Przepisy oświatowe wprost nie wskazują górnej granicy temperatury, która warunkuje zawieszenie zajęć w szkołach czy placówkach. Dyrektor może za zgodą organu prowadzącego zawiesić zajęcia na czas określony, jeżeli wystąpiły na danym terenie zdarzenia, które mogą zagrozić zdrowiu uczniów. Wysokie temperatury mogą być traktowane jako takie zdarzenie.

Najnowsza prognoza zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy została ogłoszona 30 stycznia 2024 r. w formie obwieszczenia w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Opisuje, na podstawie różnych źródeł,  tendencje na rynku pracy w kontekście strategii rozwoju państwa i regionów. 

Prognoza krajowa

Prognoza zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym rynku pracy znajduje się w części II dokumentu. 

Stanowi ona uporządkowany alfabetycznie wykaz 34 zawodów szkolnictwa branżowego (w ubiegłym roku było 33, w roku 2022 – 30, w roku 2021 - 28), dla których ze względu na znaczenie dla rozwoju państwa jest prognozowaneszczególne zapotrzebowanie na pracowników na krajowym rynku pracy. Znajdują się tu:

1. Automatyk, 
2. Betoniarz-zbrojarz, 
3. Cieśla, 
4. Dekarz, 
5. Elektromechanik, 
6. Elektryk, 
7. Kierowca mechanik, 
8. Mechanik-monter maszyn i urządzeń, 
9. Mechatronik, 
10. Monter izolacji przemysłowych, 
11. Monter konstrukcji budowlanych, 
12. Monter nawierzchni kolejowej, 
13. Monter stolarki budowlanej, 
14. Operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych, 
15. Operator maszyn i urządzeń do robót ziemnych i drogowych, 
16. Operator maszyn i urządzeń w gospodarce odpadami, 
17. Operator obrabiarek skrawających, 
18. Technik automatyk, 
19. Technik automatyk sterowania ruchem kolejowym, 
20. Technik budowy dróg, 
21. Technik dekarstwa, 
22. Technik elektroenergetyk transportu szynowego, 
23. Technik elekromobilności,
24. Technik elektryk, 
25. Technik energetyk, 
26. Technik gospodarki odpadami, 
27. Technik izolacji przemysłowych, 
28. Technik mechanik, 
29. Technik mechatronik, 
30. Technik montażu i automatyki stolarki budowlanej
31. Technik programista, 
32. Technik robotyk, 
33. Technik spawalnictwa, 
34. Technik transportu kolejowego. 

Porównując najnowszy wykaz (2024 r.) z  poprzednim (2023 r.) można zauważyć, że nie  wykreślono żadnego zawodu, dodano natomiast jeden – Technik elektromobilności (nowy zawód, wprowadzany do systemu oświaty od 1 września 2024).

Prognoza wojewódzka

Prognoza zawiera także uporządkowane alfabetycznie wykazy zawodów szkolnictwa branżowego, dla których jest prognozowane istotne i umiarkowane zapotrzebowanie na pracowników na poszczególnych wojewódzkich rynkach pracy. Wykazy dotyczące poszczególnych województwach różnią się od siebie, podobnie jak strategie rozwoju regionów. Przykładowo: wykaz dotyczący województwa dolnośląskiego zawiera 101 zawodów z prognozowanym istotnym zapotrzebowaniem i 76 z prognozowanym umiarkowanym zapotrzebowaniem; w województwie lubelskim odpowiednio 100 i 55; w województwie mazowieckim 83 i 100; a w pomorskim 95 i 80. Szczegółowe wykazy znajdują się w części III prognozy.

Oddziaływanie prognozy

O ważności tego dokumentu dowiadujemy się z jego części I pod tytułem Cel i zakres oddziaływania prognozy. 

Po pierwsze, celem prognozy jest dostarczenie przesłanek do kształtowania oferty szkolnictwa branżowegoadekwatnie do potrzeb krajowego i wojewódzkiego rynku pracy.

Po drugie, w oparciu o prognozę jest dokonywane różnicowanie kwot ustalanych na uczniów objętych kształceniem zawodowym przy podziale części oświatowej subwencji ogólnej między poszczególne jednostki samorząduterytorialnego. Zawody szkolnictwa branżowego, których znaczenie dla rozwoju państwa uzasadnia zwiększenie kwot podziału części oświatowej subwencji ogólnej między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego na rok 2025, zostały określone w części II prognozy. Dotyczy to 34 wymienionych powyżej zawodów.

Po trzecie, w przypadku nauki zawodu prowadzonej w zawodach wskazanych w prognozie wysokość kwoty dofinansowania kosztów kształcenia jednego młodocianego pracownika wynosi do 10 000 zł. (więcej informacji znajduje sie w część I ust. 5 prognozy).

Po czwarte, wojewódzka rada rynku pracy wydaje opinię o zasadności kształcenia w danym zawodzie zgodnie z potrzebami rynku po zapoznaniu się z prognozą. 

Po piąte, samorząd województwa, określając i ogłaszając corocznie w wojewódzkim dzienniku urzędowym wykaz zawodów, w których za przygotowanie zawodowe młodocianych pracowników może być dokonywana refundacja, uwzględnia zapotrzebowanie na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego określone w części II i III prognozy (dotyczy zarówno krajowego jak i wojewódzkiego rynku pracy).

Polecamy  także informacje o zmianach w szkolnictwie branżowym, od 1 września 2024, wynikające ze znowelizowanego rozporządzenia MEN w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego - artykuł.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 roku Prawo oświatowe (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 900, 1672, 1718, 2005)art. 46b ust.1,2,3
• Obwieszczenie Ministra Edukacji z dnia 24 stycznia 2024 r. w sprawie prognozy zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy (M.P. 2024 poz. 85)

Jadwiga Osińska

3-02-2024

Pytanie:

Jak poprawnie powinien mieć zawartą umowę o pracę, jedyny pracownik administracyjny szkoły, zajmujący się wszystkimi sprawami administarcyjno-biurowymi i kadrowymi szkoły. Przy czym księgowość i płace prowadzi komórka w organie prowadzącym. 

Czy można podzielić etat? 

Jeżeli tak, to:

• jak poprawnie powinna wyglądać umowa?
• jakie stanowiska powinna zawierać?
• jaka jest podstawa prawna?
• co z wynagrodzeniem?

Odpowiedź:

Pracownicy samorządowi w szkołach lub innych placówkach oświatowych są zatrudniani na stanowiskach obsadzanych w drodze umowy o pracę. Dyrektor szkoły w odrębnym regulaminie wynagradzania powinien ustalić szczegółowy sposób i warunki wynagradzania dla tych pracowników

Można łączyć stanowiska, wtedy w umowie wpisujemy te stanowiska – tylko trzeba uważać, żeby były w danej grupie stanowisk – albo urzędnicze albo pomocnicze i obsługi. Nie można w ramach jednej umowy być zatrudnionym na stanowisku urzędniczym oraz pomocniczym i obsługi. W umowie o pracę osoby, która będzie realizowała obowiązki pracownicze na obu stanowiskach, należy więc wskazać obie kategorie zaszeregowania ze stawką wynagrodzenia zasadniczego proporcjonalną do wymiaru czasu pracy przeznaczonego na realizowanie poszczególnych obowiązków. Konkretną wysokość wynagrodzenia zasadniczego dla takiego pracownika ustala dyrektor w oparciu o regulamin wynagradzania. Wynagrodzenie zasadnicze powinno być ustalone w jednej kwocie, a w odniesieniu do niej będą ustalane inne składniki wynagrodzenia, np. dodatek za wysługę lat.

W opisanym przypadku wystarczające będzie zatrudnienie na stanowisku pomocniczym i obsługi: sekretarz szkoły. Nie trzeba wtedy organizować konkursu, jak w przypadku stanowisk urzędniczych (np. referenta).

Istota stanowiska sekretarza polega na odpowiedzialności za prowadzenie sekretariatu. Sekretarzowi można także powierzyć prowadzenie spraw kadrowych, składnicy akt, tworzenie arkusza organizacji szkoły (szczególnie w obszarze dotyczącym obowiązku szkolnego i obowiązku nauki), a także sporządzanie sprawozdań dla organu prowadzącego i organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą. Do realizacji zadań wynikających z zajmowanego stanowiska sekretarz szkoły w dużych placówkach ma do dyspozycji innych pracowników administracji - sekretarki, referentów, specjalistów, którymi kieruje. W bardzo małych jednostkach realizuje swoje zadania sam. 

Wykaz stanowisk pracowniczych, a także zasady wynagradzania pracowników samorządowych określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 936). W załączniku nr 3 do rozporządzenia został określony m.in. wykaz stanowisk, minimalne wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania pracy na poszczególnych stanowiskach, minimalny poziom wynagrodzenia zasadniczego dla pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Dla stanowisk pracowniczych w samorządowych jednostkach organizacyjnych działających w zakresie oświaty określone są one w rozdziale V – jednostki działające w zakresie oświaty, tabela F.  Można zatrudniać również na stanowiskach wskazanych w dziale: Wszystkie jednostki – załącznik nr 3, tabela F.  W rozporządzeniu w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych w załączniku nr 3 wymienione zostało m.in. stanowisko sekretarza szkoły (grupa zaszeregowania XII wymagania: wykształcenie średnie i 5 lat stażu pracy).

W treści umowy o pracę musi być określony m.in. rodzaj pracy, wynagrodzenie i wymiar czasu pracy (art. 29 § 1 Kodeksu pracy). Stanowisko pracy u pracowników samorządowych związane jest z określoną kategorią zaszeregowania (załącznik nr 3 do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych). Przepisy powszechnie obowiązujące określają minimalne stawki wynagrodzenia zasadniczego dla danej kategorii. Maksymalny poziom wynagrodzenia określają natomiast obowiązujące u danego pracodawcy regulaminy wynagradzania (art. 39 ust. 1 pkt 2 ustawy z o pracownikach samorządowych).

Dariusz Skrzyński

19-10-2020

#ZAGWOZDKIDYREKTORA

"Wkrótce kończy się półroczny okres zawieszenia nauczyciela, a postępowanie dyscyplinarne do dnia dzisiejszego nie zakończyło się. Co w takiej sytuacji? Czy nadal wypłacamy wynagrodzenie zasadnicze do czasu rozstrzygnięcia, czy wstrzymujemy wypłatę wynagrodzenia?"

Ekspert ECRK Białystok odpowiada: 

Zawieszenie w pełnieniu obowiązków nie może trwać dłużej niż 6 miesięcy, chyba że przeciwko nauczycielowi toczy się jeszcze postępowanie karne lub postępowanie dyscyplinarne, w związku z którym nastąpiło zawieszenie (art. 85t ust. 4 Karty Nauczyciela). Zatem po upływie 6 miesięcy zawieszenia, przy nie zakończonym postępowaniu dyscyplinarnym, nauczyciel dalej pozostaje zawieszony, aż do zakończenia postępowania.

Skoro nauczyciel dalej jest zawieszony to dalej należy wypłacać tylko wynagrodzenie zasadnicze. Wynika to wprost z przepisu art. 85u ust. 1 i 2 Karty Nauczyciela. Zgodnie z treścią tego przepisu wynagrodzenie zasadnicze nauczyciela w okresie zawieszenia w pełnieniu obowiązków może ulec zmniejszeniu najwyżej do połowy, a także nie przysługują dodatki oraz wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe. Zmniejszenie wynagrodzenia w okresie zawieszenia nie jest obligatoryjne, natomiast obligatoryjna jest utrata wynagrodzenia z tytułu pracy w godzinach ponadwymiarowych oraz dodatków do wynagrodzenia.

Dariusz Skrzyński

31-07-2020

Znamy już najnowszą prognozę zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy. Prognoza została ogłoszona 1 lutego br. w Monitorze Polskim w formie obwieszczenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 28 stycznia 2022 roku.

To już czwarty tego typu dokument, pierwszy z nich został opublikowany w 2019 roku w ramach działań dotyczących odbudowy prestiżu kształcenia zawodowego w Polsce. 

Co obejmuje? Podobnie jak w latach poprzednich w pierwszej części określa cele i zakres oddziaływania prognozy. Stąd dowiadujemy się, że celem prognozy jest wskazanie, w jakim kierunku powinna rozwijać się oferta szkolnictwa branżowego w odniesieniu do potrzeb krajowego i wojewódzkiego rynku pracy, że celem prognozy jest dostarczenie przesłanek do kształtowania oferty szkolnictwa branżowego adekwatnie do potrzeb krajowego i wojewódzkiego rynku pracy. 

