Nauczyciele, którzy przed 1 września 2022 roku nie rozpoczęli stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego, będą ubiegali się o stopień nauczyciela dyplomowanego według nowych przepisów, tj.  ustawy – Karta Nauczyciela w brzmieniu obowiązującym od 1 września 2022 r. oraz  rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 6 września 2022 roku w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli.

Okres pracy wymagany do uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego

Zgodnie z nowymi przepisami aby uzyskać stopień nauczyciela dyplomowanego nauczyciel musi przepracować w szkole od dnia uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego co najmniej 5 lat i 9 miesięcy lub w określonych przypadkach (wymiar skrócony) 4 lata i 9 miesięcy.

Krótszy wymagany okres pracy w okresie przejściowym 

Rozwiązania przejściowe pozwalają na skrócenie okresu pracy wymaganego do uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego. Nauczycielom, którzy stopień nauczyciela mianowanego uzyskali lub uzyskają według przepisów dotychczasowych i do 1 września 2022 r. nie rozpoczęli stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego, okres pracy w szkole skraca się o: 2 lata  jeżeli: odbyli staż na stopień nauczyciela mianowanego w dotychczasowym wymiarze albo  uzyskali przed dniem 1 września 2022 r. stopień nauczyciela mianowanego z mocy prawa, albo  uzyskali stopień nauczyciela mianowanego, będąc nauczycielem urlopowanym lub zwolnionym z obowiązku świadczenia pracy, po upływie 5 lat od dnia nadania stopnia nauczyciela kontraktowego;   rok – jeżeli odbyli staż na stopień nauczyciela mianowanego w wymiarze skróconym .

Jeżeli nauczyciel mianowany nie rozpoczął stażu i dotychczas przepracował  od uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego co najmniej 3 lata i 9 miesięcy (w wymiarze co najmniej ½ etatu zgodnie z kwalifikacjami) oraz posiada co najmniej bardzo dobrą ocenę pracy wystawioną w ostatnim roku pracy (obejmującą okres ostatnich trzech lat pracy) i spełnił wymagania określone w nowym rozporządzeniu w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli, obowiązującym od 1 września 2022 r., może ubiegać się o nadanie stopnia nauczyciela dyplomowanego już w roku szkolnym 2022/2023. 

Ocena pracy

Nauczyciel mianowany, który zamierza ubiegać się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego, wostatnim (wymaganym) roku pracy występuje do dyrektora szkoły z wnioskiem o dokonanie oceny pracy. Ocena dokonywana jest za okres ostatnich 3 lat pracy i  dotyczy stopnia realizacji obowiązków określonych w art. 6 i art. 42 ust. 2 ustawy Karta nauczyciela oraz w art. 5 ustawy – Prawo oświatowe w zakresie wszystkich obszarów działalności szkoły.  Szczegółowe kryteria oceny pracy  znajdują się w Rozporządzeniu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 25 sierpnia 2022 r. w sprawie oceny pracy nauczycieli. Obejmują 9 kryteriów obowiązkowych oraz 15 dodatkowych opisanych w § 2 ust. 2 i 4 Rozporządzenia. Dyrektor szkoły ustala (w punkach – zgodnie z § 3.2 Rozporządzenia o ocenie) poziom spełniania łącznie wszystkich obowiązkowych kryteriów oceny pracy oraz jednego dodatkowego kryterium oceny pracy wskazanego przez siebie i jednego dodatkowego kryterium oceny pracy wskazanego przez nauczyciela.

Dyrektor szkoły zasięga opinii rady rodziców. Rada rodziców przedstawia pisemną opinię w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie pracy nauczyciela. Nieprzedstawienie opinii przez radę rodziców nie wstrzymuje dokonywania oceny pracy. Dyrektor może także zasięgnąć opinii samorządu uczniowskiego.  Natomiast na wniosek nauczyciela zasięga, a z własnej inicjatywy może zasięgnąć opinii właściwego doradcy metodycznego na temat pracy nauczyciela, a w przypadku braku takiej możliwości – opinii innego nauczyciela dyplomowanego lub mianowanego.

Dyrektor szkoły jest obowiązany dokonać oceny pracy nauczyciela w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia złożenia wniosku.

Wymagania na stopień nauczyciela dyplomowanego

Zgodnie z § 7. 1. Rozporządzenia o awansie zawodowym zakres wymagań dotyczących realizowania zadań lub podejmowania działań na rzecz oświaty oraz ich efektów, których spełnianie jest sprawdzane przez komisję kwalifikacyjną w postępowaniu kwalifikacyjnym na stopień nauczyciela dyplomowanego obejmuje: 

• doskonalenie warsztatu pracy, w tym w zakresie stosowania technologii informacyjnej i komunikacyjnej, oraz pogłębianie wiedzy i umiejętności w celu podnoszenia jakości pracy szkoły; 
• umiejętność dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami, w tym przez prowadzenie: zajęć otwartych, w szczególności dla nauczycieli odbywających przygotowanie do zawodu, lub  zajęć w ramach wewnątrzszkolnego doskonalenia zawodowego lub innych zajęć dla nauczycieli; 
• umiejętność wykorzystywania w pracy metod aktywizujących ucznia oraz narzędzi multimedialnych i informatycznych sprzyjających procesowi uczenia się;  
• realizowanie co najmniej jednego z następujących zadań: 
• wykonywanie zadań mentora, opiekuna praktyk pedagogicznych, społecznego kuratora sądowego, egzaminatora okręgowej komisji egzaminacyjnej, rzeczoznawcy do spraw podręczników, konsultanta Centrum Edukacji Artystycznej, wolontariusza wykonującego świadczenia na rzecz stowarzyszenia lub innej organizacji, których celem statutowym jest działalność wychowawcza albo rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej i innowacyjnej szkoły, instruktora harcerstwa lub innych zadań służących podniesieniu jakości pracy szkoły lub wykonywanych na rzecz dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi lub zagrożonych wykluczeniem społecznym, 
• opracowanie i wdrożenie innowacji lub działań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych związanych z oświatą, w tym podejmowanie działań w ramach realizowanego w szkole eksperymentu pedagogicznego, 
• opracowanie podręcznika lub autorskiej pracy z zakresu oświaty lub rozwoju dziecka opublikowanej w czasopiśmie branżowym lub w formie innej zwartej publikacji, 
• prowadzenie cyklicznych zajęć szkoleniowych dla nauczycieli lub rodziców uczniów, o ile nie należą one do obowiązków nauczyciela, w tym z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, 
• przeprowadzanie i analizowanie badań naukowych z zakresu oświaty, w szczególności związanych ze specyfiką i potrzebami szkoły, oraz wykorzystywanie wyników tych badań do podnoszenia jakości pracy szkoły.

Wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego

Postępowanie w sprawie nadania stopnia nauczyciela dyplomowanego będzie prowadzone, tak jak dotychczas w trybie postępowania administracyjnego, stopień  będzie nadawany w drodze decyzji administracyjnej przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Nauczyciel musi złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego – skierowany do organu sprawującego nadzór pedagogiczny.

Do wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego dołącza się (§ 5. 1 rozporządzenia o awansie):

• kopie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe i kopię aktu nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego, poświadczone przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem;
• zaświadczenie dyrektora szkoły zawierające: informację o wymiarze zatrudnienia nauczyciela i nauczanym przez niego przedmiocie lub rodzaju prowadzonych zajęć, w wymaganym okresie pracy; informację o przyczynie skrócenia wymaganego okresu pracy w szkole (jeśli dotyczy); 
• kopię karty oceny pracy zawierającą ocenę, poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem; 
• opis i analizę sposobu realizacji wymagań, o których mowa w § 7 ust. 1, wraz ze wskazaniem w szczególności uzyskanych efektów, podpisane przez nauczyciela czytelnym podpisem; dokument ma obejmować nie więcej niż 4 strony w formacie A4.

Nie zmieniły się terminy składania wniosków. Nauczycielom, którzy złożą wnioski o podjęcie  postępowania kwalifikacyjnego do dnia 30 czerwca danego roku,  organ sprawujący nadzór pedagogiczny wydaje decyzję o nadaniu lub o odmowie nadania stopnia awansu zawodowego w terminie do dnia 31 sierpnia danego roku. Natomiast nauczycielom, którzy złożą wnioski do dnia 31 października danego roku, właściwy organ wydaje stosowną decyzję   do dnia 31 grudnia danego roku. 

Postępowanie kwalifikacyjne 

Komisję kwalifikacyjną dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego powołuje organ sprawujący nadzór pedagogiczny. W skład komisji wchodzą: przedstawiciel organu

W nowym systemie awansu zawodowego są tylko dwa stopnie: nauczyciel mianowany i nauczyciel dyplomowany. Nie ma sformalizowanych staży rozdzielonych okresami przepracowania, składania wniosku o staż, planu rozwoju czy sprawozdania z realizacji.

Nauczyciele rozpoczynający pracę w szkole w roku szkolnym 2022/2023 (oraz w latach następnych) a także nauczyciele, którzy byli wcześniej zatrudnieni w szkole, ale do dnia 31 sierpnia 2022 r. nie uzyskali stopnia nauczyciela kontraktowego będą ubiegali się o awans zawodowy na nowych zasadach. Nowy system awansu zawodowego nauczycieli odbywa się zgodnie z ustawą  z dnia 26 stycznia 1982 roku – Karta Nauczyciela w brzmieniu obowiązującym od 1 września 2022 r. oraz  rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 6 września 2022 roku w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli.

Stosunek pracy z nauczycielem odbywającym przygotowanie do zawodu 

Art. 10. 2 KN stanowi, że stosunek pracy z osobą rozpoczynającą pracę w szkole, która nie posiada stopnia awansu zawodowego oraz  posiada wymagane kwalifikacje – nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony na 2 lata szkolne.

Natomiast po  przepracowaniu w szkole co najmniej 2 lat i uzyskaniu co najmniej dobrej oceny pracy  stosunek pracy,  z takim nauczycielem, nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.

Na mocy przepisów przejściowych,  stosunek pracy z nauczycielem, który przed dniem 1 września 2022 r. uzyskał stopień nauczyciela kontraktowego, lecz do tego dnia nie uzyskał stopnia nauczyciela mianowanego będzie nawiązywany tak jak dotychczas - na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.

Wymiar przygotowania do zawodu

Zgodnie z przepisami  znowelizowanej ustawy – Karta Nauczyciela (art. 9a ust. 2 oraz 9ca ust. 1, 2, 4 KN) nauczyciel nieposiadający stopnia awansu zawodowego, zwany „nauczycielem początkującym”, zatrudniony w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami odbywa przygotowanie do zawodu nauczyciela w wymiarze  3 lat i 9 miesięcy lub w wymiarze  skróconym do 2 lat i 9.  

Opieka mentora

Nauczycielowi odbywającemu przygotowanie do zawodu nauczyciela dyrektor szkoły przydziela spośród nauczycieli mianowanych lub dyplomowanych mentora. Zadaniem mentora jest: wspieranie na bieżąco nauczyciela w procesie wdrażania do pracy w zawodzie, w tym zapoznanie go z dokumentacją przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz innymi dokumentami obowiązującymi w szkole;  udzielanie nauczycielowi pomocy w doborze właściwych form doskonalenia zawodowego; dzielenie się z nauczycielem wiedzą i doświadczeniem w zakresie niezbędnym do efektywnej realizacji obowiązków nauczyciela;  umożliwienie nauczycielowi obserwowania prowadzonych przez siebie zajęć oraz omawianie z nim tych zajęć; obserwowanie zajęć prowadzonych przez nauczyciela oraz omawianie ich z tym nauczycielem; inspirowanie i zachęcanie nauczyciela do podejmowania wyzwań zawodowych.  (art. 9ca ust. 11 i 12 KN)

Sposób odbywania przygotowania do zawodu

Sposób odbywania przygotowania do zawodu jest określony w  art. 9fa. ust.1 i ust. 5 KN oraz § 2. 1. Rozporządzenia MEiN z dnia 6 września 2022 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli.

Nauczyciel w trakcie odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela:

• poznaje organizację, zadania i zasady funkcjonowania szkoły; 
• prowadzi powierzone mu zajęcia i uczestniczy w pracach związanych z realizacją zadań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych i innych statutowych zadań szkoły wynikających z potrzeb szkoły i środowiska lokalnego; 
• obserwuje zajęcia prowadzone przez mentora lub innego nauczyciela;
• doskonali kompetencje w związku z wykonywanymi obowiązkami, w szczególności w zakresie kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych; 
• przeprowadza zajęcia: w drugim roku odbywania przygotowania, przed dokonaniem oceny pracy, w wymiarze co najmniej 1 godziny, w obecności dyrektora szkoły,  mentora  i osoby wskazanej przez dyrektora; w ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu, po uzyskaniu co najmniej dobrej oceny pracy, w wymiarze 1 godziny, w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły.

Ocena pracy 

Ocena pracy jest dokonywana obligatoryjnie w drugim oraz ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela. (art. 6a.1da KN)

Oceny pracy nauczyciela dokonuje dyrektor szkoły, który przy jej dokonywaniu zasięga opinii mentora i rady rodziców. Rada rodziców i mentor przedstawiają pisemną opinię w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie pracy nauczyciela. Nieprzedstawienie opinii przez radę rodziców lub mentora nie wstrzymuje dokonywania oceny pracy. Ponadto  na wniosek nauczyciela lub z własnej inicjatywy dyrektor może zasięgnąć opinii właściwego doradcy metodycznego na temat pracy nauczyciela, a w przypadku braku takiej możliwości – opinii innego nauczyciela dyplomowanego lub mianowanego. Może także  zasięgnąć opinii samorządu uczniowskiego. (art. 6a.5 KN)

Ocena pracy nauczyciela ma charakter opisowy i jest zakończona stwierdzeniem uogólniającym: ocena wyróżniająca;  ocena bardzo dobra; ocena dobra; ocena negatywna.  (art. 6a.4 KN)

Szczegółowe kryteria i szczegółowy tryb dokonywania oceny pracy nauczycieli jest określony w Rozporządzeniu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 25 sierpnia 2022 r. w sprawie oceny pracy nauczycieli. Warto zapoznać się z tym rozporządzeniem w całości. 

Szczegółowe kryteria oceny pracy obejmują 9 kryteriów obowiązkowych oraz 15 dodatkowychopisanych w § 2 ust. 2 i 4 Rozporządzenia. Dyrektor szkoły ustala (w punkach – zgodnie z § 3.2 Rozp.) poziom spełniania łącznie wszystkich obowiązkowych kryteriów oceny pracy oraz jednego dodatkowego kryterium oceny pracy wskazanego przez siebie i jednego dodatkowego kryterium oceny pracy wskazanego przez nauczyciela.

