określają precyzyjnie zakresu pytań, które mogą być zadawane kandydatom. Skoro jednak kandydat jest zobowiązany do przedstawienia koncepcji funkcjonowania i rozwoju szkoły, nie ulega wątpliwości, że w szczególności ta właśnie staje się w szczególności przedmiotem oceny komisji, również w aspekcie

Jak Państwo zapewne wiedzą, wśród kierunków realizacji polityki oświatowej Państwa na rok szkolny 2019/20 znalazł się zapis dotyczący rozwijania kreatywności, przedsiębiorczości i kompetencji cyfrowych uczniów, w tym bezpiecznego i celowego wykorzystywania technologii informacyjno-komunikacyjnych w realizacji podstawy programowej kształcenia ogólnego.

W jednym punkcie zawarto bardzo szeroki zakres różnorodnych kompetencji. Łączy je przynależność do grupy tzw. kompetencji przyszłości, których posiadanie przyczynia się do sukcesów na rynku pracy. Warto więc zastanowić się, jak je rozwijać na lekcjach.

Kreatynowść i przedsiębiorczość

Kreatywności i przedsiębiorczości sprzyjają takie cechy, jak otwartość, ciekawość poznawcza, samodzielność, niezależność, ale także – wytrwałość i pracowitość. Szkoła powinna więc kreować takie sytuacje edukacyjne, w których uczniowie poszukują niestandardowych rozwiązań stawianych przed nimi problemów, rezygnując z – nierzadko narzucanego przez nauczyciela – jednego, typowego schematu działania. Środowisko szkolne winno zachęcać do różnorodnych samodzielnych aktywności, doceniać zaangażowanie, pozostawiając przy tym przestrzeń do błędu. Trudno bowiem o bycie twórczym bez ich popełniania. Psychologowie uważają, że to właśnie bariery psychospołeczne, wynikające z poddawania ciągłej ocenie naszych działań, są w dużym stopniu odpowiedzialne za tłumienie w nas kreatywności, innowacyjności, zaangażowania i pasji. W rozwijaniu przedsiębiorczości i kreatywności naszych uczniów niezastąpione będą więc takie metody pracy jak: uczenie – nauczanie oparte o projekty (ang. Project Based Learning), czy też nauczanie metodą rozwiązywania problemów (ang. Problem Based Learning). Stawiają one ucznia w centrum procesu uczenia - nauczania, skłaniają do samodzielności w poszukiwaniu rozwiązań, czyniąc go odpowiedzialnym za własne uczenie się. Warto też dążyć do takich sytuacji, w których nauczanie szkolne jest ściśle powiązane z życiem codziennym. Chodzi o takie momenty, w których uczniowie wykorzystują zdobywaną w szkole wiedzę teoretyczną, najlepiej z różnych dziedzin, do rozwiązywania realnych problemów, z którymi się stykają. Mogą na przykład poszukiwać odpowiedzi na pytania, dlaczego cała klasa w tym samym czasie choruje na grypę i jak się przed tą choroba uchronić (drobnoustroje). Mogą badać życie ptaków, konstruując w tym celu karmnik z zamontowaną kamerką, a następnie podjąć obserwacje, by później analizować zgromadzone dane i wyciągnąć z nich wnioski. Mogą w końcu, diagnozując potrzeby środowiska, w którym żyją, zaangażować się w różnorodne projekty społeczne. Będzie to dla nich nieocenione doświadczenie związane z planowaniem własnych aktywności, pracą zespołową, podejmowaniem decyzji, komunikacją z innymi, czy też wytrwałością w doprowadzaniu podjętych działań do końca.

Technologie informacyjno-komunikacyjne w nauczaniu

We współczesnym świecie trudno wyobrazić sobie te wszystkie aktywności bez rozważnego wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych w konkretnych kontekstach sytuacyjnych. Ogromne ilości informacji znajdujących się w sieci wymagają umiejętności ich wyszukiwania, selekcjonowania, krytycznej analizy z punktu widzenia ich rzetelności i użyteczności. Projektowe i problemowe metody pracy te sprawności kształtują. Warto też podsuwać uczniom różnorodne, sprawdzone przez nas wcześniej programy i aplikacje, służące, przykładowo, pracy zespołowej (Slack, Trello), pozwalające realizować różnorodne projekty graficzne (Canva), robić pomiary i obliczenia (Measure), czy też rozpoznawać rośliny na pomocą ich wykonanych wcześniej zdjęć (PlantNet). Przykłady takich wartościowych, użytecznych programów można mnożyć w nieskończoność.

Z wykorzystaniem technologii i Internetu łączy się kwestia bezpieczeństwa dzieci w sieci. Bez wątpienia to jedno z najważniejszych, a przy tym najtrudniejszych wyzwań wychowawczych ostatnich lat. Aby uchronić ich przed zagrożeniami, trzeba z rozwagą z nimi o tym rozmawiać. Warto też konsekwentnie podejmować tę problematykę w kontaktach z rodzicami. Kwestię tę poruszamy w naszym e-szkoleniu p.t. Jak nauczyć naszych uczniów bezpiecznego korzystania z zasobów sieci? Do jego wysłuchania serdecznie Państwa zapraszam!

Magdalena Bogusławska

17-07-2019

27 maja 2022 r. weszła w życie ustawa z 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r., poz. 1116). Przewiduje ona szereg zmian dla szkół i przedszkoli. Jedną z ważniejszych zmian jest ta dotycząca zatrudniania specjalistów. Nowe regulacje pojawią się w Karcie Nauczyciela.

Dlaczego wprowadzono zmiany ?

Jak czytamy w uzasadnieniu modyfikacji przepisów zmiany mają na celu zwiększenie dostępności oraz podniesienie jakości wsparcia udzielanego dzieciom i młodzieży w procesie kształcenia, wychowania i opieki, co jest konieczne z punktu widzenia informacji płynących z badań dotyczących kondycji psychofizycznej dzieci i młodzieży. Stan epidemii wywołanej wirusem SARS-CoV-2 i związany z nią reżim sanitarny (zwłaszcza aspekt izolacji społecznej) doprowadziły do znaczącego osłabienia kondycji psychicznej uczniów. W celu przeciwdziałania temu zjawisku, zdaniem ustawodawcy, konieczne jest zwiększenie liczby zatrudnionych w przedszkolach i szkołach nauczycieli specjalistów. Pedagodzy specjalni będą stanowić wsparcie dla pozostałych nauczycieli prowadzących zajęcia z dziećmi i uczniami w sposób uwzględniający zróżnicowanie ich potrzeb, a także realizować specjalistyczne zajęcia bezpośrednio z uczniami i udzielać porad i konsultacji rodzicom uczniów.

Obowiązkowe zatrudnianie nauczycieli specjalistów

Karta Nauczyciela wprowadza obowiązek zatrudniania nauczycieli specjalistów w jednostkach publicznych i niepublicznych:

• przedszkolach innych niż specjalne, w tym w oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych,
• szkołach podstawowych i ponadpodstawowych,
• zespołach powyższych jednostek,
• szkołach artystycznych realizujących treści z zakresu kształcenia ogólnego. 

Obowiązek zatrudniania nauczycieli specjalistów nie będzie obejmował:

• szkół dla dorosłych,
• innych form wychowania przedszkolnego,
• szkół wymienionych w art. 8 ust. 5 pkt 2 lit. c Prawa oświatowego.

Oznacza to, że szkoły i przedszkola będą musiały zatrudniać takich specjalistów jak:

• pedagogów,
• psychologów,
• logopedów,
• terapeutów pedagogicznych

oraz

• NOWOŚĆ pedagogów specjalnych.

Pedagog specjalny – nowość w Karcie Nauczyciela

Nowelizacja wprowadza nowe stanowisko specjalisty – pedagoga specjalnego. Stanowisko to będzie funkcjonowało obok dotychczasowych tj. pedagoga, psychologa, logopedy, terapeuty pedagogicznego oraz doradcy zawodowego. 

Jak czytamy w uzasadnieniu projektu, wprawdzie w przedszkolach i szkołach specjalnych nauczyciele mają kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej. Natomiast w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych takie kwalifikacje wymagane są jedynie od tzw. nauczycieli wspomagających pracujących z uczniami z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego. Dlatego zdecydowano się utworzyć nowe stanowisko pedagoga specjalnego.

Obowiązkiem pedagoga specjalnego będzie wsparcie dla nauczycieli innych niż tzw. wspomagających, a także realizacja zajęć specjalistycznych bezpośrednio z uczniami oraz udzielanie porad i konsultacji rodzicom uczniów.

Zadania pedagoga specjalnego mają zostać określone w rozporządzeniu dotyczącym pomocy psychologiczno-pedagogicznej (JEST JUŻ PROJEKT). Poznalismy już propozycję wykazu zajęć, jakie pedagog specjalny ma prowadzić w ramach pensum, natomiast nie  znamy jeszcze wymogów kwalifikacyjnych na to stanowisko.

Pensum pedagoga specjalnego

Pensum pedagoga specjalnego, tak jak pozostałych specjalistów, będzie ustalane przez organ prowadzący. Jego wymiar nie będzie mógł przekroczyć 22 godzin.

W przypadku łączenia stanowiska pedagoga specjalnego z innymi konieczne będzie wyliczenie pensum łączonego zgodnie z art. 42 ust. 5c Karty Nauczyciela.

Limit specjalistów

Formalnie szkoła, czy przedszkole nie będzie musiała zatrudnić wszystkich specjalistów, ale określoną liczbę specjalistów. Obowiązek zatrudnienia nauczycieli specjalistów w łącznej liczbie etatów, określonej w Karcie Nauczyciela, będzie wprowadzany stopniowo. A to oznacza, ze wymogi te będą nieco łagodniejsze w latach szkolnych 2022/2023 i 2023/2024 (z uwagi na przepisy przejściowe). I tak:

Do tej puli nie będą wliczani nauczyciele posiadający kwalifikacje do zajmowania stanowiska tzw. nauczyciela wspomagającego.

Wskazane ograniczenia będą dotyczyły zespołu szkół a nie poszczególnych szkół i przedszkoli wchodzących w jego skład. Przy czym z limitu wyłącza się szkoły i placówki, których nie obejmują omawiane przepisy.

W limicie będzie też uwzględniana liczba uczniów w szkole filialnej.

Liczbę uczniów oblicza się według stanu na dzień 1 września danego roku szkolnego. Tym samym przez cały rok szkolny trzeba będzie odnosić się do liczby uczniów z początku tego roku.

Jak prawidłowo ustalić liczbę etatów?

Liczba etatów specjalistów będzie specjalnie obliczana jako suma ilorazów, w których dzielną będzie suma liczby godzin zajęć realizowanych na danym stanowisku specjalisty (nauczyciela pedagoga, pedagoga specjalnego, psychologa, logopedy lub terapeuty pedagogicznego) i liczby przydzielonych godzin ponadwymiarowych w ramach pracy na tym stanowisku. Natomiast dzielnikiem będzie tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych, prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz (pensum).

Ta metoda nie będzie stosowana w szkołach, przedszkolach, placówkach i zespołach:

• publicznych niesamorządowych
• niepublicznych.

W tych jednostkach liczba etatów nauczycieli oblicza się jako sumę ilorazów, w których dzielną jest suma liczby godzin zajęć realizowanych na stanowisku specjalisty (nauczyciela pedagoga, pedagoga specjalnego, psychologa, logopedy lub terapeuty pedagogicznego) w ramach tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć, a dzielnikiem jest tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, określony dla tego nauczyciela przez organ prowadzący.

