Awans zawodowy nauczycieli w świetle projektu nowelizacji Karty Nauczyciela

Minister Edukacji i Nauki podjął kolejną próbę zmian w Karcie Nauczyciela przedkładając do uzgodnień międzyresortowych projekt ustawy o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Zgodnie z planami MEiN zmiany dotyczące zasad pracy nauczycieli mają wejść w życie już 1 września 2022 roku.

Z uzasadnienia projektu oraz z oceny skutków regulacji projektu ustawy dowiadujemy się, że głównym celem tego działania jest uproszczenie i odbiurokratyzowanie systemu awansu zawodowego nauczycieli oraz zagwarantowanie wyższego wynagrodzenia nauczycielom, którzy nie uzyskali jeszcze stopnia nauczyciela mianowanego, tj. w pierwszych latach pracy w tym zawodzie.

Poniżej przybliżenie najważniejszych proponowanych zmian, mających służyć realizacji powyższego celu.

3 etapy rozwoju zawodowego nauczyciela:

odbywanie przygotowania do zawodu nauczyciela(w wymiarze 3 lat i 9 miesięcy lub w wymiarze skróconym do 2 lat i 9 miesięcy w przypadku nauczyciela posiadającego stopień naukowy oraz nauczyciela, który przed nawiązaniem stosunku pracy w szkole w Rzeczypospolitej Polskiej prowadził zajęcia w szkole za granicą), w trakcie którego nauczyciel otrzyma wsparcie mentora;
nauczyciel mianowany;
nauczyciel dyplomowany(po przepracowaniu w szkole co najmniej 5 lat i 9 miesięcy lub okresu skróconego do 4 lat i 9 miesięcy w przypadku nauczyciela posiadającego stopień naukowy oraz nauczyciela, który przed nawiązaniem stosunku pracy w szkole w Rzeczypospolitej Polskiej prowadził zajęcia w szkole za granicą; wymienione okresy liczy się od dnia nadania stopnia nauczyciela mianowanego).

Wzmocnienie umiejętności praktycznych nauczycieli

W drugim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela, przed dokonaniem oceny pracy, nauczyciel będzie obowiązany przeprowadzić zajęcia, w wymiarze co najmniej 1 godziny, w obecności: dyrektora szkoły, mentora, doradcy metodycznegoalbo nauczyciela konsultanta albo przedstawiciela organu sprawującego nadzór pedagogiczny albo nauczyciela dyplomowanego, który naucza tego samego przedmiotu lub prowadzi ten sam rodzaj zajęć, z tej samej lub innej szkoły.
W ostatnim rokuodbywania przygotowania do zawodu nauczyciela nauczyciel, który w tym okresie uzyska co najmniej dobrą ocenę pracy, będzie obowiązany przeprowadzić zajęcia, w wymiarze 1 godziny, w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły, w skład której wejdą: dyrektor szkoły, jako jej przewodniczący; ekspert z listy ekspertów prowadzonej przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania; doradca metodyczny albo nauczyciel konsultant albo nauczyciel dyplomowany, który naucza tego samego przedmiotu lub prowadzi ten sam rodzaj zajęć, z tej samej lub innej szkoły.
Po omówieniu zajęć prowadzonych w ostatnim roku przygotowania do zawodu nauczyciela i przeprowadzeniu rozmowy z nauczycielem, komisja będzie wydawała opinię. Pozytywna opinia komisji będzie jednym z warunków uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego.

Obligatoryjność ścieżki uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego i weryfikacja umiejętności praktycznych

W przypadku otrzymania negatywnej opinii komisji nauczyciel będzie mógł złożyć (w ciągu 14 dni) do dyrektora szkoły wniosek o ponowne przeprowadzenie zajęć, w wymiarze 1 godziny, w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły. Nauczyciel, który uzyskał negatywną opinię i nie złoży ww. wniosku oraz nauczyciel, który po ponownym przeprowadzeniu zajęć uzyskał ponownie ocenę negatywną będzie obowiązany odbyć dodatkowe przygotowanie do zawodu nauczyciela w wymiarze rok i 9 miesięcy, w trakcie którego ponownie będzie prowadził zajęcia, w wymiarze 1 godziny, w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły. Ponadto, jeżeli nauczyciel, zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, w ciągu 6 lat od rozpoczęcia odbywania przygotowania do zawodu nie uzyska stopnia nauczyciela mianowanego to stosunek pracy z takim nauczycielem ulegnie rozwiązaniu.

Powiązanie oceny pracy ze ścieżką awansu zawodowego nauczycieli

Ocena pracy będzie dokonywana obligatoryjnie w drugim oraz ostatnim roku przygotowania do zawodu nauczyciela. Uzyskanie co najmniej dobrej oceny pracy będzie warunkiem zatrudnienia na czas nieokreślony oraz uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego. W przypadku dokonywania oceny pracy nauczyciela odbywającego przygotowanie do zawodu nauczyciela dyrektor szkoły będzie obowiązany zasięgnąć także opinii mentora. Warunkiem uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego będzie posiadanie co najmniej bardzo dobrej oceny pracy. Ocena pracy nauczyciela ubiegającego się o stopień nauczyciela dyplomowanego będzie dokonywana na jego wniosek.

Zmiana w składzie komisji kwalifikacyjnej dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego

Planowane jest zmniejszenie liczby ekspertów z listy ekspertów prowadzonej przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, wchodzących w skład komisji, z trzech do dwóch.