Wniosek o podjęcie postępowania egzaminacyjnego

Postępowanie w sprawie nadania stopnia nauczyciela mianowanego będzie prowadzone, tak jak dotychczas, w trybie postępowania administracyjnego, a stopnień będzie nadawany w drodze decyzji administracyjnej. Nauczyciel musi złożyć wniosek o podjęcie postępowania egzaminacyjnego – skierowany do organu prowadzącego szkołę. 

Zgodnie z art. 9b.ust. 2a  KN do wniosku należy dołączyć  oryginały lub kopie dokumentów potwierdzających spełnianie warunków niezbędnych do uzyskania stopnia awansu zawodowego, czyli: spełnienie wymagań kwalifikacyjnych; odbycie przygotowania do zawodu nauczyciela; posiadanie co najmniej dobrej oceny pracy uzyskanej w ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela; uzyskanie pozytywnej opinii o przeprowadzonych zajęciach.  § 4. 1. Rozporządzenia uszczegóławia powyższe zapisy. Do wniosku o podjęcie postępowania egzaminacyjnego dołącza się: 

• kopie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe poświadczone przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem; 
• zaświadczenie dyrektora szkoły zawierające: informację o odbyciu przez nauczyciela przygotowania do zawodu nauczyciela, wymiarze zatrudnienia nauczyciela i nauczanym przez niego przedmiocie lub rodzaju prowadzonych zajęć w okresie odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela, wraz ze wskazaniem wszystkich szkół, w których nauczyciel odbywał przygotowanie do zawodu nauczyciela; informacje o skróconym wymiarze i o okresie dodatkowego przygotowania (jeśli dotyczy);
• kopię karty oceny pracy zawierającą ocenę poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem;
• kopię pozytywnej opinii o przeprowadzonych zajęciach poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem.  

Warto pamiętać o terminach składania wniosków, które obowiązywały także przed nowelizacją przepisów. Nauczycielom, którzy złożą wnioski o podjęcie  postępowania  egzaminacyjnego do dnia 30 czerwca danego roku,  organ prowadzący szkołę wydaje decyzję o nadaniu lub o odmowie nadania stopnia awansu zawodowego w terminie do dnia 31 sierpnia danego roku. Natomiast nauczycielom, którzy złożą wnioski do dnia 31 października danego roku, właściwy organ wydaje stosowną decyzję   do dnia 31 grudnia danego roku.

Egzamin

Komisję egzaminacyjną dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela mianowanego powołuje organ prowadzący szkołę. W skład

Bieżący rok szkolny i drugi semestr poprzedniego roku to trudny, nietypowy czas pracy w warunkach pandemii. Z pewnością wiemy o tym, że trwający nadal stan epidemii i związane z nim czasowe ograniczenie funkcjonowania szkół nie upoważnia kogokolwiek do zmiany terminów czy też zasad związanych z awansem – brak jest takiej podstawy prawnej. Nauczyciele realizujący zajęcia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub innego sposobu kształcenia w tym czasie kontynuują rozpoczęte staże na kolejny stopień awansu zawodowego realizując wymagania wskazane w rozporządzeniu w sprawie awansu zawodowego nauczycieli.

Niezmiennie awans zawodowy nauczycieli regulują: ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2019 r. poz. 2215, z 2021 r., poz. 4) oraz Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli ze zmianami z  23 sierpnia 2019 roku. W Dzienniku Ustaw z 9 grudnia 2020 roku, poz. 2200 ukazał się tekst jednolity wspomnianego rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli. Stanowi on załącznik do obwieszczenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 17 listopada 2020 w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzeni MEN w sprawie awansu zawodowego. 

Zmiana sposobu realizacji zadań jednostek systemu oświaty w okresie czasowego ograniczenia ich funkcjonowania nie ma wpływu na długość odbywanych przez nauczycieli staży na kolejny stopień awansu zawodowego. Poniżej przedstawiamy szczegółową informację, tj. przypominamy najważniejsze terminy związane z awansem zawodowym nauczycieli - od zakończenia stażu (najczęściej będzie to od 31 maja 2021 r.) do otrzymania decyzji o nadaniu stopnia awansu zawodowego, zgodne z powyższymi przepisami prawnymi:

• 7 dni od dnia zakończenia stażu -  Złożenie sprawozdania z realizacji stażu  (§4 ust. 5  rozporządzenia MEN z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli)

„5. Nauczyciel składa dyrektorowi szkoły sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego, uwzględniające efekty jego realizacji dla nauczyciela i szkoły, w terminie 7 dni od dnia zakończenia stażu”.

Przyjmując, że dniem zakończenia stażu jest 31 maja 2021 nauczyciel składa dyrektorowi sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego – do 7 czerwca 2021 roku. Wprawdzie forma sprawozdania jest dowolna, ale wskazane jest, aby była zbieżna z formą planu rozwoju zawodowego, zatwierdzonego przez dyrektora (na początku stażu). W tym dokumencie nauczyciel powinien odnieść się do każdego zadania ujętego w planie, podając, np. nazwę zadania, formy jego realizacji, terminy, uwagi o przebiegu zadania, wnioski oraz uzyskane wymierne efekty.

• 7 dniod dnia zakończenia stażu – Projekt oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu składany przez opiekuna stażu (§5 ust. 2 rozporządzenia MEN)

„2. Opiekun stażu, w terminie 7 dni od dnia zakończenia stażu, przedstawia dyrektorowi szkoły projekt oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu, ze szczególnym uwzględnieniem obserwowanych zajęć prowadzonych przez nauczyciela oraz stopnia zaangażowania w realizację wymagań koniecznych do uzyskania odpowiednio stopnia nauczyciela kontraktowego albo nauczyciela mianowanego.”

Podobnie jak w punkcie poprzednim, jeżeli nauczyciel zakończył staż 31 maja 2021 r., to opiekun przedstawia dyrektorowi projekt oceny najpóźniej do 7 czerwca 2021 r.

• 21 dniod dnia złożenia sprawozdania z realizacji stażu - Ocena dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu (art.9c ust.5a, ust.5b i ust.5c ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela)

„5a. Ocenę dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu ustala, w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia sprawozdania, o którym mowa w ust. 3, z uwzględnieniem stopnia realizacji planu rozwoju zawodowego nauczyciela, dyrektor szkoły: 

1) w przypadku nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego – po zapoznaniu się z projektem oceny opracowanym przez opiekuna stażu i po zasięgnięciu opinii rady rodziców; 

2) w przypadku nauczyciela mianowanego – po zasięgnięciu opinii rady rodziców.

5b. Rada rodziców powinna przedstawić swoją opinię w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie dorobku zawodowego nauczyciela. Nieprzedstawienie opinii rady rodziców nie wstrzymuje postępowania, o którym mowa w ust. 5a. 

5c. Ocena dorobku zawodowego nauczyciela może być pozytywna lub negatywna. Ocena jest sporządzana na piśmie i zawiera uzasadnienie oraz pouczenie o możliwości wniesienia odwołania”.

Jeżeli nauczyciel złoży sprawozdanie w ostatnim możliwym dniu, czyli 7 czerwca 2021 r. to ostatnim ustawowym dniem na sporządzenie oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu będzie 28 czerwca 2021 r.

• w roku uzyskania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu - Złożenie wniosku o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego przez nauczyciela stażystę lub postępowania egzaminacyjnego przez nauczyciela kontraktowego (art. 9d ust. 7 Karty Nauczyciela)

„7. Nauczyciel stażysta i nauczyciel kontraktowy składają wniosek o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego w roku uzyskania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu. Nauczyciel mianowany może złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego w okresie 3 lat od dnia otrzymania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu. W razie niedotrzymania terminów złożenia wniosków nauczyciele ci są obowiązani do ponownego odbycia stażu w pełnym wymiarze”.

• w ciągu 3 latod dnia otrzymania pozytywnej oceny za okres stażu - Złożenie wniosku o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego przez nauczyciela mianowanego (art. 9d ust. 7 Karty Nauczyciela)

• na co najmniej 7 dni przedposiedzeniem komisji - Powiadomienie nauczyciela o terminie i miejscu posiedzenia komisji egzaminacyjnej i kwalifikacyjnej (§11 ust. 3 rozporządzenia MEN)

„3. Dyrektor szkoły lub inny organ właściwy do nadania stopnia awansu zawodowego powiadamia nauczyciela, który złożył wniosek o podjęcie odpowiednio postępowania egzaminacyjnego lub kwalifikacyjnego, o terminie i miejscu przeprowadzenia odpowiednio egzaminu lub rozmowy na co najmniej 7 dni przed dniem posiedzenia komisji.”

• do 31 sierpnia- Termin wydania decyzji o nadaniu lub odmowie nadania stopnia awansuzawodowego nauczycielowi - jeżeli wniosek złożony do 30 czerwca (art. 9b ust. 3 Karty Nauczyciela)

„3. Nauczycielom, którzy złożą wnioski o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego do dnia 30 czerwca danego roku, właściwy organ, o którym mowa w ust. 4, wydaje decyzję o nadaniu lub o odmowie nadania stopnia awansu zawodowego w terminie do dnia 31 sierpnia danego roku.”

• do 31 grudnia - Termin wydania decyzji o nadaniu lub odmowie nadania stopnia awansuzawodowego nauczycielowi - jeżeli wniosek złożony do 31 października (art. 9b ust. 3a Karty Nauczyciela)

„3a. Nauczycielom, którzy złożą wnioski o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego do dnia 31 października danego roku, właściwy organ, o którym mowa w ust. 4, wydaje decyzję o nadaniu lub o odmowie nadania stopnia awansu zawodowego w terminie do dnia 31 grudnia danego roku.”

Poza tym warto wiedzieć, że w uzasadnionych przypadkach istnieje możliwość przedłużenia okresu stażu. Termin trwania przedłużonego stażu liczy się od dnia planowanego zakończenia stażu, a ponieważ najczęściej jest to 31 maja, to kolejne dni liczymy od 1 czerwca. Wówczas od nowego terminu zakończenia stażu liczone są pozostałe terminy proceduralne.

• od miesiąca do roku– Przedłużenie stażu (art. 9d ust.5 Karty  Nauczyciela)

„5. W przypadku nieobecności nauczyciela w pracy z powodu pozostawania w stanie nieczynnym, czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby, zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy lub urlopu innego niż urlop wypoczynkowy i urlopy, o których mowa w ust. 5a, trwającej nieprzerwanie dłużej niż miesiąc, staż ulega przedłużeniu o czas

Aktualnie w szkołach realizowane są dwie różne ścieżki awansu zawodowego. Rozpoczynamy cykl artykułów z tego zakresu, zaczynając od nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego według tzw. starej ścieżki.

Od 1 września 2022 wdrażany jest nowy system awansu zawodowego nauczycieli – zgodnie z ustawą – Karta Nauczyciela w brzmieniu obowiązującym od 1 września 2022 r. oraz  rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 6 września 2022 roku w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli.

Nowe przepisy prawne nie obowiązują jednak wszystkich nauczycieli. Stanowią o tym przepisy przejściowe, o czym Ministerstwo Edukacji i Nauki wydało obszerny materiał informacyjny "Wdrażanie nowego systemu awansu zawodowego nauczycieli w świetle przepisów przejściowych". Obejmują one m.in. nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego. 

Ostatnim rokiem szkolnym, w którym można było rozpocząć staż na stopień nauczyciela dyplomowanego, był rok szkolny 2021/2022. Od  1 września 2022 r. nie ma już możliwości rozpoczęcia stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego.

Nauczyciele, którzy przed dniem 1 września 2022 r. rozpoczęli staż na stopień nauczyciela dyplomowanego, lecz do tego dnia nie uzyskali tego stopnia ubiegają się o stopień nauczyciela dyplomowanego według przepisów dotychczasowych (ustawy – Karta Nauczyciela w brzmieniu obowiązującym przed 1 września 2022 r. oraz rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli).

Po zakończeniu stażu nauczyciel opracowuje sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego, a dyrektor szkoły dokonuje oceny dorobku zawodowego nauczyciela. 

Podpowiadamy na co zwrócić szczególną uwagę przygotowując się do zakończenia stażu wg starych zasad.Proponujemy przeprowadzenie „samokontroli” zgodnie z poniższymi punktami.

Po pierwsze, na początek trzeba sprawdzić daty na wniosku o rozpoczęcie stażu i na planie rozwoju zawodowego, zgodnie z obowiązującymi terminami.

• TERMIN ZŁOŻENIA WNIOSKU O ROZPOCZĘCIE STAŻU - dzień rozpoczęcia roku szkolnego, nie później niż w ciągu 14 dni od dnia rozpoczęcia zajęć (Art. 9d. 1. Karty Nauczyciela)

„Nauczyciel rozpoczyna staż z początkiem roku szkolnego, nie później jednak niż w ciągu 14 dni od dnia rozpoczęcia zajęć, na swój wniosek skierowany do dyrektora szkoły”;

• TERMIN PRZEDSTAWIENIA PLANU ROZWOJU ZAWODOWEGO -wraz z wnioskiem o rozpoczęcie stażu, tj. w dniu rozpoczęcia roku (§ 3. 2. rozporządzenia) 

„Nauczyciel kontraktowy i nauczyciel mianowany dołączają plan rozwoju zawodowego do wniosku o rozpoczęcie stażu”;

• ZATWIERDZENIE PLANU ROZWOJU ZAWODOWEGO PRZEZ DYREKTORA SZKOŁY - w ciągu 30 dni kalendarzowych od dnia rozpoczęcia roku szkolnego (§ 3.3 rozporządzenia).

„Dyrektor szkoły, w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia zajęć w szkole, zatwierdza plan rozwoju zawodowego albo zwraca go nauczycielowi do poprawienia wraz z pisemnym zaleceniem wprowadzenia niezbędnych zmian”.

Po drugie, trzeba przeanalizować plan pod względem konstrukcji. Zasadne wydaje się napisanie planu jako zadań do realizacji wg powinności, ale można sporządzić także wg powinności i/lub wymagań. POWINNOŚCI, czyli co nauczyciel powinien realizować w trakcie stażu znajdują się w § 8ust.1, a WYMAGANIA niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego są w § 8. ust.2  Rozporządzenia MEN z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli. 

