27 maja 2022 r. weszła w życie ustawa z 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r., poz. 1116). Przewiduje ona szereg zmian dla szkół i przedszkoli. Jedną z ważniejszych zmian jest ta dotycząca zatrudniania specjalistów. Nowe regulacje pojawią się w Karcie Nauczyciela.

Dlaczego wprowadzono zmiany ?

Jak czytamy w uzasadnieniu modyfikacji przepisów zmiany mają na celu zwiększenie dostępności oraz podniesienie jakości wsparcia udzielanego dzieciom i młodzieży w procesie kształcenia, wychowania i opieki, co jest konieczne z punktu widzenia informacji płynących z badań dotyczących kondycji psychofizycznej dzieci i młodzieży. Stan epidemii wywołanej wirusem SARS-CoV-2 i związany z nią reżim sanitarny (zwłaszcza aspekt izolacji społecznej) doprowadziły do znaczącego osłabienia kondycji psychicznej uczniów. W celu przeciwdziałania temu zjawisku, zdaniem ustawodawcy, konieczne jest zwiększenie liczby zatrudnionych w przedszkolach i szkołach nauczycieli specjalistów. Pedagodzy specjalni będą stanowić wsparcie dla pozostałych nauczycieli prowadzących zajęcia z dziećmi i uczniami w sposób uwzględniający zróżnicowanie ich potrzeb, a także realizować specjalistyczne zajęcia bezpośrednio z uczniami i udzielać porad i konsultacji rodzicom uczniów.

Obowiązkowe zatrudnianie nauczycieli specjalistów

Karta Nauczyciela wprowadza obowiązek zatrudniania nauczycieli specjalistów w jednostkach publicznych i niepublicznych:

• przedszkolach innych niż specjalne, w tym w oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych,
• szkołach podstawowych i ponadpodstawowych,
• zespołach powyższych jednostek,
• szkołach artystycznych realizujących treści z zakresu kształcenia ogólnego. 

Obowiązek zatrudniania nauczycieli specjalistów nie będzie obejmował:

• szkół dla dorosłych,
• innych form wychowania przedszkolnego,
• szkół wymienionych w art. 8 ust. 5 pkt 2 lit. c Prawa oświatowego.

Oznacza to, że szkoły i przedszkola będą musiały zatrudniać takich specjalistów jak:

• pedagogów,
• psychologów,
• logopedów,
• terapeutów pedagogicznych

oraz

• NOWOŚĆ pedagogów specjalnych.

Pedagog specjalny – nowość w Karcie Nauczyciela

Nowelizacja wprowadza nowe stanowisko specjalisty – pedagoga specjalnego. Stanowisko to będzie funkcjonowało obok dotychczasowych tj. pedagoga, psychologa, logopedy, terapeuty pedagogicznego oraz doradcy zawodowego. 

Jak czytamy w uzasadnieniu projektu, wprawdzie w przedszkolach i szkołach specjalnych nauczyciele mają kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej. Natomiast w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych takie kwalifikacje wymagane są jedynie od tzw. nauczycieli wspomagających pracujących z uczniami z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego. Dlatego zdecydowano się utworzyć nowe stanowisko pedagoga specjalnego.

Obowiązkiem pedagoga specjalnego będzie wsparcie dla nauczycieli innych niż tzw. wspomagających, a także realizacja zajęć specjalistycznych bezpośrednio z uczniami oraz udzielanie porad i konsultacji rodzicom uczniów.

Zadania pedagoga specjalnego mają zostać określone w rozporządzeniu dotyczącym pomocy psychologiczno-pedagogicznej (JEST JUŻ PROJEKT). Poznalismy już propozycję wykazu zajęć, jakie pedagog specjalny ma prowadzić w ramach pensum, natomiast nie  znamy jeszcze wymogów kwalifikacyjnych na to stanowisko.

