W określonych sytuacja nauczyciel, czy pracownik niepedagogiczny mogą skorzystać z dni wolnych w związku z życiowymi okolicznościami. 

Urlop okoliczność jest zwolnieniem od pracy, a nie kolejnym rodzajem urlopu

Urlop okolicznościowy jest tylko potoczną nazwą zwolnienia od świadczenia pracy pracownika w związku z wydarzeniami z życia rodzinnego.

(§15 rozporządzenia MPiPS z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy)

Zwolnienia te nie mają charakteru urlopów i nie są zaliczane do wymiaru urlopu przysługującego nauczycielowi. Bez znaczenia jest też feryjny, czy nieferyjny charakter placówki.

Czy urlop przysługuje na ślub cywilny, czy kościelny?

W przypadku ślubu – przepisy nie wskazują, który ze ślubów – cywilny, czy kościelny uprawnia do urlopu okolicznościowego. Należy przyjąć, że ten ślub jest istotny, który wywiera skutki prawne w zakresie stanu cywilnego zawierających go osób. Dni zwolnieni z tytułu obu ślubów nie kumulują się.

Urlop może być udzielony tylko w dniu danego zdarzenia? Czy to prawda?

Zwolnienie od pracy musi pozostawać związek między zdarzeniem uprawniającym do dnia wolnego a terminem wykorzystania zwolnienia.  Nauczyciel, pracownik niepedagogiczny powinien wykorzystywać urlopy okolicznościowe w miarę możliwości w dniach zdarzenia uzasadniającego udzielenie takiego dnia (np. w dniu pogrzebu, w dniu urodzenia dziecka, w dniu ślubu). W przypadku gdyby wydarzenie miało miejsce np. w czasie urlopu wypoczynkowego lub bezpłatnego, zwolnienia lekarskiego lub innej okoliczności usprawiedliwiającej nieobecność to pracownikowi nie przysługuje urlop okolicznościowy. Może więc zdarzyć się, że pracownik w ogóle nie będzie miał sposobności skorzystania z tego uprawnienia. 

Dopuszczalne jest jednak udzielenie zwolnienia w terminie późniejszym wówczas, gdy nauczyciel, czy pracownik wykaże, że w tym właśnie czasie ma załatwić sprawy związane z danych zdarzeniem (np. sprawy urzędowe zwiane z urodzeniem się dziecka, czy sprawy notarialne, spadkowe). 

Pracownik powinien złożyć wniosek o zwolnienie od pracy

Urlop okolicznościowy jest prawem, a nie obowiązkiem pracownika. Pracodawca udziela go nie z własnej inicjatywy, lecz na wniosek nauczyciela. Nie ma obowiązku prawnego przedkładania dokumentów wykazujących zaistnienie zdarzenia uzasadniającego udzielenie urlopu okolicznościowego (np. odpisów aktu małżeństwa czy aktu urodzenia dziecka). Wystarczy jedynie złożenie wniosku i oświadczenie nauczyciela (również ustne) o zaistnieniu przyczyny. Oczywiście dyrektor szkoły może żądać przedłożenia stosownych dokumentów, jeżeli pojawią się wątpliwości, co do wykorzystania zwolnienia (ale tylko do wglądu).

Za okres urlopu okolicznościowego przysługuje wynagrodzenie

Za czas zwolnienia pracownik (również nauczyciel) zachowuje prawo do wynagrodzenia (§16 ww. rozporządzenia).

Dla ustalenia tego wynagrodzenia stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym, że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy. 

Podstawa prawna:

• § 15, § 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz.U. 2014 r. poz. 1632 ze zm.).

Dariusz Skrzyński

10-01-2020