W drugiej części przedstawia prognozę zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym rynku pracy. Stanowi uporządkowany alfabetycznie wykaz 30 zawodów szkolnictwa branżowego, dla których ze względu na znaczenie dla rozwoju państwa jest prognozowane szczególne zapotrzebowanie na pracowników na krajowym rynku pracy. W ubiegłym roku na liście znalazło się 28 zawodów. Według tego dokumentu zawody o szczególnym znaczeniu dla rozwoju państwa to:

Automatyk, Betoniarz-zbrojarz, Cieśla, Dekarz, Elektromechanik, Elektryk, Kierowca mechanik, Mechanik-monter maszyn i urządzeń, Mechatronik, Monter konstrukcji budowlanych, Monter nawierzchni kolejowej, Monter stolarki budowlanej, Operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych, Operator maszyn i urządzeń do robót ziemnych i drogowych, Operator obrabiarek skrawających, Ślusarz, Technik automatyk, Technik automatyk sterowania ruchem kolejowym, Technik budowy dróg, Technik dekarstwa, Technik elektroenergetyk transportu szynowego, Technik elektryk, Technik energetyk, Technik mechanik, Technik mechatronik, Technik programista, Technik robotyk, Technik spawalnictwa, Technik montażu i automatyki stolarki budowlanej, Technik transportu kolejowego. Warto wiedzieć, że są to zawody, których znaczenie dla rozwoju państwa uzasadnia zwiększenie kwot podziału części oświatowej subwencji ogólnej między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego na rok 2023 oraz  zwiększenie wysokości kwoty dofinansowania kosztów kształcenia młodocianego pracownika.

W części trzeciej dokument precyzuje prognozę zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na wojewódzkim rynku pracy. Stanowi uporządkowane alfabetycznie wykazy zawodów szkolnictwa branżowego, dla których jest prognozowane istotne i umiarkowane zapotrzebowanie na pracowników na poszczególnych wojewódzkich rynkach pracy. I tak, np.:  prognoza 2022 zawiera: w województwie dolnośląskim wykaz 93 istotnych zawodów oraz 76 o umiarkowanym zapotrzebowaniu; w województwie lubelskim 91 istotnych i 57 umiarkowanych; w województwie mazowieckim 83 istotnych i 92 o umiarkowanym zapotrzebowaniu; w podlaskim odpowiednio 85 i 61; w województwie śląskim 82 i 94, a w województwie wielkopolskim 97 i 70.

Polecamy Państwa uwadze także nowe zawody i ich miejsce w prognozie zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy. 

Od 1 września 2022 roku do systemu oświaty wprowadza się aż sześć nowych zawodów:

• Monter konstrukcji targowo-wystawienniczych – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w branżowej szkole I stopnia oraz na kwalifikacyjnych kursach zawodowych lub kursach umiejętności zawodowych. Zawód ten będzie stanowił również podbudowę do kształcenia w zawodzie Technik obsługi przemysłu targowo-wystawienniczego; 
• Technik obsługi przemysłu targowo-wystawienniczego – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w technikum oraz branżowej szkole II stopnia (na podbudowie zawodu Monter konstrukcji targowo-wystawienniczych) oraz na kwalifikacyjnych kursach zawodowych lub kursach umiejętności zawodowych;
• Technik montażu i automatyki stolarki budowlanej – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w technikum oraz branżowej szkole II stopnia (na podbudowie zawodu Monter stolarki budowlanej) oraz na kwalifikacyjnych kursach zawodowych lub kursach umiejętności zawodowych;
• Technik izolacji przemysłowych – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w technikum oraz branżowej szkole II stopnia (na podbudowie zawodu Monter izolacji przemysłowych) oraz na kwalifikacyjnych kursach zawodowych lub kursach umiejętności zawodowych;
• Technik elektroautomatyk okrętowy – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w technikum oraz dwuletniej szkole policealnej prowadzącej kształcenie wyłącznie w formie dziennej, bez możliwości kształcenia na kwalifikacyjnych kursach zawodowych lub kursach umiejętności zawodowych;
• Technik przemysłu jachtowego – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w technikum oraz branżowej szkole II stopnia. (na podbudowie zawodu Monter jachtów i łodzi) oraz na kwalifikacyjnych kursach zawodowych lub kursach umiejętności zawodowych.

Z powyższych informacji wyraźnie widać, że kształcenie w zakresie kwalifikacji wyodrębnionych w wyżej wymienionych sześciu nowych zawodach będzie mogło być prowadzone również na kwalifikacyjnych kursach zawodowych lub na kursach umiejętności zawodowych, z wyjątkiem kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie Technik elektroautomatyk okrętowy.

Możliwość poszerzenie oferty kształcenia zawodowego i ustawicznego od roku szkolnego 2022/2023 w wyżej wymienionych zawodach daje Rozporządzenie MEiN z dnia  26 stycznia zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego (Dz. U. 2022, poz. 204).

W bieżącym roku szkolnym 2021/2022 na mocy rozporządzenia MEiN z dnia 27 stycznia 2021 roku wprowadzono 4 nowe zawody:

• Technik dekarstwa - kształcenie w technikum oraz branżowej szkole II stopnia, na „podbudowie” zawodu dekarz;
• Technik stylista - kształcenie  w technikum oraz branżowej szkole II stopnia, na „podbudowie” zawodu krawiec;
• Technik robotyk - kształcenie w technikum;
• Podolog - kształcenie w dwuletniej szkole policealnej, w formie dziennej lub stacjonarnej.  

W  ubiegłym roku szkolnym  2020/2021 (na podstawie rozporządzenia MEiN z dnia 23 grudnia 2019 roku) także wprowadzono cztery nowe zawody:

• Zdobnik ceramiki - kształcenie realizowane w branżowej szkole I stopnia, a zawód ten stanowi „podbudowę” do kształcenia w zawodzie technik ceramik;
• Technik spawalnictwa - kształcenie realizowane w technikum oraz w branżowej szkole II stopnia;
• Technik pojazdów kolejowych - kształcenie realizowane w technikum oraz w branżowej szkole II stopnia;
• Mechanik pojazdów kolejowych - kształcenie realizowane w branżowej szkole I stopnia, a zawód ten stanowi „podbudowę” do kształcenia w zawodzie technik pojazdów kolejowych.

Nowymi zawodami w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego od 2019/2020 są:

• Operator maszyn i urządzeń przeróbczych - z kwalifikacją wspólną dla zawodu technik przeróbki kopalin stałych;
• Technik programista – kształcenie realizowane w technikum;
• Pracownik pomocniczy gastronomii - kształcenie wyłącznie dla osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim;
• Kelner (na poziomie branżowej szkoły I stopnia) - z kwalifikacją wspólną dla zawodu technik usług kelnerskich (na poziomie technikum).

Prognoza zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy to ważny dokument zarówno dla doradców zawodowych, rodziców, uczniów, wychowawców, jak i dla dyrektorów oraz organów prowadzących szkoły/placówki. Może służyć jako wspomaganie celowego i adekwatnego kształcenia zawodowego, a tym samym przyczyniać się do spadku bezrobocia wśród absolwentów szkół prowadzących kształcenie zawodowe w naszym kraju. Nie bez znaczenia jest też fakt, że wojewódzkie rady rynku pracy wydają opinię o zasadności kształcenia w danym zawodzie zgodnie z potrzebami rynku, po zapoznaniu się z Prognozą. Oferty edukacyjne powinny być spójne z zapotrzebowaniem na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy. Warto znać ten dokument, który może być także jednym z wielu elementów doradczych w sformułowaniu odpowiedzi na stawiane pytania typu: „W jakich zawodach kształcić?”, „Jaką szkołę wybrać?”.

Podstawa prawna:

Na stronie MEN pojawił się poradnik dotyczący bezpieczeństwa przetwarzania danych osobowych w zdalnym nauczaniu. 

Jak podkreśla Prezes UODO - RODO nie stoi na przeszkodzie zdalnej edukacji w czasie pandemii koronawirusa, ale zarówno dyrektorzy, jak i nauczyciele powinni dbać o prawa osób, których dane będą przetwarzane przy pomocy narzędzi wykorzystywanych w zdalnej nauce, a także o bezpieczeństwie tych danych. A w razie wątpliwości powinni konsultować się z wyznaczonymi inspektorami ochrony danych.

Poradnik dla szkół

Przygotowany poradnik odpowiada na najczęściej pojawiające się pytania, wskazuje dobre praktyki dotyczące ochrony danych osobowych, a także przedstawia rekomendacje i wytyczne UODO.

W poradniku dyrektorzy znajdą informacje dotyczące zabezpieczania danych przez zastosowanie odpowiednich środków technicznych i organizacyjnych, bezpieczeństwia w korzystaniu z narzędzi do pracy zdalnej, a także ochrony zewnętrznych nośników pamięci.

Zasady bezpieczeństwa – dobre praktyki

UODO opracowało również 20 zasad bezpieczeństwa, z których powinni korzystać zarówno szkolni administratorzy, nauczyciele, a także uczniowie podczas zdalnej nauki, tak aby jak najlepiej chronić swoje dane.

W tym m.in. podpowiedzi dotyczące haseł, oprogramowania, zabezpieczania plików, sieci bezprzewodowych czy dysków przenośnych. 

Źródło: https://www.gov.pl/web/edukacja/zdalne-nauczanie-uodo

Wśród zadań kuratorów oświaty z zakresu nadzoru pedagogicznego określonych w podstawowych kierunkach realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2019/2020 zaplanowano przeprowadzenie kontroli w szkołach ogólnodostępnych i integracyjnych w zakresie udzielania uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej w formie zindywidualizowanej ścieżki kształcenia, a także kontroli w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych w zakresie wydawania opinii w sprawie objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną w formie zindywidualizowanej ścieżki kształcenia. A zatem w przededniu ich przeprowadzania przez upoważniony do tego organ zasadne będzie przypomnienie zasad dotyczących organizowania w szkołach ww. formy pomocy. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U.  2017 r., poz. 1591 z poźn. zm.) wprowadziło do życia szkolnego zindywidualizowaną ścieżkę kształcenia, jako jedną z form pomocy psychologiczno-pedagogicznej. W uzasadnieniu do rozporządzenia zapisano, że jej organizacja dotyczyć powinna uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, których stan zdrowia nie uniemożliwia ani znacznie nie utrudnia uczęszczania do przedszkola lub szkoły, a którzy mogą uczęszczać do przedszkola lub szkoły, ale z uwagi na trudności w funkcjonowaniu w przedszkolu i szkole, w szczególności ze względu na stan zdrowia, nie mogą realizować wszystkich zajęć wychowania przedszkolnego lub zajęć edukacyjnych z oddziałem, i wymagają dostosowania organizacji i procesu nauczania do ich specjalnych potrzeb edukacyjnych. Z praktyki szkolnej wynika, że jest to forma pomocy organizowana dla dzieci i uczniów z powodu trudności w funkcjonowaniu wynikających, np. z czasowej lub przewlekłej choroby, zaburzeń w zachowaniu, uniemożliwiających realizację zadań w dużym zespole, zaburzeń w funkcjonowaniu społecznym, a także innych przyczyn, gdy wdrożone wcześniej formy wsparcia w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej okazały się niewystarczające ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz predyspozycje psychofizyczne ucznia, np. jego wolne tempo uczenia się. 

A zatem jaką rolę odgrywają przy jej planowaniu i organizacji odpowiednio rodzice, szkoła i poradnia psychologiczno – pedagogiczna?

Zacznijmy od oceny roli rodziców i środowiska szkolnego. Zindywidualizowana ścieżka obejmuje zajęcia wychowania przedszkolnego (w przypadku przedszkola) lub zajęcia edukacyjne (w przypadku szkoły) realizowane przez ucznia wspólnie z oddziałem oraz indywidualnie z uczniem. Objęcie ucznia wsparciem w formie zindywidualizowanej ścieżki wymaga opinii publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, z której wynika potrzeba objęcia ucznia pomocą w tej formie. Oczywiście, jak w każdym przypadku, tak również i w tym, to rodzice są inicjatorami wszystkich działań podejmowanych wobec ich dziecka. W związku z tym, to oni składają wniosek do poradni psychologiczno-pedagogicznejo wydanie takiej właśnie opinii. Do wniosku rodzice ucznia są zobligowani dołączyć dokumentację uzasadniającą wniosek, w szczególności dokumentację określającą trudności w funkcjonowaniu ucznia w przedszkolu lub szkole, a w przypadku ucznia obejmowanego tą formą pomocy ze względu na stan zdrowia – także wpływ przebiegu choroby na funkcjonowanie ucznia w przedszkolu lub szkole, ograniczenia w zakresie możliwości udziału ucznia w zajęciach z oddziałem. 

Sytuacje szkolne wskazują, iż trudności w funkcjonowaniu mogą dotyczyć m.in. 

• sprawności motorycznej i funkcjonowania zmysłów (sfera fizyczna), 
• osiągnięć edukacyjnych, procesów poznawczych i komunikacji (sfera intelektualna), 
• samodzielności, relacji rówieśniczych i w grupie, postawy, kontroli emocjonalnej, motywacji, stosunku do podejmowanych zadań (sfera społeczno-emocjonalna). 

