Teraz, gdy ogromna część nauczycieli pracuje zdalnie, bardzo ważne jest zapewnienie bezpieczeństwa takiej pracy. Dyrektorzy i pracownicy muszą odpowiednio chronić wszelkie dane, w tym także te obejmujące dane osobowe.

Czy warto przyjąć regulamin edukacji zdalnej?

Tak. Organizowanie edukacji online należy zacząć od dobrze przygotowanego regulaminu takiej pracy, który będzie zgody z RODO. To dyrektor decyduje, jakie konkretnie środki bezpieczeństwa przetwarzania danych wdrożyć, aby zapewnić poziom ochrony adekwatny do istniejącego ryzyka. Dyrektor powinien skorzystać ze wsparcia inspektora ochrony danych.  Jednym z takich środków bezpieczeństwa w okresie zawieszenia funkcjonowania jednostek oświaty może być regulamin edukacji zdalnej, który reguluje kwestie ochrony danych osobowych uczniów.

Przykładowe zapisy w regulaminie – informacje podstawowe

1. Niniejszy regulamin określa zasady i warunki i kształcenia na odległość dla Uczniów i Nauczycieli w Szkole …………….., zwana dalej Szkołą.
2. Administratorem danych przetwarzanych w ramach edukacji zdalnej jest Szkoła. Zakres przetwarzanych danych osobowych w tej sytuacji to: imię, nazwisko, login użytkownika oraz nazwa Szkoły, (uzupełnić)
3. Administratorem danych przetwarzanych w narzędziach, systemach, aplikacjach służących do kształcenia na odległość jest dostawca danego rozwiązania. Należy dokładnie zapoznać się z regulaminami i Politykami prywatności dostawców usług i rozwiązań służących do zdalnego nauczania, z których korzystają uczniowie i nauczyciele.
4.  Szkoła zapewnia narzędzia umożliwiające nauczycielom prowadzenie zajęć zdalnych oraz bezpieczną komunikację z uczniami i rodzicami, wdrażając je kompleksowo w całej placówce.
5.  Nauczyciel musi pamiętać o bezpiecznym korzystaniu z komputerów i innych urządzeń zarówno wtedy, gdy zapewnił mu je pracodawca, jak i wtedy, gdy korzysta z własnych.
6.  Nauczyciel może przetwarzać dane osobowe uczniów i ich rodziców tylko w celach związanych z wykonywaniem swoich obowiązków służbowych. 

Przykładowe zapisy w regulaminie – zasady do prowadzenia lekcji online

1. W lekcji mogą brać jedynie uczniowie z danej klasy, zidentyfikowani, podpisani imieniem i nazwiskiem. Nie mogą w niej uczestniczyć osoby postronne.
2. Właścicielem i prowadzącym lekcje jest nauczyciel i tylko on ma prawo do wyciszania uczestników i prezentowania swojego ekranu. 
3. W systemie nauczyciel może jedynie publikować ogólne materiały edukacyjne, bez ujawniania jakichkolwiek danych osobowych uczniów lub rodziców. Linki do lekcji nie powinny być publikowane na stronie lub fanpage Szkoły.
4. Hasła do konta nie mogą być przekazywane osobom trzecim. Powinny być trudne do złamania, ale łatwe do zapamiętania.
5. Kamera powinna pokazywać tylko to, co faktycznie może być pokazane w trakcie lekcji. Dotyczy to także dzielenia ekranu. 

Czy należy przekazać dodatkową klauzulę informacyjną?

Tak. Szkoła powinna poinformować rodziców, pełnoletnich uczniów o tym, jakie dane w ramach nauczania zdalnego i w jaki sposób będą przetwarzane.

W ramach tego obowiązku szkoła powinna:

• poinformować nauczycieli, rodziców oraz uczniów o sposobie realizacji nauki zdalnej. Informacja ta powinna zostać przekazana w prosty sposób, tak aby była zrozumiała dla wszystkich, do których skierowany jest komunikat.
• jeżeli w celu realizacji nauki zdalnej będzie korzystać z nowych narzędzi lub usług świadczonych przez podmioty zewnętrzne - poinformować o tym, jak w tym zakresie będą przetwarzane dane osobowe.
• zapewnić narzędzia umożliwiające nauczycielom prowadzenie zajęć zdalnych oraz bezpieczną komunikację z uczniami i rodzicami, wdrażając je kompleksowo w całej placówce.
• unikać gromadzenia danych nadmiarowych lub służących do realizacji innych celów niż realizacja zdalnego nauczania (dotyczy to m.in. zakładania konta rodzica/ucznia w systemie zdalnego nauczania),
• przeprowadzić analizę ryzyka dotyczącą procesów przetwarzania danych,
• zastosować odpowiednie środki bezpieczeństwa np. pseudonimizacja czy szyfrowanie danych,
• upewnić się, czy dostawca dziennika elektronicznego zapewnia wystarczające gwarancje wdrożenia odpowiednich środków technicznych i organizacyjnych, by przetwarzanie spełniało wymogi wskazane w RODO i chroniło prawa podmiotów danych. 