Liczba pedagogów specjalnych i psychologów

W przypadku szkół i przedszkoli (lub ich zespołów) liczących sobie więcej niż 50 uczniów przewidziano dodatkowe wymogi. Otóż liczba etatów:

• pedagogów specjalnych,
• psychologów

nie będzie mogła być niższa niż 25% liczby etatów wszystkich specjalistów.

Limit liczby uczniów na specjalistę

Poza tym liczba dzieci lub uczniów

Już nie można bezkarnie straszyć RODO – takie działanie będzie przestępstwem. Wielu oszustów próbowało na szkołach strachem wymusić zakup produktów czy skorzystanie z określonych usług wskazując, że niedochowanie określonych obowiązków  prowadzi od razu do wszczęcia kontroli lub kar finansowych.

Co przyniesie nowelizacja Kodeksu karnego?

Nowelizacja Kodeksu karnego polega na zmodyfikowaniu definicji groźby bezprawnej. Otóż za taką groźbę będzie uznawane grożenie spowodowaniem nie tylko postępowania karnego, ale także innego postępowania, w którym może zostać nałożona administracyjna kara pieniężna. Chodzi tu przede wszystkim o postępowanie w sprawie stwierdzenia naruszenia ochrony danych, prowadzone przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych, które w istocie może zakończyć się wymierzeniem bardzo wysokiej kary finansowej.

Sama groźba bezprawna nie jest przestępstwem, ale jest zaliczana do znamion licznych przestępstw m.in. zmuszania do określonego działania (art. 191 Kodeksu karnego). Dlatego właśnie rozszerzenie definicji groźby bezprawnej może prowadzić do skazań za tego typu zachowania.

Art. 115 § 12 Kodeksu karnego

„§ 12. Groźbą bezprawną jest zarówno groźba, o której mowa w art. 190, jak i groźba spowodowania postępowania karnego lub innego postępowania, w którym może zostać nałożona administracyjna kara pieniężna jak również rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej; nie stanowi groźby zapowiedź spowodowania postępowania karnego lub innego postępowania, w którym może zostać nałożona administracyjna kara pieniężna, jeżeli ma ona jedynie na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem lub zachowaniem zagrożonym administracyjną karą pieniężną.".

Z uzasadnienia projektu zmian

W uzsadnieniu projektu ustawy wdrażającej RODO czytamy:

„Z informacji uzyskanych przez Ministerstwo Cyfryzacji wynika, że obok licznych wiadomości wysyłanych po 25 maja 2018 r. informujących o przetwarzaniu danych osobowych są również takie, które mogą być ukierunkowane na oszustwa. Obok informacji zawierających linki bądź załączniki z dokumentami, z których skorzystanie zapewnić ma pozornie pełną zgodność z RODO, a faktycznie może skutkować zainstalowaniem tzw. wirusa, coraz częściej wysyłane są oferty usług doradczych w obszarze ochrony danych osobowych z informacją, że odmowa skorzystania z usług skutkować może złożeniem skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Wiadomości zawierają również często adresowane świadomie nieprawdziwe informacje o prawnej konieczności nabycia szaf zapewniających zgodność z RODO, krat w oknach, szczególnych kategorii niszczarek, nakładek na ekrany monitorów, kłódek oraz innych dedykowanych RODO rozwiązań. Nie ulega więc wątpliwości, że konieczne jest objęcie takich działań podejmowanych na ogromną skalę, regulacjami kodeksu karnego.”

Podstawa prawna:

• art. 40 ustawy z 21 lutego 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz.U. z 2019 r. poz. 730),
• art. 115 § 12, art. 191 ustawy z 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1600 ze zm.).

Dariusz Skrzyński

10-06-2019

Świadczenie kompensacyjne dla nauczycieli zwane krótko kompensówką jest rekompensatą za utratę prawa do wcześniejszej emerytury. Po różnych zawirowaniach w oświacie świadczenie to coraz częściej staje się obiektem zainteresowania nauczycieli, tym samym poniżej odpowiadamy na pytania i wątpliwości zgłaszane przez nauczycieli, którzy decydują się na skorzystanie z tego przywileju.

Komu przysługuje świadczenie?

Zgodnie z  art. 4  Ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz.U.  z 2018 r. poz. 128)  świadczenie przysługuje nauczycielom, którzy spełnili łącznie 3 warunki:

• osiągnęli odpowiedni wiek, tj. jeżeli nauczyciel ukończył, np. 55 lat w przypadku kobiet i 58 lat w przypadku mężczyzn – w latach 2019 – 2020. W ustawie rozpisano wymagany wiek począwszy od 2009 aż do 2032 roku.
• mają 30 letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym 20 lat „z kredą”, czyli jako nauczyciel w jednostkach, o których mowa w art. 2 pkt 1.
• rozwiązali stosunek pracy. Ważne, aby nauczyciel przed zgłoszeniem wniosku o świadczenie pozostawał w stosunku pracy na stanowisku nauczyciela we wspomnianych jednostkach. Gdyby, np. nauczyciel po ustaniu stosunku pracy w szkole, ale przed zgłoszeniem wniosku, podjął inne zatrudnienie czy działalność gospodarczą, wówczas nie nabędzie prawa do świadczenia kompensacyjnego.

 Ile będzie wynosiło świadczenie?

 Nie będzie niższe niż kwota najniższej emerytury czyli 1.100 złotych brutto - od 1 marca 2019. Wysokość świadczenia zależy od podstawy obliczenia emerytury, średniego dalszego trwania życia (obecnie 260,7) i od tego czy uprawniony jest członkiem OFE. Tak jest dziś, co może zostać zmienione w związku ze zmianami dotyczącymi OFE. Aktualnie można wyliczyć wysokość świadczenia, posługując się poniższą zależnością:

Dodatkowo z racji członkowstwa w OFE składki emerytalne zostają przemnożone przez wskaźnik korygujący (19.52/12.22) - co ma za zadanie odtworzyć wartość środków z OFE przekazanych do ZUS. 

Do obliczeń możemy wykorzystać specjalny kalkulator udostępniony przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na stronie www.zus.gov.pl. Kalkulator dostępny jest w dwóch wersjach – uproszczonej i zaawansowanej.

Warto pamiętać, że prognozowana wysokość nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego jest kwotą brutto, tzn. przed potrąceniem podatku dochodowego od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Czy mogę pobierać świadczenie i pracować w szkole lub w innej jednostce?

Nauczycielowi pobierającemu świadczenie nie wolno zatrudnić się w szkole i w innych jednostkach wymienionych w art.1 ustawy Karta Nauczyciela, nawet jeśli zajmowane stanowisko nie ma nic wspólnego z pracą dydaktyczną. W przypadku nawiązania stosunku pracy w tych jednostkach prawo do świadczenia zostaje zawieszone. Wówczas nie ma znaczenia ani wysokość przychodu ani rodzaj pracy, jaką wykonuje nauczyciel. 

Natomiast, jak wynika z wyjaśnień ZUS, wykonywanie pracy na podstawie umowy o dzieło czy umowy zlecenia nie jest zatrudnieniem, o którym mowa w przepisach Karty Nauczyciela. W związku z tym można pobierać świadczenie i pracować w szkole (na umowę cywilno-prawną) - nawet jako nauczyciel, np. prowadząc zajęcia nieobowiązkowe. Wówczas osiąganie przychodów z tego tytułu będzie podlegało rozliczaniu na ogólnych zasadach zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z FUS. Jednak należy pamiętać, że zasadą jest zatrudnianie nauczycieli w szkole w ramach stosunku pracy (art. 10 ust. 1 Karty Nauczyciela), a nie umowy zlecenia czy o dzieło.

Czy jeżeli otrzymam rentę z tytułu choroby zawodowej

Do 7 grudnia 2020 r. nauczyciele mogą składać wnioski (wzór wniosku) o uzyskanie świadczenia w wysokości 500 złotych na refundację zakupu sprzętu, materiałów i oprogramowania do kształcenia zdalnego. sprzętu, materiałów i oprogramowania. Dofinansowaniu podlegają wyłącznie zakupy dokonane pomiędzy 1 września a 7 grudnia br. i obejmują m.in.: komputery przenośne, kamery internetowe, słuchawki (lub zestaw słuchawkowy), dodatkowy mikrofon, smartfony, tablety, ładowarki sieciowe, głośniki, pamięci zewnętrzne, oprogramowania, czy koszty poniesionych z tytułu mobilnego internetu. 

Jeśli środki przekazane jednostce samorządu terytorialnego nie zostaną w pełni wykorzystane, mogą być przeznaczone na zakup sprzętu komputerowego i oprogramowania dla szkół i placówek.

A oto odpowiedzi Ministerstwa Edukacji Narodowej na pojawiające się pytania dotyczące świadczenia.

Kto może skorzystać z dofinansowania? Czy przysługuje ono również nauczycielom szkół niepublicznych?

Świadczenie należy się nauczycielom, w tym dyrektorom będącym nauczycielami, zatrudnionym w jednostkach systemu oświaty, zarówno publicznych jak i niepublicznych.  Przysługuje ono również osobom niebędącym nauczycielami, którzy prowadzą zajęcia z uczniami na podstawie art. 15 ust. 2-6 ustawy – Prawo oświatowe. Świadczenie służy podniesieniu jakości kształcenia z uczniami na odległość i refundacji kosztów jakie z tego tytułu ponieśli nauczyciele. Wsparciem nie są objęci nauczyciele, którzy prowadzą zajęcia wyłącznie w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych lub w innych formach wychowania przedszkolnego. Jeżeli jednak nauczyciel wychowania przedszkolnego prowadzi równocześnie zajęcia w innych jednostkach systemu oświaty to może się on ubiegać o dofinansowanie w tych jednostkach.

Jaka jest kwota dofinansowania?

Dofinansowanie będzie wypłacone w kwocie wskazanej we wniosku na podstawie przedłożonego dowodu zakupu, jednak nie wyższej niż 500 zł.

Uwaga: od świadczenia nie jest odprowadzany podatek i składki na ubezpieczeni społeczne.

Czy zwykły paragon wystarczy do rozliczenia?

Jeżeli zakup nastąpił od 1 września br. do 20 listopada br. i brak jest imiennego dowodu zakupu to do wniosku dołącza się oryginał lub kopię paragonu oraz wypełnia się oświadczenie, że paragon dotyczy zakupionego sprzętu, oprogramowania lub usługi, wskazanych we wniosku. Wszystkie zakupy po 20 listopada br. nauczyciel musi już udokumentować imiennym dowodem zakupu.

Czy mogę rozliczyć koszty zakupu dokonane wspólnie z mężem/żoną jeśli oboje pracujemy w szkole i wykonywaliśmy kształcenie na odległość?

Tak. Wówczas nauczyciele składają wnioski do swoich dyrektorów załączając kopię lub oryginał dowodu wspólnego zakupu. Należy przy tym pamiętać, że dofinansowanie na każdą osobę wynosi do 500 zł. Dofinansowanie nie może przekroczyć wydatkowanej kwoty, czyli np. jeśli wydatkowana za zakup kwota wyniosła 800 zł, to koszt należy rozłożyć na dwa wnioski. W takim przypadku dyrektor może zobowiązać nauczyciela do złożenia dodatkowych wyjaśnień lub informacji dotyczących kwoty dofinansowania współmałżonka zatrudnionego w innej jednostce systemu oświaty.