Dla przypomnienia, w POWINNOŚCIACH mamy działania doskonalące warsztat pracy, w tym umiejętności stosowania TIK, zadania służące podniesieniu jakości pracy szkoły i własnemu rozwojowi oraz prowadzenie i ewaluacja zajęć otwartych. WYMAGAŃ jest więcej. Pierwsze niezbędne wymaganie dotyczy umiejętności wykorzystania metod aktywizujących i TIK.  Drugie – dzielenia się wiedzą i doświadczeniem. Trzecie - poszerzenia działań w ramach zadań dydaktyczno-wychowawczo-opiekuńczych. Z czwartego wymagania mamy  do wyboru minimum dwa zadania spośród czterech. Dotyczą one: opracowania i wdrożenia programu; wykonywania konkretnych zadań -  funkcji, w tym opiekuna stażu, kuratora społecznego, przewodniczącego zespołu nauczycieli, koordynatora projektu, egzaminatora OKE; konkretnych umiejętności posługiwania się językiem obcym; opracowania autorskiej pracy –publikacji.

Po trzecie, przeanalizować plan pod względem zadań. W planie rozwoju zawodowego najważniejsze są ZADANIA, zaplanowane do wykonania przez nauczyciela i zatwierdzone przez dyrektora szkoły. Wykonanie tych zadań powinno być następnie ujęte w sprawozdaniu z realizacji planu rozwoju zawodowego.  Zawsze można wprowadzić zmiany w planie, byleby za zgodą dyrektora.

Po czwarte  warto pamiętać o obowiązujących  terminach  i zadaniach od zakończenia stażu do złożenia wniosku o postępowanie kwalifikacyjne: 

• 7dni od dnia zakończenia stażu -Złożenie sprawozdania z realizacji stażu (§4 ust. 5  rozporządzenia)

„Nauczyciel składa dyrektorowi szkoły sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego, uwzględniające efekty jego realizacji dla nauczyciela i szkoły, w terminie 7 dni od dnia zakończenia stażu.”

Przyjmując, że dniem zakończenia stażu jest 31 maja 2024 nauczyciel składa dyrektorowi sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego – do 7 czerwca 2024 roku. Forma sprawozdania jest dowolna, ale wskazane jest aby była zbieżna z formą planu rozwoju zawodowego, zatwierdzonego przez dyrektora (na początku stażu). Jeżeli wybraliśmy tabelę to należy pamiętać o dodaniu kolumny informującej o skuteczności/efektywności pracy na rzecz podniesienia jakości pracy szkoły. W tym dokumencie nauczyciel powinien odnieść się  do każdego zadania ujętego w planie, podając, np. nazwę zadania, formy jego realizacji, terminy, uwagi o przebiegu zadania, wnioski oraz uzyskane wymierne efekty. Można także wskazać kierunki dalszego rozwoju.

• 21 dni od dnia złożenia sprawozdania z realizacji stażu - Ocena dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu(art.9c ust.5a, ust.5b i ust.5c ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela) 

„5a. Ocenę dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu ustala, w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia sprawozdania, o którym mowa w ust. 3, z uwzględnieniem stopnia realizacji planu rozwoju zawodowego nauczyciela, dyrektor szkoły: 

2) w przypadku nauczyciela mianowanego – po zasięgnięciu opinii rady rodziców.

5b. Rada rodziców powinna przedstawić swoją opinię w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie dorobku zawodowego nauczyciela. Nieprzedstawienie opinii rady rodziców nie wstrzymuje postępowania, o którym mowa w ust. 5a. 

5c. Ocena dorobku zawodowego nauczyciela może być pozytywna lub negatywna. Ocena jest sporządzana na piśmie i zawiera uzasadnienie oraz pouczenie o możliwości wniesienia odwołania”.

Jeżeli nauczyciel złoży sprawozdanie w ostatnim możliwym dniu, czyli, np. 7 czerwca 2024 r. to ostatnim ustawowym dniem na sporządzenie oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu będzie 28 czerwca 2024 r.

• w ciągu 3 lat od dnia otrzymania pozytywnej oceny za okres stażu - Złożenie wniosku o wszczęcie postępowania  kwalifikacyjnego przez nauczyciela mianowanego (art. 9d ust. 7 Karty Nauczyciela)

„….Nauczyciel mianowany może złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego w okresie 3 lat od dnia otrzymania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu. W razie niedotrzymania terminów złożenia wniosków nauczyciele ci są obowiązani do ponownego odbycia stażu w pełnym wymiarze”.

Wzór wniosku wraz z wykazem załączników znajduje się na stronie właściwego Kuratorium Oświaty. Do wniosku załączamy dokumenty zgodnie z § 9 ust. 1 i 2 rozporządzenia. Tam też można znaleźć moduł rejestracji nauczycieli w systemie GSOK, a po rejestracji konta otrzymujemy  możliwość wydrukowania wypełnionej Karty informacyjnej. Warto sprawdzać co interesującego zamieszczane jest tam w sprawie awansu zawodowego.

Inne istotne terminy związane z awansem zawodowym:

• na co najmniej 7 dni przed posiedzeniem komisji - powiadomienie nauczyciela o terminie i miejscu posiedzenia komisji egzaminacyjnej i kwalifikacyjnej(§11 ust. 3 rozporządzenia MEN)

Przebieg spotkania przed komisją kwalifikacyjną precyzują przepisy rozporządzenia

Zgodnie z nowymi przepisami w sprawie awansu zawodowego (Karta Nauczyciela w brzmieniu obowiązującym od 1 września 2022 r. oraz  rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 6 września 2022 roku w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli) nauczyciele nie odbywają już stażu, nie sporządzają planu rozwoju zawodowego, itd. Nowa ścieżka awansu nie dotyczy wszystkich nauczycieli ponieważ zostały przyjęte rozwiązania przejściowe, co szczegółowo  wyjaśnia MEiN.

Nauczyciele, którzy do dnia 31 sierpnia 2022 r. uzyskali stopień nauczyciela kontraktowego, lecz do tego dnia nie uzyskali stopnia nauczyciela mianowanego, stopień nauczyciela mianowanego uzyskują według przepisów dotychczasowych  (ustawy – Karta nauczyciela w brzmieniu obowiązującym przed 1 września 2022 r. oraz rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli  - Dz. U. z 2020 r. poz. 2200).

• ROZPOCZĘCIE STAŻU

Nauczyciel ubiegający się o stopień nauczyciela mianowanego według przepisów dotychczasowych, czyli według tzw. „starej ścieżki” może rozpocząć staż na stopień nauczyciela mianowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej 2 lat od uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego. 

Nauczyciel rozpoczyna staż z początkiem roku szkolnego, nie później jednak niż w ciągu 14 dni od dnia rozpoczęcia zajęć, na swój wniosek skierowany do dyrektora szkoły. (art. 9d. 1. Karty nauczyciela)

• PLAN ROZWOJU  ZAWODOWEGO

Nauczyciel dołącza plan rozwoju zawodowego do wniosku o rozpoczęcie stażu. (§ 3. 2. rozporządzenia) 

Plan może być w dowolnej formie, tj. opisowej lub tabelarycznej z uwzględnieniem potrzeb szkoły i uczniów. To kwestia indywidualnego wyboru, predyspozycji nauczyciela i preferencji szkoły. Zasadne wydaje się napisanie planu jako zadań do realizacji wg powinności, ale można sporządzić także wg powinności i wymagań. POWINNOŚCI, czyli co nauczyciel powinien realizować w trakcie stażu znajdują się w § 7ust.1, a WYMAGANIA niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego są w § 7. ust.2  Rozporządzenia MEN z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli.

Dyrektor szkoły, w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia zajęć w szkole, zatwierdza plan rozwoju zawodowego albo zwraca go nauczycielowi do poprawienia wraz z pisemnym zaleceniem wprowadzenia niezbędnych zmian. (§ 3.3 rozporządzenia)

W trakcie stażu nauczyciel może wprowadzać zmiany w planie rozwoju zawodowego za zgodą dyrektora szkoły. (§4 ust. 4  rozporządzenia)

• ODBYWANIE STAŻU

Zgodnie z § 7  ust. 1. rozporządzenia nauczyciel kontraktowy ubiegający się o awans na stopień nauczyciela mianowanego w okresie odbywania stażu powinien: 

1) uczestniczyć w pracach związanych z realizacją zadań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych i innych statutowych zadań szkoły oraz wynikających z potrzeb szkoły i środowiska lokalnego; 

2) doskonalić kompetencje w związku z wykonywanymi obowiązkami, zwłaszcza w zakresie kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych; 

3) prowadzić zajęcia w obecności opiekuna stażu w wymiarze co najmniej 4 godzin w roku szkolnym oraz dyrektora szkoły w wymiarze co najmniej jednej godziny w okresie stażu oraz omawiać je z osobą, w której obecności zajęcia zostały przeprowadzone;

 4) przeprowadzić co najmniej 2 godziny zajęć otwartych dla nauczycieli szkoły, w której odbywa staż, oraz dokonać ich ewaluacji, w obecności, w miarę możliwości, nauczyciela-doradcy metodycznego w zakresie tych zajęć.

Opiekun stażu (realizując swoje zadania zapisane w art. 9c ust. 5 KN i w § 5. 1. rozp. )  współpracuje z nauczycielem odbywającym staż począwszy od wsparcia w opracowaniu planu rozwoju zawodowego. Umożliwia nauczycielowi  obserwowanie prowadzonych przez siebie zajęć, obserwuje zajęcia prowadzone przez nauczyciela  oraz  omawia  te zajęcia z nauczycielem  (dzieląc się jednocześnie swoją wiedzą i doświadczeniem). 

Staż na stopień nauczyciela mianowanego trwa 2 lata i 9 miesięcy. Przyjęto tu pewne dodatkowe  rozwiązania przejściowe: w przypadku nauczycieli, którzy przed 1 września 2021 r. nie rozpoczęli stażu na stopień nauczyciela mianowanego, wymiar stażu na stopień nauczyciela mianowanego, skraca się o rok; w przypadku nauczycieli, którzy na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1287) odbyli staż na stopień nauczyciela kontraktowego w wymiarze 12 miesięcy i którzy nie rozpoczęli stażu na stopień nauczyciela mianowanego przed dniem 1 września 2022 r., staż na stopień nauczyciela mianowanego trwa 9 miesięcy.

W tych dwóch sytuacjach nauczyciel  musi zmodyfikować plan rozwoju zawodowego.

• ZAKOŃCZENIE STAŻU

Nauczyciel składa dyrektorowi szkoły sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego, uwzględniające efekty jego realizacji dla nauczyciela i szkoły, w terminie 7 dni od dnia zakończenia stażu. (§4 ust. 5  rozporządzenia) 

Forma sprawozdania jest dowolna, ale ważne aby była zbieżna z formą planu rozwoju zawodowego, zatwierdzonego przez dyrektora (na początku stażu). W tym dokumencie nauczyciel powinien odnieść się  do każdego zadania ujętego w planie, podając np. nazwę zadania, formy jego realizacji, terminy, uwagi o przebiegu zadania, wnioski oraz uzyskane wymierne efekty.

Opiekun stażu, w terminie 7 dni od dnia zakończenia stażu, przedstawia dyrektorowi szkoły projekt oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu, ze szczególnym uwzględnieniem obserwowanych zajęć prowadzonych przez nauczyciela oraz stopnia zaangażowania w realizację wymagań koniecznych do uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego. (§5 ust. 2  rozporządzenia) 

Dyrektor szkoły, po zapoznaniu się z projektem oceny opracowanym przez opiekuna stażu i po zasięgnięciu opinii rady rodziców, ustala ocenę dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu  w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia sprawozdania, z uwzględnieniem stopnia realizacji planu rozwoju zawodowego nauczyciela. Ocena dorobku zawodowego nauczyciela może być pozytywna lub negatywna, jest sporządzana na piśmie i zawiera uzasadnienie oraz pouczenie o możliwości wniesienia odwołania. (art.9c ust.5a i ust.5c Karty nauczyciela) 

• WNIOSEK O POSTĘPOWANIE EGZAMINACYJNE

Nauczyciel  składa wniosek o podjęcie postępowania egzaminacyjnego w roku uzyskania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu. W razie niedotrzymania termin nauczyciel jest obowiązany do ponownego odbycia stażu w pełnym wymiarze. (art. 9d ust. 7 Karty nauczyciela) 

Wniosek jest składany do właściwego organu prowadzącego szkołę. Do wniosku należy dołączyć 4 załączniki - zgodnie z  § 9 ust. 1 rozporządzenia. 

Pierwszy konieczny załącznik to  kopie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe oraz kopia aktu nadania stopnia nauczyciela kontraktowego, poświadczone przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem. 

Drugi niezbędny załącznik to zaświadczenie dyrektora szkoły o wymiarze zatrudnienia, nauczanym przedmiocie lub rodzaju prowadzonych zajęć w dniu wydania zaświadczenia, okresie odbywania stażu, z podaniem wszystkich szkół, w których nauczyciel odbywał staż,  datach dotyczących planu rozwoju -  zatwierdzenia i złożenia sprawozdania z realizacji, przyczynach wydłużenia okresu stażu oraz zaliczenia dotychczas odbytego stażu ze wskazaniem podstawy prawnej (jeśli dotyczy). 

Trzecim załącznikiem jest kopia  sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego poświadczona przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem.  

I czwarty, równie konieczny dokument kopia oceny dorobku zawodowego dokonana po zakończeniu stażu, poświadczona przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem.

• POSTĘPOWANIE EGZAMINACYJNE

Warto mieć na uwadze, że komisja egzaminacyjna sprawdza spełnienie wymagań niezbędnych do uzyskania nowego

Awans nauczyciela został wprowadzony 22 lata temu, a jego zasady zmieniały się w 2004, 2007, 2013 roku, 2018 i 2019 roku. We wrześniu 2021 roku Ministerstwo Edukacji i Nauki zaproponowało pakiet zmian w zakresie pragmatyki zawodowej nauczycieli dotyczący różnych obszarów, w tym także awansu zawodowego. Jednak pakiet ten nie został wprowadzony w życie. 

W sprawach związanych z awansem zawodowym nauczycieli nadal obowiązują dotychczasowe przepisy prawa, tj. ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jednolity Dz. U. z 2021 r., poz. 1762) oraz rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz. U. z 2018 r. poz. 1574), ze zmianami z 23 sierpnia 2019 roku (Dz. U. z 2019 r., poz. 1650). W niektórych przypadkach istotne mogą być także przepisy przejściowe znajdujące się w Ustawie z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych.  

Zagadnienia związane z awansem nauczycieli były przez nas już wielokrotnie omawiane. Dziś przybliżamy dwa problemy – jeden dotyczy korekty błędu w akcie awansu zawodowego, a drugi awansu zawodowego wicedyrektora (ścieżka dyrektorska czy nauczycielska?).