Natomiast w przypadku występowania choroby, oceniając funkcjonowanie ucznia w środowisku szkolnym należy uwzględnić m.in. poziom aktywności i sprawności fizycznej, odporność psychofizyczną (np. męczliwość, labilność nastroju, drażliwość, apatię, lęk przed odrzuceniem itd.), relacje z rówieśnikami (izolacja, narzucanie się, sposoby komunikowania się), akceptację choroby lub jej brak, motywację i możliwości uczenia się oraz ograniczenia dotyczące np. sytuacji zwiększających ryzyko nasilenia choroby, a także ograniczeń wynikających z następstw przyjmowania leków.

Jeśli dziecko uczęszcza do przedszkola lub szkoły do wniosku należy dołączyć opinię nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i specjalistów prowadzących zajęcia z dzieckiem dotyczącą jego funkcjonowania w przedszkolu lub szkole. W tym przypadku istotne jest odniesienie się m.in. do okresu i rodzaju form udzielanej pomocy psychologiczno-pedagogicznej, zakresu dostosowań, a przede wszystkim efektów, jakie przyniosły  podjęte działania. Nauczyciele powinni zawrzeć również informacje na temat funkcjonowania ucznia w zespole klasowym ze wskazaniem jego mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w środowisku szkolnym.

Kolejny etap jest już realizowany przez publiczną poradnię psychologiczo-pedagogiczną i polega na wydaniu przez nią opinii. Poprzedza ją analiza funkcjonowania ucznia przeprowadzona przez specjalistów we współpracy ze szkołą i rodzicami ucznia lub pełnoletnim uczniem, uwzględniająca efekty udzielanej dotychczas przez przedszkole lub szkołę pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Dlatego też bardzo istotne są informacje na temat ucznia, które wynikać będą zarówno z opinii sporządzonych przez wychowawcę i nauczycieli, jak również medycznej dokumentacji oraz obserwacji rodzica. 

Opinia wydana przez poradnię określa w szczególności:

• zakres, w jakim uczeń nie może brać udziału w zajęciach wychowania przedszkolnego lub zajęciach edukacyjnych z oddziałem, czyli m.in. jakie zajęcia edukacyjne uczeń powinien realizować indywidualnie z nauczycielem,
• okresobjęcia ucznia tą formą pomocy, nie dłuższy jednak niż rok szkolny, 
• działaniajakie powinny być podjęte w celu usunięcia barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu przedszkola lub szkoły, czyli w jaki sposób należy wspierać ucznia. 

Ostatni etap odbywa się w szkole, ponieważ posiadanie przez ucznia opinii z poradni, wskazującej na potrzebę objęcia go zindywidualizowaną ścieżką kształcenia, wpłynie na właściwą organizację pracy z nim. Dyrektor przedszkola lub szkoły na wniosek rodziców z uwzględnieniem opinii poradni ustala tygodniowy wymiar godzin zajęć wychowania przedszkolnego lub zajęć edukacyjnych, w tym realizowanych przez ucznia indywidualnie. W tym miejscu należy jeszcze raz zdecydowanie podkreślić, że w opinii wydanej przez poradnię powinny się znaleźć wskazania dotyczące zakresu, w jakim uczeń nie może brać udziału w zajęciach wychowania przedszkolnego lub zajęciach edukacyjnych z oddziałem, a nie ich organizacji. Planowanie zajęć jest kompetencją dyrektora szkoły, którą realizuje przy współpracy z rodzicami ucznia. W uzasadnieniu do rozporządzenia wprowadzającego tę formę  zapisano, iż stan zdrowia dziecka nie powinien stanowić przyczyny pozbawienia go możliwości realizacji treści programowych, kontaktu  z rówieśnikami i uczestniczenia w życiu społeczności przedszkolnej lub szkolnej, a zadaniem nauczycieli prowadzących zajęcia z uczniem objętym zindywidualizowaną ścieżką będzie podejmowanie działań ukierunkowanych na poprawę jego funkcjonowania w przedszkolu lub szkole, aby na bieżąco analizować postępy ucznia i jak najszybciej przygotować go do uczęszczania do przedszkola lub szkoły wspólnie z oddziałem.  W związku z tym plan zajęć opracowany dla ucznia powinien obejmować zajęcia z oddziałem klasowym jak i te realizowane w formie indywidualnej, przy czym organizacja zajęć indywidualnych nie zawsze musi obejmować pełną liczbę godzin zajęć edukacyjnych wynikających z ramowego planu nauczania. Takie rozwiązanie nie stoi w sprzeczności z założeniami organizacyjnymi dotyczącymi tej formy pomocy i sprzyja założeniu jak najszybszego przygotowania go do realizacji zajęć wspólnie z oddziałem klasowym, o ile wynika z rzetelnego rozpoznania sytuacji ucznia. W praktyce szkolnej oznacza to np. realizację 3 godzin języka polskiego indywidualnie, a 2 godzin z zespołem klasowym przy 5 godzinach tygodniowego wymiaru tych zajęć. 

Należy przy tym pamiętać, że zindywidualizowanej ścieżki nie organizuje się uczniom objętym

Kształcenie zawodowe w nowym szkolnictwie branżowym (w branżowych szkołach I stopnia, branżowych szkołach II stopnia, technikach i szkołach policealnych) bazuje na współpracy z pracodawcami.

Jednym spośród dziewięciu kierunków realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2022/2023 jest  „Doskonalenie systemu kształcenia zawodowego we współpracy z pracodawcami – wdrażanie Zintegrowanej Strategii Umiejętności 2030”.

Czym jest Zintegrowana Strategia Umiejętności 2030 (ZSU 2030)?

 To polityka na rzecz rozwijania umiejętności zgodnie z ideą uczenia się przez całe życie. Obejmuje cały system edukacji i szkoleń, w tym edukację ogólną, edukację zawodową, szkolnictwo wyższe, edukację pozaformalną i uczenie się nieformalne. Uwzględnia zapotrzebowanie na określone umiejętności, ich dostępność, a także metody przewidywania zapotrzebowania na umiejętności, ich kształtowanie i rozwój, dostosowywanie do potrzeb rynku pracy i gospodarki, skuteczne zastosowanie oraz system zarządzania i koordynacji. Zapewnia ramy służące wspieraniu komplementarności polityki wspierającej rozwój, aktywizację i efektywne wykorzystanie umiejętności.

ZSU 2030 składa się z dwóch części:

1. Zintegrowana Strategia Umiejętności 2030 (część ogólna) – przyjęta przez Radę Ministrów 25 stycznia 2019
2. Zintegrowana Strategia Umiejętności 2030 (część szczegółowa). Polityka na rzecz rozwijania umiejętności zgodnie z ideą uczenia się przez całe życie– przyjęta przez Radę Ministrów uchwałą nr 195/2020 z 28 grudnia 2020 r.

Jej celem nadrzędnym jest tworzenie możliwości i warunków do rozwoju umiejętności niezbędnych do wzmocnienia kapitału społecznego, włączenia społecznego, wzrostu gospodarczego i osiągnięcia wysokiej jakości życia. Realizacja tego celu opiera się na sześciu obszarach priorytetowych: 

• podnoszeniu poziomu umiejętności kluczowych u dzieci, młodzieży i osób dorosłych;
• rozwijaniu i upowszechnianiu kultury uczenia się nastawionej na aktywny i ciągły rozwój umiejętności; 
• zwiększeniu udziału pracodawców w rozwoju i lepszym wykorzystaniu umiejętności; 
• budowaniu efektywnego systemu diagnozowania i informowania o obecnym stanie i zapotrzebowaniu na umiejętności; 
• wypracowaniu skutecznych i trwałych mechanizmów współpracy i koordynacji międzyresortowej oraz międzysektorowej w zakresie rozwoju umiejętności;
• wyrównywaniu szans w dostępie do rozwoju i możliwości wykorzystania umiejętności.

Jak doskonalić system kształcenia zawodowego zgodnie z ZSU 2030?

Odpowiedź na to pytanie znajdziemy w części szczegółowej ZSU 2030, stanowiącej załącznik do uchwały nr 195/2020 Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2020 r. 

W tym dokumencie Obszar oddziaływania VII nosi tytuł WSPÓŁPRACA PRACODAWCÓW Z EDUKACJĄ FORMALNĄ I POZAFORMALNĄ. Cel tych oddziaływań został sformułowany jako „Projektowanie, wdrażanie i rozwijanie rozwiązań pozwalających na wzmacnianie współpracy pomiędzy edukacją formalną i pozaformalną a pracodawcami”. Wskazano tu, że współpraca pracodawców z instytucjami edukacji formalnej i pozaformalnej ma kluczowe znaczenie dla jakości kształcenia, wyborów edukacyjnych i przejścia ze środowiska edukacji do środowiska pracy oraz funkcjonowania na rynku pracy.

Priorytetem jest zaangażowanie pracodawców na każdym etapie kształcenia zawodowego, począwszy od: 

• określania potrzeb w zakresie nowych zawodów i kwalifikacji, poprzez projektowanie i realizację kształcenia zawodowego przy ścisłym udziale pracodawców, 
• wyposażanie lub doposażanie pracowni kształcenia zawodowego, aż po 
• weryfikację efektów uczenia się i zatrudnianie absolwentów szkół. 

Zauważono, że z punktu widzenia przedsiębiorcy, obecna sytuacja na rynku pracy związana z problemami ze znalezieniem odpowiednio wykwalifikowanych pracowników stwarza realne ryzyko dla funkcjonowania firmy. Chcąc temu zapobiec, konieczne jest efektywne kształcenie i szkolenie przez pracodawców nowych kadr posiadających poszukiwane przez nich umiejętności.

Dla nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych i nauczycieli praktycznej nauki zawodu przewidziana jest nowa forma doskonalenia – obowiązkowe szkolenia branżowe w wymiarze 40 godzin (szkolenia organizowane cyklicznie w okresach trzyletnich, w przedsiębiorstwach związanych z nauczanym zawodem). Celem szkoleń branżowych jest doskonalenie umiejętności i kwalifikacji zawodowych potrzebnych do wykonywania pracy. Istotne jest rozwijanie oferty praktyk i staży dla kadr edukacji formalnej i pozaformalnej. 

Doskonale wiemy, że nie jest możliwe przygotowanie dobrego pracownika bez kontaktu z rzeczywistymi warunkami pracy i o tym też przypomina ZSU 2030.  Dalszego rozwoju jakościowego i ilościowego wymaga dotychczasowa oferta praktyk i staży dla osób uczących się w ramach edukacji formalnej i pozaformalnej. 

Wskazano cztery tematy działań, a w każdym z nich kierunki działań, podmioty kluczowe dla realizacji tematu, podmioty realizujące działania w ramach tematu oraz źródło finansowania. 

W nawiązaniu do omawianego zagadnienia „Doskonalenie systemu kształcenia zawodowego we współpracy z pracodawcami – wdrażanie Zintegrowanej Strategii Umiejętności 2030” szczególnie przydatny będzie temat pt. „Rozwijanie współpracy pomiędzy pracodawcami a instytucjami edukacji formalnej i pozaformalnej”.

Oto kierunki działań w tym zakresie:

• rozwijanie istniejących i tworzenie nowych form współpracy na każdym etapie kształcenia, szkolenia i egzaminowania; 
• wspieranie rozwiązań organizacyjnych i finansowych, w tym opracowanie i wdrażanie (we współpracy z branżowymi organizacjami pracodawców) rozwiązań systemowych rozwijających współpracę, między innymi poprzez organizację branżowych konkursów umiejętności zawodowych; 
• promowanie istniejących i tworzenie nowych rozwiązań motywującychpracodawców do zwiększania zakresu współpracy z instytucjami edukacji formalnej i pozaformalnej; 
• wykorzystanie platform edukacyjnychuwzględniających wymianę informacji pomiędzy pracodawcami a instytucjami edukacji formalnej i pozaformalnej; 
• wspieranie pracodawców w przygotowywaniu opisów kwalifikacji rynkowych oraz włączanie kwalifikacji rynkowych do ZSK (Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji);
• wspieraniepracodawców, w tym instruktorów i opiekunów praktyk, w zakresie przygotowania do pracy z uczniem lub studentem realizującym kształcenie praktyczne w rzeczywistych warunkach pracy.

Jako źródło finansowania podano: budżet państwa, fundusze europejskie, inne środki.

W rozumieniu zadań wynikających z ZSU 2030 pomocny jest także aneks 2 (części szczegółowej) zatytułowany „Powiązania Obszarów oddziaływania ze Zintegrowaną Strategią Umiejętności 2030 (część ogólna) i Raportem Strategia umiejętności OECD: Polska”. W ramach priorytetu „Podnoszenie poziomu umiejętności kluczowych u dzieci, młodzieży i osób dorosłych” jednym z głównych kierunków działań jest

• wspieranie inicjatyw na rzecz upowszechniania wiedzy i umiejętności w zakresie ekonomii i uczestnictwa w życiu gospodarczym. 

Natomiast w ramach priorytetu pt. „Zwiększanie udziału pracodawców w rozwoju i lepszym wykorzystaniu umiejętności” wskazano trzy główne kierunki działania, w wśród których znajdujemy

• promowanie, rozwijanie i uznawanie form uczenia się przez praktykę, zwłaszcza zorganizowanych w miejscu pracy.