Czy jeśli pracuję w kilku szkołach, to mogę złożyć kilka wniosków?

Nie. W takiej sytuacji wniosek należy złożyć do dyrektora szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony w najwyższym wymiarze. Jeżeli w tych szkołach zatrudnienie jest w równym wymiarze, to wniosek należy złożyć tam, gdzie wcześniej zawarto umowę, a jeżeli zostały one zawarte w tym samym dniu – w szkole, w której nauczyciel jest zatrudniony na podstawie mianowania lub umowy o pracę na czas nieokreślony.

Do kiedy mogę złożyć wniosek?

Wniosek należy złożyć najpóźniej do 7 grudnia br.

Po jakim czasie od złożenia wniosku otrzymam pieniądze?

Dofinansowanie zostanie wypłacone najpóźniej do 31 grudnia br.

Jak będzie wyglądać procedura składania wniosków?

Nauczyciel do 7 grudnia br. składa wniosek do dyrektora szkoły, następnie do 11 grudnia br. dyrektor przekazuje zbiorczą listę nauczycieli uprawnionych do wypłaty (w przypadku szkół niesamorządowych dyrektor składa krótki wniosek o udzielenie dotacji celowej). Do 31 grudnia br. nauczyciele otrzymają na konta wypłatę środków.

Czy w ramach dofinansowania mogę rozliczyć koszty zakupu smartfona czy koszty internetu?

Tak. W ramach programu będzie można przedłożyć dowód zakupu smartfona, jak i zrefundować koszty zakupu usługi dostępu do internetu. Szczegółowy wykaz refundowanych przedmiotów zakupu znajduje się na stronie ministerstwa.

Czy sprzęt kupiony w marcu lub w kwietniu może być zrefundowany?

Nie. Refundacji podlegają zakupy dokonane pomiędzy 1 września a 7 grudnia br.

Czy samorząd będzie musiał zwrócić niewykorzystane środki na ten cel?

Nie. Środki przekazane jednostce samorządu terytorialnego, które nie zostaną w pełni wykorzystane mogą być przeznaczone na zakup sprzętu komputerowego i oprogramowania dla jednostek systemu oświaty. Zależy nam, by były one w pełni wykorzystane na usprawnienie infrastruktury informatycznej, która później posłuży uczniom.

Czy dofinansowanie przysługuje wszystkim nauczycielom wymienionych powyżej jednostek systemu oświaty, czy tylko nauczycielom przedmiotowcom?

Dofinansowanie nie jest uzależnione od zajmowanego przez nauczyciela stanowiska. Są więc do niego uprawnieni nie tylko tzw. nauczyciele przedmiotowcy, ale również zatrudnieni w jednostkach systemu oświaty nauczyciele wspierający proces kształcenia, w tym m.in. nauczyciele bibliotekarze, wychowawcy świetlic szkolnych,  tzw. nauczyciele wspomagający, pedagodzy, psycholodzy, logopedzi, doradcy zawodowi.

Czy dofinansowanie obejmie nauczycieli, którzy prowadzą zajęcia na innej podstawie niż umowa o pracę?

Dofinansowanie nie obejmuje nauczycieli, którzy prowadzą zajęcia na innej podstawie niż umowa o pracę lub mianowanie.

Tak więc nie mogą się o nie ubiegać nauczyciele, którzy prowadzą zajęcia na podstawie m.in. umów cywilnoprawnych.

Kto wypłaca dofinansowanie nauczycielom – szkoła lub placówka czy organ prowadzący szkołę?

Dofinansowanie wypłaca nauczycielowi szkoła lub placówka, w której nauczyciel złożył wniosek o dofinansowanie. Szkoła lub placówka wypłaca również dofinansowanie dyrektorowi tej szkoły lub placówki będącemu nauczycielem.

Do kogo dyrektor szkoły składa wniosek o dofinansowanie?

Dyrektor szkoły wniosek o dofinansowanie składa do organu prowadzącego jednostkę systemu oświaty. W przypadku jednostki prowadzonej przez osobę fizyczną lub osobę prawną niebędącą jednostką samorządu terytorialnego – do organu rejestrującego jednostkę systemu oświaty. W przypadku szkoły artystycznej prowadzonej przez osobę fizyczną lub osobę prawną niebędącą jednostką samorządu terytorialnego – do ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

W jakich przypadkach nauczyciel nie może ubiegać się o dofinansowanie? Czy przebywanie przez nauczyciela na zwolnieniu lekarskim pozbawia go tego uprawnienia?

Dofinansowanie nie przysługuje nauczycielom w stanie nieczynnym, przebywającym w dniu 7 grudnia 2020 r. na świadczeniu rehabilitacyjnym, na urlopach: wychowawczym, dla poratowania zdrowia, macierzyńskim, rodzicielskim lub na warunkach urlopu macierzyńskiego, chyba że w tym czasie nauczyciele świadczyli również pracę w jednostkach systemu oświaty; nauczycielom, którzy w dniu 7 grudnia 2020 r. byli zawieszeni w pełnieniu obowiązków, nauczycielom przebywającym w dniu 7 grudnia 2020 r. na urlopie bezpłatnym trwającym nie krócej niż 14 dni, nauczycielom, którzy w dniu 7 grudnia 2020 r. byli urlopowani lub całkowicie zwolnieni z obowiązku świadczenia pracy na podstawie ustawy o związkach zawodowych.

Nauczyciel, który po 7 grudnia 2020 r. powróci do pracy w związku z zakończeniem jednej z ww. nieobecności, nie będzie uprawniony do dofinansowania.

Natomiast nauczyciel przebywający na zwolnieniu lekarskim czy też nieświadczący w tym okresie pracy z innej przyczyny, może złożyć wniosek o dofinansowanie.

Na jaki sprzęt lub oprogramowanie przysługuje dofinansowanie? Czy może to być sprzęt inny niż wymieniony w rozporządzeniu?

Dofinansowanie można otrzymać TYLKO na sprzęt, oprogramowanie lub usługi, które są wymienione w rozporządzeniu i kupione w okresie od 1 września do 7 grudnia 2020 r.

Z dofinansowania mogą być pokryte w całości lub w części koszty zakupu sprzętu lub oprogramowania:

1. komputera stacjonarnego;
2. monitora;
3. komputera przenośnego będącego laptopem lub tabletem, w tym tabletem graficznym;
4. podzespołów komputerowych, w tym: karty graficznej, dysku twardego, pamięci RAM, procesora, płyty głównej, karty dźwiękowej, karty sieciowej, karty wideo, napędu optycznego, zasilacza, obudowy, matrycy do laptopa lub monitora;
5. kamery internetowej lub wizualizera;
6. statywu;
7. mikrofonu, słuchawek lub zestawu słuchawkowego (mikrofon i słuchawki);
8. drukarki, skanera lub urządzenia wielofunkcyjnego;
9. myszy, klawiatury, ładowarki sieciowej,

Obecny stan prawny dopuszcza możliwość wydawania świadectw promocyjnych i świadectw ukończenia szkoły tylko w formie papierowego dokumentu. Istnieje jednak możliwość wypełnienia ich elektronicznie zgodnie z zapisami § 17 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2019 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków:

"Świadectwa szkolne promocyjne, świadectwa ukończenia szkoły i inne druki wypełnia się czytelnie, bez poprawek, pismem ręcznym lub w postaci elektronicznej, z uwzględnieniem § 19 i § 20. Świadectwa szkolne promocyjne, świadectwa ukończenia szkoły i inne druki wypełniane w postaci elektronicznej przybierają postać papierowego wydruku dokumentu utworzonego i wypełnionego pierwotnie w postaci elektronicznej."

Drukując tak wypełnione świadectwo należy pamiętać o pominięciu zawartych we wzorze świadectwa:

1) linii przerywanych oznaczających miejsca przeznaczone na wpisanie: imienia (imion) i nazwiska, daty urodzenia, numeru PESEL ucznia, roku szkolnego, klasy, nazwy, numeru i imienia szkoły lub szkoły polskiej, nazwy miejscowości i województwa, w którym znajduje się szkoła, zawodu, w którym kształcił się uczeń, okresu nauczania, przedmiotów ujętych w podstawie programowej kształcenia ogólnego w zakresie rozszerzonym, miejscowości i daty wydania świadectwa, numeru świadectwa, ocen zachowania i z religii/etyki, nazw obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych oraz ocen z tych zajęć, informacji dotyczącej przedmiotów uzupełniających, innych zajęć, indywidualnego programu lub toku nauki oraz szczególnych osiągnięć ucznia; w miejscu linii przerywanych wpisuje się odpowiednie dane;

2) linii przerywanych oznaczających miejsca przeznaczone na odcisk pieczęci i podpis dyrektora szkoły lub kierownika oraz podpis wychowawcy lub opiekuna klasy;

3) linii przerywanych w wyrazach „uczęszczał...”, „Uczęszczał...”, „ukończył...”, „Realizował...”, „realizował...”, „zrealizował...” i „otrzymał...”; w przypadku absolwentki w miejscu linii przerywanych wpisuje się „a”;

4) linii przerywanej w wyrazie „promocj...” – w miejscu linii przerywanej wpisuje się odpowiednią literę;

5) linii przerywanej przed wyrazem „otrzymał...” oznaczającej miejsce przeznaczone na wpisanie informacji o nieuzyskaniu promocji do klasy programowo wyższej; w przypadku uzyskania promocji do klasy programowo wyższej nie drukuje się linii przerywanej;

6) oznaczenia miejsca, w którym umieszcza się odcisk pieczęci urzędowej szkoły.

Na tak wydrukowanym dokumencie powinny się znaleźć:

• podpis dyrektora szkoły lub kierownika;
• podpis wychowawcy lub opiekuna klasy;

(w uzasadnionych przypadkach dyrektor ma prawo wskazać innego nauczyciela - zamiast wychowawcy, który złoży swój podpis na świadectwie)

• wyraźny odcisk pieczęci urzędowej szkoły.

Podstawa prawna:

• § 17 ust. 1, 11, 12 oraz § 19 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowejz dnia 27 sierpnia 2019 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków (Dz. U. z 2019 r. poz. 1700).

Beata Linowska

02-06-2020

Wyzwaniem, z którym od kilku już lat przychodzi mierzyć się dyrektorom szkół, jest kwestia przyjęcia i kształcenia uczniów przybywających z zagranicy niebędących obywatelami polskimi, ale również osób będących obywatelami polskimi, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw. 

