Obecnie ze względu na zmianę ustroju szkolnego w zakresie statutów mamy do czynienia ze swego rodzaju dualizmem prawnym. W systemie już funkcjonują szkoły, których statuty utworzono na podstawie przepisów Prawa oświatowego, a w szczególności ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (art. 322 ust. 1 i 3) i są to przedszkola, szkoły podstawowe, branżowe szkoły I stopnia, szkoły policealne, szkoły specjalne przysposabiające do pracy. Natomiast funkcjonowanie czteroletnich techników i trzyletnich liceów ogólnokształcących ciągle jeszcze określają ich statuty opracowane na podstawie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001, poz. 624 z póź. zm.). Taka sytuacja prawna wynika z zapisów art. 322 ust. 2 ustawy wprowadzającej. Jego treść wskazuje, że ww. szkoły do dnia 30 listopada 2019 r.muszą uchwalić nowe statuty, utworzone na podstawie przepisów ustawy – Prawo oświatowe. Delegację do ich opracowania stanowi art. 322 ust. 4, z którego zapisów wynika, że statuty dla szkół nowego ustroju wprowadzonego reformą oświatową przygotowuje i uchwala rada pedagogiczna. Warto przy tym pamiętać, iż zgodnie z art. 364 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe statuty dotychczasowych czteroletnich techników sporządzone na podstawie ww. rozporządzenia wydanego na podstawie art. 60 ust. 2 ustawy o systemie oświaty muszą być nowelizowane. A zatem od 1 grudnia 2019 r. - najpóźniej w szkole kształcącej na poziomie technikum musi obowiązywać statut określający funkcjonowanie pięcioletniego technikum, będzie on także zawierał postanowienia dotyczące klas dotychczasowego czteroletniego technikum (art. 322 ust. 9  ustawy wprowadzającej). 

Obowiązkiem szkoły jest dbanie o to, aby jej statut nie był sprzeczny z przepisami prawa oraz spełniał wymogi przez nie określone. Podstawą do opracowania statutu jest ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, ale nie tylko. Samo wprowadzenie do wyliczenia w art. 98 ust. 1 Prawa oświatowego, które brzmi „Statut zawiera w szczególności” wskazuje, iż wyliczone elementy nie wyczerpują zakresu spraw, które statut ma określać. Informacje co powinien ponadto zawierać znajdują się również w innych przepisach, m.in. w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, konkretnie w rozdziale 3a, w ustawie wprowadzającej, o której była już mowa wyżej oraz w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia 2017 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych, a także innych aktach wykonawczych do ww. ustaw. Należy także pamiętać, iż w odniesieniu do m.in. dotychczasowego 4-letniego technikum stosuje się dotychczasowe przepisy w sprawie ramowych statutów publicznych szkół z odpowiednim uwzględnieniem przepisów Prawa oświatowego. Dyrektor szkoły jest obowiązany dopilnować przygotowania zmian w statucie, a ponadto zweryfikowania, czy statut nie zawiera postanowień sprzecznych z nowymi regulacjami.

Należy przy tym pamiętać, że tekst prawny, jakim jest statut szkoły, powinien być czytelny dla adresatów. Zakładana precyzyjność przepisów jest realizowana poprzez wyrażanie ich treści w sposób na tyle określony, aby treść norm prawnych nakładających obowiązki czy przyznających prawa była oczywista dla odbiorcy i umożliwiała ich egzekwowanie. Nakaz ich osiągania jest sformułowany w normatywnych regulacjach dotyczących zasad techniki prawodawczej. W odniesieniu do aktów prawa wewnętrznego takich jak uchwały rad pedagogicznych, statuty, regulaminy i zarządzenia stosuje się odpowiednie zapisy rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”, w szczególności: dział I Rozdział 4a, który określa sposób umieszczania zapisów epizodycznych wprowadzających odstępstwa od określonych przepisów, w których okres obowiązywania jest wyraźnie określony, dział II traktujący o zmianie/nowelizacji ustawy oraz dział VI dotyczący aktów normatywnych o charakterze wewnętrznym typu uchwały i zarządzenia.

Tym samym konstruując statut należy wziąć pod uwagę następujące zasady:

1. W statucie należy zachować ciągłość numeracji.

2. Podstawową jednostką redakcyjną statutu jest paragraf.

3. Paragrafy dzieli się na ustępy, które oznacza się liczbą arabską bez nawiasu (1. 2., itd.).

4. Paragraf dzieli się na ustępy, gdy samodzielną myśl wyraża zespół zdań, a także gdy między zdaniami wyrażającymi samodzielne myśli występują powiązania treściowe, ale treść żadnego z nich nie jest na tyle istotna, aby wydzielić ją w odrębny artykuł 

5. W paragrafie jednozdaniowym nie stosuje się ustępów.

6. W obrębie ustępu lub paragrafu można wyodrębnić wyliczenia (wprowadzenie do wyliczenia i punkty), np. 1) 2) 

7. W obrębie punktów można dokonać kolejnego wyliczenia, wprowadzając litery, 

   np.  a) b).

8. W obrębie liter można dokonać kolejnego wyliczenia, wprowadzając tiret: [-]

9. Statut można grupować w jednostki systematyzacyjne – rozdziały.

10. Paragrafy grupuje się w rozdziały. Rozdziały numeruje się cyframi arabskimi 

    w kolejności porządkowej.

11. Tytuł rozdziału stanowi zwięzłe określenie treści lub zakresu regulowanych spraw, rozpoczęty wielką literą, zapisany od nowego wiersza. 

W zakładce publikacje zamieściliśmy wzór statutu dla 5-letniego technikum.

Podstawy prawne:

Art. 322 ust.1-4, art. 364 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r., poz. 60, ze zm.).

Art. 98, art. 99 i art. 111 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 996 z późn. zm.).

Rozdział 3a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2018 r. poz. 1457, z późn. zm.).

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia 2017 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1534 z późn. zm.).

Załącznik nr 5a do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001, poz. 624 z póź. zm.).