Problem pierwszy.

Co zrobić, jeżeli na akcie nadania stopnia zawodowego nauczyciela kontraktowego lub mianowanego wkradł się błąd i jest, np. zła data urodzenia nauczyciela? Kto i do kogo powinien zgłosić ten błąd, jak dokonać korekty?

Odpowiedź na ten problem znajdujemy w Kodeksie postępowania administracyjnego: Organ administracji publicznej może z urzędu lub na żądanie strony prostować w drodze postanowienia błędy pisarskie i rachunkowe oraz inne oczywiste omyłki w wydanych przez ten organ decyzjach (art. 113 § 1); Organ, który wydał decyzję, wyjaśnia w drodze postanowienia na żądanie organu egzekucyjnego lub strony wątpliwości co do treści decyzji (art. 113 § 2).

W analizowanym przypadku błąd na akcie nadania stopnia awansu zawodowego może zostać poprawiony wyłącznie przez organ, który wydał nauczycielowi taki dokument.Jaki to będzie organ precyzuje art. 9b ust. 4 Karty nauczyciela. 

W drodze decyzji administracyjnej, stopień awansu zawodowego nadaje: stopień nauczyciela kontraktowego – dyrektor szkoły; stopień nauczyciela mianowanego – organ prowadzący szkołę; stopień nauczyciela dyplomowanego – organ sprawujący nadzór pedagogiczny, a w przypadku nauczycieli placówek doskonalenia nauczycieli (z pewnymi wyjątkami) – kurator oświaty. Organem wydającym odpowiedni stopień nauczycielom może być także właściwy minister (np. dla zatrudnionych w kuratoriach oświaty).

Zainteresowany nauczyciel powinien więc zwrócić się do właściwego organu (dyrektora, organu prowadzącego szkołę lub organu sprawującego nadzór pedagogiczny),który wydał akt awansu z błędem, z wnioskiem o sprostowanie aktu. Dopiero wówczas nauczyciel otrzyma postanowienie ze wskazaniem właściwego zapisu – tu poprawnej daty urodzenia i będzie się posługiwał dotychczasowym aktem awansu zawodowego wraz z postanowieniem.

Dokument awansu zawodowego jest niezbędny nie tylko do przedłożenia właściwej komórce finansowej w celu naliczenia stosownego wynagrodzenia, ale także o staranie się o kolejny stopnień awansu zawodowego. Zgodnie z wymaganiami rozporządzenia MEN do wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego dołącza się kopie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe, a w przypadku nauczyciela kontraktowego – także kopię aktu nadania tego stopnia, poświadczone przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem (§ 9 ust. 1 pkt 1). Do wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego dla nauczyciela ubiegającego się o awans na stopień nauczy­ciela dyplomowanego dołącza się również kopię aktu nadania stopnia nauczyciela mianowanego poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem (§ 9 ust. 2 pkt 3). W analizowanej sytuacji załącznikiem będzie kopia aktu awansu zawodowego wraz z postanowieniem, poświadczona przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem.

Problem drugi 

Jaka ścieżka awansu obowiązuje wicedyrektora szkoły, który jest nauczycielem mianowanym – „dyrektorska” czy „nauczycielska”?

„Dyrektorska” ścieżka awansu zawodowego jest unormowana w art. 9e ust. 1 Karty nauczyciela.

Dyrektor szkoły posiadający na tym stanowisku nieprzerwany okres pracy wynoszący co najmniej 3 lata, a w przypadku nauczyciela posiadającego co najmniej stopień naukowy doktora co najmniej 2 lata, oraz legitymujący się co najmniej bardzo dobrą oceną pracy, może złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego po upływie 4 lat od dnia nadania stopnia nauczyciela mianowanego, a w przypadku nauczyciela posiadającego co najmniej stopień naukowy doktora po upływie 3 lat od dnia nadania stopnia nauczyciela mianowanego.

Zapis ten dotyczy dyrektora szkoły, wicedyrektor zdobywa stopnie awansu na zasadach określonych dla wszystkich nauczycieli, a nie ze ścieżki dyrektorskiej. 

Dla przypomnienia, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa typowa ścieżka awansu zawodowego nauczyciela trwa 10 lat. Nauczyciel stażysta automatycznie (bez składania wniosku) rozpoczyna staż (trwający 9 miesięcy) w dniu rozpoczęcia roku szkolnego, najpóźniej do 14 września. Zarówno nauczyciel kontraktowy jak i mianowany rozpoczyna staż (trwający 2 lata i 9 miesięcy) na swój wniosek. Nauczyciel kontraktowy może rozpocząć staż na stopień nauczyciela mianowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej 2 lat, a nauczyciel mianowany może rozpocząć staż na stopień nauczyciela dyplomowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej roku od dnia nadania poprzedniego stopnia awansu zawodowego. Warunkiem nadania nauczycielowi kolejnych stopni awansu zawodowego jest spełnienie wymagań kwalifikacyjnych, odbycie stażu zakończonego pozytywną oceną dorobku zawodowego nauczyciela oraz w przypadku: nauczyciela stażysty – uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po przeprowadzonej rozmowie;  nauczyciela kontraktowego – zdanie egzaminu przed komisją egzaminacyjną; nauczyciela mianowanego – uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po dokonaniu analizy dorobku zawodowego nauczyciela i przeprowadzonej rozmowie. 

Polecamy Państwu nasze wcześniejsze opracowania (nadal aktualne):

artykuły:

• Awans zawodowy nauczyciela - rozpoczęcie stażu w roku szkolnym 2020/2021
• Awans zawodowy 2021 - terminy po zakończeniu stażu
• Awans zawodowy nauczyciela, który w trakcie stażu został dyrektorem
• Postępowanie kwalifikacyjne na stopień nauczyciela kontraktowego po ustaniu zatrudnienia

e-szkolenia:

• Awans zawodowy nauczyciela w przepisach prawa – krok po kroku
• Awans zawodowy nauczycieli w praktyce

publikacje:

• Procedura awansu zawodowego nauczyciela

Zapewniamy Państwa, że w przypadku pojawienia się nowych regulacji prawnych niezwłocznie poinformujemy o tym, co nowego w obszarze awansu zawodowego nauczycieli.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela - tekst jednolity - rozdział 3a
• Ustawa z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli

• Rozporządzenie MEN z dnia 23 sierpnia 2019 rokuzmieniające rozporządzenie w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli

• Rozporządzenie MEN z dnia 26

11 lipca 2019 r. ogłoszono w Dzienniku Ustaw ustawę zmieniającą Kartę Nauczyciela. W związku z tym zmianie dostosowującej ulega także rozporządzenie MEN w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli.

Zmiany ustawowe w zakresie awansu zawodowego nauczycieli od  1 września 2019 roku to:

• Rozdzielenie oceny pracy od awansu zawodowego nauczycieli, w zakresie awansu zawodowego przywrócona zostaje ocena dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu;

• Skrócenie okresów pracy w szkole niezbędnych do rozpoczęcia stażu na kolejny stopień awansu zawodowego – do 2 lat pracy przed rozpoczęciem stażu na stopień nauczyciela mianowanego oraz do 1 roku przed rozpoczęciem stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego;

• Skrócenie stażu na stopień nauczyciela kontraktowego do 9 miesięcy;

• Zastąpienie egzaminu przed komisją egzaminacyjną na stopień nauczyciela kontraktowego rozmową przeprowadzaną przez komisję kwalifikacyjną.

Natomiast zmiany o charakterze dostosowującym, które jeszcze są w fazie projektu (Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej zmieniający rozporządzenie w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli z dnia 4 lipca 2019 r.) polegają na zastąpieniu:

• Przedstawianej przez opiekuna stażu opinii o dorobku zawodowym nauczyciela za okres stażu na projekt oceny dorobku zawodowegonauczyciela za okres stażu;

• Przedkładanej przez nauczyciela w postępowaniu kwalifikacyjnym lub egzaminacyjnym kopii karty oceny pracy na kopię oceny dorobku zawodowego;

• Komisji egzaminacyjnej powoływanej dla nauczyciela ubiegającego się oawans na stopień nauczyciela kontraktowego na komisję kwalifikacyjną.

W ustawie znalazły się także przepisy przejściowe.Obejęły one nauczycieli, którzy: 

• Rozpoczęli staż na stopień nauczyciela kontraktowego 1 września 2018 r.;
• Składają wnioski o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego i egzaminacyjnego do 31 sierpnia 2019 r.;
• Zakończyli staż w okresie od 1 września 2018 r. do 31 sierpnia 2019 r.

Zadaniem dyrektora jest teraz zmiana - zarządzeniem, procedury awansu zawodowego nauczycieli- dostosowanie jej do nowych przepisów prawa.

Podstawa prawna:

• Ustawa z 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r., poz. 1287).
• Rozporządzenie z dnia 26 sierpnia 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopnia  awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz.U. 2018, poz. 1574), z późniejszymi zmianami  (Projekt rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego.docx)

Jadwiga Osińska

03-08-2019

Nauczyciel mianowany rozpoczął staż na stopień nauczyciela dyplomowanego 1 września 2017 roku. Po dwóch latach stażu, tj. z dniem 1 września 2019 roku objął stanowisko dyrektora szkoły. Planowany termin zakończenia stażu, zgodnie z planem rozwoju zawodowego, przypada na 31 maja 2020 r. 

Jakie warunki musi spełnić nauczyciel – dyrektor, aby zostało podjęte postępowanie kwalifikacyjne o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego? 

W przedstawionej sytuacji staż nie kończy się 31 maja 2020 r., ponieważ z chwilą objęcia stanowiska dyrektora staż przestaje być realizowany. 

Dyrektor szkoły nie realizuje stażu na stopień awansu zawodowego, korzysta natomiast z tzw. „szczególnego trybu przyznawania stopnia awansu zawodowego”, zwanego też „ścieżką dyrektorską”. 

Nauczyciel, który w trakcie realizacji stażu został dyrektorem, przechodzi na ścieżkę awansową, zwaną dyrektorską.

Aby dyrektor mógł złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego, muszą być spełnione następujący warunki:

• nieprzerwany okres pracy na tym stanowisku co najmniej 3 lata,natomiast nauczycielowi, który w okresie stażu został dyrektorem (powierzono mu stanowisko, zatrudniono go na stanowisku) do tego okresu zalicza sie okres odbytego stażu;
• co najmniej bardzo dobra ocena pracy;
• od dnia nadania stopnia nauczyciela mianowanego upłynęły 4 lata.

[W przypadku nauczyciela posiadającego co najmniej stopień naukowy doktora nieprzerwany okres pracy – co najmniej 2 lata, a okres od nadania stopnia nauczyciela mianowanego – 3 lata.]

Powyższe warunki wynikają z zapisów art. 9e ust.1 i ust. 5 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2019 r. poz. 2215)

Art. 9e.

1. Dyrektor szkoły posiadający na tym stanowisku nieprzerwany okres pracy wynoszący co najmniej 3 lata, a w przypadku nauczyciela posiadającego co najmniej stopień naukowy doktora co najmniej 2 lata, oraz legitymujący się co najmniej bardzo dobrą oceną pracy, może złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego po upływie 4 lat od dnia nadania stopnia nauczyciela mianowanego, a w przypadku nauczyciela posiadającego co najmniej stopień naukowy doktora po upływie 3 lat od dnia nadania stopnia nauczyciela mianowanego.

5. Jeżeli w okresie stażu nauczycielowi powierzono stanowisko dyrektora szkoły, zatrudniono go na stanowisku, na którym wymagane są kwalifikacje pedagogiczne, urlopowano go lub zwolniono z obowiązku świadczenia pracy, do nieprzerwanego okresu, o którym mowa w ust. 1–3, zalicza się okres odbytego stażu.

Dokumenty - załączniki, jakie należy dołączyć do wniosku o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego:

• dokumenty potwierdzające posiadane kwalifikacje zawodowe – kopie poświadczone przez pracodawcę za zgodność z oryginałem;
• akt nadania stopnia awansu nauczyciela mianowanego – kopia poświadczona przez pracodawcę za zgodność z oryginałem; 
• zaświadczenie pracodawcy o spełnieniu wymagań dotyczących okresu pracy wymaganego do złożenia wniosku;
• zaświadczenie dyrektora szkoły o wymiarze zatrudnienia nauczyciela oraz nauczanym przez niego przedmiocie lub rodzaju prowadzonych zajęć w okresie odbywania stażu; 
• opis i analizę sposobu realizacji jednego wymagania wybranego spośród określonych w § 8 ust. 3 pkt 1–3 i jednego wymagania wybranego spośród określonych w § 8 ust. 3 pkt 4, w szczególności ze wskazaniem uzyskanych efektów dla nauczyciela i szkoły;
• kopię dyplomu lub świadectwa potwierdzającego znajomość języka obcego na poziomie podstawowym, poświadczoną przez pracodawcę za zgodność z oryginałem – jeżeli nauczyciel realizował zadanie, o którym mowa w § 8 ust. 3 pkt 4 lit. c; 
• karta ocenypracy z ostatnich 3 lat pracy – kopia poświadczona przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem;
• zatwierdzony plan rozwoju zawodowego nauczyciela oraz sprawozdanie z jego realizacji – kopie poświadczone przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem; 
• sprawozdanie z pracy na stanowisku dyrektora zawierające charakterystykę i rozwój szkoły w tym okresie, z uwzględnieniem efektów kształcenia, wychowania i opieki.

Załączniki, jakie należy dołączyć do wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego na stopień nauczyciela dyplomowanego, zostały ściśle określone w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz. U. z 2018 r. poz. 1574), ze zmianami z  23 sierpnia 2019 roku (Dz. U. z 2019 r., poz. 1650).

§ 9.

2. Do wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego dla nauczyciela ubiegającego się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego dołącza się również:

1) opis i analizę sposobu realizacji jednego wymagania wybranego spośród określonych w § 8 ust. 3 pkt 1–3 i jednego wymagania wybranego spośród określonych w § 8 ust. 3 pkt 4, w szczególności ze wskazaniem uzyskanych efektów dla nauczyciela i szkoły;

2) kopię dyplomu lub świadectwa potwierdzającego znajomość języka obcego na poziomie podstawowym, o których mowa w przepisach w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, poświadczone przez pracodawcę za zgodność z oryginałem – jeżeli nauczyciel realizował zadanie, o którym mowa w § 8 ust. 3 pkt 4 lit. c;

3) kopię aktu nadania stopnia nauczyciela mianowanego poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem.