Otwartość granic, łatwość podróżowania, możliwość zatrudnienia poza Polską sprawiły, że setki tysięcy Polaków zamieszkało i pracuje poza granicami naszego kraju. Nierzadko rodzice zabierali ze sobą dzieci, które podejmowały naukę w szkołach francuskich, angielskich czy też niemieckich. Po kilku, kilkunastu miesiącach lub latach następował powrót do kraju, a dzieci trafiały do polskiej szkoły. Zważywszy na znaczne i oczywiste odmienności systemów edukacyjnych różnych państw zaczęły pojawiać się istotne wątpliwości odnośnie warunków, kryteriów i zasad, w oparciu o jakie należy dokonywać wprowadzenia uczniów przybywających z zagranicy do polskiej szkoły. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom dyrektorów szkół i organów prowadzących Ministerstwo Edukacji Narodowej opracowało stosowne akty prawne, z których najnowszym jest rozporządzenie z dnia 23 sierpnia 2017 r. w sprawie kształcenia osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami polskimi, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw (Dz. U. z 2017 r.  poz. 1655 z późn. zm.). Jest to podstawowy akt prawny, którego przepisy normują kwestię przyjmowania uczniów obywateli polskich przybywających z zagranicy. Kto zatem w świetle prawa decyduje o przyjęciu takiego dziecka do szkoły? Tak jak w każdym innym przypadku i w tym o przyjęciu ucznia do szkoły decyduje jej dyrektor. Przywołane rozporządzenie ustala w § 4 ust. 1 i 2 zasady, które stanowią, że uczeń przybywający z zagranicy jest przyjmowany między innymi do:

- klasy I publicznej szkoły podstawowej, której ustalono obwód, właściwej ze względu na miejsce zamieszkania ucznia - z urzędu;

- klasy I publicznej szkoły podstawowej innej niż właściwa ze względu na miejsce zamieszkania ucznia, jeżeli szkoła dysponuje wolnymi miejscami;

- klas II-VIII publicznej szkoły podstawowej, której ustalono obwód, właściwej ze względu na miejsce zamieszkania ucznia - z urzędu na podstawie dokumentów;

- klas II-VIII publicznej szkoły podstawowej innej niż właściwa ze względu na miejsce zamieszkania ucznia - na podstawie dokumentów, jeżeli szkoła dysponuje wolnymi miejscami.

W przypadku szkół ponadpodstawowych (tj. liceum ogólnokształcące, technikum, branżowa szkołą I stopnia) obowiązują podobne zasady, a szczegółowe warunki przyjęcia ucznia do takich typów szkół określone zostały w § 6 ww. rozporządzenia. 

Poprzez dokumenty należy rozumieć w tym przypadku:

1. świadectwo, zaświadczenie lub inny dokument stwierdzające ukończenie szkoły lub kolejnego etapu edukacji za granicą lub
2. świadectwo, zaświadczenie lub inny dokument wydane przez szkołę za granicą, potwierdzające uczęszczanie ucznia przybywającego z zagranicy do szkoły za granicą i wskazujące klasę lub etap edukacji, który uczeń ukończył w szkole za granicą, oraz dokument potwierdzający sumę lat nauki szkolnej ucznia lub pisemne oświadczenie dotyczące sumy lat nauki szkolnej ucznia, złożone przez rodzica ucznia albo pełnoletniego ucznia, jeżeli ustalenie sumy lat nauki szkolnej nie jest możliwe na podstawie świadectwa, zaświadczenia lub innego dokumentu (§ 2 pkt. 3). 

W świetle powyższych przepisów wydaje się, że decydujące znaczenie dla zakwalifikowania ucznia do konkretnej klasy ma ustalona na podstawie dostarczonych dokumentów suma lat nauki szkolnej ucznia w szkole poza Polską. Przepis nie odnosi się w ogóle do sprawy promocji lub jej braku w poszczególnych latach szkolnych ze względu na to, że kwestie te bardzo różnie są uregulowane w systemach oświatowych innych państw.

Odstępstwem od tej zasady jest przepis § 11, zgodnie z którym uczeń przybywający z zagranicy może być kwalifikowany do odpowiedniej klasy lub na odpowiedni semestr lub rok kształcenia oraz przyjmowany do publicznej szkoły także z uwzględnieniem wieku ucznia lub opinii rodzica ucznia albo pełnoletniego ucznia wyrażonej w formie ustnej lub pisemnej. Decyzję w sprawie sposobu przyjęcia ucznia podejmuje zawsze dyrektor szkoły. Ostateczną decyzję należy podjąć w porozumieniu z rodzicami ucznia.

Ponieważ zgodnie z postanowieniami ustawy z 7 października 1999 r. o języku polskim, organy administracji rządowej i samorządowej, a więc również szkoły i przedszkola posługują się językiem polskim, jako językiem urzędowym dokumenty, o których mowa w pytaniu muszą być przetłumaczone na język polski. Osobami uprawnionymi do tłumaczenie m.in. świadectw szkolnych, zgodnie z ustawą z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego, są właśnie tłumacze przysięgli.

W sytuacji uczniów, którzy przez długi czas przebywali zagranicą pozostaje pytanie czy stopień znajomości języka polskiego i różnice programowe umożliwią im skuteczne kontynuowanie nauki w polskiej szkole. Należy zauważyć, iż dla uczniów przybywających z zagranicy, podlegających obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, którzy nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki, organ prowadzący szkołę organizuje w szkole, w której uczeń realizuje naukę zgodnie z podstawą programową kształcenia ogólnego, dodatkową, bezpłatną naukę języka polskiego w formie dodatkowych zajęć lekcyjnych z języka polskiego. Jeśli ponadto u takich uczniów nauczyciel prowadzący zajęcia edukacyjne z danego przedmiotu stwierdzi konieczność uzupełnienia różnic programowych z tego przedmiotu, organ prowadzący szkołę organizuje w szkole dodatkowe zajęcia wyrównawcze z tego przedmiotu. (§ 17 i 18).

Ustalony przez rozporządzenie sposób przyjęciu uczniów obywateli polskich, którzy pobierali naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw powoduje, że z formalnego punktu widzenia nie ma zupełnie znaczenia jakie zajęcia edukacyjne realizował uczeń w szkole za granicą. To bardzo praktyczne rozwiązanie powoduje, że uczeń przyjęty do szkoły na podstawie przepisów rozporządzenia od pierwszego dnia nauki objęty zostaje właściwym dla danego etapu edukacyjnego i typu szkoły planem nauczania i realizowaną podstawą programową. Nie istnieją i nie mogą bowiem istnieć żadne tabele czy też inne sposoby umożliwiające ustalenie ekwiwalentności (równoważności) zajęć edukacyjnych obowiązujących w systemach oświatowych innych państw, z tymi które obowiązują w polskiej szkole. Jeśli nawet dyrektor i nauczyciele zadali sobie duży trud i pozyskali szczegółowe informacje na temat przebiegu edukacji dziecka w szkole poza granicami Polski, to pozostaje to bez wpływu na sytuację tego ucznia w polskiej szkole.

Choć przepisy przywołanego rozporządzenia regulują status prawny uczniów powracających z zagranicy do polskiej szkoły, to jednak nie określają one sposobu uzupełnienia różnic programowych, które mogą mieć istotne znaczenie przy klasyfikacji rocznej i końcowej ucznia, o której mowa w art. 44f ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2019 r. poz. 1481). Ponieważ uczeń przyjęty do polskiej szkoły po okresie pobierania nauki w systemie oświaty innego państwa zostaje tym samym wprowadzony do polskiego systemu oświaty, do uzupełnienia ewentualnych różnic programowych powinny mieć zastosowanie przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 sierpnia 2019 r. w sprawie szczegółowych warunków przechodzenia ucznia ze szkoły publicznej, publicznej szkoły artystycznej, szkoły niepublicznej lub niepublicznej szkoły artystycznej o uprawnieniach publicznej szkoły artystycznej, do szkoły publicznej innego typu albo szkoły publicznej tego samego typu (Dz. U. z 2019 r. poz. 1641). W szczególności § 8 ust. 1 zgodnie, z którym różnice programowe z obowiązkowych zajęć edukacyjnych realizowanych w oddziale szkoły, do której uczeń przechodzi, są uzupełniane na warunkach ustalonych przez nauczycieli prowadzących obowiązkowe zajęcia edukacyjne w tym oddziale. W § 8 ust. 3 - 5 czytamy z kolei, że jeśli uczeń, który w szkole, z której przechodzi, nie realizował obowiązkowych zajęć edukacyjnych, które zostały zrealizowane w oddziale szkoły, do której przechodzi, dyrektor szkoły zapewnia uczniowi warunki do zrealizowania treści nauczania z tych zajęć, do końca danego etapu edukacyjnego. W przypadku, gdy z powodu rozkładu zajęć edukacyjnych lub innych ważnych przyczyn nie można zapewnić uczniowi, warunków do zrealizowania treści nauczania z obowiązkowych zajęć edukacyjnych, które zostały zrealizowane w oddziale szkoły, do której uczeń przechodzi, uczniowi przeprowadza się egzamin klasyfikacyjny z tych zajęć. Biorąc jednak pod uwagę, z jakimi problemami przychodzi się borykać uczniom powracającym często po wielu latach pobytu poza Polską, należy dołożyć starań, by konieczne uzupełnienie różnic programowych odbyło się w sposób możliwie jak najmniej obciążający takiego ucznia. Wybór sposobu udzielania uczniowi pomocy w wyrównaniu różnic programowych należy, więc do nauczycieli i dyrektora szkoły. Decyzje powyższe należy podjąć w

To uchwała organu prowadzącego określa zasady przyznawania nagród dla nauczycieli, ale nie wyklucza to, by dyrektorzy uszczegółowili i uzupełnili kryteria ustalone przez organ prowadzący regulacjami wewnątrzszkolnymi. Nigdy jednak takie wewnętrzne ustalenia nie mogą być sprzeczne z uchwałą organu. Niemniej jednak zdarza się, że fakt istnienia takiego regulaminu jest kwestionowany.

Sposób przyznawania nagród dla dyrektorów ustala organ prowadzący

Na podstawie art. 49 ust. 2 Karty Nauczyciela organy prowadzące szkoły zostały wyposażone w kompetencję do ustalania kryteriów i trybu przyznawania nagród dla nauczycieli, uwzględniając w szczególności osiągnięcia w zakresie pracy dydaktyczno-wychowawczej, pracy opiekuńczo-wychowawczej oraz realizacji innych zadań statutowych szkoły, sposobu podziału środków na nagrody organów prowadzących szkoły i dyrektorów szkół, trybu zgłaszania kandydatów do nagród oraz zasady, że nagroda może być przyznana nauczycielowi po przepracowaniu w szkole co najmniej roku.

Tym samym szkoły nie mogą sobie przypisywać kompetencji określonych dla organu prowadzącego.

Zatem z przepisów Karty nie wynika możliwość określania kryteriów przyznawania funduszu nagród na poziomie szkoły, lecz wyłącznie na poziomie organu prowadzącego. Jeżeli przyjęte rozwiązania w uchwale samorządowej są niewystarczające w zakresie merytorycznym, radni powinni podjąć inicjatywę legislacyjną zmierzającą do bardziej szczegółowego uregulowania kwestii kryteriów przyznawania nagród.

Dyrektor może stworzyć regulacje wewnętrzne odnośnie przyznawania nagród

Nie wyklucza to jednak, by poszczególni dyrektorzy uszczegółowili i uzupełnili kryteria ustalone przez organ prowadzący regulacjami wewnątrzszkolnymi, w których określą, na przykład czym się będą kierować dodatkowo typując nauczycieli do przyznawanych przez siebie nagród.

Takie wewnętrzne kryteria są jednak podrzędne względem kryteriów ustalonych przez organ prowadzący i nie mogą być z nimi sprzeczne. To jest największe wyzwanie dla dyrektora, żeby stworzyć regulację, która nie będzie sprzeczna z uchwałą organu prowadzącego. Dlatego przyjmuje się, że najlepiej w razie potrzeby wystąpić o dodatkowe doregulowanie pewnych kwestii do organu prowadzącego, ewentualnie wnioskować o interpretację ustalonych przepisów.