Przykładowe działania dyrektora szkoły (we współpracy z pracodawcami) w ramach wdrażania ZSU 2030 

Współpraca dyrektora szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe z pracodawcą jest nie tylko mile widzianym działaniem (w ramach ZSU 2030), lecz także obowiązkiem wynikającym z ustawy z dnia 14 grudnia 2016 roku (t.j.  Dz. U. z 2021 r. poz. 1082, z 2022 r. poz. 655, 1079, 1116, 1383) Prawo oświatowe. Przed wprowadzeniem nowego zawodu do kształcenia w szkole dyrektor jest zobowiązany do nawiązania współpracy z pracodawcą lub osobą prowadzącą indywidualne gospodarstwo rolne, których działalność jest związana z danym zawodem lub branżą. Współpraca taka powinna być realizowana w ramach umowy, porozumienia lub ustaleń, obejmujących co najmniej jeden cykl kształcenia w danym zawodzie (art. 68 ust. 7 pkt 2). Wskazano 7 obszarów współuczestnictwa (art. 68 ust. 7c), które możemy przełożyć na konkretne działania:

• tworzenie klas patronackich (objętych patronatem konkretnej firmy); 
• przygotowanie propozycji programu nauczania zawodu (współudział w opracowaniu programu nauczania zgodnie z podstawą programowa i jednocześnie dopasowanego do profilu zapotrzebowania

Pytanie:

Wymiar czasu pracy nauczyciela od 1 września wynosi 4.5/18, zaś miesiąc później następuje zmiana i będzie on miał 5/18. Jak w tym przypadku wprowadzić zmianę? Czy musi to być aneks do umowy czy może to być porozumienie zmieniające warunki pracy i płacy?

Odpowiedź:

Zmiana warunków pracy nauczyciela (a zatem i wymiaru zatrudnienia) zatrudnionego na podstawie umowy o pracę opiera się wyłącznie o przepisy Kodeksu pracy. Oznacza to, że są tylko dwa tryby dokonania zmian w treści stosunku pracy – wypowiedzenie zmieniające lub porozumienie stron.

Najprostszym sposobem zmiany warunków pracy (w tym przypadku wymiaru zatrudnienia) nauczycielowi jest zawarcie porozumienia stron w tej sprawie. W porozumieniu wskazuje się: nowy wymiar zatrudnienia, wyższe wynagrodzenie, datę wejścia w życie nowych warunków pracy, ewentualnie okres ich obowiązywania (jeżeli np. zmiana wymiaru zatrudnienia jest czasowa).

Dyrektor widząc konieczność zmiany warunków pracy nauczyciela zatrudnionego na podstawie umowy o pracę (np. zmiana wymiaru z wyższego na niższe i odwrotnie) nie musi proponować mu zawarcia porozumienia stron. Może od razu zastosować wypowiedzenie zmieniające, czyli formę zmiany warunków pracy z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Brak zgody na nowe warunki zatrudnienia powoduje w tym przypadku rozwiązanie umowy o pracę (art. 42 Kodeksu pracy). 

Nauczyciel, który otrzymał wypowiedzenie zmieniające musi podjąć decyzję czy przyjmuje nowe warunki pracy przed upływem połowy okresu wypowiedzenia. Jeżeli jednak dyrektor nie pouczy go o terminach dotyczących złożenia oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, nauczyciel będzie mógł podjąć tę decyzję do końca okresu wypowiedzenia.

W piśmie wypowiadającym warunki pracy konieczne jest zamieszczenie pouczenia o możliwości złożenia oświadczenia o odmowie przyjęcia nowych warunków zatrudnienia oraz terminie, w jakim można tego dokonać, a także skutkach braku takiego oświadczenia.

Przy wypowiedzeniu zmieniającym w szkole jest taki problem, że obowiązuje 3-miesięczny okres wypowiedzenia (art. 27 Karty Nauczyciela). Dodatkowo w szkołach feryjnych upływ okresu wypowiedzenia przypada na zakończenie roku szkolnego tj. 31 sierpnia. W placówkach nieferyjnych nie ma tego ograniczenia. Zatem jeżeli w trakcie roku szkolnego dyrektor chciałby zastosować w stosunku do nauczyciela zatrudnionego na podstawie umowy o prace w niepełnym wymiarze zajęć wypowiedzenie zmieniające (np. zmiana wymiaru zajęć), to te zmiany w praktyce wejdą w życie dopiero od nowego roku szkolnego. 

W opisanej sytuacji najlepszym i najszybszym sposobem jest tzw. porozumienie zmieniające. Po prostu aneks do umowy  polegający na tym,  że strony wspólnie ustalają, jakie nastąpią zmiany i od kiedy. W praktyce taki aneks do umowy jest porozumieniem zmieniającym.

Dariusz Skrzyński

07-10-2021

Dziś (23-06-2022) Sejm przyjął nowelizację ustawy o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw. Zmiany dotyczące zasad pracy nauczycieli mają wejść w życie już 1 września 2022 roku.

Głównym celem nowelizacji (zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy) jest uproszczenie i odbiurokratyzowanie systemu awansu zawodowego nauczycieli oraz zagwarantowanie wyższego wynagrodzenia nauczycielom, którzy nie uzyskali jeszcze stopnia nauczyciela mianowanego, tj. w pierwszych latach pracy w tym zawodzie.

Poniżej przybliżamy najważniejsze zmiany.

3 etapy rozwoju zawodowego nauczyciela

• odbywanie przygotowania do zawodu nauczyciela(w wymiarze 3 lat i 9 miesięcy lub w wymiarze  skróconym do 2 lat i 9 miesięcy w przypadku nauczyciela posiadającego stopień naukowy oraz nauczyciela, który przed nawiązaniem stosunku pracy w szkole w Rzeczypospolitej Polskiej prowadził zajęcia w szkole za granicą), w trakcie którego nauczyciel otrzyma wsparcie mentora; 
• nauczyciel mianowany;
• nauczyciel dyplomowany(po przepracowaniu w szkole co najmniej 5 lat i 9 miesięcy lub okresu skróconego do 4 lat i 9 miesięcy w przypadku nauczyciela posiadającego stopień naukowy oraz nauczyciela, który przed nawiązaniem stosunku pracy w szkole w Rzeczypospolitej Polskiej prowadził zajęcia w szkole za granicą; wymienione okresy liczy się od dnia nadania stopnia nauczyciela mianowanego).

Wzmocnienie umiejętności praktycznych nauczycieli

• W drugim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela, przed dokonaniem oceny pracy, nauczyciel będzie obowiązany przeprowadzić zajęcia, w wymiarze co najmniej 1 godziny, w obecności: dyrektora szkoły, mentora, doradcy metodycznego albo nauczyciela konsultanta albo przedstawiciela organu sprawującego nadzór pedagogiczny albo nauczyciela dyplomowanego, który naucza tego samego przedmiotu lub prowadzi ten sam rodzaj zajęć, z tej samej lub innej szkoły.
• W ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela nauczyciel, który w tym okresie uzyska co najmniej dobrą ocenę pracy, będzie obowiązany przeprowadzić zajęcia, w wymiarze 1 godziny, w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły, w skład której wejdą: dyrektor szkoły, jako jej przewodniczący; ekspert  z listy ekspertów prowadzonej przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania; doradca metodyczny albo nauczyciel konsultant albo nauczyciel dyplomowany, który naucza tego samego przedmiotu lub prowadzi ten sam rodzaj zajęć, z tej samej lub innej szkoły.
• Po omówieniu zajęć prowadzonych w ostatnim roku przygotowania do zawodu nauczyciela i przeprowadzeniu rozmowy z nauczycielem, komisja będzie wydawała opinię - pozytywną lub negatywną. Pozytywna opinia komisji będzie jednym z warunków uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego. Opinia będzie ustalana na podstawie liczby punktów przyznanych przez komisję.

Obligatoryjność ścieżki uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego i weryfikacja umiejętności praktycznych

W przypadku otrzymania negatywnej opinii komisji nauczyciel będzie mógł złożyć (w ciągu 14 dni) do dyrektora szkoły wniosek o ponowne przeprowadzenie zajęć, w wymiarze 1 godziny, w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły. Nauczyciel, który uzyskał negatywną opinię i nie złoży ww. wniosku oraz nauczyciel, który po ponownym przeprowadzeniu zajęć uzyskał ponownie ocenę negatywną będzie obowiązany odbyć dodatkowe przygotowanie do zawodu nauczyciela w wymiarze rok i 9 miesięcy, w trakcie którego ponownie będzie prowadził zajęcia, w wymiarze 1 godziny, w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły. Ponadto, jeżeli nauczyciel, zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, w ciągu 6 lat od rozpoczęcia odbywania przygotowania do zawodu nie uzyska stopnia nauczyciela mianowanego to stosunek pracy z takim nauczycielem ulegnie rozwiązaniu.

Powiązanie oceny pracy ze ścieżką awansu zawodowego nauczycieli

Ocena pracy będzie dokonywana obligatoryjnie w drugim oraz ostatnim roku przygotowania do zawodu nauczyciela. Uzyskanie co najmniej dobrej oceny pracy będzie warunkiem zatrudnienia na czas nieokreślony oraz uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego. W przypadku dokonywania oceny pracy nauczyciela odbywającego przygotowanie do zawodu nauczyciela dyrektor szkoły będzie obowiązany zasięgnąć także opinii mentora. Warunkiem uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego będzie posiadanie co najmniej bardzo dobrej oceny pracy. Ocena pracy nauczyciela ubiegającego się o stopień nauczyciela dyplomowanego będzie dokonywana na jego wniosek. 

Zmiana w składzie komisji kwalifikacyjnej dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego

Planowane jest zmniejszenie liczby ekspertów z listy ekspertów prowadzonej przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, wchodzących w skład komisji, z trzech do dwóch.

Warunki nadania poszczególnych stopni awansu

Postępowanie w sprawie nadania stopnia nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego będzie prowadzone, tak jak dotychczas, w trybie postępowania administracyjnego, a stopnie te będą nadawane w drodze decyzji administracyjnej. Nie zmienią się również organy właściwe do nadania tych stopni. Zmienią się natomiast warunki, ponieważ nauczyciel nie będzie już odbywał sformalizowanych staży, rozdzielonych okresami przepracowania.

Zgodnie z projektem ustawy warunkiem nadania nauczycielowi nieposiadającemu stopnia awansu zawodowego stopnia nauczyciela mianowanego będzie: 

• spełnienie wymagań kwalifikacyjnych, 
• odbycie przygotowania do zawodu nauczyciela, 
• posiadanie co najmniej dobrej oceny pracy uzyskanej w ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela, 
• uzyskanie pozytywnej opinii o przeprowadzonych zajęciach, 
• zdanie egzaminu na stopień nauczyciela mianowanego, podczas którego sprawdza się spełnianie przez nauczyciela wymagań dotyczących wiedzy i umiejętności niezbędnych do efektywnego realizowania obowiązków nauczyciela - okreslonych rozporządzeniem. 

Warunkiem nadania nauczycielowi mianowanemu stopnia nauczyciela dyplomowanego będzie: 

• spełnienie wymagań kwalifikacyjnych,
• przepracowanie w szkole wymaganego okresu,
• posiadanie co najmniej bardzo dobrej oceny pracy uzyskanej w ostatnim roku pracy przed złożeniem wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego, 
• uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej, która na podstawie dokonanej analizy dorobku zawodowego nauczyciela i przeprowadzonej rozmowy sprawdza spełnianie przez nauczyciela wymagań dotyczących realizowania zadań lub podejmowania działań na rzecz oświaty oraz ich efektów, określonych rozporządzeniem.

Zasady nawiązywania stosunku pracy z nauczycielem podejmującym pracę w szkole

• przez pierwsze 2 lata pracy w szkole – umowa o pracę na czas określony;
• po przepracowaniu w szkole co najmniej 2 lat i uzyskaniu co najmniej dobrej oceny pracy – umowa o pracę na czas nieokreślony.

Średnie wynagrodzenie nauczycieli przyporządkowane trzem etapom rozwoju zawodowego nauczycieli

Średnie wynagrodzenie nauczycieli będzie stanowiło dla:

• nauczyciela nieposiadającego stopnia awansu zawodowego – 120%,
• nauczyciela mianowanego – 144%,
• nauczyciela dyplomowanego – 184%

– kwoty bazowej, określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej.

[Obecnie jest: dla: nauczyciela stażysty – 100%, nauczyciela kontraktowego – 111%, nauczyciela mianowanego – 144%, nauczyciela dyplomowanego – 184%]

Zadania mentora

Ustawa określi także zadania mentora, do których należy:

1)     wspieranie na bieżąco nauczyciela w procesie wdrażania do pracy w zawodzie, w tym zapoznanie go z dokumentacją przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz innymi dokumentami obowiązującymi w szkole;

2)     udzielanie nauczycielowi pomocy w doborze właściwych form doskonalenia zawodowego;

3)     dzielenie się z nauczycielem wiedzą i doświadczeniem w zakresie niezbędnym do efektywnej realizacji obowiązków nauczyciela;

4)     umożliwienie nauczycielowi obserwowania prowadzonych przez siebie zajęć oraz omawianie z nim tych zajęć;

5)     obserwowanie zajęć prowadzonych

We wrześniu 2019 roku zmieni się nie tylko Karta Nauczyciela, ale również niektóre przepisy pracownicze wynikające z innych aktów prawych. Prezentujemy wykaz zmian – tych, które niedawno weszły w życie oraz tych, które dopiero zaczną obowiązywać.