Dział I rozdział 4a, Dział II i VI rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz. U. z 2016 r., poz. 283).

Bożena Browarczyk 

04-03-2019

W związku z reformą oświaty oraz zmianą szkoły podstawowej z 6-letniej na 8-letnia, a tym samym likwidacją gimnazjów, pojawia się coraz więcej pytań o klasyfikacje, promocje oraz zapisy na świadectwach, szczególnie uczniów niepromowanych w gimnazjum i „wracających” do ostatnich klas szkoły podstawowej. 

Sytuacja uczniów klas gimnazjalnych jest opisana w art. 128 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe. Z jego zapisów wynika, że uczeń klasy II gimnazjum, który w roku szkolnym 2017/2018 nie otrzymał promocji do klasy III  
z dniem 1 września 2018 r. stał się uczniem klasy VIII szkoły podstawowej, zaś uczeń klasy III gimnazjum, który w roku szkolnym 2018/2019 nie ukończy tej szkoły, z dniem 1 września 2019 r. stanie się uczniem klasy VIII szkoły podstawowej. A zatem w ww. przypadkach uczniowie po ukończeniu nauki w 8–letniej szkole podstawowej i zdaniu egzaminu, otrzymają świadectwo ukończenia 8–letniej szkoły podstawowej. To świadectwo będzie uprawniało ich do ubiegania się o miejsce w już nowych typach szkół: 4–letnim liceum, 5–letnim technikum oraz szkole branżowej.

W tym roku szkolnym wydając świadectwa uczniom należy stosować przepisy rozporządzenia MEN z 26 kwietnia 2018 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych (Dz. U. 2018 r., poz. 939 i 2011). Świadectwo szkolne ukończenia szkoły podstawowej od roku szkolnego 2018/2019 wydaje się na druku według wzoru odpowiednio nr 8 lub 9 określonego w załączniku nr 3 do tego rozporządzenia. Zapisy § 4 ust. 1 stanowią, iż świadectwa szkolne promocyjne, świadectwa ukończenia szkoły i zaświadczenia dotyczące przebiegu nauczania wydaje się na podstawie dokumentacji przebiegu nauczania prowadzonej przez szkołę. W związku z powyższym podstawą wydania świadectwa uczniowi, który zmienił szkołę będzie prowadzona przez szkołę dokumentacja przebiegu nauczania w skład, której wchodzą arkusz ocen z poprzedniej szkoły oraz arkusz ucznia prowadzony przez obecną szkołę do, której uczeń uczęszcza. Wobec powyższego świadectwo ucznia niepromowanego z gimnazjum, a kończącego szkołę podstawową ośmioklasową należy wypełnić zgodnie z arkuszem ocen danego ucznia z ostatniej klasy wraz z ocenami przedmiotów ukończonych w poprzednich klasach w gimnazjum.

Jak wypełnić świadectwo?

W tym miejscu powstają wątpliwości, co do sposobu wypełnienia świadectwa takiego ucznia, bowiem z jego historii edukacyjnej nie wynika, aby zrealizował obowiązkowy dla wszystkich uczniów szkoły podstawowej przedmiot przyroda, ponieważ w podstawie programowej opracowanej dla gimnazjum, wówczas III etapu edukacyjnego, nie był przewidziany, gdyż jego realizację zaplanowano na II etapie edukacyjnym. Ponadto uczeń taki na III etapie edukacyjnym zrealizował zajęcia techniczne, które w obecnym stanie prawnym nazywają się techniką. A zatem problem nie zamyka się wyłącznie w nazwach zajęć edukacyjnych. Istotną sprawą są stojące za nimi różne podstawy programowe określone przez Ministra Edukacji Narodowej.

Jakie są możliwe rozwiązania w zaistniałej sytuacji?

W sytuacji braku prawnych rozwiązań, należałoby rozważyć zastosowanie zapisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych warunków przechodzenia ucznia ze szkoły publicznej lub szkoły niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej jednego typu do szkoły publicznej innego typu albo do szkoły publicznej tego samego typu (Dz. U. z 2017 r. poz. 1546).

Zapisy § 8 ust. 1 ww. rozporządzenia dotyczą sytuacji, w których uczeń przechodzący zarówno do szkoły publicznej tego samego typu, jak i innego typu jest obowiązany do uzupełnienia różnic programowych z obowiązkowych zajęć edukacyjnych realizowanych w oddziale szkoły, do której przechodzi. Zgodnie z zapisami różnice programowe będą uzupełniane na warunkach ustalonych przez nauczycieli prowadzących dane obowiązkowe zajęcia edukacyjne w tym oddziale. Jednocześnie w § 8 ust. 3 wskazuje się, że w sytuacji,
w której uczeń w szkole jednego typu, z której przechodzi, nie realizował obowiązkowych zajęć edukacyjnych, które zostały już zrealizowane w oddziale szkoły innego typu, do której przechodzi, dyrektor szkoły zapewnia uczniowi warunki do zrealizowania treści nauczania z tych zajęć, w terminie do końca danego etapu edukacyjnego. Takie rozwiązanie ma na celu przede wszystkim dobro ucznia, tj. stworzenie optymalnych warunków do wyrównania szans edukacyjnych, w tym ewentualnych braków dydaktycznych ucznia zmieniającego szkołę w cyklu edukacyjnym. Mając jednakże na uwadze zakres różnic wynikających z ramowych planów nauczania przewidzianych dla tych typów szkół ustalono, że w sytuacji, w której dyrektor szkoły nie może zapewnić temu uczniowi warunków do zrealizowania treści nauczania z tych obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w szczególności z powodu rozkładu zajęć edukacyjnych, przeprowadza się egzamin klasyfikacyjny z tych zajęć (§ 8 ust. 4). Natomiast w sytuacji, gdy uczeń w szkole, z której przechodzi, zrealizował dane obowiązkowe zajęcia edukacyjne i uzyskał z nich pozytywną roczną ocenę klasyfikacyjną, a w oddziale szkoły, do której przechodzi, zajęcia te są lub będą dopiero realizowane w tym samym zakresie lub w węższym, wydaje się zasadne, aby uczeń ten był zwolniony z uczestniczenia w tych zajęciach (§ 8 ust. 5). W takim przypadku uznaje się ocenę uzyskaną z tych zajęć w poprzedniej szkole wpisaną w arkuszu ocen ucznia, z którym odpisem lub poświadczoną kopią uczeń przechodzi. Nie ma potrzeby i nie jest to również uzasadnione metodycznie ani dydaktycznie, aby uczeń ten powtórnie realizował te same zajęcia. Taka sytuacja, jak wynika z komentarza do ww. rozporządzenia, mogłaby przyczynić się do demotywacji ucznia do nauki.