Podstawa prawna:

• art. 49 ust. 1 pkt 1, ust. 2, art. 91d pkt 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 2215 ze zm.).

Dariusz Skrzyński

01-02-2021

W określonych sytuacja nauczyciel, czy pracownik niepedagogiczny mogą skorzystać z dni wolnych w związku z życiowymi okolicznościami. 

Urlop okoliczność jest zwolnieniem od pracy, a nie kolejnym rodzajem urlopu

Urlop okolicznościowy jest tylko potoczną nazwą zwolnienia od świadczenia pracy pracownika w związku z wydarzeniami z życia rodzinnego.

(§15 rozporządzenia MPiPS z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy)

Zwolnienia te nie mają charakteru urlopów i nie są zaliczane do wymiaru urlopu przysługującego nauczycielowi. Bez znaczenia jest też feryjny, czy nieferyjny charakter placówki.

Czy urlop przysługuje na ślub cywilny, czy kościelny?

W przypadku ślubu – przepisy nie wskazują, który ze ślubów – cywilny, czy kościelny uprawnia do urlopu okolicznościowego. Należy przyjąć, że ten ślub jest istotny, który wywiera skutki prawne w zakresie stanu cywilnego zawierających go osób. Dni zwolnieni z tytułu obu ślubów nie kumulują się.

Urlop może być udzielony tylko w dniu danego zdarzenia? Czy to prawda?

Zwolnienie od pracy musi pozostawać związek między zdarzeniem uprawniającym do dnia wolnego a terminem wykorzystania zwolnienia.  Nauczyciel, pracownik niepedagogiczny powinien wykorzystywać urlopy okolicznościowe w miarę możliwości w dniach zdarzenia uzasadniającego udzielenie takiego dnia (np. w dniu pogrzebu, w dniu urodzenia dziecka, w dniu ślubu). W przypadku gdyby wydarzenie miało miejsce np. w czasie urlopu wypoczynkowego lub bezpłatnego, zwolnienia lekarskiego lub innej okoliczności usprawiedliwiającej nieobecność to pracownikowi nie przysługuje urlop okolicznościowy. Może więc zdarzyć się, że pracownik w ogóle nie będzie miał sposobności skorzystania z tego uprawnienia. 

Dopuszczalne jest jednak udzielenie zwolnienia w terminie późniejszym wówczas, gdy nauczyciel, czy pracownik wykaże, że w tym właśnie czasie ma załatwić sprawy związane z danych zdarzeniem (np. sprawy urzędowe zwiane z urodzeniem się dziecka, czy sprawy notarialne, spadkowe). 

Pracownik powinien złożyć wniosek o zwolnienie od pracy

Urlop okolicznościowy jest prawem, a nie obowiązkiem pracownika. Pracodawca udziela go nie z własnej inicjatywy, lecz na wniosek nauczyciela. Nie ma obowiązku prawnego przedkładania dokumentów wykazujących zaistnienie zdarzenia uzasadniającego udzielenie urlopu okolicznościowego (np. odpisów aktu małżeństwa czy aktu urodzenia dziecka). Wystarczy jedynie złożenie wniosku i oświadczenie nauczyciela (również ustne) o zaistnieniu przyczyny. Oczywiście dyrektor szkoły może żądać przedłożenia stosownych dokumentów, jeżeli pojawią się wątpliwości, co do wykorzystania zwolnienia (ale tylko do wglądu).

Za okres urlopu okolicznościowego przysługuje wynagrodzenie

Za czas zwolnienia pracownik (również nauczyciel) zachowuje prawo do wynagrodzenia (§16 ww. rozporządzenia).

Dla ustalenia tego wynagrodzenia stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym, że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy. 

Podstawa prawna:

• § 15, § 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz.U. 2014 r. poz. 1632 ze zm.).

Dariusz Skrzyński

10-01-2020

Organizacja polskiego systemu oświaty sprawia, że w klasach programowo najwyższych szkół ponadpodstawowych znajdują się uczniowie, którzy ukończyli 18 rok życia i stali się osobami pełnoletnimi. W jaki sposób ta okoliczność wpływa na ich funkcjonowanie w szkole? Czy mogą oni decydować o każdym aspekcie swego pobytu w szkole? Powyższe kwestie budzą liczne kontrowersje 
i wywołują spory interpretacyjne. Jedną z takich kwestii jest prawo czy też możliwość opuszczania szkoły przez uczniów pełnoletnich w czasie przerw śródlekcyjnych. Nie brak jest opinii, że funkcjonujące w szkołach w tym zakresie zakazy i ograniczenia naruszają prawo uczniów pełnoletnich do swobodnego decydowania o sobie. Podnosi się także, że ograniczanie prawa jednostki jest w konsekwencji sprzeczne z prawem. Co w tym zakresie mają do powiedzenia przepisy prawa oświatowego? Kluczowe znaczenia dla rozstrzygnięcia interesującej nas kwestii ma przepis § 14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 1604). Zgodnie z jego brzmieniem przerwy w zajęciach uczniowie spędzają pod nadzorem nauczyciela. Jeżeli pozwalają na to warunki atmosferyczne, umożliwia się uczniom przebywanie w czasie przerw w zajęciach na świeżym powietrzu, ale również pod nadzorem nauczyciela. Przepis ten nie wyłącza ze swego działania uczniów pełnoletnich. Dotyczy zatem wszystkich uczniów bez względu na ich wiek. Jest to również zasadne z racji ciążących na dyrektorze szkoły i nauczycielach obowiązkach dotyczących zapewnienia bezpieczeństwa uczniom w czasie ich pobytu w szkole. Mówią o tym przepisy § 2 przywołanego rozporządzenia, a także art. 68 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe. Nauczycieli oraz wszystkich uczniów obowiązują ponadto regulacje zawarte w statucie szkoły wynikające z przepisów obowiązującego prawa.

Podsumowując można zatem stwierdzić, iż zapewnienie należytej opieki nad uczniami, w tym pełnoletnimi, przez nauczyciela określone jest następującymi przepisami prawa oświatowego:

• nauczyciel obowiązany jest rzetelnie realizować zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę – art. 6 pkt 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela;
• niedopuszczalne jest prowadzenie jakichkolwiek zajęć bez nadzoru upoważnionej do tego osoby - § 14 ust. 1 rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych 
  i niepublicznych szkołach i placówkach;
• statut szkoły, który określa zakres zadań nauczycieli oraz innych pracowników, w tym zadań związanych z zapewnianiem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę.

Podstawy prawne:

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 900 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 1604).

Bożena Browarczyk

9-02-2024

Pozostawanie pełnoletnich uczniów w szkołach prowadzi często do sytuacji, w których powstają wątpliwości co do stosowania wobec nich niektórych przepisów prawa oświatowego. Szczególne zainteresowanie budzi zakres praw i swobód pełnoletnich uczniów, w tym np. warunki ich udziału w wyciecze szkolnej. W tym przypadku przepisy jasno stwierdzają, że uczniowie pełnoletni nie muszą przedstawiać zgody rodziców na udział wyciecze szkolnej. Z treści przepisów § 8 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 2018 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki wynika, że zgoda rodziców na udział w wycieczce dotyczy wyłącznie uczniów niepełnoletnich i jest ona wyrażona w formie pisemnej. W pozostałym zakresie spraw związanych z organizacją wycieczki uczniowie pełnoletni podlegają dokładnie takim samym zasadom, co ich młodsi niepełnoletni koledzy. Uczniowie pełnoletni nie przestają przecież być uczniami szkoły. Jeśli w sposób świadomy decydują się na swój udział w wyciecze, to wyrażają tym samym zgodę na przestrzeganie regulaminu wycieczki i podporządkowanie się poleceniom kierownika wycieczki oraz opiekunom. To właśnie te osoby ponoszą odpowiedzialność za bezpieczeństwo wszystkich uczestniczących w wycieczce uczniów. Uczeń pełnoletni może jednak samodzielnie przybyć na miejsce zbiórki i powrócić do domu po zakończeniu wycieczki. Sprawy związane z bezpieczeństwem na wyciecze należy szczegółowo omówić ze wszystkimi uczniami przed wyjazdem.

Podstawy prawne:

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 900 ze zm.).
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 2018 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki (Dz. U. z 2018 r. poz. 1055).
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 1604).

Bożena Browarczyk

13-02-2024

Uczniowie zdolni są dla szkoły wielką szansą i potencjałem, który odpowiednio rozpoznany i wykorzystany może w istotny sposób przyczynić się do jej rozwoju. Uczeń zdolny jest jednak wyzwaniem dla całej społeczności szkolnej. Nie zadowala się schematem i rutyną, często na lekcji się nudzi, co nie jest łatwe dla nauczycieli i może być przez nich odbierane jako lekceważenie lub oznaka złych manier. Dyrektor szkoły w takiej sytuacji stoi przed koniecznością zorganizowania kompleksowego wsparcia dla takiego ucznia, zdobycia dodatkowych środków na zajęcia, zapewnienia opieki merytorycznej, współdziałania z partnerami zewnętrznymi, często np. uczelniami wyższymi. Jak widać z powyższego jest to nie lada zadanie wymagające zaangażowania, wysiłku i wiedzy ze strony nauczycieli i dyrektora. 

A zatem co takim uczniom oferuje system edukacji? Z jakich możliwości może skorzystać uczeń, jego rodzice i szkoła?

Po pierwsze uczniowi zdolnemu w każdej sytuacji można zaproponować zajęcia w ramach pomocy psychologiczno- pedagogicznej, które wynikają z zapisów rozporządzenia z  9 sierpnia 2017 roku w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2020 r. poz. 1280). W wymienionym rozporządzeniu (§ 2 ust. 1) znajduje się regulacja wskazująca, iż pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana uczniowi w przedszkolu, szkole i placówce polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia i czynników środowiskowych wpływających na jego funkcjonowanie w przedszkolu, szkole i placówce, w celu wspierania potencjału rozwojowego ucznia i stwarzania warunków do jego aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu przedszkola, szkoły i placówki oraz w środowisku społecznym. W kolejnym ustępie ww. paragrafu wskazuje się, że potrzeba objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną w przedszkolu, szkole i placówce wynika w szczególności: (…) ze szczególnych uzdolnień. Zapis ten obliguje nauczycieli do prowadzenia rozpoznania uzdolnień uczniów, a w przypadku ich stwierdzenia podjęcia działań wspierających rozwój oraz zaspokajających potrzeby wynikające ze szczególnych ich uzdolnień.

