Kształcenie w zawodach szkolnictwa branżowego jest realizowane w szkołach ponadpodstawowych, takich jak branżowa szkoła I stopnia, technikum, branżowa szkoła II stopnia, szkoła policealna oraz na kwalifikacyjnych kursach zawodowych i na kursach umiejętności zawodowych.

Zawody szkolnictwa branżowego są określone w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego, znajdującej się w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 2019 r. w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego. Rozporządzenie to jest corocznie nowelizowane, a efektem tych zmian są, m.in. nowe zawody wprowadzane od 1 września kolejnego roku szkolnego: w 2020/2021 i 2021/2022 - po 4 zawody, 2021/2022 – 6 zawodów, w 2022/2023 aż 9 nowych zawodów. 

Od 1 września 2024 roku wejdzie w życie kolejna nowelizacja rozporządzenia: Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 27 grudnia 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego (Dz. U. 2024 poz. 24).  Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu rozporządzenia potrzeba nowelizacji wynika przede wszystkim ze zmian dokonanych w ustawie Prawo oświatowe oraz ustawie o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji, na mocy ustawy z dnia 30 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy – Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw, przewidującej m.in. wprowadzenie do systemu oświaty nowego rodzaju placówki, tj. branżowego centrum umiejętności, zastąpienie dotychczasowej kwalifikacji rynkowej kwalifikacją wolnorynkową oraz wprowadzenie nowej kwalifikacji w Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji, tj. kwalifikacji sektorowej.

W załączniku nr 1 znowelizowanego rozporządzenia wprowadzono wiele zmian

1. Dodano informację o funkcjonujących w systemie oświaty nowych placówkach, tj. branżowych centrach umiejętności, do zadań których należy m.in. integrowanie szkół prowadzących kształcenie zawodowe, placówek kształcenia ustawicznego, centrów kształcenia zawodowego, uczelni, pracodawców, organizacji pracodawców, samorządów gospodarczych lub innych organizacji gospodarczych, stowarzyszeń lub samorządów zawodowych, sektorowych rad do spraw kompetencji oraz Rady Programowej do spraw kompetencji, które prowadzą działalność w zakresie jednej ze 122 dziedzin zawodowych, określonych w rozporządzeniu MEiN. 
2. Dotychczasowe określenie „kwalifikacja rynkowa” zostało zastąpione określeniem „kwalifikacja wolnorynkowa”.
3. Uwzględniono nowy rodzaj kwalifikacji funkcjonującej w Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji, tj. kwalifikację sektorowąoraz uzupełniono informację o możliwości przeznaczenia przez szkołę prowadzącą kształcenie zawodowe godzin stanowiących różnicę między sumą godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia zawodowego a minimalną liczbą godzin kształcenia zawodowego dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie określoną w podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego na przygotowanie uczniów do uzyskania kwalifikacji sektorowej. Dotychczas godziny te mogły być przeznaczone w szczególności na przygotowanie uczniów do uzyskania dodatkowych umiejętności zawodowych, dodatkowych uprawnień zawodowych lub kwalifikacji rynkowych (obecnie kwalifikacji wolnorynkowych).
4. Wśród czynników wpływających na zmiany zachodzące w otoczeniu gospodarczo-społecznym, które warunkują zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe uwzględniono nowy czynnik, tj. „transformację ekologiczną i cyfrową”.
5. Uzupełniono informację o miejscu realizacji praktycznej nauki zawodu o nowy rodzaj placówki, tj. branżowe centrum umiejętności.
6. Wskazano – obok branżowej szkoły I stopnia – szkołę policealnąjako szkołę, w której są także nauczane zawody jednokwalifikacyjne.
7. Dodano informację, że treści nauczania opisane w formie efektów kształceniarealizowane w pierwszej kwalifikacji wyodrębnionej w danym zawodzie, które są tożsame z treściami nauczania opisanymi w formie efektów kształcenia realizowanymi w drugiej kwalifikacji wyodrębnionej w tym samym zawodzie, dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy są dostosowywane w programie nauczania zawodudo zakresu drugiej kwalifikacji wyodrębnionej w tym zawodzie, analogicznie jak w przypadku efektów kształcenia dotyczących języka obcego nowożytnego oraz kompetencji personalnych i społecznych.

W załączniku nr 2 wprowadzono zmiany wynikające z wniosku ministra właściwego do spraw energii

W tabeli wprowadzono nowy zawód, tj. technik elektromobilności przyporządkowany do „branży motoryzacyjnej”. Kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w technikum i branżowej szkole II stopnia (na „podbudowie” zawodu elektromechanik pojazdów samochodowych nauczanego w branżowej szkole I stopnia). Kształcenie w zakresie kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie technik elektromobilności będzie mogło być prowadzone również na kwalifikacyjnych kursach zawodowych lub kursach umiejętności zawodowych.

Zgodnie z wcześniejszymi założeniami Ministerstwa Nauki i Edukacji do końca 2023 r. miało powstać co najmniej 20 centrów, a kolejnych 100 do końca 2024 r. Branżowe Centra Umiejętności (BCU) już dziś przedstawiają swoje oferty w wielu dziedzinach. Warto się z nimi zapoznać, to wartościowe propozycje nie tylko (chociaż przede wszystkim) dla uczniów na drodze zawodu, ale także dla  kadry (nauczycieli zawodu i pracodawców) oraz dla dorosłych w trakcie zmiany ścieżki kariery.

Polecamy nasze wcześniejsze artykuły, powiązane tematycznie:

• Zintegrowana Strategia Umiejętności 2030 w kształceniu zawodowym
• Zawody potrzebne na rynku pracy - prognoza 2022 i nowe zawody
• Nowe zawody w szkolnictwie branżowym od września 2023 roku

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 27 grudnia 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego (Dz. U. 2024 poz. 24)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 27 września 2023 r. w sprawie wykazu dziedzin zawodowych wraz z przyporządkowanymi do nich zawodami określonymi w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego

Jadwiga Osińska

22-01-2024