W związku z powyższym w przypadku techniki należy na świadectwie ukończenia klasy VIII wpisać ocenę, którą uczeń otrzymał z zajęć technicznych w gimnazjum. Natomiast w przypadku przyrody należy uwzględnić fakt, iż 6- letnia szkoła podstawowa zgodnie z zapisami art. 117 ust. 1 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe z dniem 1 września 2017 r. stała się 8-letnią szkołą podstawową. Przyjmując, że uczeń realizował już treści nauczania z przyrody w klasie VI ocenę uzyskaną przez ucznia z przyrody na zakończenie tej klasy,zgodnie z przywołanym wyżej przepisem, tj. § 4 ust. 1 rozporządzeniaMEN z 26 kwietnia 2018 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych, należy wpisać na świadectwie ukończenia klasy VIII.

Nie należy zaś wpisywać zajęć komputerowych, gdyż uczeń realizował w klasie VIII informatykę.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2018 r. poz. 1457 z póź. zm.) - art. 44o ust. 4 i art. 44q ust. 1,
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 26 kwietnia 2018 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych (Dz.U. z 2018 r. poz. 939) - § 4 ust.1,
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych warunków przechodzenia ucznia ze szkoły publicznej lub szkoły niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej jednego typu do szkoły publicznej innego typu albo do szkoły publicznej tego samego typu (Dz. U. z 2017 r. poz. 1546) - § 8 ust. 1-5.

Bożena Browarczyk

02-06-2019

MEiN przygotowało nowelizację rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 7 czerwca 2023 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków (Dz. U. poz. 1120).

Zmiany będą dotyczyły:

• mLegitymacji
• świadectw
• arkuszy ocen ucznia szkoły podstawowej.

W przypadku mLegitymacji:

• wzór mLegitymacji będzie podlegał ustawie o aplikacji mObywatel – tym samym wzór dotychczasowej mLegitymacji opisany w załączniku nr 4 do rozporządzenia, dokładniej część III zatytułowana „mLegitymacja szkolna dla uczniów szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych” – zostanie uchylony;
• będzie wydawana przez szkoły, w przypadku gdy pełnoletni uczeń, a w przypadku ucznia niepełnoletniego, jego opiekunowie prawni nie zgłoszą sprzeciwu;
• określono obowiązek szkoły do wydania uczniowi nowej, w stosunku do już posiadanej, mLegitymacji w przypadku, gdy uczniowi wydano nową legitymację szkolną w postaci karty formatu ID-1 ze względu na błąd w imieniu (imionach) lub nazwisku ucznia, błąd lub omyłkę zawartą w legitymacji szkolnej w postaci karty formatu ID-1 lub uzyskania przez ucznia w trakcie nauki orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego wydanego ze względu na niepełnosprawność(ponieważ we wszystkich tych przypadkach uczeń otrzymuje nową legitymacją szkolną w postaci karty formatu ID-1), a także ze względu na wydanie duplikatu legitymacji szkolnej w postaci karty formatu ID-1.

W przypadku świadectw:

• określona zostanie data wydawania przez szkołę świadectwa szkolnego promocyjnego lub świadectwa ukończenia szkoły w przypadku ucznia, który przystępował do egzaminu zawodowego w terminie dodatkowym:

„§ 20. 2. W przypadku ucznia: 

(…)

5)        który przystępował do egzaminu zawodowego w terminie dodatkowym

– jako datę wydania świadectwa szkolnego promocyjnego i świadectwa ukończenia szkoły przyjmuje się datę podjęcia przez radę pedagogiczną uchwały w sprawie wyników odpowiednio promocji albo klasyfikacji i promocji tego ucznia.”

• określono datę wydania świadectwa potwierdzającego kwalifikację w zawodzie oraz dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, egzaminy potwierdzające kwalifikacje w zawodzie (na podstawie wyników, których są wydawane świadectwa potwierdzające kwalifikacje w zawodzie oraz dyplomy potwierdzające kwalifikacje zawodowe) będą przeprowadzane do dnia:
  • 31 października 2025 r. dla osób, które realizowały podstawę programową kształcenia w zawodach określoną w przepisach wydanych na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 2a ustawy, w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 września 2017 r. – zgodnie z art. 302a ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 60, z późn. zm.),
  • 31 sierpnia 2028 r. dla osób, które realizowały podstawę programową kształcenia w zawodach określoną w przepisach wydanych na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy– Prawo oświatowe – zgodnie z art. 129 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy – Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2245, z późn. zm.)

„§ 21a. Jako datę wydania świadectwa potwierdzającego kwalifikację w zawodzie oraz dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe przyjmuje się datę określoną w komunikacie, o którym mowa w art. 9a ust. 2 pkt 10 lit. a tiret pierwsze podwójne tiret trzecie ustawy, w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 września 2019 r., albo w komunikacie, o którym mowa w art. 9a ust. 2 pkt 10 lit. a tiret pierwsze podwójne tiret trzecie ustawy, w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 września 2017 r.”