Innym formalnym sposobem wsparcia w szkole ucznia zdolnego jest zaproponowanie mu pobierania nauki w nieco odmienny sposób, oferując indywidualny tok lub program nauki, albo obie możliwości naraz. Warunki i tryb udzielania zezwoleń oraz organizację indywidualnego programu lub toku nauki określają przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków i trybu udzielania zezwoleń na indywidualny program lub tok nauki oraz organizacji indywidualnego programu lub toku nauki (Dz. U. z 2017 r. poz. 1569). Zgodnie z przepisami tego rozporządzenia każdy uczeń uzdolniony może realizować indywidualny program nauki lub indywidualny tok nauki na każdym etapie edukacyjnym i w każdym typie szkoły. Indywidualny tok nauki jest formą realizacji obowiązku szkolnego lub nauki, której celem jest przede wszystkim umożliwienie uczniowi szczególnie uzdolnionemu przyspieszonego ukończenia poszczególnych etapów kształcenia. Realizując indywidualny tok nauki kształci się według systemu innego niż udział w obowiązkowych zajęciach edukacyjnych, w zakresie jednego, kilku lub wszystkich obowiązujących zajęć edukacyjnych, przewidzianych w szkolnym planie nauczania dla danej klasy. Uczeń może uczęszczać na wybrane zajęcia edukacyjne do danej klasy lub do klasy programowo wyższej, w swojej lub innej szkole, na wybrane zajęcia edukacyjne w szkole wyższego stopnia, albo realizować program w całości lub w części we własnym zakresie. Objęty indywidualnym tokiem nauki może realizować w ciągu jednego roku szkolnego program nauczania z zakresu dwóch lub więcej klas. Z kolei uczniowie realizujący indywidualny program nauki kształcą się w zakresie jednego, kilku lub wszystkich obowiązujących zajęć edukacyjnych przewidzianych w szkolnym planie nauczania dla danej klasy, według programu dostosowanego do ich uzdolnień, zainteresowań i możliwości edukacyjnych. Co istotne program opracowuje nauczyciel prowadzący zajęcia edukacyjne lub akceptuje indywidualny program nauki opracowany poza szkołą i jest on realizowany pod jego kierunkiem.

            Niezależnie od powyższego w każdej zdiagnozowanej sytuacji szkolnej nauczyciel powinien prowadzić indywidualizację nauczania, która w przypadku ucznia zdolnego ma na celu wspieranie zdolności i ponadprzeciętnego jego potencjału poprzez tworzenie programów, projektów, prowadzenie interesujących lekcji, rozszerzanie i pogłębianie materiału, np. podczas zajęć pozalekcyjnych typu na kółkach zainteresowań a także stosowania motywującego systemu oceniania. Nauczyciel powinien wspierać jego aktywność, wzmacniać wiarę w zdolności a także nauczyć radzić sobie z niepowodzeniami. To ostatnie zadanie może być realizowane między innymi w ramach wspomnianej powyżej pomocy psychologiczno – pedagogicznej. Niezależnie od zastosowanych wobec ucznia sposobów wsparcia wszystko powinno rozpocząć się od rzetelnego rozpoznawania zdolności uczniów, które gwarantuje ścisła współpraca i uzupełnianie się w działaniach środowiska rodzinnego, szkolnego i pozaszkolnego, co w konsekwencji umożliwi nauczycielowi podjęcie działań rozwijających uzdolnienia ucznia w systemie klasowo-lekcyjnym, poza systemem klasowo-lekcyjnym a także poza szkołą. Na każdym z tych trzech obszarów powinien on stworzyć odpowiednią atmosferę, sprzyjającą zaspokajaniu specjalnych potrzeb edukacyjnych dziecka. Taki korzystny dla ucznia zdolnego klimat wspomaga funkcjonowanie i budowanie relacji w grupie rówieśniczej, i co istotne gwarantuje mu sukces, co w oczywisty sposób przekłada się na sukces szkoły.

Jednym z istotnych wyzwań stojących przed polskimi szkołami w obecnej dobie jest kwestia kształcenia osób przybywających z zagranicy i niebędących obywatelami polskimi. Dynamiczny rozwój gospodarczy sprawia, że do Polski, w poszukiwaniu pracy, przybywa coraz większa liczba obywateli obcych państw. W wielu przypadkach przybywają wraz z dziećmi w wieku szkolnym. Jeśli planują pozostać na dużej, palącą kwestią staje się zapewnienie tym dzieciom regularnego uczęszczania do szkoły. O wadze tego problemu świadczy między innymi to, że kształceniu osób przybywających z zagranicy poświecono osobny - siódmy rozdział w ustawie z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2019 r. poz. 1148 ze zm.). Szczegółowe kwestie związane z przyjęciem i kształceniem obywateli obcych państw zostały określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 sierpnia 2017 r. w sprawie kształcenia osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami polskimi, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw (Dz. U. poz. 1655 oraz z 2019 r. poz. 685). 

Fundamentalne znaczenie ma przepis art. 165 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym osoby niebędące obywatelami polskimi korzystają z nauki i opieki w publicznych przedszkolach lub publicznych innych formach wychowania przedszkolnego, na warunkach dotyczących obywateli polskich. Powyższy przepis rodzi poważne konsekwencje dla losów szkolnych uczniów niebędących obywatelami polskimi. Oznacza on bowiem, że poza przepisami szczególnymi, wobec takich uczniów stosuje się wszystkie przepisy prawa oświatowego wprost, w taki sam sposób jak do uczniów obywateli polskich. Osoby niebędące obywatelami polskimi, podlegające obowiązkowi nauki, korzystają z nauki i opieki w publicznych szkołach ponadpodstawowych na warunkach dotyczących obywateli polskich do ukończenia 18 lat lub ukończenia szkoły ponadpodstawowej. Jeśli zatem taki uczeń zostanie przyjęty do szkoły, jest zobowiązany realizować zajęcia edukacyjne wynikające z ramowego planu nauczania dla danego typu szkoły, może korzystać z pomocy psychologiczno – pedagogicznej, podlega klasyfikacji śródrocznej, rocznej i końcowej oraz otrzymuje świadectwo promocyjne lub ukończenia szkoły itd.

Przyjęcie do szkoły ucznia niebędącego obywatelem polskim odbywa sią na tych samych warunkach co przyjęcie uczniów będących obywatelami polskimi, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw, które zostały uregulowane w przywołanym rozporządzeniu. Szczegółowo tę kwestię omówiono w artykule: 

Sytuacja prawna uczniów powracających z zagranicy do szkoły w Polsce.

Jednym z pierwszych problemów, z którym należy się uporać natychmiast po przyjęciu ucznia obcokrajowca jest najczęściej całkowita nieznajomość języka polskiego. W myśl art. 165 ust. 7 i 8 ustawy Prawo oświatowe osoby niebędące obywatelami polskimi, podlegające obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki, mają prawo do dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego. Za organizację tej dodatkowej nauki języka polskiego jest odpowiedzialny organ prowadzący szkołę. Uczniowie obcokrajowcy mają ponadto prawo do pomocy udzielanej przez osobę władającą językiem kraju pochodzenia, zatrudnioną w charakterze pomocy nauczyciela przez dyrektora szkoły. Pomoc ta nie może być jednak udzielana dłużej niż przez okres 12 miesięcy. Co ciekawe uprawnienie takie przysługuje także osobom, które są obywatelami polskimi, podlegającym obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki. Uczniowie obcokrajowcy mogą również korzystać z dodatkowych zajęć wyrównawczych w zakresie przedmiotów nauczania organizowanych przez organ prowadzący szkołę, ale również w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy. Jeśli zachodzi potrzeba dostosowania procesu kształcenia do ich potrzeb i możliwości edukacyjnych, a także dostosowania formy organizacyjnej wspomagającej efektywność ich kształcenia, organ prowadzący szkołę może zorganizować oddział przygotowawczy w szkole, w której te osoby realizują naukę zgodnie z podstawą programową kształcenia ogólnego (art. 165 ust. 10 i 11). To kolejne ułatwienie mające na celu jak najszybszą asymilację w polskiej szkole. Do tego oddziału, na wniosek rodzica i za zgodą organu prowadzącego szkołę, w której utworzono ten oddział, w ramach posiadanych środków, mogą uczęszczać również uczniowie innej szkoły, z uwzględnieniem przepisów art. 39 ust. 2-4a. Jeśli oddział przygotowawczy został już utworzony, to dyrektor szkoły, w której utworzono oddział powołuje zespół kwalifikujący uczniów obcokrajowców do tego oddziału. W skład zespołu wchodzi dwóch nauczycieli oraz pedagog lub psycholog. Liczba uczniów w oddziale przygotowawczym nie może przekraczać 15 uczniów. Nauczanie w oddziale przygotowawczym odbywa się w oparciu o realizowane w szkole programy nauczania, z dostosowaniem metod i form ich realizacji do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów. Zajęcia prowadzą nauczyciele poszczególnych zajęć edukacyjnych, którzy mogą być wspomagani przez osobę władającą językiem kraju pochodzenia ucznia, o której była wyżej mowa. Zgodnie z § 16 ust. 5 przywołanego wyżej rozporządzenia z dnia 23 sierpnia 2017 r. na realizację obowiązkowych zajęć edukacyjnych w oddziale przygotowawczym przeznacza się w tygodniowym rozkładzie zajęć, w zależności od typu szkoły, następującą liczbę godzin:

• w szkole podstawowej dla klas I-III - nie mniejszą niż 20 godzin tygodniowo;
• w szkole podstawowej dla klas IV-VI - nie mniejszą niż 23 godziny tygodniowo;
• w szkole podstawowej dla klas VII i VIII - nie mniejszą niż 25 godzin tygodniowo;
• w szkole ponadpodstawowej - nie mniejszą niż 26 godzin tygodniowo.

Jeśli zachodzi taka konieczność, to nauczanie może odbywać się w klasach łączonych odpowiednio dla klas:

• I-III szkoły podstawowej;
• IV-VI szkoły podstawowej;
• VII i VIII szkoły podstawowej;
• I i II liceum ogólnokształcącego, klas I-III technikum i branżowej szkoły I stopnia;
• III i IV liceum ogólnokształcącego i klas III-V technikum.

Okres nauki ucznia w oddziale przygotowawczym trwa do zakończenia zajęć dydaktyczno-wychowawczych w roku szkolnym, w którym uczeń został zakwalifikowany do oddziału przygotowawczego, z tym że okres ten w zależności od postępów w nauce ucznia i jego potrzeb edukacyjnych może zostać skrócony albo przedłużony, nie dłużej niż o jeden rok szkolny. Decyzję 
w tych sprawach podejmuje rada pedagogiczna na wniosek uczących ucznia nauczycieli, pedagoga lub psychologa. Przepisy ustawy dopuszczają utworzenie oddziału przygotowawczego także w trakcie roku szkolnego. Jest to możliwe w sytuacji, gdy w trakcie roku szkolnego do szkoły zostanie przyjęta znaczna liczba uczniów obcokrajowców. Jednym z celów utworzenia takiego oddziału jest nauka języka polskiego. Odbywa się ona w ramach ustalonego tygodniowego wymiaru godzin według programu nauczania opracowanego na podstawie ramowego programu kursów nauki języka polskiego dla cudzoziemców, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 92 ust. 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, w wymiarze nie niższym niż 3 godziny tygodniowo.

Gdyby się zdarzyło, że szkoła organizuje obowiązkowe zajęcia edukacyjne w oddziale przygotowawczym dla małoletnich przebywających w strzeżonym ośrodku, o których mowa w art. 416 ust. 2 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, szczegółowe warunki współpracy między szkołą i strzeżonym ośrodkiem określa porozumienie zawarte przez organ prowadzący szkołę i organ Straży Granicznej, któremu dany ośrodek podlega, dotyczące organizacji zajęć, tygodniowego rozkładu zajęć, sposobu i warunków wspierania prowadzenia zajęć przez funkcjonariuszy i pracowników ośrodka, warunków udostępniania pomieszczeń oraz dostępu nauczycieli do ośrodka, a także sposobu 
i warunków kontaktów nauczycieli z rodzicami małoletnich.