Dariusz Skrzyński

20-08-2019

Prezydent podpisał nowelizacje Karty Nauczyciela. Zmiana przywraca poprzednie zasady oceny pracy nauczyciela. Sprawdź, jakie są najważniejsze zmiany w ocenie pracy od 1 września.

3 najważniejsze zmiany

Z dniem 1 września 2019 r. wchodzi w życie ustawa z 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw, która przywraca zasady dokonywania oceny pracy obowiązujące przed 1 września 2018 r.

Po pierwsze, nowelizacja znosi obowiązek obligatoryjności dokonywania oceny pracy nauczycieli.

Nie trzeba już po zakończeniu stażu i co 5 lat dokonywać oceny pracy. Ocena może być dokonana w każdym czasie, nie wcześniej jednak niż po upływie roku od dokonania oceny poprzedniej lub oceny dorobku zawodowego z inicjatywy dyrektora lub na wniosek:

• nauczyciela;
• organu sprawującego nadzór pedagogiczny, a w przypadku nauczycieli placówek doskonalenia nauczycieli – kuratora oświaty;
• organu prowadzącego szkołę;
• rady szkoły i rady rodziców.

Po drugie, przywrócona została ocena dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu.

Ocenę dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu ustala, w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia sprawozdania za okres stażu z uwzględnieniem stopnia realizacji planu rozwoju zawodowego nauczyciela, dyrektor szkoły.

Po trzecie, rozporządzenie nie będzie już określać kryteriów oceny pracy.

Projektowane przepisy rozporządzenia MEN o ocenie pracy w większości powtarzają rozwiązania zawarte w dotychczasowym rozporządzeniu z 29 maja 2018 r. Projekt nie określa jednak kryteriów oceny pracy nauczycieli. Ocena będzie dokonywana wyłącznie o kryteria z art. 6a ust. 1e Karty Nauczyciela, a w przypadku nauczycieli zajmujących stanowisko dyrektora z  art. 6a ust. 1f Karty Nauczyciela.

Ponadto jedną z konsekwencji powrotu do poprzednich rozwiązań jest likwidacja dodatku za wyróżniającą pracę. Nauczyciele dyplomowani z najwyższą oceną mieli dostawać ok. 500 zł dodatku. Nowelizacja likwiduje to świadczenie.

Skala oceny

Mimo zmian i początkowych propozycji od 1 września będzie wciąż obowiązywać czterostopniowy system oceny. 

Ocena będzie miała charakter opisowy i będzie kończona stwierdzeniem uogólniającym:

• ocena wyróżniająca;
• ocena bardzo dobra;
• ocena dobra;
• ocena negatywna.

Przepisy przejściowe

Nieodzownym elementem każdej modyfikacji są przepisy przejściowe. Nie inaczej jest w przypadku zmian w ocenianiu nauczycieli. I tak ustawa nowelizująca wprowadza kilka przepisów:    

„Art.  8.

Do postępowań w sprawie dokonania oceny pracy nauczyciela, wszczętych i niezakończonych przed dniem 1 września 2019 r., stosuje się przepisy dotychczasowe.”

„Art.  11.

W przypadku nauczycieli, którzy zakończyli staż na kolejny stopień awansu zawodowego w okresie od dnia 1 września 2018 r. do dnia 31 sierpnia 2019 r., lecz do dnia 31 sierpnia 2019 r. nie otrzymali oceny pracy nauczyciela po zakończeniu stażu lub nie złożyli wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego, ocena pracy nauczyciela po zakończeniu stażu jest dokonywana oraz postępowanie kwalifikacyjne lub egzaminacyjne jest prowadzone według dotychczasowych przepisów.”

„Art.  12.

W przypadku nauczycieli, którzy w okresie od dnia 1 września 2018 r. do dnia 31 sierpnia 2019 r. w trakcie odbywania stażu na kolejny stopień awansu zawodowego zmienili miejsce zatrudnienia i za okres dotychczas odbytego stażu otrzymali co najmniej dobrą ocenę pracy, ocena ta jest uwzględniana do oceny dorobku zawodowego nauczyciela dokonywanej po zakończeniu całego stażu.”

Podstawa prawna:

• ustawa z 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1287),
• projekt rozporządzenia MEN w sprawie trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, szczegółowego zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz trybu postępowania odwoławczego (z 4 lipca 2019 r.).

Dariusz Skrzyński

16-07-2019

22 grudnia 2020 r. Prezydent podpisał ustawę z dnia 19 listopada 2020 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw, wprowadzającej m.in. zmiany w zakresie odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli.

Jakim modyfikacjom ulegają zapisy Karty Nauczyciela w tej kwestii?

1. Wydłużony został czas na zawiadomienie rzecznika dyscyplinarnego o podejrzeniu popełnienia czynu naruszającego prawa i dobro dziecka, a także doprecyzowano kiedy nie dochodzi do zawiadomienia rzecznika dyscyplinarnego.

Według nowych przepisów nie zawiadamia się rzecznika dyscyplinarnego o podejrzeniu popełnienia czynu naruszającego prawa i dobro dziecka, jeżeli okoliczności bezspornie wskazują, że nie doszło do popełnienia takiego czynu. Natomiast na zawiadomienie dyrektor czy też organ prowadzący, jeśli czyn został popełniony odpowiednio przez nauczyciela lub dyrektora, mają 14 dni od dnia powzięcia informacji o popełnieniu czyny.

„Art. 75. 2a. Kar porządkowych, o których mowa w ust. 2, nie wymierza się za popełnienie czynu naruszającego prawa i dobro dziecka. O podejrzeniu popełnienia przez nauczyciela czynu naruszającego prawa i dobro dziecka dyrektor szkoły, a w przypadku podejrzenia popełnienia takiego czynu przez dyrektora szkoły – organ prowadzący szkołę, zawiadamia rzecznika dyscyplinarnego, o którym mowa w art. 83, nie później niż w terminie 14 dni od dnia powzięcia wiadomości o podejrzeniu popełnienia czynu, chyba że okoliczności bezspornie wskazują, że nie doszło do popełnienia takiego czynu.”

2. Określono termin na złożenie wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego oraz dokonano zmiany okresu, w którym może być wszczęte postępowanie dyscyplinarne

Nowelizowane zapisy:

• wskazują maksymalny termin na złożenie przez rzecznika dyscyplinarnego wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego – termin to - nie później niż 3 miesiące od dnia wszczęcia postępowania wyjaśniającego.
• wydłużają termin na wszczęcie postępowania - postępowanie dyscyplinarne nie może być wszczęte po upływie 5 miesięcy (było 3 miesiące) od dnia powzięcia przez organ, przy którym działa komisja dyscyplinarna pierwszej instancji, wiadomości o popełnieniu czynu (z wyłączeniem czynów stanowiących przestępstwo). Jednocześnie uchylony zostaje zapis, który wskazywał, że jeżeli czyn narusza prawa i dobro dziecka postępowanie dyscyplinarne może być wszczęte także po upływie 3 miesięcy od dnia powzięcia przez organ, przy którym działa komisja dyscyplinarna pierwszej instancji, wiadomości o popełnieniu czynu uchybiającego godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 ww. ustawy.
• skracają okres z 3 do 2 lat od popełnienia czyny, po upływie którego nie może być wszczęte postępowanie dyscyplinarne – wyłączając czyny będące przestępstwem.

„Art. 85. 3. Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia wszczęcia tego postępowania, rzecznik dyscyplinarny, za zgodą organu, który go powołał, kieruje do komisji dyscyplinarnej pierwszej instancji wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego albo wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania wyjaśniającego.”

„3a. Jeżeli nauczyciel, którego dotyczy postępowanie wyjaśniające, z powodu nieobecności w pracy nie ma możliwości złożenia wyjaśnień, bieg terminu, o którym mowa w ust. 3, ulega zawieszeniu do dnia jego stawienia się do pracy.”

„Art. 85o. 1. Postępowanie dyscyplinarne nie może być wszczęte po upływie 5 miesięcy od dnia powzięcia przez organ, przy którym działa komisja dyscyplinarna pierwszej instancji, wiadomości o popełnieniu czynu uchybiającego godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6, oraz po upływie 2 lat od popełnienia tego czynu.”

„3. Jeżeli nauczyciel, którego dotyczy postępowanie wyjaśniające, z powodu nieobecności w pracy nie ma możliwości złożenia wyjaśnień, bieg pięciomiesięcznego terminu, o którym mowa w ust. 1, nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu do dnia jego stawienia się do pracy.”

„7. Jeżeli czyn narusza prawa i dobro dziecka postępowanie dyscyplinarne może być wszczęte także po upływie 3 miesięcy od dnia powzięcia przez organ, przy którym działa komisja dyscyplinarna pierwszej instancji, wiadomości o popełnieniu czynu uchybiającego godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6.”

3. Dookreślono przepisy odnośnie zawieszenia nauczycieli oraz dyrektora szkoły w pełnieniu obowiązków

Dotychczas dyrektor szkoły zobligowany był do zawieszenia w pełnieniu obowiązków nauczyciela, który dopuścił się czynu naruszającego prawa i dobro dziecka, także gdy waga czynów jest niska, i nie było celowe odsuwanie nauczyciela od pełnienia obowiązków, co potwierdzała wnioskowana przez rzecznika dyscyplinarnego kara - nagany z ostrzeżeniem, a tym samym komisja dyscyplinarna w konsekwencji uchylała decyzję ze względu na zaistniałe okoliczności. Aby unikać takich sytuacji w art. 85t. ust. 2 dodany został zapis, który precyzuje, kiedy dyrektor zobowiązany jest zawiesić nauczyciela, a organ prowadzący szkołę – nauczyciela pełniącego funkcję dyrektora szkoły tj:  jeżeli wszczęte postępowanie karne lub złożony wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego dotyczy czynu naruszającego prawa i dobro dziecka, chyba że we wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego rzecznik dyscyplinarny wnosi o orzeczenie kary dyscyplinarnej, o której mowa w art. 76 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy (nagana z ostrzeżeniem), i jednocześnie ze względu na powagę i wiarygodność zarzutów niecelowe jest odsunięcie nauczyciela albo nauczyciela pełniącego funkcję dyrektora szkoły od wykonywania obowiązków w szkole.

„Art. 85t. 2. Dyrektor szkoły zawiesza w pełnieniu obowiązków nauczyciela, a organ prowadzący szkołę – nauczyciela pełniącego funkcję dyrektora szkoły, jeżeli wszczęte postępowanie karne lub złożony wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego dotyczy czynu naruszającego prawa i dobro dziecka, chyba że we wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego rzecznik dyscyplinarny wnosi o orzeczenie kary dyscyplinarnej, o której mowa w art. 76 ust. 1 pkt 1, i jednocześnie ze względu na powagę i wiarygodność zarzutów niecelowe jest odsunięcie odpowiednio nauczyciela albo nauczyciela pełniącego funkcję dyrektora szkoły od wykonywania obowiązków w szkole.”

W ustawie znalazły się także przepisy przejściowe, które wskazują, że do postępowań wyjaśniających i dyscyplinarnych wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie znowelizowanych przepisów stosuje się przepisy dotychczasowe.

 „Art. 7. 1. Do postępowań wyjaśniających oraz postępowań dyscyplinarnych wobec nauczycieli wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

2. W przypadku, gdy postępowanie wyjaśniające zostało wszczęte przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, a do tego dnia nie zostało wszczęte postępowanie dyscyplinarne, do postępowania dyscyplinarnego wszczętego po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe."

Zmiany w Karcie Nauczyciela wejdą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw, czyli 19 stycznia 2021 r.

TEKST USTAWY>>

28-12-2020

Nowy rok szkolny obfituje w modyfikacje starych rozporządzeń Ministra Edukacji, a także w te nowe. Większość wejdzie w życie 1 września br. Zobacz, jakie zmiany nastąpią.

Rozporządzenie MEN zmieniające rozporządzenie w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy.

Wynagrodzenie zasadnicze nauczycieli legitymujących się tytułem zawodowym magistra z przygotowaniem pedagogicznym wyniesie:

• nauczyciela stażysty – 2.782 zł,
• nauczyciela kontraktowego – 2.862 zł,
• nauczyciela mianowanego – 3.250 zł,
• nauczyciela dyplomowanego – 3.817 zł.

Projekt rozporządzenia MEN w sprawie trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, szczegółowego zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz trybu postępowania odwoławczego (z 4 lipca 2019 r.).