• wskazano, w której części świadectwa szkolnego promocyjnego, świadectwa ukończenia szkoły i arkusza ocen należy odnotować realizację lub ukończenie przez ucznia programu szkolenia realizowanego w oddziałach przygotowania wojskowego:

„§ 25. 8. Na świadectwie szkolnym promocyjnym i świadectwie ukończenia szkoły oraz w arkuszu ocen, w części „Szczególne osiągnięcia”, wpisuje się:

(…)

• realizację lub ukończenie programu szkolenia realizowanego w oddziale przygotowania wojskowego, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 18 ust. 6 ustawy – Prawo oświatowe, jeżeli uczeń uczęszczał do oddziału przygotowania wojskowego.”

W rozporządzeniu zamieszczony został także przepis przejściowy, zgodnie z nim od roku szkolnego 2023/2024 realizację lub ukończenie programu szkolenia realizowanego w oddziale przygotowania wojskowego należy również wpisywać w arkuszach ocen założonych przed dniem wejścia w życie projektowanego rozporządzenia na podstawie przepisów dotychczasowych.

W przypadku arkusza ocen ucznia szkoły podstawowej:

• dokonano korekty w załączniku nr 3 do rozporządzenia w zakresie wzorów arkuszy ocen ucznia szkoły podstawowej (wzór nr 33 i 44). Dodany został wiersz przeznaczony na wpisanie w pozycji 34 wyniku egzaminu ósmoklasisty – jego zabrakło w obecnie obowiązującym wzorze
• dodano przepisy przejściowe:
  • arkusze ocen na drukach według nowych wzorów zakłada się uczniom klasy I szkoły podstawowej dla dzieci i młodzieży od roku szkolnego 2023/2024 i prowadzi w latach następnych również w kolejnych klasach tej szkoły
  • w roku szkolnym 2023/2024 arkusze ocen na drukach według nowych wzorów dołącza się do dotychczas prowadzonego arkusza ocen uczniów klas II szkoły podstawowej dla dzieci i młodzieży i prowadzi w latach następnych również w kolejnych klasach tej szkoły.

Ponadto w noweli rozporządzenia ma się znaleźć przepis umożliwiający także okręgowym komisjom egzaminacyjnym wydawanie duplikatów dokumentów na blankietach i drukach wyprodukowanych na podstawie przepisów dotychczasowych i według wzorów określonych w przepisach dotychczasowych.

Rozporządzenie ma wejść w życie 14 dni od ogłoszenia, z wyjątkiem przepisów dotyczących mLegitymacji, którą wejdą w życie w terminie określonym w komunikacji Ministra Cyfryzacji dotyczącym mLegitymacji (na dzień 8 października 2023 r. komunikat nie został jeszcze ogłoszony).

8-10-2023

Do kompetencji rady rodziców - zgodnie z zapisami art. 84 ust. 2 pkt 1 ustawy Prawo oświatowe, należy uchwalanie w porozumieniu z radą pedagogiczną programu wychowawczo-profilaktycznego szkoły lub placówki. W przypadku, gdy rada rodziców w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia roku szkolnego nie uzyska porozumienia z radą pedagogiczną w sprawie programu, ustala go dyrektor placówki w uzgodnieniu z organem sprawującym nadzór pedagogiczny. Tak ustalony program obowiązuje do czasu uchwalenia programu przez radę rodziców w porozumieniu z radą pedagogiczną (art. 84 ust. 3). Ponadto zgodnie z nowym brzmieniem art. 26 ust. 2 program należy opracować na podstawie wyników corocznej diagnozy potrzeb rozwojowych uczniów.

Z powyższych przepisów wynika, że program wychowawczo-profilaktyczny musi być uchwalany w każdym roku szkolnym, niezależnie od tego, czy będą w nim wskazane te same działania wychowawcze i profilaktyczne, co w poprzednim roku szkolnym, czy też będzie to zupełnie nowy program.

Co powinien uwzględniać program wychowawczo-profilaktyczny na nowy rok szkolny?

W programie muszą być uwzględnione:

• wyniki diagnozy w zakresie występujących w środowisku szkolnym potrzeb rozwojowych uczniów, w tym czynników chroniących i czynników ryzyka, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń związanych z używaniem substancji psychotropowych, środków zastępczych oraz nowych substancji psychoaktywnych (art. 26 ust. 2 ustawy Prawo oświatowe),
• wnioski z nadzoru pedagogicznego za poprzedni rok szkolny,
• sytuacje, które miały wpływ na funkcjonowanie dzieci i młodzieży w szkole.

W jakich placówkach nie opracowuje się programu wychowawczo-profilaktycznego?

Do tworzenia programu nie zostały zobligowane: przedszkola, szkoły dla dorosłych, branżowe szkoły II stopnia, szkoły policealne oraz policealne szkoły artystyczne (art. 26 ust. 4).

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 roku Prawo oświatowe (Dz. U. z 2019 r., poz. 1148) - art. 26 i 84 ust. 2 pkt 2.

Beata Linowska

03-09-2019

Przepisy Karty Nauczyciela i Kodeksu pracy nakładają na dyrektora obowiązek konsultowania lub uzgadniania niektórych decyzji z działającymi w szkole związkami zawodowymi. Zakres uprawnień zakładowej organizacji związkowej względem pracodawcy wyznaczają przepisy. Tego zakresu organizacja związkowa nie może przekroczyć.

W sprawach dotyczących zbiorowych praw i interesów pracowników obowiązek współdziałania dotyczy różnych obszarów pracy szkoły.

Podstawa prawna:

• art. 27, art. 30, art. 34 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2019 r. poz. 263),
• art. 77² § 4, art. 104², art. 163 § 1¹ ustawy z 26 czerwca 1976 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z  2020 r. poz. 1320),
• art. 8 ust. 2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 1070),
• art. 110 ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 910 ze zm.).