Należy podkreślić, że oddziału przygotowawczego nie organizuje się w szkołach artystycznych, szkołach specjalnych, szkołach sportowych, szkołach mistrzostwa sportowego, szkołach dla dorosłych, szkołach policealnych i branżowych szkołach II stopnia.

W myśl art. 165 ust. 15 ustawy dla osób niebędących obywatelami polskimi, podlegających obowiązkowi szkolnemu, placówka dyplomatyczna lub konsularna kraju ich pochodzenia działająca 
w Polsce albo stowarzyszenie kulturalno-oświatowe danej narodowości mogą organizować w szkole, 
w porozumieniu z dyrektorem szkoły i za zgodą organu prowadzącego, naukę języka i kultury kraju pochodzenia. Szkoła udostępnia wtedy nieodpłatnie pomieszczenia i pomoce dydaktyczne.

W przypadkach uzasadnionych warunkami demograficznymi, jeżeli przyjęcie uczniów obcokrajowców podlegających obowiązkowi szkolnemu wymaga przeprowadzenia zmian organizacyjnych pracy szkoły, w której obwodzie te osoby mieszkają, organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego prowadzącej szkołę podstawową może wskazać

Z każdego zebrania rady pedagogicznej musi być sporządzony protokół. Protokół może być sporządzany w formie pisemnej, ale także może przyjąć formę elektroniczną - jako efekt nagrania przebiegu zebrania przy użyciu urządzeń audiowizualny. Kwestię tę należy rozstrzygnąć w regulaminie rady pedagogicznej, podobnie jak zasady udostępniania protokołów. 

Na pewno do protokołów z zebrań muszą mieć dostęp wszyscy członkowie rady pedagogicznej niezależnie od tego czy uczestniczyli w danym zebraniu czy też nie, tym samym zapewniając pracownikom pedagogicznym dostęp do ustaleń z posiedzenia, zapewniając możliwość weryfikacji treści protokołu i zgłoszenia zastrzeżeń do jego zapisów. 

Protokół z zebrania rady pedagogicznej szkoły i placówki samorządowej może być także udostępniony osobom trzecim - na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. Szkoła, placówka samorządowa jest zobligowana do udostępniania informacji publicznej (art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy), zaś niewątpliwie informacją publiczną jest m.in. informacja o organach szkoły jak i ich działalności (art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy).

Przed udostępnieniem protokołu należy jednak dokonać jego anonimizacji, czyli trwale i nieodwracalnie usunąć dane, które pozwolą określić osobę fizyczną, bowiem prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej.

Jakie dane należy usunąć?

Dane uczniów, ich rodziców, pracowników innych niż nauczyciele i pracownicy niepedagogiczni zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych. 

Dane nauczycieli i pracowników urzędników nie wymagają anonimizacji, gdyż zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy ograniczenie ze względu na prywatność nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji.

„Art. 5.

1. Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych.

2. Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa.”

Nauczyciele, jak już wielokrotnie w orzecznictwie to zostało wskazane, są uznawani za osoby pełniące funkcje publiczne (m.in. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 26 lutego 2020 r. II SA/Gd 554/19), dlatego ich dane mogą zostać udostępnione.

Więcej na temat pracy rady pedagogicznej, jej zadań, kompetencji i uprawnień znajdą Państwo w e-szkoleniu pt.: Rada pedagogiczna - uprawnienia, zasady pracy i dokumentowania, dedykowanym członkom rady pedagogicznej. 

Podstawa prawna:

• art. 4, 5 i 6 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2019 r., poz. 1429, z 2020 r., poz. 695)

Beata Linowska

08-10-2020

W praktyce udzielania i korzystania z urlopu zdrowotnego nauczycieli w dalszym ciągu pojawiają się wątpliwości w zakresie stosowania przepisów Karty Nauczyciela. Największe bowiem trudności sprawia nie tylko zrozumienie regulacji prawnych, a ich odnoszenie do konkretnych sytuacji szkolnych. Sprawdź, jakie pojawią się problemy.

Warunki jakie należy spełnić do skorzystania z urlopu zdrowotnego

Zanim opiszę szczególne przypadki pojawiające się w praktyce warto wskazać, jakie warunki musi spełnić nauczyciel, aby w ogóle myśleć o urlopie dla poratowania zdrowia. W zależności od tego, czy ubiega się o pierwszy, czy kolejny urlop inne przesłanki należy spełnić (art. 73 Karty Nauczyciela).

I tak, aby skorzystać z pierwszego w życiu urlopu dla poratowania zdrowia, nauczyciel powinien łącznie spełnić następujące warunki:

• pozostawać w nauczycielskim stosunku pracy nawiązanym na czas nieokreślony w pełnym wymiarze zajęć,
• legitymować się co najmniej 7-letnim nieprzerwanym okresem pracy w zawodzie nauczyciela w wymiarze nie niższym niż połowa obowiązkowego wymiaru zajęć, przy czym okres ten powinien bezpośrednio poprzedzać rozpoczęcie urlopu
• nie posiadać uprawnień emerytalnych,
• uzyskać orzeczenie o potrzebie udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia od lekarza medycyny pracy albo przedstawić skierowanie na leczenie lub rehabilitację uzdrowiskową.

Gdy nauczyciel ubiega się o kolejny urlop zdrowotny to:

• nie musi spełniać przesłanki przepracowania co najmniej 7 lat w szkole bezpośrednio przed rozpoczęciem urlopu zdrowotnego,
• musi dodatkowo spełnić warunek rocznej karencji między kolejnymi urlopami,
• nie może korzystać z urlopu, jeżeli łączne wykorzystał już 3 lata urlopu. 

Wymóg stażu pracy przy pierwszym urlopie – co najmniej na ½ etatu

Nauczyciel musi przepracować co najmniej 7 lat w szkole w wymiarze co najmniej połowy obowiązkowego wymiaru zajęć.

Wskazówka!

Należy pamiętać, że w okresie reformy oświaty w związku z likwidacją gimnazjów można było ograniczać zatrudnienie poniżej 1/2 etatu. Takie ograniczenie poniżej 1/2 etatu przerywa bieg siedmioletniego okresu zatrudnienia. W praktyce zatem po takim ograniczeniu na nowo liczymy siedmioletni okres zatrudnienia do pierwszego urlopu zdrowotnego.

Wymóg stażu pracy przy pierwszym urlopie – musi być nieprzerywany

Za nieprzerwany uznaje się także okres pracy podjęty w szkole nie później niż w ciągu 3 miesięcy po ustaniu poprzedniego stosunku pracy w tej samej lub innej szkole.

Wkazówka!

Co prawda przerwy tej nie zalicza się do stażu pracy uprawniającego do urlopu zdrowotnego, ale nie ma ona wpływu na przerwanie biegu siedmioletniego okresu zatrudnienia. Warto szczególnie o tym pamiętać, gdy podejmujemy zatrudnienie po zakończeniu stanu nieczynnego (ostatniego lutego). Nie trzeba od razu od 1 marca znaleźć innej szkoły, ale na spokojnie mamy jeszcze 3 miesiące, czyli do końca maja należy podjąć zatrudnienie, żeby była zachowana ciągłość siedmioletniego okresu zatrudnienia przed pierwszym urlopem zdrowotnym.

Wymóg stażu pracy przy pierwszym urlopie – okresy nieobecności ponad 180 dni powodują przedłużenie siedmioletniego okresu zatrudnienia

Do okresu siedmioletniej pracy w szkole wlicza się okresy czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby oraz urlopu innego niż wypoczynkowy, trwające łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy. W przypadku okresu niezdolności do pracy i urlopu trwających dłużej niż 6 miesięcy wymagany okres pracy przedłuża się o ten okres.

Wskazówka!

Wskazane okresy nie muszą być nieprzerwane, zatem należy liczyć je zgodnie z regułą - 1 miesiąc = 30 dni (art. 114 Kodeksu cywilnego). Tylko łącznie okresy ponad 180 dni powodują przedłużenie okresu zatrudnienia wymaganego do skorzystania z pierwszego urlopu zdrowotnego.

W dniu rozpoczęcia urlopu musisz mieć pełny etat

Urlop przysługuje nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze (ale obowiązkowy 7-letni okres pracy przed  pierwszym urlopem może być przepracowany poniżej etatu). W praktyce już od wielu lat pojawia się problem: na jaki dzień ten pełen etat ma być zapewniony – na dzień złożenia wniosku, czy rozpoczęcia urlopu. Przyjmuje się, że warunek zatrudnienia w pełnym wymiarze zajęć musi być spełniony na dzień rozpoczęcia korzystania z urlopu dla poratowania zdrowia.

Wskazówka!

Należy uważać na korzystanie z ograniczenia zatrudnienia. Jeżeli nauczyciel wyrazi zgodę na ograniczenie zatrudnia w maju, a zamierza skorzystać z urlopu od 1 września to nie będzie uprawiony do urlopu nawet, jeżeli lekarz medycyny pracy wyda orzeczenie. W dniu rozpoczęcia urlopu, czyli 1 września będzie miał już ograniczony etat, a tym samym nie będzie spełniał przesłanki zatrudnienia w pełnym wymiarze. Nauczyciel będzie mógł skorzystać z urlopu o ile w takiej sytuacji rozpocznie korzystanie z niego będąc zatrudnionym w pełnym wymiarze zajęć, czyli przed 1 września. Jeśli zgodzi się na ograniczenie zatrudnienia od 1 września 2019 r. , a rozpocznie urlop zdrowotny przed tym dniem, od 1 września 2019 r ., mimo przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia, będzie otrzymywał proporcjonalnie ograniczone wynagrodzenie. Wyrażenie zgody na ograniczenie w czasie urlopu zdrowotnego nie powoduje jego przerwania, a jedynie zmniejszenie wynagrodzenia.

Jeżeli posiadasz uprawnienia emerytalne nie dostaniesz urlopu

Jeżeli nauczyciel posiada uprawnienia emerytalne zarówno do wcześniejszej emerytury (czy z Karty Nauczyciela lub z innych ustaw), jak i emerytury w wieku powszechnym (wyrok SN z 4 grudnia 2003 r., I PK 72/03; wyrok SN z 26 marca 2007 r., I PK 262/06) nie przysługuje mu urlop zdrowotny. W tym przypadku nie warto składać wniosku o urlop, bo i tak nie zostanie udzielony. Dyrektor nawet nie może skierować na badania, bo warunek formalny nie został spełniony.

Wskazówka!

Należy pamiętać, że przepisy art. 73 Karty Nauczyciela mówią o uprawnieniach emerytalnych, a nie rentowych. Renta nie wyklucza skorzystania z urlopu zdrowotnego. Nauczyciel-rencista może zatem przejść na ten urlop.

Jeszcze jedna ważna sprawa: dyrektor bada czy nauczyciel spełnia przesłanki nabycia prawa do emerytury, a nie czy na nią przeszedł.  Jednak nauczyciel, który pracuje w szkole, pobierając jednocześnie emeryturę, również nie będzie mógł skorzystać z prawa do urlopu.

 Jeżeli dopiero nabędziesz uprawnienia emerytalne urlop zostanie skrócony

Nauczycielowi, któremu do nabycia prawa do emerytury brakuje mniej niż rok, urlop dla poratowania zdrowia nie może być udzielony na okres dłuższy niż do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym nauczyciel nabywa uprawnienia emerytalne. Uprawnienia emerytalne, taka jak w poprzednim przypadku, dotyczą zarówno prawa do wcześniejszej emerytury (czy z Karty Nauczyciela lub z innych ustaw), jak i emerytury w wieku powszechnym.