Przykładowa klauzula informacyjna dla rodziców uczniów w związku z nauczaniem zdalnym

(Informacja uzupełniająca podstawową klauzulę informacyjną w zakresie nauczania zdalnego, tzn. wskazujemy tylko te informacje, które nie zostały wcześniej rodzicom przekazane. Możliwe jest jednak dopisanie tego fragmentu do podstawowej klauzuli, przekazanej wcześniej rodzicom lub udostępnione na stronie www placówki/e-dzienniku.)

Administrator danych_______ w czasie ograniczenia funkcjonowania szkół i placówek oświatowych związanego z zagrożeniem epidemiologicznym realizuje nauczanie na odległość tj. z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość albo w inny sposób ustalony, w uzgodnieniu z organem prowadzącym.

Administrator w zdalnym prowadzeniu zajęć wykorzystuje *:

1. platformy edukacyjne, 
2. narzędzia do e-learningu, 
3. komunikatory discord, 
4. skype, 
5. e-dziennik. 

Administrator wykorzystuje jedynie dane ucznia niezbędne do założenia przez niego konta w odpowiednim systemie zdalnego nauczania oraz w celu realizacji obowiązku nauki w formie zdalnej (na podstawie art. 35 ustawy – Prawa oświatowego w związku z art. 6 ust. 1 lit. e RODO).

Posiadają Państwo prawo dostępu do treści swoich danych oraz prawo ich sprostowania, usunięcia, ograniczenia przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo wniesienia sprzeciwu.

Podanie danych osobowych jest wymogiem ustawowym i jest obowiązkowe ze względu na przepisy prawa oświatowego.

Rodzicom/uczniom przysługuje prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego, tj. Prezesa Urzędu Ochrony Danych.

Dane kontaktowe Inspektora Ochrony Danych w ...................., do którego może Pani/Pan zwracać się z pytaniami i wątpliwościami dotyczącymi nauczania zdalnego w zakresie przetwarzania danych ucznia/rodzica, to .................... 

* Dostosować zgodnie z potrzebami.

Czy dopuszczalne jest nagrywanie zdalnych lekcji w celu upowszechniania na stronie szkoły?

Nie. Do zadań nauczycieli nie należy prezentowanie innym nauczycielom przyjętych metod nauczania dotyczących prowadzenia zdalnej lekcji. A zatem należy uzyskać zgodę nauczyciela na utrwalanie lekcji oraz na późniejsze jej rozpowszechnianie na stronie internetowej szkoły (art. 6 ust. 1 lit. a RODO, art. 81 ust. 1 ustawy z 4.02.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Dz.U. z 2019 r. poz. 1231 ze zm.).

Czy nauczyciel ma obowiązek kontrolować temperaturę ciała uczniów, pracowników?

Nie. Żaden przepis nie nakłada na nauczyciela takiego obowiązku. Nie ma też przepisu, który uprawniłaby do tego nauczyciela. Do obowiązków nauczyciela nie należy badanie temperatury ciała uczniów, czy innych współpracowników. Zatem nauczyciel musiałby wyrazić zgodę na takie działanie, które ponadto może zostać podjęte jedynie w sytuacji dopuszczonej prawem. Przykładowo byłoby to możliwe, jeżeli służby sanitarne uznałby to za zasadne w danej szkole (nałożyły na szkołę taki obowiązek).

Kiedy szkoła może prowadzić kontrolę temperatury ciała uczniów?

Są dwie sytuacje. Po pierwsze, kiedy szkoła dysponuje zgodą rodziców ucznia (zarówno zdrowych, jak i niepełnosprawnych lub z przewlekłą chorobą). A po drugie wyjątkowo za zgodą nauczyciela mógłby on zbadać temperaturę ciała danego ucznia, znajdującego się w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia, z uwagi na potrzebę ochrony żywotnych interesów ucznia i najlepiej także na polecenie personelu medycznego (np. dyspozytora pogotowia), gdy jednocześnie w danej sytuacji niemożliwe jest uzyskanie zgody rodzica na takie działanie np. z powodu braku kontaktu z nim, co można pośrednio wywodzić z uprawnienia do przetwarzania w takim przypadku danych osobowych dotyczących zdrowia (art.  9 ust. 2 lit. c RODO).

Dariusz Skrzyński

20-05-2020