Dariusz Skrzyński

02-02-2021

Ogłoszenie na obszarze kraju stanu epidemii spowodowało wprowadzenie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, wśród nich zobowiązano dyrektorów m.in. „do ustalenia sposobu dokumentowania realizacji zadań jednostki systemu oświaty” (rozp. z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19). Oznaczało to, że w sytuacji, jakiej się znaleźliśmy, przestał obowiązywać dotychczasowy model dokumentowania, a dyrektorzy szkół opracowali nowy sposób realizacji tej czynności. Rozwiązania (sposoby realizacji), wprowadzone np. procedurą, mogły być różne np. w formie elektronicznej lub innej według opracowanego wzoru. Sposób przyjęty w szkołach jest zatem realizacją zadania zawartego w rozporządzeniu i wymienionego powyżej. 

W tym miejscu należy również przypomnieć, że w myśl § 26 rozporządzenia MEN w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji dyrektor szkoły ponosi odpowiedzialność za właściwe prowadzenie i przechowywanie dokumentacji przebiegu nauczania. Ma więc prawo do szczegółowego określenia sposobu jej prowadzenia przez zatrudnianych w szkole nauczycieli.

Czas przechowywania dokumentów w szkole reguluje natomiast rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 20 października 2015 r. w sprawie klasyfikowania i kwalifikowania dokumentacji, przekazywania materiałów archiwalnych do archiwów państwowych i brakowania dokumentacji niearchiwalnej (Dz. U. z 2015 r. poz. 1743 z późn. zm.). W rozporządzeniu, o którym mowa wyżej, dokonano podziału na dokumentację archiwalną (oznaczoną symbolem A) oraz niearchiwalną (oznaczoną symbolem B). Cała dokumentacja wytwarzana i gromadzona przez szkoły i placówki oświatowe jest niearchiwalna, tzn. nie wchodzi do państwowego zasobu archiwalnego, natomiast przez określony czas powinna być przechowywana w placówce. Szkoły jako samorządowe jednostki organizacyjne zobowiązane są do opracowania i stosowania instrukcji kancelaryjnej i instrukcji archiwalnej oraz jednolitego rzeczowego wykazu akt, klasyfikującego dokumentację szkolną według symboli zawartych w rozporządzeniu i określającego, jak długo dane dokumenty winny być przechowywane. Dziennik jest dokumentem urzędowym przechowywanym zgodnie z jednolitym rzeczowym wykazem akt obowiązującym w danej szkole i należy do kategorii B5, jako dokumentacja niearchiwalna o czasowej wartości praktycznej. Zatem dzienniki przechowujemy w szkole przez 5 pełnych lat kalendarzowych, licząc od 1 stycznia roku następnego po roku, w którym nastąpiło zakończenie danego roku szkolnego.

Podsumowując, prowadzenie dzienników lekcyjnych, ich sposób uzupełniania ze względu na czasowe ograniczenia funkcjonowania szkół na mocy obowiązującego rozporządzenia został ustalony przez dyrektora szkoły. Od tego momentu jest dokumentacją przebiegu nauczania, która zgodnie z przytoczonymi powyżej zapisami jako dokumentacja o czasowej wartości praktycznej jest przechowywana w szkole przez okres 5 lat. Dokumentacja wytworzona w czasie pracy na odległość jest dokumentacją przebiegu nauczania przyjętą w tym czasie przez szkołę. Ponieważ brak jest wytycznych MEN dotyczących postępowania z dziennikami lekcyjnymi w okresie zdalnego nauczania i po jego ustaniu, to stosowne decyzje w tej sprawie podejmuje dyrektor szkoły. W aktualnym stanie prawnym nie ma obowiązku uzupełnienia wpisów w dziennikach lekcyjnych znajdujących się w szkole o zapisy dokonane przez nauczycieli w ramach zdalnego nauczania w sposób ustalony przez dyrektora szkoły. Istotne natomiast jest, aby dokumentacja przebiegu nauczania była prowadzona w sposób gwarantujący rzetelność i zgodność ze stanem faktycznym dokonywanych w nim zapisów.

Powyższe rozważania dotyczą w szczególności szkół, które prowadzą przede wszystkim tradycyjne, papierowe dzienniki lekcyjne.  

Podstawa prawna

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. z 2017 r. poz. 1646 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19(Dz. U. z 2020 r. poz. 493 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. z 2020 poz. 410 ze zm.).
• Rozporządzenie Ministra Kultury I Dziedzictwa Narodowego z dnia 20 października 2015 r. w sprawie klasyfikowania i kwalifikowania dokumentacji, przekazywania materiałów archiwalnych do archiwów państwowych i brakowania dokumentacji niearchiwalnej (Dz. U. z 2015 r. poz. 1743 z późn. zm.).

Bożena Browawrczyk

29-05-2020

Zgodnie z obowiązującymi przepisami klasyfikacja śródroczna polega na okresowym podsumowaniu osiągnięć edukacyjnych ucznia z zajęć edukacyjnych i zachowania ucznia oraz ustaleniu śródrocznych ocen klasyfikacyjnych z tych zajęć i śródrocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania. Klasyfikację śródroczną przeprowadza się co najmniej raz w ciągu roku szkolnego w terminie określonym w statucie szkoły. 

W tym miejscu należy przypominać, iż ocena śródroczna nie ma konsekwencji prawnych, nie przesądza o promocji ucznia. Ani negatywne oceny klasyfikacyjne śródroczne, ani brak ustalenia ocen śródrocznych (nieklasyfikowanie) nie zatrzymują dalszego kształcenia ucznia w II okresie. O promocji lub ukończeniu szkoły decyduje dopiero klasyfikacja roczna lub końcowa. W świetle obowiązujących przepisów zapisy w statucie szkoły uzależniające uzyskanie promocji od poprawienia niedostatecznej oceny klasyfikacyjnej śródrocznej 
w często wymaganym przez nauczyciela terminie jest niezgodne z przepisami, ponieważ prowadziłoby to do nadania klasyfikacji śródrocznej rangi zbliżonej do klasyfikacji rocznej, a przepisy tak nie stanowią. 