Wskazówka!

Jeżeli nauczyciel złożył wniosek o udzielenie urlopu dla poratowania zdrowia, a z badania warunków formalnych wynika, że nie nabył jeszcze uprawnień emerytalnych, należy wydać skierowanie na badania. Po uzyskaniu orzeczenia o potrzebie udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia dyrektor udziela urlopu, mając na względzie, że może go udzielić na okres nie dłuższy niż do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym nauczyciel nabywa uprawnienia emerytalne (np. jeżeli uprawnienia nabędzie we wrześniu 2019 roku to do 31 sierpnia 2019 r.).

Nie każda choroba uprawnia Cię do urlopu zdrowotnego

To jest pokłosie zmian jakie zostały wprowadzone do urlopu 1 stycznia 2018 r. Od tego dnia nie każde schorzenie uprawniania do wydania przez lekarza medycyny pracy orzeczenia o potrzebie udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia. W praktyce pojawiły się wątpliwości jaka choroba uprawniania do urlopu, szczególnie jeżeli nauczyciel choruje na chorobę nie związaną bezpośrednio z wykonywaną pracą (np. nowotwór trzustki), czy musi być to choroba zawodowa.

W praktyce kompetencje do badania - jaka choroba uprawnia,

Urlop uzupełniający to urlop wypoczynkowy udzielany poza okresem ferii, za który przysługuje wynagrodzenie, a w razie jego niewykorzystania – ekwiwalent.

Nauczyciele zatrudnieni w szkołach i placówkach feryjnych mają obowiązek wykorzystania urlopu w okresie ferii zimowych i letnich zgodnie z organizacją roku szkolnego. W sytuacji, gdy nauczyciel takiej placówki nie może wykorzystać urlopu we wskazanym wyżej terminie, może go otrzymać w innym terminie, wyznaczonym w ciągu roku szkolnego. Urlop ten nie jest określany mianem urlopu uzupełniającego.

Kiedy możliwy urlop uzupełniający?

Urlop uzupełniający przysługuje w razie niewykorzystania urlopu wypoczynkowego w całości lub części w okresie ferii szkolnych z powodu:

• niezdolności do pracy wywołanej chorobą lub odosobnieniem w związku z chorobą zakaźną,
• urlopu macierzyńskiego,
• urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
• urlopu ojcowskiego,
• urlopu rodzicielskiego,
• urlopu dla poratowania zdrowia,
• odbywania ćwiczeń wojskowych albo krótkotrwałego przeszkolenia wojskowego.

Ustaleń, czy nauczycielowi przysługuje urlop uzupełniający i w jakim wymiarze, można dokonać dopiero po zakończeniu ferii letnich, czyli po 31 sierpnia danego roku.

Przykład:

Nauczyciel w czasie ferii zimowych 2019 roku korzystał ze zwolnienia lekarskiego. W czerwcu wnioskuje o udzielenie urlopu uzupełniającego za okres ferii zimowych.Choroba nauczyciela obejmująca dwutygodniowy okres ferii zimowych nie uprawnia go automatycznie do urlopu uzupełniającego. Żądanie udzielenia urlopu w wymiarze dwóch tygodni  w czerwcu jest nieuprawnione. Dopiero po zakończeniu ferii letnich wiadomo, czy nauczyciel wykorzystał w ciągu ferii zimowych i letnich osiem tygodni urlopu wypoczynkowego. Jeśli po zakończeniu ferii letnich okaże się, że nauczyciel nie wykorzystał w okresie ferii zimowych i letnich w sumie ośmiu tygodni urlopu wypoczynkowego – należy udzielić w ciągu roku szkolnego urlopu uzupełniającego.

Maksymalny wymiar urlopu uzupełniającego

Wymiar urlopu uzupełniającego wynosi maksymalnie do 8 tygodni (56 dni). Jest to różnica pomiędzy ośmioma tygodniami a okresem faktycznie wykorzystanego urlopu w czasie ferii zimowych i letnich. Wykorzystanie ośmiu tygodni urlopu w ciągu roku szkolnego uniemożliwia przyznanie prawa do urlopu uzupełniającego.

Kiedy należy wykorzystać urlop uzupełniający?

Urlop uzupełniający należy wykorzystać w trakcie roku szkolnego. Termin ustala dyrektor, biorąc pod uwagę wniosek nauczyciela (wzór wniosku został załączony do artykułu - WZÓR 1) oraz organizację pracy w szkole. Tydzień urlopu równa się 7 dniom kalendarzowym, wliczając w to dni wolne od pracy, niedziele i święta. Nauczyciel może rozpocząć urlop uzupełniający zaraz po zakończeniu ferii letnich bądź po powrocie do pracy (jeżeli po zakończeniu wakacji jest dalej nieobecny w pracy), jak też w późniejszym terminie. Prawidłowe jest udzielenie urlopu uzupełniającego bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego.

Czy można udzielić urlopu uzupełniającego w częściach?

Tak. Dyrektor szkoły ma prawo udzielić urlopu uzupełniającego w rozbiciu na dwie lub więcej części (wzór odpowiedzi na wniosek nauczyciela - WZÓR 2). Ustalenie jego terminu powinno nastąpić z uwzględnieniem zasady wyrażonej w art. 64 ust. 4 Karty Nauczyciela, stanowiącej o prawie nauczyciela do nieprzerwanego czterotygodniowego urlopu wypoczynkowego. Nie ma przeszkód, aby udzielić urlopu uzupełniającego na dni wolne od zajęć dydaktycznych (np. na okres przerw świątecznych). Pamiętać tylko należy, że nauczycielowi zatrudnionemu w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania (art. 64 ust. 1 Karty Nauczyciela). Oznacza to, że w czasie ferii szkolnych nie można udzielić urlopu uzupełniającego, ponieważ w tym okresie nauczyciel korzysta z bieżącego urlopu wypoczynkowego.

Czy urlop uzupełniający można zamienić na ekwiwalent pieniężny?

Nie. Jeżeli nauczyciel pozostaje w zatrudnieniu, powinien wykorzystać w naturze przysługujący mu urlop wypoczynkowy. Nie może więc domagać się świadczenia pieniężnego w zamian za urlop wypoczynkowy niewykorzystany w okresie ferii. Jeżeli jednak, nie zdąży wykorzystać urlopu, a dojdzie do rozwiązania stosunku pracy nauczyciel jest uprawiony nie do urlopu uzupełniającego, a do ekwiwalentu za urlop (art. 66 ust. 2 Karty Nauczyciela).

Czy urlop uzupełniający powoduje przerwanie lub wydłużenie stażu na kolejny stopień awansu?

Nie. Cele urlopu wypoczynkowego i uzupełniającego są zbieżne: regeneracja sił pracownika, dlatego urlop uzupełniający, podobnie jak wypoczynkowy, nie powoduje wydłużenia stażu (art. 9d ust. 5 Karty Nauczyciela).

Do kiedy maksymalnie należy udzielić urlopu uzupełniającego?

Przepisy Karty Nauczyciela nie wskazują terminu i zasad udzielania urlopu uzupełniającego. Odnosząc się do regulacji Kodeksu pracy należy przyjąć, że urlopu uzupełniającego należy udzielić do 30 września następującego po roku, za który nauczyciel nabył prawo do urlopu uzupełniającego (art. 168 Kodeksu pracy).

Podstawa prawna:

• art. 9d, art. 66 , art. 66a, art. 91c ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r. poz. 967),
• art. 162, art. 168  ustawy  z 26  czerwca  1974  r. - Kodeks  pracy  (tekst  jedn.:  Dz. U.  z  2019 r.  poz.  1040).

Dariusz Skrzyński

07-06-2019

Jestem nauczycielką. W trakcie ferii chorowałam na Covid-19, byłam 2 dni na kwarantannie, a potem na izolacji domowej. W sumie nie wykorzystałam 13 dni urlopu podczas ferii zimowych. Jak w tym przypadku wykorzystać urlop?

W szkole feryjnej urlop wypoczynkowy przysługuje w wymiarze i w czasie trwania ferii zimowych i letnich (art. 64 ust. 1 Karty Nauczyciela). 

W razie niewykorzystania urlopu wypoczynkowego w całości lub części w okresie ferii szkolnych z powodu niezdolności do pracy wywołanej chorobą lub odosobnieniem w związku z chorobą zakaźną, urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego, urlopu rodzicielskiego, urlopu dla poratowania zdrowia, odbywania ćwiczeń wojskowych albo krótkotrwałego przeszkolenia wojskowego - nauczycielowi przysługuje urlop w ciągu roku szkolnego, w wymiarze uzupełniającym do 8 tygodni (art. 66 ust. 1 Karty Nauczyciela).

W związku z powyższym choroba w czasie ferii uniemożliwia wykorzystanie urlopu. Na równi z  niezdolnością do pracy traktowana jest kwarantanna i izolacja domowa. Zatem okres kwarantanny i izolacji, który przypadł w czasie ferii zimowych, uniemożliwia korzystanie z urlopu wypoczynkowego. W konsekwencji w opisanej sytuacji nauczycielka za ten okres otrzyma wynagrodzenie chorobowe (zasiłek chorobowy) a nie średnią urlopową. Skoro nie było możliwości wykorzystania urlopu wypoczynkowego  w czasie ferii zimowych (13 dni), a w ciągu ferii letnich nauczyciel nie wykorzysta łącznie co najmniej 8 tygodni (56 dni), to nabędzie on wówczas prawo do urlopu uzupełniającego.

Wymiar wypoczynkowego urlopu uzupełniającego wynosi maksymalnie do 8 tygodni (56 dni) – art. 66 ust. 1 KN. Jest to różnica pomiędzy ośmioma tygodniami a okresem faktycznie wykorzystanego urlopu w czasie ferii zimowych i letnich (który jest mniejszy niż 8 tygodni). Wykorzystanie co najmniej ośmiu tygodni urlopu wypoczynkowe (56 dni) w ciągu roku szkolnego (w czasie ferii zimowych i letnich) uniemożliwia przyznanie prawa do urlopu uzupełniającego. 

Fakt niewykorzystania, w opisanym przypadku, w pełni urlopu wypoczynkowego w czasie ferii zimowych nie powoduje powstania obowiązku oddania tych niewykorzystanych dni. Dopiero jeżeli nauczycielka łącznie w czasie ferii zimowych i letnich nie wykorzysta co najmniej 8 tygodni urlopu wypoczynkowego, bo np. będzie chorował w wakacje, przebywał na kwarantannie czy izolacji, to dopiero wtedy dyrektor jest zobowiązany udzielić urlopu uzupełniającego, tak, żeby nauczycielka wykorzystała co najmniej 8 tygodni (56 dni) urlopu.

Zatem dyrekcja będzie w stanie ocenić, czy nauczyciel wykorzysta urlop w wymiarze co najmniej 56 dni czy nie dopiero pod koniec ferii letnich. Jeżeli nie wykorzysta, to urlop uzupełniający może być udzielony np. od 1 września. Nie może przypadać w okresie ferii letnich.

Podstawa prawna: 

• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz.U. z 2019 r. poz. 2215 ze zm.).

Dariusz Skrzyński

31-01-2021