Przepisy w większości powtarzają rozwiązania zawarte w dotychczasowym rozporządzeniu z 29 maja 2018 r. Projekt nie określa jednak kryteriów oceny pracy nauczycieli. Ocena będzie dokonywana wyłącznie o kryteria z art. 6a ust. 1e Karty Nauczyciela, a w przypadku nauczycieli zajmujących stanowisko dyrektora z  art. 6a ust. 1f Karty Nauczyciela.

Projekt rozporządzenia MEN zmieniającego rozporządzenie w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (z 4 lipca 2019 r.)

Odpowiednio do zmian w Karcie Nauczyciela w zakresie oceny pracy i awansu zawodowego nauczycieli, wprowadzono zmiany o charakterze dostosowującym, polegające na zastąpieniu:

• przedstawianej przez opiekuna stażu opinii o dorobku zawodowym nauczyciela za okres stażu przez projekt oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu,
• przedkładanej przez nauczyciela w postępowaniu kwalifikacyjnym lub egzaminacyjnym kopii karty oceny pracy przez kopię oceny dorobku zawodowego,
• komisji egzaminacyjnej powoływanej dla nauczyciela ubiegającego się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego przez komisję kwalifikacyjną.

Ponadto uaktualniono wzory dokumentów.

Rozporządzenia MEN z 15 lutego 2019 r. w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 316).

 Ustalono podstawy programowe dla  zawodów ujętych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego. Zawody zostały przyporządkowane do 32 branż. W rozporządzeniu uregulowano też propozycje dodatkowych umiejętności zawodowych, które szkoła może wybrać jako dodatkową ofertę w danym zawodzie. Przepisy są stosowane:

• od 1 września 2019 r. w klasie I branżowej szkoły I stopnia, która rozpoczyna się 1 września 2019 r. lub 1 lutego 2020 r.; semestrze I szkoły policealnej; klasie I dotychczasowego czteroletniego technikum oraz klasie I pięcioletniego technikum;
• od 1 września 2020 r. w semestrze I branżowej szkoły II stopnia,
• w kolejnych latach szkolnych – również w kolejnych klasach lub semestrach tych szkół.

Projekt rozporządzenia MEN zmieniającego rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego (z 19 czerwca 2019 r.).

W projekcie przewidziano następujące zmiany:

• szkolne punkty konsultacyjne zostały zastąpione szkołami polskimi (konsekwencja zmiany systemowej);
• podejmowane przez kuratorów oświaty w trybie działań planowych monitorowanie przeprowadzane będzie z wykorzystaniem arkuszy monitorowania zatwierdzonych przez MEN;
• na elektronicznej platformie nadzoru pedagogicznego będą gromadzone informacje uzyskane w trakcie monitorowania przewidzianego w planie nadzoru pedagogicznego zawarte w arkuszach monitorowania;
• organ sprawujący nadzór pedagogiczny będzie zawiadamiał, w terminie co najmniej 3 dni przed planowanym rozpoczęciem monitorowania, dyrektora szkoły o zamiarze przeprowadzenia monitorowania przewidzianego w planie nadzoru pedagogicznego;
• zmiany porządkujące w związku ze zniesieniem podziału na szkoły niepubliczne i szkoły niepubliczne z uprawnieniami szkół publicznych;
• od 1 września 2019 r. kurator oświaty nie będzie sprawował już nadzoru pedagogicznego nad publicznymi placówkami doskonalenia nauczycieli prowadzonymi przez samorząd województwa, powiat lub gminę.

Projekt rozporządzenia MEN zmieniającego rozporządzenie w sprawie organizacji kształcenia oraz warunków i form realizowania specjalnych działań opiekuńczo-wychowawczych w przedszkolach i szkołach specjalnych, zorganizowanych w podmiotach leczniczych i jednostkach pomocy społecznej (z 18 czerwca 2019 r.)

Uchylono regulacje dotyczące łączenia klas w szkołach  zorganizowanych w podmiotach leczniczych i jednostkach pomocy społecznej. Kwestie te będą bowiem uregulowane w innych aktach prawnych.

Projekt rozporządzenia MEN w sprawie warunków, jakie musi spełnić osoba ubiegająca się o uzyskanie dyplomu zawodowego albo dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe (z 3 lipca 2019 r.).

Najważniejsze rozwiązania:

• osoba, która potwierdziła kwalifikację wyodrębnioną w zawodzie nauczanym na poziomie technika powinna mieć możliwość uzyskania dyplomu zawodowego albo dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe bez względu na okres, w jakim potwierdziła poszczególne kwalifikacje lub zawód, jeżeli posiada odpowiednie dokumenty potwierdzające kwalifikacje w zawodzie, takie jak: certyfikat kwalifikacji zawodowej, świadectwo potwierdzające kwalifikację w zawodzie lub świadectwo czeladnicze,
• możliwe będzie uznanie uzyskanych na podstawie dotychczasowych przepisów świadectw potwierdzających kwalifikacje w zawodzie oraz świadectw czeladniczych w celu uzyskania dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe albo dyplomu zawodowego,
• w załącznikach określony zostanie wykaz dokumentów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie wymaganych do uzyskania dyplomu zawodowego w zawodzie nauczanym na poziomie technika, a także wykaz dokumentów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie wymaganych do uzyskania dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zawodzie nauczanym na poziomie technika określonym w dotychczasowej klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego,
• określenie sposobu ustalania wyniku umieszczanego na dyplomie zawodowym z uwzględnieniem różnego sposobu określenia wyniku poszczególnych egzaminów (dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej będzie ustalał jeden wynik końcowy umieszczany na wydawanym dyplomie zawodowym).

Projekt rozporządzenia MEN w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (z 7 czerwca 2019 r.).

Przewidziano następujące nowości:

• wymóg, by podręcznik opracowany w wersji papierowej posiadał cyfrową wersję,
• do wniosku należy dołączyć nośnik informatyczny z cyfrową wersją podręcznika,
• dla cyfrowej wersji konieczne będzie określenie we wniosku opisu środowiska sprzętowego i programowego niezbędnego do użytkowania podręcznik,
• w przypadku zamieszczania cyfrowej wersji podręcznika w Internecie wnioskodawca będzie musiał wskazać we wniosku informację o miejscu zamieszczenia i sposobie dostępu do tej wersji,
• zmiany w zakresie oświadczeń składanych przez kandydatów na rzeczoznawców.

Projekt rozporządzenia MEN w sprawie organizacji kształcenia dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą (z 6 czerwca 2019 r.).

W projekcie przewidziano następujące zmiany w stosunku do dotychczasowego rozporządzenia:

• uwzględnienie zmiany dotychczasowej nazwy „szkolne punkty konsultacyjne” na „szkoły polskie”,
• uzupełnienie ram programowych kształcenia uzupełniającego, określonych w załączniku nr 1, o treści dla klas na poziomie 4-letniego liceum ogólnokształcącego.

Zmiany mają charakter precyzujący.

Projekt rozporządzenia MEN w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków (z 6 czerwca 2019 r.).

Wprowadzono następujące zmiany:

• zmiany w zakresie nazewnictwa m.in. w zakresie nazwy egzaminu zawodowego (dotychczasowy egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie) oraz dokumentów, które można uzyskać po zdaniu egzaminu zawodowego, tj. certyfikatu kwalifikacji zawodowej (dotychczasowe świadectwo potwierdzające kwalifikację w zawodzie) i dyplomu zawodowego (dotychczasowy dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe); zastąpienia dotychczasowej placówki kształcenia praktycznego – centrum kształcenia zawodowego; a także zastąpienia dotychczasowych „szkolnych punktów konsultacyjnych” przez „szkoły polskie”;
• odpowiednie zmiany w zakresie świadectw i innych druków szkolnych (w związku ze zmianą organizacji kształcenia w branżowych szkołach II stopnia oraz szkołach policealnych);
• na świadectwach ukończenia szkół prowadzących kształcenie zawodowe (tj. pięcioletniego technikum, trzyletniej branżowej szkoły I stopnia, dwuletniej branżowej szkoły II stopnia oraz szkoły policealnej) dodano informację o tym, że świadectwo ukończenia danej szkoły nie potwierdza uzyskania kwalifikacji w zawodzie,
• dodano wzór druku zaświadczenia o zawodzie, zaświadczenia o przebiegu nauczania oraz poddruku duplikatu;
• doprecyzowany został przepis dotyczący wydawania świadectw szkolnych w języku mniejszości narodowej, etnicznej lub języku regionalnym;
• dostosowano arkusze ocen w

Kolejnym, po ustawie Prawo Oświatowe, niezwykle istotnym aktem prawnym, w którym ostatnie zmiany przepisów odcisnęły swe piętno, jest ustawa Kodeks pracy. Dotyczą one sposobu i katalogu przetwarzanych danych osobowych zarówno pracowników jak i kandydatów do pracy, porządkują także kwestię monitoringu pomieszczeń wykorzystywanych przez organizacje związkowe. Warto się z nimi zapoznać, gdyż podpisana przez Prezydenta RP ustawa z dnia 21 lutego 2019 r. wprowadza kilka zmian – istotnych z punktu widzenia każdego pracodawcy. I tak, po kolei:

• Zmianie uległ katalog danych, jakie pracodawca pozyskuje od kandydata do pracy, a także już po przyjęciu go do pracy. W aktualnym wykazie nie znajdziemy imion rodziców, a pojawiły się dane kontaktowe, ale to jakie otrzyma pracodawca (adres e-mail czy telefon) zależy od decyzji kandydata. Co więcej informacji o wykształceniu, kwalifikacjach zawodowych (nowość), przebiegu dotychczasowego zatrudnienia żądać należy od kandydata do pracy tylko w przypadku, gdy jest to niezbędne do wykonywania pracy określonego rodzaju lub na określonym stanowisku.Natomiast bez problemu pracodawca może uzyskać te dane (dotyczące wykształcenia i przebiegu dotychczasowego zatrudnienia) od osoby już zatrudnionej (Art. 22¹ . § 2. pkt 4). Ponadto pracownik przekazuje pracodawcy numer rachunku płatniczego, jeżeli nie złożył on wniosku o wypłatę wynagrodzenia do rąk własnych - .
• W przepisach określono także, że kandydat do pracy lub pracownik może z własnej inicjatywy przekazać dodatkowe dane osobowe pracodawcy (np. w życiorysie), ale także pracodawca może wystąpić o ich udostępnienie. Dotyczy to tylko danych osobowych innych niż dane sensytywne. Te bowiem, tzw. dane szczególnej kategorii przetwarzania (zgodnie z nowym artykułem - art. 22¹b. § 1.)mogą być przetwarzane tylko w przypadku gdy sam przekaże je kandydat do pracy lub sam pracownik, wyrażając tym samym zgodę na ich przetwarzanie. UWAGA! Pracodawca może też żądać podania innych danych osobowych – niż te określone w ustawie jeśli jest to niezbędne do zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa. Ponadto pamiętać należy, że osoby przetwarzające dane sensytywne muszą posiadać pisemne upoważnienie do przetwarzania takich danych wydane przez pracodawcę (art. 22¹b. § 3).
• Wprowadzono możliwość pobierania danych biometrycznych od pracownika w sytuacjach, w których podanie takich danych będzie niezbędne ze względu na kontrolę dostępu do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie może narazić pracodawcę na szkodę lub dostępu do pomieszczeń wymagających szczególnej ochrony (art. 22¹b. § 2).
• Wyłączono możliwość stosowania monitoringu pomieszczeń zakładowej organizacji związkowej. Natomiast w przypadku monitoringu pomieszczeń sanitarnych, wprowadzenie go wymaga uzyskania uprzedniej zgody zakładowej organizacji związkowej, a jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa – uprzedniej zgody przedstawicieli pracowników wybranych w trybie przyjętym u danego pracodawcy.
• Doprecyzowano także zapisy art. 229. Już teraz w przepisach wprost wskazano, że pracodawca żąda od nowego pracownika, który przyjmowany jest do pracy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, orzeczenia lekarskiego z poprzedniego zakładu pracy oraz skierowania na badania, które jest podstawą wydania tego orzeczenia. Podobnie rzecz się ma w przypadku nawiązywania stosunku pracy przez nowego pracownika bez rozwiązywania go w innym miejscu (praca na dwa etaty). Wtedy to pracownik przedstawia nowemu pracodawcy skierowanie i orzeczenie wydane na potrzeby nawiązywania pierwszego, trwającego stosunku pracy. Co istotne dokumenty te (skierowanie oraz orzeczenie) będą ważne tylko, gdy warunki określone w skierowaniu, odpowiadają warunkom występującym na danym nowym stanowisku pracy.  W przypadku  stwierdzenia, że warunki określone w skierowaniu na potrzeby zatrudnienia w pierwszym miejscu pracy nie odpowiadają warunkom występującym na danym „nowym” stanowisku pracy, pracodawca zwraca osobie przyjmowanej do pracy to skierowanie oraz orzeczenie lekarskie wydane w wyniku tego skierowania i kieruje ją na badania (art. 229§ 7¹).