Istotne ponadto są zadania szkoły w sytuacji, gdy wyniki klasyfikacji śródrocznej ucznia wskazują, że jego poziom osiągnieć́ edukacyjnych uniemożliwi lub utrudni mu kontynuowanie nauki w klasie programowo wyższej. Z zapisów § 14 rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. poz. 373) wynika, że szkoła w takiej sytuacji powinna umożliwić uczniowi uzupełnienie braków. Nie powinno się więc stosować częstych praktyk polegających na przymuszaniu ucznia do „zaliczania” materiału z pierwszego okresu. 

Zaproponowana przez szkołę pomoc powinna być opisana w statucie i może obejmować, np.: zajęcia w ramach pomocy psychologiczno – pedagogicznej, skorzystanie z konsultacji  prowadzonych przez nauczyciela lub udział w zajęciach pozalekcyjnych. Należy w tym miejscu podkreślić, że szkoła powinna umożliwić, co nie oznacza, że przymuszać ucznia do udziału. Jest to już decyzja ucznia i jego rodziców.

Często spotykaną praktyką szkół wynikającą z zapisów statutowych jest obowiązek ustalenia przewidywanych śródrocznych ocen klasyfikacyjnych oraz informowania o tych ocenach uczniów oraz ich rodziców. Działanie takie nie znajduje jednak oparcia w przepisach prawa. Wymienione wyżej czynności są natomiast obowiązkowe w przypadku klasyfikacji rocznej. Dodać należy, że również w przypadku śródrocznych ocen klasyfikacyjnych nie mają zastosowania przepisy art. 44n ustawy o systemie oświaty mówiące o możliwości wnoszenia do dyrektora szkoły zastrzeżeń, jeżeli roczna ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych lub roczna ocena klasyfikacyjna zachowania zostały ustalone niezgodnie z przepisami dotyczącymi trybu ustalania tych ocen. 

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2022 r. poz. 2230, z 2023 r. poz. 1234, 2005)z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2022 r. poz. 2230, z 2023 r. poz. 1234, 2005)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. poz. 373)

Bożena Browarczyk

18-01-2024

Już obowiązują przepisy znowelizowanego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej rozporządzenia, w którym zostały określone m.in. zasady odbioru oraz potwierdzania odbioru legitymacji i świadectw ukończenia szkoły w ewidencji szkolnej. To odpowiedź na oczekiwania rodziców, uczniów i dyrektorów szkół.

Zgodnie ze zmianą przepisów niepełnoletni uczniowie mogą samodzielnie odbierać legitymacje szkolne, świadectwa ukończenia szkoły, a także inne dokumenty określone w rozporządzeniu.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej zmieniające rozporządzenie w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków zostało podpisane 17 września br. W Dzienniku Ustaw zostało ogłoszone dzień później. Weszło w życie 19 września.

Rozporządzenie: http://dziennikustaw.gov.pl/du/2019/1780/1

Źródło:

https://www.gov.pl/web/edukacja/legitymacje-szkolne-i-swiadectwa-ukonczenia-szkoly-uczniowie-moga-odbierac-osobiscie--przepisy-zmienione

17 czerwca 2023 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki w sprawie świadectw, dyplomów i innych druków. 

Najważniejsze zmiany

W stosunku do dotychczasowego rozporządzenia najważniejsze zmiany dotyczą wzorów świadectw szkolnych promocyjnych, świadectw ukończenia szkoły oraz arkuszy ocen dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych, w których nie ma już nazw przedmiotów. Przy wpisywaniu nazw przedmiotów w ww. dokumentach szkoły muszą uwzględnić kolejność przedmiotów przyjętą w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 kwietnia 2019 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół dla danego typu szkoły.

W rozporządzeniu znalazły się też zmiany dotyczące legitymacji szkolnych. Zgodnie ustawą o aplikacji mObywatel szkoły będą zobowiązane do wydawania uczniom legitymacji także w postaci dokumentu mobilnego. mLegitymacja szkolna będzie wydawana na wnioske rodziców niepełnoletniego ucznia lub pełnoletniego ucznia (§ 6. 3).

W rozporządzeniu zrezygnowano też z określania wzoru legitymacji szkolnej i legitymacji przedszkolnej dla dzieci niepełnosprawnych w postaci papierowej.

Rozporządzenie przewiduje utrzymanie dotychczasowych e-legitymacji przedszkolnych i e-legitymacji szkolnych. Chodzi o dokumenty w formie prostokątnej, plastikowej karty, wielkości karty kredytowej.

Ułatwienia dla szkół w dostosowaniu się do nowych przepisów

W celu ułatwienia szkołom dostosowania się do nowych przepisów, w tym przede wszystkim wydawania świadectw szkolnych promocyjnych i świadectw ukończenia szkoły w bieżącym roku szkolnym, przepisy przejściowe przewidują, że:

• świadectwa szkolne promocyjne szkoły podstawowej i szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy mogą być wydawane na blankietach i drukach wyprodukowanych na podstawie przepisów dotychczasowych i według wzorów określonych w przepisach dotychczasowych, do czasu wyczerpania zapasów tych blankietów i druków. To oznacza, że w bieżącym roku szkolnym można wydawać świadectwa szkolne promocyjne i świadectwa ukończenia szkoły według wzorów określonych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2019 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków (Dz. U. poz. 1700, z późn. zm.);
• świadectwa szkolne promocyjne liceum ogólnokształcącego, technikum i branżowej szkoły I stopnia mogą być wydawane według wzorów określonych w przepisach dotychczasowych, w stosunku do uczniów, którzy rozpoczęli kształcenie w tych szkołach przed 1 września 2022 r., tj. w stosunku do uczniów, którzy rozpoczęli kształcenie przed wprowadzeniem do ramowych planów nauczania poszczególnych typów szkół przedmiotów: historia i teraźniejszość, biznes i zarządzanie oraz język łaciński. To oznacza, że w bieżącym roku szkolnym tylko świadectwa szkolne promocyjne dla uczniów klasy I liceum ogólnokształcącego, technikum i branżowej szkoły I stopnia są wydawane według wzorów określonych w nowym rozporządzeniu.
  Istotne jest, by przy wpisywaniu na świadectwach szkolnych promocyjnych nazw przedmiotów brać pod uwagę kolejność przyjętą w rozporządzeniu w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół dla danego typu szkoły, uwzględniając przedmioty, które uczeń realizował w danym roku szkolnym;
• świadectwa ukończenia szkoły w bieżącym roku szkolnym mogą być wydawane według wzorów określonych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2019 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków.