3. W przypadku nauczycieli, o których mowa w art. 9e ust. 1–3 Karty Nauczyciela, do wniosku o podjęcie postępowania egzaminacyjnego lub kwalifikacyjnego dołącza się: 

1) kopie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe, a w przypadku nauczyciela kontraktowego lub nauczyciela mianowanego także kopię aktu nadania stopnia awansu zawodowego, poświadczone przez pracodawcę za zgodność z oryginałem; 

2) zaświadczenie pracodawcy o spełnieniu wymagań dotyczących okresów pracy, urlopowania lub zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy, wymaganych do złożenia wniosku, jeżeli okresów tych nie można udokumentować na podstawie świadectw pracy; 

3) w przypadku nauczyciela mianowanego – dokumenty, o których mowa w ust. 2; 

4. W przypadku nauczyciela, o którym mowa w art. 9e ust. 5 Karty Nauczyciela, do wniosku o podjęcie postępowania egzaminacyjnego lub kwalifikacyjnego dołącza się odpowiednio dokumenty, o których mowa w ust. 3 pkt 1–4, oraz: 

1) zaświadczenie dyrektora szkoły o wymiarze zatrudnienia nauczyciela oraz nauczanym przez niego przedmiocie lub rodzaju prowadzonych zajęć w okresie odbywania stażu; w przypadku nauczyciela, który w okresie odbywania stażu zmienił miejsce zatrudnienia, oraz nauczyciela zatrudnionego w kilku szkołach, w każdej w wymiarze niższym niż połowa obowiązkowego wymiaru zajęć, łącznie w wymiarze co najmniej połowy obowiązkowego wymiaru zajęć, należy dołączyć zaświadczenia ze wszystkich szkół, w których nauczyciel był zatrudniony w okresie odbywania stażu; 

2) kopię zatwierdzonego planu rozwoju zawodowego oraz kopię sprawozdania z jego realizacji, poświadczone przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem; 

3) w przypadku nauczyciela, któremu powierzono stanowisko dyrektora szkoły, sprawozdanie z pracy na tym stanowisku zawierające charakterystykę i rozwój kierowanej przez niego szkoły w tym okresie, z uwzględnieniem efektów kształcenia, wychowania i opieki, oraz kopię karty oceny pracy z ostatnich 3 lat pracy, poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem.      

Podsumowując, nauczyciel, któremu w okresie stażu powierzono stanowisko dyrektora szkoły, nie kontynuuje już stażu, przechodzi bowiem na „ścieżkę dyrektorską”. Pomimo że planowany termin zakończenia stażu przypada na 31 maja 2020 r., wniosek o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego będzie mógł zostać złożony dopiero po upływie 3 lat - łącznie odbywania stażu oraz pełnienia funkcji dyrektora. W przytoczonym przypadku 3-letni okres upłynie dopiero 1 września 2020 roku. Ponadto, w analizowanym przypadku nie istnieje już obowiązek złożenia dyrektorowi sprawozdania z realizacji dotychczasowego stażu, jednak takie sprawozdanie należy napisać i odłożyć do swojej dokumentacji – będzie ono potrzebne jako załącznik do  wniosku o postępowanie kwalifikacyjne na stopień nauczyciela dyplomowanego. Warto pamiętać także o innych niezbędnych załącznikach,  w tym o zaświadczeniu dyrektora szkoły z okresu pracy w charakterze nauczyciela (przed powierzeniem stanowiska dyrektora) oraz o sprawozdaniu z pracy na stanowisku dyrektora za okres, w którym pełnił tę funkcję. 

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta

Minister Edukacji i Nauki podjął kolejną próbę zmian w Karcie Nauczyciela przedkładając do uzgodnień międzyresortowych  projekt ustawy o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Zgodnie z planami MEiN zmiany dotyczące zasad pracy nauczycieli mają wejść w życie już 1 września 2022 roku.

Z uzasadnienia projektu oraz z oceny skutków regulacji projektu ustawy dowiadujemy się, że głównym celem tego działania jest uproszczenie i odbiurokratyzowanie systemu awansu zawodowego nauczycieli oraz zagwarantowanie wyższego wynagrodzenia nauczycielom, którzy nie uzyskali jeszcze stopnia nauczyciela mianowanego, tj. w pierwszych latach pracy w tym zawodzie.

Poniżej przybliżenie najważniejszych proponowanych zmian, mających służyć realizacji powyższego celu.

3 etapy rozwoju zawodowego nauczyciela:

• odbywanie przygotowania do zawodu nauczyciela(w wymiarze 3 lat i 9 miesięcy lub w wymiarze  skróconym do 2 lat i 9 miesięcy w przypadku nauczyciela posiadającego stopień naukowy oraz nauczyciela, który przed nawiązaniem stosunku pracy w szkole w Rzeczypospolitej Polskiej prowadził zajęcia w szkole za granicą), w trakcie którego nauczyciel otrzyma wsparcie mentora; 
• nauczyciel mianowany;
• nauczyciel dyplomowany(po przepracowaniu w szkole co najmniej 5 lat i 9 miesięcy lub okresu skróconego do 4 lat i 9 miesięcy w przypadku nauczyciela posiadającego stopień naukowy oraz nauczyciela, który przed nawiązaniem stosunku pracy w szkole w Rzeczypospolitej Polskiej prowadził zajęcia w szkole za granicą; wymienione okresy liczy się od dnia nadania stopnia nauczyciela mianowanego).

Wzmocnienie umiejętności praktycznych nauczycieli

• W drugim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela, przed dokonaniem oceny pracy, nauczyciel będzie obowiązany przeprowadzić zajęcia, w wymiarze co najmniej 1 godziny, w obecności: dyrektora szkoły, mentora, doradcy metodycznegoalbo nauczyciela konsultanta albo przedstawiciela organu sprawującego nadzór pedagogiczny albo nauczyciela dyplomowanego, który naucza tego samego przedmiotu lub prowadzi ten sam rodzaj zajęć, z tej samej lub innej szkoły.
• W ostatnim rokuodbywania przygotowania do zawodu nauczyciela nauczyciel, który w tym okresie uzyska co najmniej dobrą ocenę pracy, będzie obowiązany przeprowadzić zajęcia, w wymiarze 1 godziny, w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły, w skład której wejdą: dyrektor szkoły, jako jej przewodniczący; ekspert  z listy ekspertów prowadzonej przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania; doradca metodyczny albo nauczyciel konsultant albo nauczyciel dyplomowany, który naucza tego samego przedmiotu lub prowadzi ten sam rodzaj zajęć, z tej samej lub innej szkoły.
• Po omówieniu zajęć prowadzonych w ostatnim roku przygotowania do zawodu nauczyciela i przeprowadzeniu rozmowy z nauczycielem, komisja będzie wydawała opinię. Pozytywna opinia komisji będzie jednym z warunków uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego.

Obligatoryjność ścieżki uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego i weryfikacja umiejętności praktycznych

W przypadku otrzymania negatywnej opinii komisji nauczyciel będzie mógł złożyć (w ciągu 14 dni) do dyrektora szkoły wniosek o ponowne przeprowadzenie zajęć, w wymiarze 1 godziny, w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły. Nauczyciel, który uzyskał negatywną opinię i nie złoży ww. wniosku oraz nauczyciel, który po ponownym przeprowadzeniu zajęć uzyskał ponownie ocenę negatywną będzie obowiązany odbyć dodatkowe przygotowanie do zawodu nauczyciela w wymiarze rok i 9 miesięcy, w trakcie którego ponownie będzie prowadził zajęcia, w wymiarze 1 godziny, w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły. Ponadto, jeżeli nauczyciel, zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, w ciągu 6 lat od rozpoczęcia odbywania przygotowania do zawodu nie uzyska stopnia nauczyciela mianowanego to stosunek pracy z takim nauczycielem ulegnie rozwiązaniu.

Powiązanie oceny pracy ze ścieżką awansu zawodowego nauczycieli

Ocena pracy będzie dokonywana obligatoryjnie w drugim oraz ostatnim roku przygotowania do zawodu nauczyciela. Uzyskanie co najmniej dobrej oceny pracy będzie warunkiem zatrudnienia na czas nieokreślony oraz uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego. W przypadku dokonywania oceny pracy nauczyciela odbywającego przygotowanie do zawodu nauczyciela dyrektor szkoły będzie obowiązany zasięgnąć także opinii mentora. Warunkiem uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego będzie posiadanie co najmniej bardzo dobrej oceny pracy. Ocena pracy nauczyciela ubiegającego się o stopień nauczyciela dyplomowanego będzie dokonywana na jego wniosek. 

Zmiana w składzie komisji kwalifikacyjnej dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego

Planowane jest zmniejszenie liczby ekspertów z listy ekspertów prowadzonej przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, wchodzących w skład komisji, z trzech do dwóch.

Warunki nadania poszczególnych stopni awansu

Postępowanie w sprawie nadania stopnia nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego będzie prowadzone, tak jak dotychczas, w trybie postępowania administracyjnego, a stopnie te będą nadawane w drodze decyzji administracyjnej. Nie zmienią się również organy właściwe do nadania tych stopni. Zmienią się natomiast warunki, ponieważ nauczyciel nie będzie już odbywał sformalizowanych staży, rozdzielonych okresami przepracowania.

Zgodnie z projektem ustawy warunkiem nadania nauczycielowi nieposiadającemu stopnia awansu zawodowego stopnia nauczyciela mianowanego będzie: 

• spełnienie wymagań kwalifikacyjnych, 
• odbycie przygotowania do zawodu nauczyciela, 
• posiadanie co najmniej dobrej oceny pracyuzyskanej w ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela, 
• uzyskanie pozytywnej opinii o przeprowadzonych zajęciach, 
• zdanie egzaminu na stopień nauczyciela mianowanego. 

Warunkiem nadania nauczycielowi mianowanemu stopnia nauczyciela dyplomowanego będzie: 

• spełnienie wymagań kwalifikacyjnych,
• przepracowanie w szkole wymaganego okresu,
• posiadanie co najmniej bardzo dobrej oceny pracyuzyskanej w ostatnim roku pracy przed złożeniem wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego, 
• uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po dokonaniu analizy dorobku zawodowe nauczyciela i przeprowadzeniu rozmowy.

Zasady nawiązywania stosunku pracy z nauczycielem podejmującym pracę w szkole:

• przez pierwsze 2 lata pracy w szkole – umowa o pracę na czas określony;
• po przepracowaniu w szkole co najmniej 2 lat i uzyskaniu co najmniej dobrej oceny pracy – umowa o pracę na czas nieokreślony.

Średnie wynagrodzenie nauczycieli przyporządkowane trzem etapom rozwoju zawodowego nauczycieli

Średnie wynagrodzenie nauczycieli będzie stanowiło dla:

• nauczyciela nieposiadającego stopnia awansu zawodowego – 120%,
• nauczyciela mianowanego – 144%,
• nauczyciela dyplomowanego – 184%

– kwoty bazowej, określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej.

[Obecnie jest: dla: nauczyciela stażysty – 100%, nauczyciela kontraktowego – 111%, nauczyciela mianowanego – 144%, nauczyciela dyplomowanego – 184%]

Podsumowując:

Projekt zapowiada liczne zmiany dotyczące awansu zawodowego. Ma nastąpić ograniczenie liczby stopni awansu poprzez likwidację stopnia nauczyciela stażysty i kontraktowego. Zgodnie z zapowiedzią będą nadawane tylko dwa stopnie – nauczyciel mianowany i dyplomowany. Pierwszy okres pracy w szkole ma być okresem odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela. W tym okresie nauczyciela będzie wspierał mentor, wyznaczony przez dyrektora szkoły spośród nauczycieli mianowanych lub dyplomowanych. Zadaniem mentora będzie udzielanie pomocy nauczycielowi odbywającemu przygotowanie do zawodu nauczyciela. Przez pierwsze 2 lata nauczyciel będzie zatrudniony w oparciu o umowę o pracę na czas określony. Ocena pracy będzie powiązana z awansem zawodowym  nauczyciela. Ponadto projekt ustawy przewiduje skrócenie okresu, po przepracowaniu którego nauczyciel będzie mógł uzyskać stopień nauczyciela mianowanego, z 6 lat do 4 lat, co ma pozwolić na przyspieszenie o 2 lata przeszeregowania płacowego nauczyciela oraz zatrudnienia na podstawie mianowania. Łączny

Wobec utrzymującej się wysokiej liczby zachorowań wywołanych rozprzestrzenianiem się wirusa COVID-19 Minister Edukacji Narodowej zdecydował o dalszym ograniczeniu działalności niektórych jednostek systemu oświaty, tym razem do 24 maja 2020 r. W czasie ograniczenia funkcjonowania szkół i placówek oświatowych związanego z zagrożeniem epidemiologicznym nauka jest realizowana na odległość. Za jej organizację odpowiada dyrektor szkoły. Wielu z nauczycieli, którzy obecnie realizują staż na kolejny stopień awansu zawodowego zastanawia się, czy, i w jakim stopniu ta sytuacja może mieć wpływ na realizację zadań postawionych sobie w planie rozwoju zawodowego? Przyjrzyjmy się tej sytuacji z punktu widzenia obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa, które co należy podkreślić, nie zostały zmienione w związku z zaistniałą sytuacją.

Jak wygląda przebieg stażu? 

Dyrektor w trakcie realizowania przez nauczyciela planu rozwoju zawodowego zapewnia prawidłowy przebieg stażu oraz zbiera informacje o realizacji przez nauczyciela zadań wynikających z planu rozwoju zawodowego, a także o efektach prowadzonych przez niego zajęć.

Z zapisów § 4 rozporządzenia MEN z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli wynika, że dyrektor szkoły zapewnia nauczycielowi odbywającemu staż warunki do:

1. obserwacji zajęć dydaktycznych, wychowawczych oraz innych zajęć prowadzonych w szkole, w szczególności zajęć prowadzonych przez nauczyciela tego samego przedmiotu lub rodzaju zajęć, w tej samej lub innej szkole;
2. udziału w formach doskonalenia zawodowego, określonych w zatwierdzonym planie rozwoju zawodowego;
3. korzystania z pomocy merytorycznej i metodycznej biblioteki pedagogicznej, poradni psychologiczno-pedagogicznej lub innych placówek oświatowych.