Przedstawione powyżej zmiany nie rewolucjonizują może praw i obowiązków Dyrektora jako pracodawcy, wymagają jednak ujęcia w dokumentacji szkolnej regulującej proces rekrutacji i zatrudniania pracowników oraz zapoznania ze zmianami pracowników, którzy odpowiadają za sprawy kadrowe w szkole. Proszę również pamiętać o pisemnych upoważnieniach dla pracowników przetwarzających dane osobowe kandydatów do pracy i pracowników (Ci z Państwa, którzy jeszcze takich upoważnień nie przygotowali) i dostosowaniu dokumentacji związanej z ochroną danych osobowych (rejestry przetwarzania, mapa czynności przetwarzania, rejestr zbiorów – ujęcie podstaw prawnych przetwarzania danych osobowych).

Wypis z ustawy dotyczący wprowadzonych zmian znajduje się poniżej, a ja już dziś zapraszam na kolejną ich odsłonę to jest artykuł pt. „Zmiany w zakresie RODO a ZFŚS”.

"Art. 4. W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2018 r. poz. 917, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:

1) art. 22¹ otrzymuje brzmienie:

„Art. 22¹ . § 1. Pracodawca żąda od osoby ubiegającej się o zatrudnienie podania danych osobowych obejmujących:

1) imię (imiona) i nazwisko;

2) datę urodzenia;

3) dane kontaktowe wskazane przez taką osobę;

4) wykształcenie;

5) kwalifikacje zawodowe;

6) przebieg dotychczasowego zatrudnienia.

§ 2. Pracodawca żąda podania danych osobowych, o których mowa w § 1 pkt 4–6, gdy jest to niezbędne do wykonywania pracy określonego rodzaju lub na określonym stanowisku.

§ 3. Pracodawca żąda od pracownika podania dodatkowo danych osobowych obejmujących:

1) adres zamieszkania;

2) numer PESEL, a w przypadku jego braku – rodzaj i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość;

3) inne dane osobowe pracownika, a także dane osobowe dzieci pracownika i innych członków jego najbliższej rodziny, jeżeli podanie takich danych jest konieczne ze względu na korzystanie przez pracownika ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie pracy;

4) wykształcenie i przebieg dotychczasowego zatrudnienia, jeżeli nie istniała podstawa do ich żądania od osoby ubiegającej się o zatrudnienie;

5) numer rachunku płatniczego, jeżeli pracownik nie złożył wniosku o wypłatę wynagrodzenia do rąk własnych.

§ 4. Pracodawca żąda podania innych danych osobowych niż określone w § 1 i 3, gdy jest to niezbędne do zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa.

§ 5. Udostępnienie pracodawcy danych osobowych następuje w formie oświadczenia osoby, której dane dotyczą. Pracodawca może żądać udokumentowania danych osobowych osób, o których mowa w § 1 i 3, w zakresie niezbędnym do ich potwierdzenia.”;

2) po art. 22¹ dodaje się art. 22¹a i art. 22¹b w brzmieniu:

„Art. 22¹a. § 1. Zgoda osoby ubiegającej się o zatrudnienie lub pracownika może stanowić podstawę przetwarzania przez pracodawcę innych danych osobowych niż wymienione w art. 22¹§ 1 i 3, z wyjątkiem danych osobowych, o których mowa w art. 10

Kontynuując cykl artykułów na temat zbliżających się wielkimi krokami zmian w RODO, dzisiaj czas na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych. Jego konstrukcja oraz wykorzystanie wzbudza często wiele emocji, ponieważ mówimy o środkach finansowych gromadzonych przez pracodawcę na osobnym rachunku bankowym w celu wykorzystania ich na wsparcie socjalne uprawnionych do tego pracowników. Przypomnę, że Fundusz Socjalny jest obowiązkowy dla wszystkich pracodawców z jednostek budżetowych i samorządowych (bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników) oraz pozostałych, którzy na dzień 1 stycznia danego roku zatrudniają min. 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Środki finansowe pochodzą z odpisów, których wysokość jest ściśle określona.

Zmiany w ZFŚS nie są może rewolucyjne, ale po pierwsze wchodzą w życie już 5 maja tego roku, a zatem wymagają dość szybkiej reakcji, po drugie zaś jak wszystkie zmiany w tym wprowadzenie ich wymaga nieco więcej wysiłku i działania niż tylko dokonanie czynności po stronie pracodawcy (dyrektora).

Nowe zapisy uregulowały trzy ważne kwestie:

1. Udostępnianie danych pracodawcy.
2. Przetwarzanie danych osobowych dotyczących zdrowia.
3. Okres przetwarzania danych osobowych.

Udostępnianie danych pracodawcy

Zgodnie z zapisami art. 8 ust. 1 przyznawanie świadczeń, ulgowych usług oraz wysokość dopłat z ZFŚS uzależniona jest od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z ZFŚS. Po tym ustępie dodane zostały ust. od 1a do 1d precyzujące jak ma wyglądać kwestia przetwarzania danych osobowych niezbędnych do przyznania świadczenia.

W dodanym ustępie 1a znalazły się zapisy wskazujące, że udostępnianie danych osobowych pracodawcy celem przyznania świadczenia odbywa się poprzez oświadczenie, ale pracodawca ma prawo weryfikacji tych danych żądając ich udokumentowania – szczególnie w formie zaświadczeń i oświadczeń. W kwestii dokumentowania należy odnieść się do stanowiska GIODO (obecnie Prezes UODO), zgodnie z którym konieczność weryfikacji sytuacji materialnej osoby ubiegającej się o środki ZFŚS może być dokonana w inny sposób niż pozyskiwanie przez pracodawcę np. kopii zeznania podatkowego (PIT), osoby będącej członkiem rodzinny pracownika. Przedstawienie takiego dokumentu jedynie do wglądu pracodawcy będzie w celu dokonania takiej weryfikacji w pełni wystarczające - https://www.giodo.gov.pl/318/id_art/4764/j/pl.

Przetwarzanie danych osobowych dotyczących zdrowia

Nowe zapisy (ust 1b art. 8) upoważniają pracodawcę do przetwarzania danych osobowych szczególnej kategorii – ale tylko dotyczących zdrowia – oczywiście w zakresie niezbędnym do przyznania ulgowej usługi czy świadczenia. Niektórzy pracodawcy, nie mając wskazanej w ustawie możliwości pozyskiwania tych danych, prosili osoby, których te dane dotyczyły, o zgody na ich przetwarzanie, teraz sprawa jest klarowna.

Ponadto prawo do przetwarzania danych dotyczących zdrowia w zakładzie pracy przysługuje tylko osobom, które zostały pisemnie do tego upoważnione – proszę zatem pamiętać o stosownych upoważnieniach!

Okres przetwarzania danych osobowych

Według nowych przepisów pracodawca przetwarza pozyskane dane jedynie przez okres niezbędny do przyznania ulgowej usługi i świadczenia, dopłaty z Funduszu oraz ustalenia ich wysokości, a także przez okres niezbędny do dochodzenia praw lub roszczeń  (ust. 1c) . Ponadto w ust. 1d pojawił się nowy obowiązek - obowiązek dokonywania przez pracodawców regularnych przeglądów pozyskanych od pracownika informacji - nie rzadziej niż raz w roku, a dane, które nie są już potrzebne do przyznania, realizacji, dochodzenia roszczeń, praw do świadczenia muszą zostać usunięte.

Dokonywanie zmian w regulaminie ZFŚS

Dokonując zmian w regulaminie ZFŚS w związku ze wspomnianymi ustępami 1a i 1b pamiętać należy o odpowiedniej formie ich wprowadzania. W przypadku placówki, w której działają organizacje związkowe należy je z nimi uzgodnić. Jeśli natomiast u pracodawcy nie działają organizacje związkowe ustalenie treści regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych wymaga w takim przypadku uzgodnienia z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów (art. 8 ust. 2 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych).

Jak wybrać reprezentatna załogi?

Przepisy nie określają trybu wyboru przedstawiciela załogi. Pracodawca ma w tym zakresie dowolność. Może zrobić to dwuetapowo tj. najpierw zaprosić pracowników do zgłaszania swojej kandydatury, a następnie przeprowadzić głosowanie nad wyborem przedstawiciela lub przedstawicieli spośród zainteresowanych pełnieniem tej roli pracowników. Przedstawicieli załogi można wybrać zarówno do dokonania jednej czynności (tu konsultacja regulaminu ZFŚS), na czas określony (np. rok) albo na czas nieokreślony.

Jeśli w zakładzie pracy działa organizacja związkowa należy ustalić regulamin pracy w uzgodnieniu z tą organizacją związkową. Jeśli w zakładzie pracy działa więcej niż jedna organizacja związkową zasady ustalenia regulaminu określa ustawa o związkach zawodowych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1881, z 2018 r. poz. 1608).

Nie są to zmiany wywracające regulamin ZFŚS do góry nogami, ale wymagające dokonania w nim pewnych zmian, , które zawsze mają formę nieco bardziej rozbudowaną niżli jednoosobowa decyzja dyrektora:

1. oświadczenia (nie zaświadczenia) jako podstawowa forma potwierdzania sytuacji socjalnej wnioskodawcy (prosimy zweryfikować zapisy),
2. okres przetwarzania, a zatem przechowywania danych osobowych,
3. zobowiązanie osób przetwarzających dane dotyczące zdrowie do zachowania tajemnicy i ich pisemne upoważenienie do przetwarzania tych danych).

Zapraszamy do zapoznania się z publikacją Regulamin Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, która m.in. zawiera regulamin uwzględniający nowe zapisy ustawy.

Poniżej przedstawiamy wypis z ustawy z dnia 21 lutego 2019 r.:

„Art. 27. W ustawie z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1316, 1608, 1669 i 2435) w art. 8:

1) po ust. 1 dodaje się ust. 1a–1d w brzmieniu:

„1a. Udostępnienie pracodawcy danych osobowych osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu, w celu przyznania ulgowej usługi i świadczenia oraz dopłaty z Funduszu i ustalenia ich wysokości, następuje w formie oświadczenia. Pracodawca może żądać udokumentowania danych osobowych w zakresie niezbędnym do ich potwierdzenia. Potwierdzenie może odbywać się w szczególności na podstawie oświadczeń i zaświadczeń o sytuacji życiowej (w tym zdrowotnej), rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu.

1b. Do przetwarzania danych osobowych dotyczących zdrowia, o których mowa w art. 9 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. Urz. UE L 119 z 04.05.2016, str. 1, z późn. zm. ²¹) ), mogą być dopuszczone wyłącznie osoby posiadające pisemne upoważnienie do przetwarzania takich danych wydane przez pracodawcę. Osoby dopuszczone do przetwarzania takich danych są obowiązane do zachowania ich w tajemnicy.

1c. Pracodawca przetwarza dane osobowe, o których mowa w ust. 1a, przez okres niezbędny do przyznania ulgowej usługi i świadczenia, dopłaty z Funduszu oraz ustalenia ich wysokości, a także przez okres niezbędny do dochodzenia praw lub roszczeń.

1d. Pracodawca dokonuje przeglądu danych osobowych, o których mowa w ust. 1a, nie rzadziej niż raz w roku kalendarzowym w celu ustalenia niezbędności ich dalszego przechowywania. Pracodawca usuwa dane osobowe, których dalsze przechowywanie jest

W życiu każdej szkoły zdarzają się wydarzenie, które wymagają podjęcia szczególnych działań ze strony dyrektora szkoły czy też zatrudnionych w niej nauczycieli. Niektóre z nich wiążą się z wyrządzeniem szkody materialnej w majątku szkoły, w tym tak szczególnym zakresie, jak prowadzona przez szkołę dokumentacja przebiegu nauczania. Zdarzało się już w przeszłości, a może wydarzyć się również w przyszłości, że ofiarą nierozważnego działania ucznia padnie dziennik lekcyjny. Ten bardzo ważny dokument towarzyszy codziennej pracy każdego nauczyciela i jest skarbnicą wiedzy o postępach w nauce i zachowania wszystkich uczniów oddziału. Prowadzenie dziennika lekcyjnego normują przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. z 2017 r. poz.1646 ze zm.). W § 8 ust. 1 – 3 stanowi ono, że szkoła prowadzi dla każdego oddziału dziennik lekcyjny, w którym dokumentuje się przebieg nauczania w danym roku szkolnym.  Do dziennika wpisuje się w porządku alfabetycznym lub innym ustalonym przez dyrektora szkoły nazwiska i imiona uczniów albo słuchaczy, daty i miejsca urodzenia oraz adresy ich zamieszkania, imiona i nazwiska rodziców oraz adresy ich zamieszkania, jeżeli są różne od adresu zamieszkania ucznia albo słuchacza, adresy poczty elektronicznej rodziców i numery ich telefonów, jeżeli je posiadają, imiona i nazwiska nauczycieli prowadzących zajęcia edukacyjne oraz tygodniowy rozkład zajęć, a w szkołach prowadzących kształcenie w formie zaocznej - semestralny rozkład zajęć. W przypadku dziennika lekcyjnego prowadzonego przez szkołę dla dorosłych, branżową szkołę II stopnia i szkołę policealną nie wpisuje się danych rodziców pełnoletnich słuchaczy. Ponadto w przypadku szkoły dla dzieci i młodzieży w dzienniku odnotowuje się obecność uczniów na zajęciach edukacyjnych, liczbę godzin usprawiedliwionych i nieusprawiedliwionych nieobecności uczniów na tych zajęciach oraz wpisuje się tematy przeprowadzonych zajęć edukacyjnych, oceny bieżące, śródroczne i roczne oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych oraz śródroczne i roczne oceny klasyfikacyjne zachowania. Przeprowadzenie zajęć edukacyjnych nauczyciel potwierdza podpisem. Jak wynika z powyższego ilość danych zawartych w dzienniku jest pokaźna, a ich waga niebagatelna. Utrata tych danych spowoduje niewątpliwie poważne perturbacje. Z tej też przyczyny powinien on być objęty szczególnym nadzorem ze strony kadry pedagogicznej. Ponieważ przepisy stanowią, iż to dyrektor przedszkola, szkoły i placówki ponosi odpowiedzialność za właściwe prowadzenie i przechowywanie dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej, bywa, że ustalił on tryb postępowania z dziennikami lekcyjnymi, a także sposób ich przechowywania oraz osoby za to odpowiedzialne. 