Również w przypadku legitymacji w rozporządzeniu przewidziano przepisy przejściowe. Zgodnie z nimi do 12 lipca 2024 r. przedszkola i szkoły będą mogły jeszcze wydawać legitymacje przedszkolne i legitymacje szkolne również w dotychczasowej postaci papierowej, a e-legitymacje według dotychczasowego wzoru. Od dnia 13 lipca 2024 r. wszelkie dokumenty publiczne, których wzory zostały określone w projektowanym rozporządzeniu, będą musiały być wydawane zgodnie z przepisami projektowanego rozporządzenia.

Legitymacje przedszkolne i legitymacje szkolne oraz e-legitymacje wydane do dnia 12 lipca 2024 r. zachowają ważność do czasu zakończenia realizacji przez dziecko wychowania przedszkolnego lub zakończenia przez ucznia nauki w danej szkole. 

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 7 czerwca 2023 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków (Dz.U. z 2023 r., poz. 1120)
  

 
Źródło: https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/wiadomosci

17-06-2023

Zgodnie z art. 364 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r., poz. 60 z późn. zm.) statuty dotychczasowych trzyletnich liceów ogólnokształcących, dotychczasowych czteroletnich techników, dotychczasowej szkole policealnej i szkole specjalnej przysposabiającej do pracysporządzone na podstawie rozporządzenia wydanego na podstawie art. 60 ust. 2 ustawy o systemie oświaty (rozporządzenie MEN z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U Nr 61, poz. 624 z późn. zm.) będą nowelizowane. Ustawowy czas na dokonanie tych zmian mija z dniem 30 listopada 2019 r. a zatem warto jeszcze raz przypomnieć kierunki tych zmian, a przede wszystkim ich podstawy prawne.

Przy nowelizacji tych statutów należy uwzględnić następujące zmiany wynikające z Prawa oświatowego: 

• udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej, 
• sposób organizacji i realizacji działań w zakresie wolontariatu, 
• organizację biblioteki szkolnej oraz warunki i zakres współpracy biblioteki szkolnej z uczniami, nauczycielami i rodzicami oraz innymi bibliotekami, jeżeli dotychczas nie zawierają tych zapisów, 
• zapis dotyczący programu wychowawczo-profilaktycznego, stosownie do zapisów ramowego statutu, w tym poprawnie określonej kompetencji rady rodziców i rady pedagogicznej, 
• obowiązki uczniów ujęte w sposób określony w art. 99 Prawa oświatowego, ze szczególnym zwróceniem uwagi na obowiązki wymienione w art. 99 pkt 1 (dotyczące właściwego zachowania podczas zajęć),
• warunki i tryb tworzenia zespołów nauczycieli, stosownie do art. 111 pkt 5 Prawa oświatowego, (dyspozycja do wydania rozporządzenia w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli - z dnia 28 lutego 2019 r. (Dz. U. z 2019 r. poz. 502)),
• poprawne określenie zmienionych kompetencji organów szkoły, 
• siedzibę organu prowadzącego. 

Z czego to wynika? No właśnie, w tym miejscu warto mieć na uwadze, że podstawą do opracowania statutu szkół jest ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, ale nie tylko. Samo wprowadzenie do wyliczenia w art. 98 ust. 1 Prawa oświatowego cyt. „Statut zawiera w szczególności” wskazuje, iż wyliczone elementy nie wyczerpują zakresu spraw, które statut ma określać. Informacje co powinien zawierać statut znajdują się także w innych przepisach, np.: 

• w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2019 r. poz. 1481 z późniejszymi zmianami), [rozdział 3a], 
• ustawie z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 60 z późniejszymi zmianami), [art. 322 ust. 2 i 7-9], 
• w rozporządzeniu MEN z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. poz. 373).

I tu warto na chwilkę zatrzymać się, bowiem wymienione wyżej rozporządzenie reguluje zasady oceniania, klasyfikowania i promowania w ww. szkołach podstawowych i ponadpodstawowych. Należy pamiętać, że w przypadku szkół ponadgimnazjalnych, w dalszym ciągu do czasu zakończenia kształcenia, zachowane zostało stosowanie przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych, zgodnie z art. 363 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe. Jednocześnie zgodnie z art. 168 ust. 2 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy - Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw, przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia 2017 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych zostały utrzymane w mocy do czasu zakończenia kształcenia przez uczniów i słuchaczy, o których mowa w art. 124 ust. 3 i 4 tej ustawy, tj. uczniów branżowej szkoły I stopnia będących absolwentami dotychczasowego gimnazjum, którzy rozpoczęli kształcenie w latach szkolnych 2017/2018 i 2018/2019 oraz uczniów dotychczasowych szkół policealnych dla dzieci i młodzieży oraz słuchaczy szkół policealnych dla dorosłych, czyli uczniów, którzy rozpoczęli kształcenie przed rokiem szkolnym 2019/2020.

W związku z tym, że w odniesieniu do 3-letniego liceum ogólnokształcącego i 4-letniego technikum, stosuje się dotychczasowe przepisy w sprawie ramowych statutów publicznych szkół poniżej wskazujemy te treści ustawy Prawo oświatowe, które nie były dotychczas wymagane lub ich zakres został poszerzony, w porównaniu z ramowymi statutami publicznych szkół, i w związku z tym wymagają uwzględnienia podczas tworzenia obowiązującego statutu.  