Ponadto w trakcie stażu dyrektor szkoły obserwuje i omawia z nauczycielem co najmniej jedne prowadzone przez niego zajęcia. Przepisy również odnoszą się do sytuacji dotyczącej ewentualnej zmiany w zapisach planu rozwoju zawodowego. A mianowicie w szczególnie uzasadnionych przypadkach, w czasie trwania stażu dyrektor szkoły może pisemnie zobowiązać nauczyciela do zmiany planu rozwoju zawodowego. W czasie trwania stażu nauczyciel może również wprowadzać zmiany w planie rozwoju zawodowego za zgodą dyrektora szkoły (§ 4 ust. 3 i 4). Z praktyki szkolnej wynika, że uzasadnione powody do zmiany w planie rozwoju zawodowego najczęściej były spowodowane m.in. przyjęciem nowych zadań przez nauczyciela albo oceną dotychczasowego przebiegu stażu. Inicjatywa może pochodzić od nauczyciela lub dyrektora, ale ostateczna decyzja w obu przypadkach, w sprawie zmiany planu należy do dyrektora. 

A zatem, czy sytuację wywołującą konieczność przygotowania rozwiązań umożliwiających szkołom i placówkom pracę w zmienionych warunkach kształcenia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość można zaliczyć do definiowanych powyżej szczególnie uzasadnionych przypadków? 

Musiałoby to oznaczać, że założenia planu rozwoju zawodowego nauczyciela nie mogą być zrealizowane w systemie zdalnego nauczania i dlatego plan rozwoju powinien ulec zmianie. Jeżeli natomiast organizacja pracy na odległość nie wpływa na realizację zaplanowanych działań, nie ma koniczności wprowadzania zmian. Każdy przypadek należy jednak traktować indywidualnie. Nie ma bowiem przepisów, które obligowałyby wszystkich nauczycieli realizujących staż do dokonywania zmian w treści sporządzonego przez nich planu rozwoju. Wydaje się również, że obecna sytuacja nie musi zakłócać prawidłowego jego przebiegu w zakresach wskazanych powyżej ani też nie ogranicza nauczyciela w powinnościach, które jest zobowiązany dopełnić na każdym etapie awansu. Nadal uczestniczy w pracach związanych z realizacją zadań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych i innych zadań wynikających ze statutu szkoły, doskonali się zawodowo, a obecnie zwłaszcza w zakresie metod i form pracy na odległość. Zastosowane rozwiązania organizacyjne dają również możliwość realizacji wymagań związanych z prowadzeniem zajęć w obecności opiekuna stażu oraz dyrektora szkoły oraz omówienia ich z osobą, w której obecności zajęcia zostały przeprowadzone. Z wykorzystaniem technik komunikacyjnych mogą być prowadzone również zajęcia otwarte.  

Czego mogłyby dotyczyć takie zmiany, aby miały one charakter szczególnie uzasadnionych? Tak naprawdę wszystkie działania zaplanowane przez nauczyciela w obecnej sytuacji różnią się jedynie sposobem ich realizacji, ze względu na brak fizycznej obecności ucznia i nauczyciela. Czy zatem z wykorzystaniem technologii komunikacyjnej i informacyjnej nie można przeprowadzić wycieczki po mieście, do muzeum, do galerii? Czy nie ma możliwości zorganizowania konkursu? Czy nie ma możliwości prowadzenia działalności społecznej, charytatywnej? Na te pytania musi odpowiedzieć sobie przede wszystkim każdy z autorów planu rozwoju zawodowego. 

Jeżeli nauczyciel zdecyduje się na wprowadzenie zmian do planu lub będzie to inicjatywa dyrektora, to proszę pamiętać, że przepisy wskazują, iż dyrektor szkoły, w terminie 7 dni od dnia przedłożenia zmienionego planu rozwoju zawodowego, zatwierdza ten plan albo zwraca go nauczycielowi do poprawienia wraz z pisemnym zaleceniem wprowadzenia niezbędnych zmian. Nauczyciel jest wtedy obowiązany poprawić plan zgodnie z zaleceniami dyrektora szkoły i ponownie przedłożyć go dyrektorowi w wyznaczonym przez niego terminie, nie krótszym niż 3 dni robocze. Dyrektor szkoły zaś zatwierdza poprawiony plan rozwoju zawodowego, uwzględniający jego zalecenia, w terminie 7 dni od dnia jego przedłożenia.

Inną kwestią związaną z odbywaniem stażu na kolejny stopień awansu zawodowego, na którą należy również zwrócić uwagę jest możliwe przedłużenie stażu. W związku z zamknięciem szkół wielu nauczycieli będących rodzicami zostało zmuszonych do zapewnienia opieki swoim dzieciom i skorzystania z zasiłku opiekuńczego (art. 4 ust. pkt. 1 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych). Czy ta sytuacja przedłuża staż? 

Zgodnie z art. 9d ust. 5 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela w przypadku nieobecności nauczyciela w pracy z powodu pozostawania w stanie nieczynnym, czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby, zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy lub urlopu innego niż urlop wypoczynkowy i urlopy, o których mowa niżej, trwającej nieprzerwanie dłużej niż miesiąc, staż ulega przedłużeniu o czas trwania tej nieobecności. W związku z powyższym z obowiązujących przepisów wynika, że gdyby zwolnienie od wykonywania pracy było długotrwałe, a łączny jego nieprzerwany czas trwał dłużej niż miesiąc, to zachodziłaby okoliczność, o której mowa w art. 9d ust. 5 KN i staż uległby przedłużeniu o czas tej nieobecności. Warunkiem przedłużenia stażu, co podkreślam, jest nieprzerwana nieobecność nauczyciela trwająca dłużej niż miesiąc.

Bożena Browarczyk

25-04-2020

Zbliża się czas powrotu do normalnego funkcjonowania zakładów pracy, w tym szkół i innych placówek oświatowych. Warto przeanalizować i zastosować ZALECENIA DOTYCZĄCE BEZPIECZNEGO POWROTU DO PRACY, które to Główny Inspektor Pracy Wiesław Łyszczek wystosował do pracodawców, przedsiębiorców i osób organizującym pracę innym osobom. 

W zaleceniach GIP uświadamia, że właściwe zorganizowanie obszaru BHP zapewni praktyczne wsparcie w procesie powrotu do miejsca pracy, gdyż właściwe środki prewencyjne pomogą w bezpiecznym i zdrowym powrocie do pracy po złagodzeniu środków fizycznej izolacji oraz przyczyni się do ograniczenia rozprzestrzeniania COVID-19. 

Przypomina, że identyfikacja zagrożeń fizycznych, biologicznych, chemicznych, a także psychospołecznych oraz prawidłowo przeprowadzona ocena ryzyka w środowisku pracy to punkt wyjściowy w zarządzaniu bezpieczeństwem i higiena pracy (BHP). Należy to wykonać zarówno w normalnych warunkach pracy, jak i w czasie obowiązywania ograniczeń zapobiegających rozprzestrzeniania się korona wirusa (ze względu na pandemię wirusa SARS-CoV-2, wywołującego chorobę COVID-19).

Co trzeba zrobić?

Po pierwsze, trzeba skorygować, uaktualnić ocenę ryzyka i uwzględnić w niej wszystkie nowe zagrożenia, również dla zdrowia psychicznego - zagrożenia psychospołeczne ujawnione w związku z pandemią. Udział pracowników w procesie weryfikacji zagrożeń jest tu niezbędny.

Po drugie, trzeba stworzyć plan działań, obejmujący właściwe środki bezpieczeństwa i kontroli, pozwalające normalnie pracować i jednocześnie zapobiegać możliwości rozprzestrzeniania się niechcianego wirusa. Rodzaje środków koniecznych to zarówno te eliminujące zagrożenia, np. zmiana organizacji pracy – większy udział pracy zdalnej, jak i minimalizujące zagrożenia i oddzielające zagrożenia od pracowników poprzez środki techniczne (środki ochrony zbiorowej), środki organizacyjne (zmianowość, przerwy w pracy), środki ochrony osobistej, środki behawioralne, działania przeciwepidemiczne (np. m.in. środki do dezynfekcji). ZALECENIA PIP szczegółowo opisują te środki oraz wskazują działania w ramach minimalizowania narażenia na wirus SARS-Cov-2 w miejscu pracy.

Po trzecie, przed powrotem pracowników do pracy należy poinformować ich o wprowadzonych zmianach oraz przekazać im nowe procedury, a w razie potrzeby, zapewnić szkolenie, np. z właściwego korzystania ze środków ochrony indywidualnej.

Zatem przed powrotem pracowników do pracy w szkole konieczne będzie: 

• dokładne przeanalizowanie ZALECEŃ;
• przeanalizowanie zakładowej OCENY RYZYKA; 
• uaktualnienie oceny ryzyka;
• stworzenie planu działań.

Przekładając te zalecenia na realia szkolne można powiedzieć, że to kolejne obowiązki dla dyrektora, ponieważ przepisy prawa oświatowego i prawa pracy czynią go odpowiedzialnym za zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunki pobytu uczniów w szkole oraz za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Oczywiście, wszędzie tam, gdzie są służby bhp to one będą przewodziły w realizacji tego zadania, tam, gdzie ich nie ma wykonanie tych obowiązków ciąży na dyrektorze (lub całym zespole kierowniczym - jeżeli taki jest). Oczywiście można, a nawet należy, to zrobić zdalnie – dla większego komfortu bezpieczeństwa. Udział pracowników w procesie weryfikacji oceny ryzyka jest bardzo ważny, jak czytamy w Zaleceniach „Tym bardziej w obecnej sytuacji, gdy epidemia wywołana przez koronawirusa u większości grup zawodowych budzi uzasadniony lęk, stres, a także frustrację. Wiąże się z tym duża dawka negatywnych emocji, napięcia i niepewności. Niepokój i poczucie realnego niebezpieczeństwa, bo wirusa nie widać, a zarażać można bez objawów chorobowych, zwiększa stres całego zespołu pracowników. Taka negatywna sytuacja nie tylko ujemnie oddziałuje na kondycję psychofizyczną załogi, ale wpływa także na ich reakcje i zachowania podczas pracy. Dlatego tak ważne jest uwzględnienie w aktualizowanej ocenie ryzyka zawodowego wszystkich zagrożeń psychospołecznych ujawnionych w związku z pandemią”.

Pozostało jeszcze jedno najważniejsze zadanie dla dyrektora, a mianowicie wdrożenie w życie tego przedsięwzięcia - realizacja planu działań obejmującego właściwe środki bezpieczeństwa i kontroli, pozwalające normalnie pracować i jednocześnie zapobiegać możliwości rozprzestrzenienia się wirusa SARS-CoV-2.

Źródło: 

Bezpieczny powrót do pracy – zalecenia Państwowej Inspekcji Pracy

Jadwiga Osińska

10-05-2020

Decyzja o rozpoznaniu choroby zawodowej jest dla pracownika podstawą do zgłoszenia roszczenia o świadczenia z tytułu chorób zawodowych. Wiąże się jednak z koniecznością rozwiązania stosunku pracy -jeżeli nie ma możliwości przeniesienia takiego pracownika do innej, odpowiedniej pracy, tj. odpowiadającej kwalifikacjom pracownika i nienarażającej go na czynniki szkodliwe.

Rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania następuje z końcem miesiąca, w którym dyrektor otrzymał ostateczne orzeczenie o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy (art. 23 KN)‏.

Nauczycielowi przysługuje odprawa (zgodnie z art. 28 KN), w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia za każdy rok pracy na stanowisku nauczyciela, nieprzekraczająca jednak sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.

Z tytułu choroby zawodowej, zgodnie z art. 6. ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu chorób zawodowych, przysługują takie same świadczenia jak z tytułu wypadku przy pracy:

• „zasiłek chorobowy” – dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została chorobą zawodową;
• „świadczenie rehabilitacyjne” – dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy;
• „zasiłek wyrównawczy” – dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu; „jednorazowe odszkodowanie” – dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
• „jednorazowe odszkodowanie” – dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
• „renta z tytułu niezdolności do pracy” – dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek choroby zawodowej;
• „renta szkoleniowa” – dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną chorobą zawodową;
• „renta rodzinna” – dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu choroby zawodowej;
• „dodatek do renty rodzinnej” – dla sieroty zupełnej;
• dodatek pielęgnacyjny;
• pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

W ustawie określone również:  warunki nabywania prawa do tych świadczeń; zasady i tryb przyznawania świadczeń, ustalania ich wysokości oraz zasady ich wypłaty;  zasady różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków.

Osoba niezdolna do pracy z powodu choroby zawodowej może uzyskać prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy związanej z chorobą zawodową z ubezpieczenia wypadkowego. Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego oraz do emerytury wypłaca się, zależnie od jej wyboru:

• przysługującą rentę powiększoną o połowę emerytury albo
• emeryturę powiększoną o połowę renty.

Warto pamiętać, że podejrzenie i/lub rozpoznanie choroby zawodowej u nauczyciela nakłada na dyrektora szkoły liczne obowiązki, które zostały unormowane w artykułach 230, 231, 235 i 236 Kodeksu pracy. Dotyczą one, m.in., przeniesienia pracownika do innej pracy, zawiadomienia odpowiednich organów, działań prewencyjnych, realizacji zaleceń lekarskich, prowadzenia rejestru chorób zawodowych.

Definicja i rozpoznanie choroby zawodowej w artykule:

Choroby zawodowe nauczycieli – definicja, wykaz i rozpoznanie

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tj. Dz. U. 2019, poz. 1205) 
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tj. Dz. U. 2019, poz. 1040) – artykuły: 230, 231, 235, 236
• Ustawa z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 967, 2245, z 2019 r. poz. 730, 1287) – art. 23, art. 28.

Jadwiga Osińska

09-09-2019

Już samo podejrzenie choroby zawodowej nauczyciela nakłada na dyrektora szkoły liczne obowiązki, wynikające z zapisów Kodeksu pracy.

1. Obowiązek przeniesienia nauczyciela do innej pracy – zarówno w przypadku stwierdzonych objawów wskazujących na chorobę zawodową, jak i stwierdzenia choroby zawodowej.

W praktyce, jeżeli z przyczyn obiektywnych, np. organizacyjnych, braku kwalifikacji nauczyciela do innej pracy „nieszkodliwej” (np. w administracji szkoły) lub braku zgody nauczyciela na zmianę pracy dyrektorowi  nie  pozostaje  nic  innego,  jak  rozwiązanie  stosunku  pracy z nauczycielem z powodu utraty zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy (art. 23 ust. 1 pkt 3 Karty Nauczyciela). Podstawą takiej decyzji będzie orzeczenie lekarza przeprowadzającego badanie kontrolne lub okresowe o niezdolności do pracy. Rozwiązanie stosunku pracy nastąpi już  z końcem danego miesiąca (art. 23 ust. 2 pkt 3). W takiej sytuacji Karta Nauczyciela przewiduje odprawę (art. 28 ust.1 Karty Nauczyciela).