Sposób postępowania

Cóż więc się dzieje w sytuacji, gdy dziennik lekcyjny ulegnie zniszczeniu na skutek działania ucznia w trakcie zajęć prowadzonych w szkole? Jakie należy podjąć w tej sytuacji działania i kogo obarczyć odpowiedzialnością za powstałą stratę? 

Oczywiście przebieg zdarzenia może być bardzo różny, niemniej jednak pewne działania muszą się pojawić niezależnie od charakteru zdarzenia. Dla dalszych rozważań przyjmiemy, że dziennik został całkowicie zniszczony i nie jest możliwy szybki i łatwy powrót do jego stan sprzed zniszczenia. Mamy więc do czynienia z całkowitą utratą najważniejszego dokumentu opisującego przebieg nauczania w danym roku szkolnym. Przepisy oświatowe nie nakładają na szkoły obowiązku robienia kopii zapasowych tradycyjnych papierowych dzienników. Co więc w sytuacji zniszczenia, kradzieży lub innego uszkodzenia tego dokumentu powinien uczynić dyrektor szkoły? Ze względu na pilność i wagę sprawy powinien on przeprowadzić niezwłocznie postępowanie wyjaśniające prowadzące do ustalenia okoliczności zdarzenia. Równolegle musi zastosować się on do przepisów § 23 przywołanego rozporządzenia. Przepisy przewidują bowiem tryb odtworzenia zniszczonej dokumentacji przebiegu nauczania. Zgodnie z ich brzmieniem w przypadku zniszczenia dokumentacji przebiegu nauczania wskutek pożaru, powodzi lub innych zdarzeń losowych, dyrektor szkoły powołuje komisję w celu ustalenia zakresu zniszczeń oraz odtworzenia tej dokumentacji, w szczególności księgi uczniów albo księgi słuchaczy, arkuszy ocen uczniów albo słuchaczy, protokołów indywidualnych części ustnej egzaminu maturalnego oraz protokołów egzaminu dojrzałości. Odtworzenia dokumentacji dokonuje się na podstawie zachowanej dokumentacji przebiegu nauczania i innych dokumentów oraz zeznań świadków. Z przebiegu prac komisji sporządza się protokół zawierający w szczególności skład komisji, termin rozpoczęcia i zakończenia prac komisji, opis zniszczonej dokumentacji przebiegu nauczania oraz podstawę, na jakiej dokonano jej odtworzenia. Do protokołu dołącza się spisane zeznania świadków. Protokół podpisują wszyscy członkowie komisji. O powołaniu komisji i wynikach jej pracy dyrektor szkoły zawiadamia kuratora oświaty i organ prowadzący szkołę. 

Odpowiedzialność

Pozostaje jednak nadal kwestia ustalenia kto ponosi odpowiedzialność za to, że doszło do zniszczenia dziennika lekcyjnego. Czy można odpowiedzialnością za to co się stało obciążyć ucznia lub jego rodziców? Przepisy oświatowe nie zawierają zasadniczo żadnych uregulowań dotyczących odpowiedzialności uczniów oraz ich rodziców za szkody powstałe w mieniu szkoły. Nie są przy tym istotne wewnętrzne, przyjęte w szkole zasady dotyczące tej kwestii. W takiej sytuacji zastosowanie będą miały przepisy powszechnie obowiązującego prawa. I tak nauczyciele oraz inni pracownicy szkoły ponoszą odpowiedzialność cywilną. Nauczycieli i wychowawców w szczególności dotyczy tzw. odpowiedzialność deliktowa, materialna, cywilna i pracownicza. Odpowiedzialność cywilną ponosi się wtedy, gdy nastąpiło wyrządzenie szkody przez osobę, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można, wystąpiła bezprawność zachowania takiej osoby, a istniał obowiązek sprawowania nadzoru nad sprawcą szkody, wynikający z ustawy, umowy, albo faktycznego sprawowania stałej pieczy. W takiej sytuacji mamy do czynienia z tzw. winą w nadzorze. A zatem jeśli uczeń, który dopuścił się zniszczenia dziennika powinien znajdować się pod opieką nauczyciela to nie można go uczynić odpowiedzialnym za powstałą szkodę. Należy zauważyć, iż zgodnie z art. 426 KC małoletni, który nie ukończył lat 13, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę. W tej sytuacji osoba, która była zobowiązana do nadzoru nad uczniem, któremu z powodu wieku nie można przypisać winy, obowiązany jest do naprawienia szkody wyrządzonej przez tę osobę, chyba że uczynił zadość obowiązkowi nadzoru albo, że szkoda powstałaby także przy starannym wykonywaniu nadzoru. Za dzieci w wieku od 13 do 18 lat odpowiada natomiast opiekun (nauczyciel) na podstawie art. 415 KC, jeżeli można mu udowodnić samodzielną winę. Uczniowie od 18 lat ponoszą odpowiedzialność, podobnie jak nauczyciele, na zasadach ogólnych (art. 415 KC). Z wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie, z dnia 20 maja 1992, I Acr 69/92 wynika, że cyt. Obowiązek nadzoru jest obowiązkiem należytej staranności. Osoba sprawująca nadzór powinna udowodnić, że uczyniła wszystko co jest możliwe w celu zapobieżenia ewentualnej szkodzie. Należy zauważyć, że nauczyciele i administracja szkoły - są zobowiązani do nadzoru nad uczniami jedynie podczas lekcji, przerw między lekcjami i zajęć pozalekcyjnych organizowanych przez szkołę, na czas których dziecko zostaje im powierzone. Tylko wówczas odpowiadają z tytułu zawinionych uchybień w nadzorze, które pozostają w związku przyczynowym z doznaną przez dziecko szkodą.

Jeśli zatem dojdzie do sytuacji winy w nadzorze i odpowiedzialność za powstałą szkodę spadnie na barki nauczyciela, to nie oznacza to wszakże, że uczeń, który dopuścił się czynu zniszczenia dziennika jest wolny od jakiejkolwiek odpowiedzialności. Pozostaje bowiem sfera oddziaływań wychowawczych ze strony szkoły oraz uregulowania zawarte w statucie szkoły. W myśl art. 98 ust. 1 pkt 19 ustawy Prawo oświatowe statut szkoły zawiera w szczególności m.in. rodzaje kar stosowanych wobec uczniów oraz tryb odwoływania się od kary. Dyrektor szkoły oraz nauczyciele powinni więc podjąć w stosunku do ucznia i jego rodziców stosowane działania. Niezbędne będzie zatem przeprowadzenie z rodzicami ucznia rozmowy na temat jego niedopuszczalnego zachowania. Natomiast w stosunku do ucznia, po jego wysłuchaniu, powinna zostać zastosowana kara statutowa.

Powyższe zdarzenie powinno stać się również przedmiotem dyskusji i refleksji dla całej kadry pedagogicznej szkoły. W ich wyniku należy przypomnieć, upowszechnić, i jeśli zajdzie taka konieczność, udoskonalić procedurę postępowania z dokumentacją przebiegu nauczania w szkole. Na marginesie warto zauważyć, że przepisy cytowanego już powyżej rozporządzenia dotyczącego sposobu prowadzenia dokumentacji szkolnej, dopuszczają możliwość prowadzenia dziennika w postaci elektronicznej, a za zgodą organu prowadzącego wyłącznie w takiej formie (§ 21 ust. 1 i 2). Z tego rozwiązania korzysta już wiele szkół, ponieważ zapewnia ono nieporównywalnie większy poziom bezpieczeństwa danych niż to się dzieje w przypadku dziennika papierowego.

Podstawa prawna

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 1082)
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze

Pytanie:

Czy wicedyrektor i kierownik szkolenia praktycznego mogą wskazać godziny swojej pracy? Ich pensum wynosi obecnie 9 godzin.  Uznali, że obowiązuje ich 40 godzinny tydzień pracy, tym samym pół etatu będą realizować jako osoby na stanowiskach kierowniczych (20 godzin), pół etatu będą nauczycielami (20 godzin), tj. będą prowadzić zajęcia, przygotowywać się do nich, doskonalić itp. 

Odpowiedź:

Ze względu na zakres obowiązków nie jest możliwe precyzyjne określenie godzin pracy wicedyrektora i kierownika szkolenia praktycznego w ramach godzin pozostałych po zrealizowaniu obowiązkowego pensum (9 godzin). Rozliczenie następuje z wykonanych zadań a nie czasu pracy. Nie jest możliwe podzielenie wymiaru zatrudnienia 40 godzin w taki sposób, jak wskazali: wicedyrektor i kierownik szkolenia praktycznego: (20 godzin), pół etatu jako nauczyciel, (20 godzin), pół etatu jako osoba na stanowisku kierowniczym. Nie należy akceptować tak określonego harmonogramu.

Uzasadnienie:

Zgodnie z art. 42 ust. 6 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 poz. 2215 ze zm.), dyrektorowi i wicedyrektorowi szkoły oraz nauczycielowi pełniącemu inne stanowisko kierownicze w szkole, a także nauczycielowi, który obowiązki kierownicze pełni w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono stanowisko kierownicze, obniża się tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć lub zwalnia z obowiązku realizacji zajęć. O rozmiarze zniżki decyduje organ prowadzący szkołę w zależności od typu placówki oraz warunków pracy.

Nauczyciel, któremu obniżono obowiązkowe pensum nadal zatrudniony jest w wymiarze zajęć określonym w umowie o pracę (akcie mianowania), ale realizuje inny - obniżony tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć.

Czas pracy wicedyrektora, czy kierownika szkolenia praktycznego szkoły pozostający do dyspozycji po obniżeniu pensum powinien być wykorzystany na inne czynności i zajęcia wynikające z zadań statutowych szkoły  oraz czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym, a także na realizację dodatkowych zadań wynikających ze sprawowanej funkcji. Jako nauczyciela obowiązuje ich 40-godzinny tydzień pracy rozłożony na pięć dni (art. 42 ust. 1 i art. 42c ust. 1 KN). Ze względu na zakres obowiązków nie jest możliwe precyzyjne określenie (rozdzielenie) godzin pracy wicedyrektora i kierownika szkolenia w ramach godzin pozostałych po zrealizowaniu obowiązkowego pensum. Ramy jej wykonywania są uzależnione od wielu czynników zewnętrznych. Nie można zatem ustalić również wymiaru czasowego realizowanych zadań w ramach sprawowanego stanowiska. W tym zakresie nie prowadzi się również ewidencji czasu pracy. Rozliczenie wicedyrektora i kierownika szkolenia praktycznego szkoły z tego zakresu obowiązków następuje z wykonanych zadań a nie czasu pracy. Odpowiednio wicedyrektor szkoły i kierownik szkolenia praktycznego, o których mowa w pytaniu, zatrudnieni są w pełnym wymiarze czasu pracy i realizują 9 godzin dydaktycznych tygodniowo. Pozostały czas pracy to zadania związane przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym,  a także związane ze sprawowaną funkcją, ale nie podlegają one rozliczeniu. Ogólny czas pracy w tygodniu nie powinien przekroczyć 40 godzin. Takie ujęcie czasu pracy wicedyrektora i kierownika szkolenia praktycznego przesądza również o tym, że nie można „na sztywno” ustalić czasu, w jakiem wicedyrektor zobowiązany jest wykonywać swoje obowiązki na terenie szkoły. Nie  ma żadnego przepisu, który dawałby podstawę prawną do określenia, że nauczyciel zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku wicedyrektora i kierownika szkolenia praktycznego może realizować 20 godzin zadań jako nauczyciel i 20 godzin jako osoba na stanowisku kierowniczym.

Dariusz Skrzyński

20-09-2020