Zgodnie z wytycznymi GIS, nie tylko osoby powyżej 60. roku życia, ale i osoby z istotnymi problemami zdrowotnymi należą do grupy tzw. podwyższonego ryzyka zarażenie się COVID-19. W miarę możliwości podczas organizowania pracy takim osobom dyrektor powinien zastosować rozwiązania minimalizujące ryzyko zakażenia. Powstaje jednak pytanie, czy mimo stacjonarnego nauczania nauczyciel może wykonywać pracę zdalnie, np. występując ze stosownym wnioskiem do dyrektora?

Wytyczne MEN, MZ i GIS

Zgodnie z wytycznymi dotyczącymi działalności szkół i innych placówek oświatowych w okresie po 1 września 2020 roku, dyrektor powinien w miarę możliwości tak zorganizować pracę pracowników (nie tylko nauczycieli) z istotnymi problemami zdrowotnymi (np. choroba przewlekła, obniżona odporność, stan po przeszczepie), by zminimalizować ryzyko zakażenia tych osób koronawirusem. Dyrektor może np. nie wyznaczać takim nauczycielom dyżurów podczas przerwy między zajęciami czy zastępstw na świetlicy, zapewnić nauczycielom dostęp do środków dezynfekujących i ochronnych (maseczek, rękawiczek, przyłbic, kasków itp.), a także, w miarę możliwości na danym stanowisku, zlecić pracę zdalną (głównie w przypadku pracowników niepedagogicznych). Ale czy taka praca zdalna nauczycieli jest obecnie możliwa?

Praca zdalna – tak, zajęcia online – nie

Problem z pracą zdalną nauczycieli polega na tym, że ich podstawowym zadaniem jest prowadzenie zajęć, a te z kolei jeszcze obecnie w przeważającej większości odbywają się w trybie stacjonarnym. Obecne przepisy rozporządzenia MEN dotyczące organizacji pracy szkół i placówek oświatowych w okresie epidemii odnoszą się do możliwości zawieszenia zajęć w kontekście zagrożenia epidemicznego dla zdrowia uczniów. Nie przewidują rozwiązania polegającego na ustaleniu pracy zdalnej dla jednego czy kilku nauczycieli przy zachowaniu trybu stacjonarnego kształcenia.

Ponadto tylko wtedy, kiedy dyrektor zawiesi zajęcia po uzyskaniu zgody organu prowadzącego i pozytywnej opinii sanepidu (choćby częściowo), może on wprowadzić nauczanie hybrydowe lub tylko zdalne, a tym samym umożliwić nauczycielowi nauczanie online i realizowanie zadań (nie tylko zajęć) z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. 

Zatem przy kształceniu stacjonarnym brak jest obecnie podstaw prawnych do prowadzenia zajęć online w ramach pracy zdalnej. W praktyce dyrektor nie może wyrazić zgody na prowadzenie zajęć z uczniami online, jeżeli nie przeprowadzić procedury zawieszającej zajęcia. W mojej opinii jednak dyrektor formalnie może wydać polecenie służbowe nauczycielowi pracy zdalnej na poniższych zasadach. Praca zdalna sprowadzałaby się do wykonywania innych zadań niż prowadzenie zajęć z uczniami.

Praca zdalna nauczyciela

Zgodnie z art. 3 ustawie z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu, w celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może polecić pracownikowi (formalnie również nauczycielowi) wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna). Wykonywanie pracy zdalnej może zostać polecone, jeżeli pracownik ma umiejętności i możliwości techniczne oraz lokalowe do wykonywania takiej pracy i pozwala na to rodzaj pracy. W szczególności praca zdalna może być wykonywana przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość lub dotyczyć wykonywania części wytwórczych lub usług materialnych. Narzędzia i materiały potrzebne do wykonywania pracy zdalnej oraz obsługę logistyczną pracy zdalnej zapewnia pracodawca. Przy wykonywaniu pracy zdalnej pracownik może używać narzędzi lub materiałów niezapewnionych przez pracodawcę pod warunkiem, że umożliwia to poszanowanie i ochronę informacji poufnych i innych tajemnic prawnie chronionych, w m.in. danych osobowych, a także informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Na polecenie pracodawcy, pracownik wykonujący pracę zdalną ma obowiązek prowadzić ewidencję wykonanych czynności, uwzględniającą w szczególności opis tych czynności, a także datę oraz czas ich wykonania. Pracownik sporządza ewidencję wykonywanych czynności w formie i z częstotliwością określoną w poleceniu pracy zdalnej. Pracodawca może w każdym czasie cofnąć polecenie wykonywania pracy zdalnej. 

Zatem formalnie pracodawca może powierzyć nauczycielowi wykonywanie pracy zdalnej pod warunkiem, że jest on zdolny do jej wykonywania tj. nie przebywa na zwolnieniu lekarskim, ma możliwości organizacyjne i techniczne by ją wykonywać. Moim zdaniem w ramach tej zdalnej pracy nie może jednak prowadzić zajeć online z uczniami, chyba, że dyrektor uzyskał zgodę na choćby częściowe zawieszenie zajęć, które będzie prowadził taki nauczyciel zaliczany do grupy z podwyższonego ryzyka.

Podstawa prawna:

• ustawa z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374),
• rozporządzenie MEN z dnia 12 sierpnia 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 1389),
• rozporządzenie MENiS z dnia 31 grudnia 2002 r.w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz.U. z 2020 r. poz. 1166),
• wytyczne MEN, MZ i GIS dla publicznych i niepublicznych szkół i placówek od 1 września 2020 r.

Dariusz Skrzyński

04-09-2020