Pensum pedagoga specjalnego

Pensum pedagoga specjalnego, tak jak pozostałych specjalistów, będzie ustalane przez organ prowadzący. Jego wymiar nie będzie mógł przekroczyć 22 godzin.

W przypadku łączenia stanowiska pedagoga specjalnego z innymi konieczne będzie wyliczenie pensum łączonego zgodnie z art. 42 ust. 5c Karty Nauczyciela.

Limit specjalistów

Formalnie szkoła, czy przedszkole nie będzie musiała zatrudnić wszystkich specjalistów, ale określoną liczbę specjalistów. Obowiązek zatrudnienia nauczycieli specjalistów w łącznej liczbie etatów, określonej w Karcie Nauczyciela, będzie wprowadzany stopniowo. A to oznacza, ze wymogi te będą nieco łagodniejsze w latach szkolnych 2022/2023 i 2023/2024 (z uwagi na przepisy przejściowe). I tak:

Do tej puli nie będą wliczani nauczyciele posiadający kwalifikacje do zajmowania stanowiska tzw. nauczyciela wspomagającego.

Wskazane ograniczenia będą dotyczyły zespołu szkół a nie poszczególnych szkół i przedszkoli wchodzących w jego skład. Przy czym z limitu wyłącza się szkoły i placówki, których nie obejmują omawiane przepisy.

W limicie będzie też uwzględniana liczba uczniów w szkole filialnej.

Liczbę uczniów oblicza się według stanu na dzień 1 września danego roku szkolnego. Tym samym przez cały rok szkolny trzeba będzie odnosić się do liczby uczniów z początku tego roku.

Jak prawidłowo ustalić liczbę etatów?

Liczba etatów specjalistów będzie specjalnie obliczana jako suma ilorazów, w których dzielną będzie suma liczby godzin zajęć realizowanych na danym stanowisku specjalisty (nauczyciela pedagoga, pedagoga specjalnego, psychologa, logopedy lub terapeuty pedagogicznego) i liczby przydzielonych godzin ponadwymiarowych w ramach pracy na tym stanowisku. Natomiast dzielnikiem będzie tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych, prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz (pensum).

Ta metoda nie będzie stosowana w szkołach, przedszkolach, placówkach i zespołach:

• publicznych niesamorządowych
• niepublicznych.

W tych jednostkach liczba etatów nauczycieli oblicza się jako sumę ilorazów, w których dzielną jest suma liczby godzin zajęć realizowanych na stanowisku specjalisty (nauczyciela pedagoga, pedagoga specjalnego, psychologa, logopedy lub terapeuty pedagogicznego) w ramach tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć, a dzielnikiem jest tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, określony dla tego nauczyciela przez organ prowadzący.

Liczba pedagogów specjalnych i psychologów

W przypadku szkół i przedszkoli (lub ich zespołów) liczących sobie więcej niż 50 uczniów przewidziano dodatkowe wymogi. Otóż liczba etatów:

• pedagogów specjalnych,
• psychologów

nie będzie mogła być niższa niż 25% liczby etatów wszystkich specjalistów.

Limit liczby uczniów na specjalistę

Poza tym liczba dzieci lub uczniów przypadających na jeden etat nauczycieli:

• pedagogów,
• pedagogów specjalnych,
• psychologów,
• logopedów,
• terapeutów pedagogicznych

w przedszkolach, szkołach i zespołach prowadzonych przez dany organ prowadzący, nie może być wyższa niż średnia arytmetyczna liczby dzieci lub uczniów przypadających na jeden etat poszczególnych specjalistów według stanu na dzień 30 września 2021 r. i 30 września 2020 r.

Podstawa prawna:

• art. 2, art. 29 ustawa z 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r., poz. 1116),
• – art. 42 ust. 7, art. 42d (wejdą w życie w następnym dniu po ogłoszeniu) ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz.U. 2021 r., poz. 1762).

Dariusz Skrzyński

26-05-2022