2. Obowiązek zawiadomienia odpowiednich organów o każdym przypadku podejrzenia choroby zawodowej.Zgłoszenia należy  dokonać  na specjalnym  formularzu,  wg wzoru stanowiącego  załącznik  nr  1 do rozporządzenie  w  sprawie  dokumentowania  chorób zawodowych.

4. Obowiązek prowadzenia rejestru chorób zawodowych.

5. Obowiązek analizowania przyczyn chorób zawodowych i stosowania środków zapobiegawczych

6. Obowiązek zawiadomienia - o skutkach choroby zawodowej - Instytutu Medycyny Pracy im. prof. Dr med. Jerzego Nofera w Łodzi oraz właściwego państwowego inspektora sanitarnego.Zawiadomienie wysyła się (na formularzu wg wzoru ustalonego w zał. nr 10 do rozporządzenia MZ) po zakończeniu postępowania mającego na celu ustalenie uszczerbku na zdrowiu lub niezdolności do pracy z związku ze stwierdzona chorobą zawodową pracownika lub byłego pracownika.

Poza tym należy pamiętać, że Dyrektor szkoły jako pracodawca:

• ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą;
• stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko;
• informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami;
• jest obowiązany stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą.

Powyższe zadania wynikają z Kodeksu pracy – art. 226 i art. 227.

Sposób dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób, a także prowadzenia rejestrów chorób zawodowych, uwzględniając w szczególności wzory dokumentów stosowanych w postępowaniu dotyczącym tych chorób oraz dane objęte rejestrem określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób (t.j. Dz.U. 2013, poz. 1379). Nie ustalono jednak (przepisami powszechnie obowiązującymi) wzoru rejestru stwierdzonych chorób zawodowych oraz podejrzeń o takie  choroby, prowadzonego przez dyrektora szkoły. Zatem dyrektor  może   prowadzić  rejestr  w dowolnej formie (papierowej, elektronicznej).  Ważne, aby rejestr umożliwiał  łatwe ustalenie skali podejrzeń o choroby zawodowe i zachorowań na te choroby w danej szkole.

Więcej o chorobach zawodowych w artykułach:

• Choroby zawodowe – definicja i

Definicja choroby zawodowej została zapisana w Kodeksie Pracy. Przepis art. 235¹stanowi, że za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych „narażeniem zawodowym”.

Istotne znaczenie ma także treść art. 235², z którego jasno wynika, że rozpoznanie choroby zawodowej może nastąpić zarówno w okresie zatrudnienia w narażeniu zawodowym, jak również po zakończeniu pracy na stanowisku, na którym to narażenie występowało, pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych.

Można więc stwierdzić, że uzyskanie uprawnień emerytalnych oraz zakończenie pracy w narażeniu zawodowym nie wyłącza możliwości rozpoznania u byłego pracownika choroby zawodowej. Trzeba jednak udowodnić, że leczenie i jakiekolwiek oznaki choroby wystąpiły jeszcze w czasie świadczenia pracy.

Warunkiem koniecznym do stwierdzenia choroby zawodowej jest kumulatywne zaistnienie przesłanek:

• Rozpoznanie choroby zawodowej dokonane przez lekarza posiadającego wymagane kwalifikacje do orzekania w zakresie chorób zawodowych, wynikające z przepisu § 5 ust.1 rozporządzenia w sprawie chorób zawodowych;
• Istnienie zagrożenia zawodowego w miejscu pracy.

Wykaz chorób zawodowych i terminy 

Wykaz chorób zawodowychwraz z okresem, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym stanowi załącznik do Rozporządzenia  Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych. W rozporządzeniu określono także  sposób i tryb postępowania dotyczący zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz  podmioty właściwe w sprawie rozpoznawania chorób zawodowych. Wykaz zawiera 26 grup chorób zawodowych. Pozycja 15 dotyczy chorób narządu głosu, zdefiniowanych jako

„Przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwającym co najmniej 15 lat:

• guzki głosowe twarde
• wtórne zmiany przerostowe fałdów głosowych
• niedowład mięśni wewnętrznych krtani z wrzecionowatą niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią”.

Dla wszystkich trzech jednostek chorobowych, czyli zmian kwalifikujących rozpoznanie choroby zawodowej wskazano 2 lata jako okres,w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym.

Zgodnie z § 8 ust. 1 rozporządzenia decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej lub decyzję o braku podstaw do jej stwierdzenia wydaje się na podstawie materiału dowodowego, a szczególności danych zawartych w orzeczeniu lekarskim, o którym mowa w § 6 ust.1 oraz w formularzu karty oceny narażenia zawodowego pracownika lub byłego pracownika.

Rozpoznanie choroby zawodowej

Od zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej do decyzji o stwierdzeniu lub braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej może upłynąć nawet kilkanaście miesięcy. Poniżej przykład.

• Skierowanie (z Poradni Foniatrycznej do jednostki orzeczniczej I stopnia, tu do Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy) na badania w związku z podejrzeniem choroby zawodowej – czerwiec 2017;
• Wszczęcie postępowania administracyjnego przez Państwowy Wojewódzki Inspektorat Sanitarny (PWIS) – wrzesień 2017;
• Sporządzenie karty oceny narażenia zawodowego przez PWIS – październik 2017;
• Wywiady, badania ogólne, 3 razy ocena laryngologiczna, badania dodatkowe, w tym video stroboskopowe krtani – listopad-grudzień 2017;
• Orzeczenie lekarskie WOMP o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej – marzec 2018;
• Odwołanie od orzeczenia do jednostki orzeczniczej II stopnia, tj. Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi za pośrednictwem WOMP – kwiecień 2018;
• Przesłanie odwołania oraz dokumentacji z WOMP do IMP – maj 2018;
• Badania (w trybie odwoławczym) laryngologiczne, foniatryczne i przez lekarza medycyny pracy – czerwiec 2018;
• Zawiadomienie PWIS o zakończeniu postępowania dowodowego w sprawie – sierpień 2018;
• Decyzja PWIS o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej – wrzesień 2018.

W analizowanym przypadku zostało potwierdzone narażenie zawodowe na nadmierny wysiłek głosowy ponad 15 lat. Ustalono bezspornie, iż specyfika pracy tej osoby związana była z koniecznością ciągłego operowania głosem w celu prawidłowego prowadzenia zajęć dydaktycznych, co niewątpliwie było związane z nadmiernym wysiłkiem głosowym. Jednak  nie wykrytowystępowania guzków głosowych twardych, wtórnych zmian przerostowych fałdów głosowych, ani niedowładu mięsni wewnętrznych krtani z wrzecionowatą niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią, czyli zmian kwalifikujących rozpoznanie choroby zawodowej. Rozpoznano natomiast jednostkę chorobową pod postacią „przewlekłego prostego nieżytu gardła i krtani", czyli schorzenie, które nie figuruje w wykazie chorób zawodowych. Od tej decyzji stronie służyło odwołanie do Głównego Inspektora Sanitarnego w Warszawie, jednak strona z tej możliwości już nie skorzystała.

Wzory formularzy stosowane przy zgłaszaniu, rozpoznawaniu i stwierdzaniu chorób zawodowych znajdują się w załącznikach do rozporządzenia w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób.

O konsekwencjach i świadczeniach z tytułu choroby zawodowej w artykule:

Choroba zawodowa – konsekwencje i świadczenia

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tj. Dz. U. 2019, poz. 1040) – art. 235¹, art. 235² 
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (t.j. z 2013, poz. 1367)  
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób (t.j. Dz.U. 2013, poz. 1379).

Jadwiga Osińska

10-09-2019

Wicedyrektora można odwołać w kilku sytuacjach – stanowi o tym art. 66 ustawy Prawo oświatowe, który również należy stosować do wicedyrektorów. Jednym z nich jest możliwość odwołania w przypadkach szczególnie uzasadnionych, po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty.

W orzecznictwie sądowym prezentowany jest pogląd, że przedłużająca się usprawiedliwiona nieobecność w pracy (np. z uwagi na zwolnienia lekarskie) jest przypadkiem szczególnie uzasadnionym, o którym mowa w art. 66 ust. 1 pkt 2 Prawa oświatowego (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 lipca 2017 r., I OSK 553/17). Podobny pogląd wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z 20 lutego 2008 r. (III PK 69/07), w którym stwierdził, że za przypadek szczególnie uzasadniony, o którym mowa w art. 66 ust. 1 pkt 2 Prawa oświatowego nie może być wyłącznie utożsamiany z sytuacjami dającymi podstawę do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika. W przywołanym orzeczeniu Sąd Najwyższy zauważył, że w czasie absencji chorobowej dyrektor w ogóle nie wykonuje funkcji dyrektora. Co prawda wskazane orzecznictwo dotyczy dyrektora, ale z uwagi na to, że przyczyny uzasadniające odwołania dyrektora dotyczą wszystkich stanowisk kierowniczych w szkole, orzecznictwo to można uwzględnić również w kontekście uzasadnienia odwołania ze stanowiska wicedyrektora szkoły.

W związku z tym po uzyskaniu wszystkich wymaganych opinii dyrektor może odwołać z funkcji wicedyrektora nauczyciela korzystającego z długotrwałego zwolnienia lekarskiego. Dyrektor musi tylko ocenić czy okres zwolnienia ma charakter długotrwały czy też nie.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2019 r., poz. 1148)

Dariusz Skrzyński

06-09-2019

Punktem wyjścia dla rozważań dotyczących zakazu zatrudniania osób bliskich w szkołach stanowi rozróżnienie placówek, gdzie ma nastąpić nawiązanie stosunku pracy oraz czy zatrudnienie ma dotyczyć pracownika pedagogicznego czy niepedagogicznego.

Niepubliczne placówki oświatowe

Przede wszystkim podkreślenia wymaga, że przepisy kodeksu pracy nie zabraniają zatrudniania członków rodziny. Zatem z uwagi na ich stosowanie do niepublicznych jednostek oświatowych, w tych placówkach nie ma zakazu zatrudniania osób spokrewnionych na żadnym ze stanowisk.

Publiczne placówki oświatowe

Sytuacja zmienia się w odniesieniu do placówek publicznych albowiem przepisy prawa przewidują ograniczenia w zatrudnieniu osób ze sobą spokrewnionych. Podstawową regulacją ograniczającą zatrudnienie w placówkach publicznych stanowi ustawa o pracownikach samorządowych (ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. Dz.U. z 2019 r., poz.1282), która już w pierwszym artykule wskazuje w swoim przedmiocie na cel jej obowiązywania polegający na zapewnieniu zawodowego, rzetelnego i bezstronnego wykonywania zadań publicznych przez samorząd terytorialny.

Zgodnie z art. 26 ustawy małżonkowie oraz osoby pozostające ze sobą w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia oraz w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli nie mogą być zatrudnieni w jednostkach, o których mowa w art. 2, jeżeli powstałby między tymi osobami stosunek bezpośredniej podległości służbowej. Z kolei art. 2 pkt. 3 ustawy wskazuje na jej stosowanie do pracowników samorządowych zatrudnionych przez gminne jednostki budżetowe i samorządowe zakłady budżetowe. W konsekwencji zatem, przepis ten obowiązuje również szkoły publiczne prowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego.

Nauczyciele vs pracownicy niepedagogiczni

Czy nauczyciele i pracownicy niebędący nauczycielami objęci są zatem zakazem określonym w art. 26 ustawy o pracownikach samorządowych? Otóż nie. Zgodnie z treścią art. 3 ustawy o pracownikach samorządowych, ustawy nie stosuje się wobec pracowników zatrudnianych w jednostkach wymienionych w art. 2 (a zatem wobec m.in. pracowników szkół publicznych), których status prawny określają odrębne przepisy. Tymi odrębnymi przepisami w przypadku nauczycieli są przepisy Karty Nauczyciela (ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215), zatem nauczyciele zostają wyłączeni spod obowiązywania ustawy o pracownikach samorządowych i zakazu wynikającego z art. 26. Natomiast potwierdzeniem stosowania zakazu uregulowanego na mocy art. 26 ustawy o pracownikach samorządowych wobec pracowników niebędących nauczycielami jest art. 7 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. prawo oświatowe (Dz.U. z 2019 r., poz.1148) zgodnie, z którym status prawny pracowników niebędących nauczycielami, zatrudnionych w szkołach i placówkach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego, określają przepisy o pracownikach samorządowych (poza wymienionymi w art. 15 tej ustawy, a zatem spod regulacji wymienionego przepisu wyłączone osoby zatrudniane w celu prowadzenia danych zajęć w przedszkolach lub szkołach publicznych, które zatrudniane są za zgodą kuratora oświaty). W konsekwencji zatem ustawa o pracownikach samorządowych i uregulowany nią w art. 26 zakaz znajduje co do zasady zastosowanie wobec pracowników niebędących nauczycielami. 

Zakres obowiązywania zakazu 

Art. 26 ustawy o pracownikach samorządowych wymienia enumeratywnie osoby, których wymieniony zakaz obowiązuje tj. małżonka, osoby spokrewnione do drugiego stopnia, spowinowacone do pierwszego stopnia, osoby pozostające w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli. 

Zakaz zatrudniania powodującego powstanie podległości służbowej krewnych do drugiego stopnia pokrewieństwa oznacza zakaz zatrudnienia w urzędzie, na stanowisku bezpośredniego przełożonego/podwładnego członków rodziny w osobach babci, dziadka, rodziców (naturalnych i adopcyjnych), dzieci, wnuków oraz rodzeństwa (brat lub siostra). Powinowatymi w linii prostej w pierwszym stopniu (czyli osobami, których współpraca jest również wyłączona w warunkach określonych w art. 26 ustawy) są rodzice męża i żony (teściowie) oraz dziecko małżonka (pasierb). Ważnym jest fakt, że powinowactwo trwa nadal pomimo ustania małżeństwa (np. poprzez rozwód).

Co istotne, ustawa zakłada obowiązywanie zakazu jedynie w sytuacji, gdyby osoby wymienione w art. 26 ustawy, miały znaleźć się w bezpośredniej podległości służbowej. Bezpośrednia podległość służbowa rozumiana jest jako taki stosunek, w którym istnieje bezpośrednie (choćby przejściowe) podporządkowanie danego pracownika przełożonemu bez jakichkolwiek szczebli decyzyjnych pomiędzy stanowiskami. Zatem pracownik jest bezpośrednio podporządkowany swojemu przełożonemu i sprawuje nad nim funkcję kierowniczą wydając mu np. polecenia pracownicze czy kierując jego codziennymi obowiązkami pracowniczymi. Dlatego też obowiązywanie zakazu należy każdorazowo analizować w odniesieniu do konkretnej struktury zatrudnienia, albowiem w zależności od placówki, hierarchia zatrudnienia może wyglądać inaczej.