Warunki nadania poszczególnych stopni awansu

Postępowanie w sprawie nadania stopnia nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego będzie prowadzone, tak jak dotychczas, w trybie postępowania administracyjnego, a stopnie te będą nadawane w drodze decyzji administracyjnej. Nie zmienią się również organy właściwe do nadania tych stopni. Zmienią się natomiast warunki, ponieważ nauczyciel nie będzie już odbywał sformalizowanych staży, rozdzielonych okresami przepracowania.

Zgodnie z projektem ustawy warunkiem nadania nauczycielowi nieposiadającemu stopnia awansu zawodowego stopnia nauczyciela mianowanego będzie:

spełnienie wymagań kwalifikacyjnych,
odbycie przygotowania do zawodu nauczyciela,
posiadanie co najmniej dobrej oceny pracyuzyskanej w ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela,
uzyskanie pozytywnej opinii o przeprowadzonych zajęciach,
zdanie egzaminu na stopień nauczyciela mianowanego.

Warunkiem nadania nauczycielowi mianowanemu stopnia nauczyciela dyplomowanego będzie:

spełnienie wymagań kwalifikacyjnych,
przepracowanie w szkole wymaganego okresu,
posiadanie co najmniej bardzo dobrej oceny pracyuzyskanej w ostatnim roku pracy przed złożeniem wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego,
uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po dokonaniu analizy dorobku zawodowe nauczyciela i przeprowadzeniu rozmowy.

Zasady nawiązywania stosunku pracy z nauczycielem podejmującym pracę w szkole:

przez pierwsze 2 lata pracy w szkole – umowa o pracę na czas określony;
po przepracowaniu w szkole co najmniej 2 lat i uzyskaniu co najmniej dobrej oceny pracy – umowa o pracę na czas nieokreślony.

Średnie wynagrodzenie nauczycieli przyporządkowane trzem etapom rozwoju zawodowego nauczycieli

Średnie wynagrodzenie nauczycieli będzie stanowiło dla:

nauczyciela nieposiadającego stopnia awansu zawodowego – 120%,
nauczyciela mianowanego – 144%,
nauczyciela dyplomowanego – 184%

– kwoty bazowej, określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej.

[Obecnie jest: dla: nauczyciela stażysty – 100%, nauczyciela kontraktowego – 111%, nauczyciela mianowanego – 144%, nauczyciela dyplomowanego – 184%]

Podsumowując:

Projekt zapowiada liczne zmiany dotyczące awansu zawodowego. Ma nastąpić ograniczenie liczby stopni awansu poprzez likwidację stopnia nauczyciela stażysty i kontraktowego. Zgodnie z zapowiedzią będą nadawane tylko dwa stopnie – nauczyciel mianowany i dyplomowany. Pierwszy okres pracy w szkole ma być okresem odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela. W tym okresie nauczyciela będzie wspierał mentor, wyznaczony przez dyrektora szkoły spośród nauczycieli mianowanych lub dyplomowanych. Zadaniem mentora będzie udzielanie pomocy nauczycielowi odbywającemu przygotowanie do zawodu nauczyciela. Przez pierwsze 2 lata nauczyciel będzie zatrudniony w oparciu o umowę o pracę na czas określony. Ocena pracy będzie powiązana z awansem zawodowym nauczyciela. Ponadto projekt ustawy przewiduje skrócenie okresu, po przepracowaniu którego nauczyciel będzie mógł uzyskać stopień nauczyciela mianowanego, z 6 lat do 4 lat, co ma pozwolić na przyspieszenie o 2 lata przeszeregowania płacowego nauczyciela oraz zatrudnienia na podstawie mianowania. Łączny czas trwania całej ścieżki awansu zawodowego nauczycieli - od podjęcia pracy w szkole do uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego - nie ulegnie zmianie, czyli „typowy” będzie wynosił 10 lat, a w przypadku nauczyciela posiadającego stopień naukowy 8 lat. Projekt przewiduje odbiurokratyzowanie i położenie większego nacisku na umiejętności praktyczne nauczycieli, równomierny ich rozwój w okresie całej ścieżki awansu zawodowego.

Ponadto, zgodnie z zapowiedziami, nauczyciele, którzy do dnia 31 sierpnia 2022 roku pozostaną nauczycielami stażystami lub uzyskają stopień nauczyciela kontraktowego mogą liczyć na przepisy przejściowe, które pomogą im w uproszczony sposób zdobyć stopień nauczyciela mianowanego na nowych zasadach.

Podkreślamy, że powyższe informacje dotyczą projektowanych rozwiązań.

Obecnie, w sprawach związanych z awansem zawodowym nauczycieli obowiązują dotychczasowe przepisy prawa, tj. ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jednolity Dz. U. z 2021 r., poz. 1762) oraz rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz. U. z 2018 r. poz. 1574), ze zmianami z 23 sierpnia 2019 roku (Dz. U. z 2019 r., poz. 1650). W niektórych przypadkach istotne mogą być także przepisy przejściowe znajdujące się w Ustawie z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych.

Nasze wcześniejsze opracowania, dotyczące awansu zawodowego są nadal aktualne:

artykuły:

e-szkolenia:

publikacje:

Procedura awansu zawodowego nauczyciela

Zapewniamy Państwa, że jeżeli tylko projektowane zmiany staną się obowiązującymi to niezwłocznie o tym poinformujemy i szczegółowo je omówimy.

Źródło:

Projekt ustawy o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela oraz ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego wraz z uzasadnieniem i OSR

Jadwiga Osińska

07-05-2022