Uwzględniając zatem fakt, iż w znaczeniu prawnym żona brata dyrektora pozostaje z nim w stosunku spowinowacenia w drugim stopniu, mogłaby zostać zatrudniona na stanowisku niepedagogicznym, względnie pedagogicznym albowiem tu omawiany zakaz nie obowiązuje.

Postawa prawna:

• Ustawa o pracownikach samorządowych (ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. Dz.U. z 2019 r., poz.1282)
• Karta Nauczyciela (ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Dz. U. z 2019 r., poz. 2215)
• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. prawo oświatowe (Dz. U. z 2019 r., poz. 1148) - art. 7

Lucyna Węgłowska-Raczyńska

18-11-2019

Charakter prawny zatrudnienia pracowników niepedagogicznych w placówkach oświatowych reguluje ustawa prawo oświatowe (Dz.U. z 2019 r., poz.1148).  Zgodnie  z art. 7  wymienionej ustawy, status prawny pracowników niebędących nauczycielami, zatrudnionych w szkołach i placówkach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego, określają przepisy o pracownikach samorządowych. Z kolei przepisy ustawy o pracownikach samorządowych (art. 43 ust. 1 ustawy z dnia  21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych Dz. U. z 11.07.2019 r., poz.1282) zawierają odesłanie do stosowania odpowiednio przepisów ogólnych prawa pracy - kodeksu pracy. W konsekwencji zatem, do zadanego w tytule pytania należy szukać odpowiedzi w przepisach ogólnych prawa pracy tj. w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy ( t.j. Dz. U. z 2019 r., poz.1040).

W jaki sposób można rozwiązać stosunek pracy z pracownikiem niepedagogicznym?

Kodeks pracy w art. 30 § 1 wskazuje wprost cztery sposoby rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem, są to:

1) rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron;

2) rozwiązanie umowy o pracę przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem);

3) rozwiązanie umowy o pracę przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia);

4) rozwiązanie umowy o pracę z upływem czasu, na który była ona zawarta.

Z kolei zgodnie z § 4 wymienionego artykułu, w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy, a z kolei §  5 stanowi, że w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę lub jej rozwiązaniu bez wypowiedzenia powinno być zawarte pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy.

Zgodnie z art. 32 § 1 kodeksu pracy każdej stronie stosunku pracy przysługuje prawo do wypowiedzenia umowy o pracę, ale jedynie na pracodawcę, ustawodawca nałożył obowiązek wskazania przyczyny wypowiedzenia umowy pracownikowi i zarówno przy wypowiedzeniu umowy z zachowaniem okresu wypowiedzenia jak i bez zachowania tego okresu (przy tzw. zwolnieniu dyscyplinarnym). Istotnym jest fakt, iż przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę musi być prawdziwa, konkretna i możliwie precyzyjnie określona przez pracodawcę. Dodatkowo ma być ona wskazana w sposób zrozumiały dla pracownika. 

Przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę

Co istotne, w przytoczonej powyżej podstawie prawnej wskazuje się na sposób rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, jednakże odpowiedzi na to, z jakiej przyczyny owo wypowiedzenie przez pracodawcę może nastąpić zgodnie z art. 52 kodeksu pracy. Wymieniony artykuł kodeksu pracy daje bowiem pracodawcy uprawnienie do złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę pracownikowi bez zachowania okresu wypowiedzenia, jedynie w razie ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych (art. 52 pkt. 1 kodeksu pracy), popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem (art. 52 pkt. 2 kodeku pracy) oraz zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku (art. 52 pkt. 3 kodeksu pracy). Naruszenie nietykalności cielesnej dziecka rozpoznawać należałoby w kategoriach pkt. 1 i 2 art. 52 kodeksu pracy.

Na czym polega naruszenie nietykalności cielesnej?

Z orzecznictwa sądowego wynika, że za naruszenie nietykalności cielesnej uznaje się wszystkie czynności oddziałujące na ciało innej osoby, które nie są przez nią akceptowane. Naruszenie nietykalności cielesnej nie musi łączyć się z powstaniem obrażeń, jednakże musi mieć ono wymiar fizyczny (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 9.08.2012 r., II AKa 137/12). Podkreśla się, że chodzi o bezpośrednie działanie na ciało innej osoby, głównie poprzez takie zachowania jak uderzenie, uszczypnięcie, ukłucie, targanie za części ciała lub włosy, kopnięcie, plucie czy oblanie wodą. Co więcej, naruszenie nietykalności cielesnej w polskim porządku prawnym stanowi przestępstwo uregulowane w art. 217 kodeksu karnego ścigane z oskarżenia prywatnego, zagrożonego  karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Rozwiązanie umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia w związku z naruszeniem nietykalności cielesnej ucznia

Każdorazowo ocena, czy w danym przypadku doszło do naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych poprzez naruszenie nietykalności cielesnej dziecka lub też czy zostało popełnione w sposób oczywisty przestępstwo, o którym mowa w art. 217 kodeksu karnego i stanowi te zachowanie podstawę wypowiedzenia umowy o pracę, zależy od oceny okoliczności stanu faktycznego danej sprawy. Co istotne samo naruszenie nietykalności cielesnej dziecka może stanowić podstawę wypowiedzenia umowy o pracę woźnemu zatrudnionemu w szkole bez wypowiedzenia, bowiem może być rozumiane jako naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. Pracownik przystępujący do wykonywania pracy na danym stanowisku w danym zakładzie pracy godzi się bowiem na panujące w nim zasady i obowiązany jest do ich przestrzegania niezależnie od okoliczności, w jakich się znalazł. To samo dotyczy zatrudnionej w szkole osoby na stanowisku woźnego, który przystępując do pracy jest świadomy charakteru swojej pracy a przede wszystkim specyfiki samego zakładu pracy, jakim jest placówka oświatowa, akceptując m.in. jej statut i wynikające z niego obowiązki. Dodatkowo podkreślenia wymaga, iż każdy, a tym bardziej dziecko, powinno być chronione przed nieakceptowanym przez nie oddziaływaniem przez inne osoby albowiem jako dobro nadrzędne należy traktować dobro dziecka. Podkreślenia jednak z całą stanowczością wymaga fakt, iż ocena czy zachodzą przesłanki do wypowiedzenia umowy o pracę i czy w ogóle w danym przypadku doszło do naruszenia nietykalności cielesnej dziecka winna być dokonywana przy uwzględnieniu wszelkich indywidualnych okoliczności danej sprawy.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy ( t.j. Dz.U. z 2019 r., poz.1040) – art. 30, 32, 52.

Ustawa  z dnia 14 grudnia 2016 r. prawo oświatowe (Dz. U. z 2019 r., poz.1148) – art. 7.

Ustawa z dnia  21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2019 r., poz.1282) – art. 43.

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz.1950) – art. 217.

Lucyna Węgłowska-Raczyńska

01-12-2019

Wiemy, że dla nauczyciela nie starczy godzin, czy tym samym można wręczyć nauczycielowi wypowiedzenie przed zatwierdzeniem arkusza?

TAK, ale… Nie ma przepisu prawa co do tego, że dyrektor może wręczyć wypowiedzenie bez zatwierdzonego arkusza i nie ma przepisu prawa co do tego, że dyrektor może wręczyć wypowiedzenie dopiero po zatwierdzeniu arkusza. 

Aby dyrektor mógł wręczyć wypowiedzenie stosunku pracy z przyczyn określonych w art. 20 ust. 1 pkt 2 KN muszą zajść przesłanki określone w tym przepisie. Przesłanki te zachodzą obiektywnie, bez względu na to, czy arkusz zostanie zatwierdzony czy nie. 

Przepisy prawa nie określają, czy w przypadku zastosowania art. 20 KN dyrektor szkoły musi mieć zatwierdzony arkusz przez organ prowadzący szkołę, czy też wystarczy, że posiada wiedzę, że dla nauczyciela nie będzie odpowiedniej liczby godzin.

Podstawą do stwierdzenia, że zachodzą te przesłanki jest arkusz organizacji opracowany przez dyrektora do 21 kwietnia. Jeśli organ nie zatwierdzi arkusza, to oczywiście mocno skomplikuje to ewentualną sytuację procesową dyrektora.

Ale… za termin zatwierdzenia arkusza odpowiada organ, a nie dyrektor. Dyrektor oddaje arkusz do 21.04., a czynności kadrowe musi podjąć do 31.05, wcześniej opiniując w związkach. W przypadku braku informacji z organu o zatwierdzeniu arkusza dyrektor musi jednak podjąć decyzję o wręczeniu wypowiedzenia. Brak takiej decyzji spowoduje, że konsekwencje jako pracodawca poniesie dyrektor szkoły zaś skutki finansowe – organ prowadzący. 

Zatwierdzenie arkusza to czynność czysto administracyjna, nie ma nic do skuteczności wypowiedzenia. 

Formalnie treść arkusza lub aneksu do arkusza nie wywołuje skutków w sferze prawa pracy. Jeżeli jednak sąd stwierdzi inaczej, to wszelkie skutki z tym związane obciążają organ. Oczywiście od wyroku sądu zawsze można się odwołać.

Dariusz Skrzyński

23-03-2021

Czy wójt może zakazać dyrektorowi zatrudnienia pracownika w miejsce innego odchodzącego pracownika?

Nie. Organ prowadzący szkołę nie może ingerować w czynności z zakresu prawa pracy dokonywane przez dyrektora szkoły. Pośredni wpływ na kształtowanie polityki kadrowej szkole przejawia się jedynie w zakresie zatwierdzania arkuszy organizacyjnych (tu zapraszamy Państwa na szkolenia: Arkusz organizacyjny na rok szkolny 2021/22 - 25 i 26 marca)

Uprawnienia organu prowadzącego

Zgodnie z art. 62 ust. 1 Prawa oświatowego szkołą lub placówką kieruje nauczyciel mianowany lub dyplomowany, któremu powierzono stanowisko dyrektora. Natomiast w myśl art. 57 ust. 1 ustawy organ prowadzący szkołę lub placówkę sprawuje nadzór nad jej działalnością w zakresie spraw finansowych i administracyjnych, z uwzględnieniem odrębnych przepisów. Nadzorowi podlega m.in. prawidłowość dysponowania przyznanymi szkole lub placówce środkami budżetowymi oraz pozyskanymi przez szkołę lub placówkę środkami pochodzącymi z innych źródeł, a także gospodarowania mieniem.

Organ zatwierdza arkusz

Ponadto organ prowadzący zatwierdza arkusz organizacji szkoły i przedszkola (art. 110 ust. 2 ustawy). W arkuszu organizacyjnym określa się szczegółową organizację nauczania, wychowania i opieki w danym roku szkolnym. W arkuszu organizacji szkoły zamieszcza się również liczbę pracowników szkoły, w tym pracowników zajmujących stanowiska kierownicze, ogólną liczbę godzin zajęć edukacyjnych finansowanych ze środków przydzielonych przez organ prowadzący szkołę.

Liczba pracowników w arkuszu nie ulegnie zmianie

Organ prowadzący szkołę nie ma kompetencji do wydawania dyrektorowi szkoły wiążących zaleceń odnośnie spraw kadrowych, może jedynie pośrednio wpłynąć na strukturę zatrudnienia poprzez odmowę zatwierdzenia arkusza organizacyjnego.

Skoro zatem w arkuszu na rok szkolny 2021/2022 została zatwierdzona określona liczba pracowników, nie ma podstaw do tego, by organ prowadzący „zakazał” zatrudnienia pracownika na miejsce odchodzącego pracownika. Organ prowadzący nie może też jednostronnie dokonać zmian w arkuszu organizacyjnym.

Warto zwrócić uwagę na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 marca 2009 r., (sygn. akt I OSK 1528/08), w którym stwierdził, że nadzór finansowy i administracyjny nie obejmuje wyrażania zgody przez organ prowadzący szkołę lub placówkę na dokonywanie przez dyrektora szkoły czynności w sprawach z zakresu prawa pracy. 

Dariusz Skrzyński

19-03-2021

Kodeks pracy w art. 104 (3) wskazuje, że:

§  1. Regulamin pracy wchodzi w życie po upływie 2 tygodni od dnia podania go do wiadomości pracowników, w sposób przyjęty u danego pracodawcy.

§  2. Pracodawca jest obowiązany zapoznać pracownika z treścią regulaminu pracy przed dopuszczeniem go do pracy.

Zatem pracownicy pozostający w zatrudnieniu w momencie dokonywania zmian w regulaminie pracy (również przez wprowadzenie nowej treści regulaminu pracy) nie podpisują oświadczeń o zapoznaniu się ze zmianami. Oświadczenia takie są wymagane wyłącznie od osób nowozatrudnianych u danego pracodawcy. W cześć B akt osobowych umieszcza się oświadczenia lub dokumenty dotyczące nawiązania stosunku pracy oraz przebiegu zatrudnienia pracownika, w tym potwierdzenie zapoznania się przez pracownika: z treścią regulaminu pracy (art. 104 (3) § 2 Kodeksu pracy) albo obwieszczenia (art. 150 § 7 Kodeksu pracy).

Zatem jeżeli w aktach osobowych nie ma tego dokumentu bo nie było regulaminu pracy lub był regulamin, ale nie odebrano oświadczenia od pracownika, to należy to uzupełnić. Jeżeli jednak takie oświadczenia już były, to nie ma potrzeby uzupełniać o nowe.

Nalezy też pamiętać, że warunkiem wejścia regulaminu pracy w życie jest jego promulgacja – czyli właściwe ogłoszenie. Użyte przez ustawodawcę określenie „w sposób przyjęty przez danego pracodawcę” daje jednocześnie dyrektorowi swobodę co do wyboru formy owego ogłoszenia, należy jednak podkreślić, że konieczne jest takie ogłoszenie regulaminu, aby nie było wątpliwości, że pracownicy mieli możliwość zapoznania się z jego treścią. 

Mowa tu o sposobie, który pracodawca zwykle wykorzystuje, aby powiadomić pracowników o faktach powszechnie ich dotyczących. Może to być tablica ogłoszeń, wiadomość elektroniczna rozesłana do wszystkich pracowników objętych regulaminem pracy itp.  

Niezapoznanie z treścią regulaminu stanowi bowiem okoliczność usprawiedliwiającą postępowanie pracowników w sposób niezgodny z jego treścią. 

Podstawa prawna:

• Ustawa  z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1320, z 2021 r. poz. 1162) - art. 104 (3) t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1320, z 2021 r. poz. 1162) - art. 104 (3) 

Dariusz Skrzyński

30-03-2022