Ustawa – Prawo oświatowe:

Art. 98. 1. Statut szkoły zawiera w szczególności: 

1) nazwę i typ szkoły oraz jej siedzibę, a w przypadku, gdy szkoła wchodzi w skład zespołu szkół – także nazwę tego zespołu; 

2) imię szkoły, o ile zostało nadane;  

3) nazwę i siedzibę organu prowadzącego szkołę; 

4) cele i zadania szkoły wynikające z przepisów prawa oraz sposób ich wykonywania, w tym w zakresie udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej, organizowania opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi, umożliwiania uczniom podtrzymywania poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej, z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa oraz zasad promocji i ochrony zdrowia;  

5) organy szkoły oraz ich szczegółowe kompetencje, a także szczegółowe warunki współdziałania organów szkoły oraz sposób rozwiązywania sporów między nimi; 

6) organizację pracy szkoły, w tym organizację oddziałów sportowych, mistrzostwa sportowego, dwujęzycznych, integracyjnych, specjalnych i klas wstępnych, o których mowa w art. 25 ust. 3, z uwzględnieniem organizacji nauczania i oceniania w tych klasach, oraz organizację nauczania języka mniejszości narodowych, mniejszości etnicznych lub języka regionalnego, jeżeli szkoła takie oddziały lub nauczanie prowadzi, organizację wczesnego wspomagania rozwoju dzieci, jeżeli szkoła takie wspomaganie prowadzi, a także zajęć rewalidacyjno - wychowawczych, jeśli szkoła takie zajęcia prowadzi; 

7) zakres zadań nauczycieli, w tym nauczyciela wychowawcy i nauczyciela bibliotekarza, oraz innych pracowników szkoły, w tym także zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę, a także sposób i formy wykonywania tych zadań dostosowane do wieku i potrzeb uczniów oraz warunków środowiskowych szkoły; 

8) szczegółowe warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego uczniów, o którym mowa w art. 44b ustawy o systemie oświaty; 

9) nazwę zawodu lub zawodów, w których kształci szkoła – w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe; 

10) szczegółową organizację praktycznej nauki zawodu – w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe;  

11) organizację zajęć edukacyjnych w ramach kształcenia zawodowego – w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe;  

12) organizację pracowni szkolnych, w szczególności pracowni ćwiczeń praktycznych, pracowni symulacyjnych oraz warsztatów szkolnych dla realizacji zajęć praktycznych, jeżeli szkoła takie pracownie i warsztaty posiada; 

13) organizację dodatkowych zajęć dla uczniów, zwiększających szanse ich zatrudnienia, jeżeli szkoła takie zajęcia prowadzi; 

14) organizację kształcenia ogólnego i zawodowego w przypadku pracowników młodocianych – w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie; 

15) określenie formy kształcenia – stacjonarnej lub zaocznej – w przypadku szkoły dla dorosłych; 

16) organizację wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego; (uwaga: dla LO, T były takie zapisy); 

17) prawa i obowiązki uczniów, w tym przypadki, w których uczeń może zostać skreślony z listy uczniów szkoły (uwaga: dotyczy ucznia objętego obowiązkiem nauki, nie dotyczy ucznia objętego obowiązkiem szkolnym), a także tryb składania skarg w przypadku naruszenia praw ucznia; 

18) rodzaje nagród i warunki ich przyznawania uczniom oraz tryb

Ocenianie roczne to kompetencja nauczyciela prowadzącego określone zajęcia edukacyjne lub wychowawcy klasy, niemniej jednak zarówno uczniom jak i rodzicom przepisy przyznają pewne prawa w tym zakresie. By współpraca z rodzicami przebiegała bez utrudnień i nie była zaskoczeniem dla żadnej ze stron, pokrótce przypominamy zadania nauczycieli w procesie oceniania oraz prawa ucznia i jego rodziców związane z klasyfikacją roczną.

Zadania nauczyciela i prawa ucznia wynikające z zapisów ustawy o systemie oświaty:

• Przed rocznym klasyfikacyjnym zebraniem rady pedagogicznej nauczyciele prowadzący poszczególne zajęcia edukacyjne oraz wychowawca oddziału informują ucznia i jego rodziców o przewidywanych dla niego rocznych ocenach klasyfikacyjnych z zajęć edukacyjnych i przewidywanej rocznej ocenie klasyfikacyjnej zachowania, w terminie i formie określonych w statucie szkoły (art. 44g ustawy o systemie oświaty).
• Uczeń ma prawo do podwyższenia przewidywanej rocznej oceny klasyfikacyjnej z zajęć edukacyjnych i zachowania, zgodnie z warunkami i trybem określonymi w statucie szkoły (art. 44b ust. 6 pkt 6 ustawy o systemie oświaty). 

W statucie szkoły muszą być określone zarówno termin jak i forma powiadomienia dotycząca klasyfikacji rocznej. W przepisach nie znajdziemy informacji dotyczącej terminu, a zatem nie musi to być termin np. jednego miesiąca przed radą klasyfikacyjną. Istotne jest natomiast, by termin ustalony w statucie na dokonanie powyższej czynności uwzględniał przepis art. 44b ust. 8 pkt. 3 ustawy, w myśl którego uczeń może ubiegać się na warunkach i w trybie określonym przez nauczyciela o wyższą niż przewidywana roczna ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych.

• Nauczyciel ustala roczne oceny klasyfikacyjne w terminie określonym w statucie szkoły (art. 44h ust. 6 ustawy o systemie oświaty). 

Roczne oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych ustalają nauczyciele prowadzący poszczególne zajęcia edukacyjne, a roczną ocenę klasyfikacyjną zachowania – wychowawca oddziału po zasięgnięciu opinii nauczycieli, uczniów danego oddziału oraz ocenianego ucznia. Przepisy obowiązujące a dotyczące oceny zachowania nie wskazują, w jaki sposób wychowawca danego oddziału zasięga opinii nauczycieli, uczniów danego oddziału oraz ocenianego ucznia, a zatem ten sposób jest ustalony w danej szkole lub przez wychowawcę danego oddziału. Warto podkreślić, że ocena zachowania to między innymi stopień przestrzegania przez ucznia zasad współżycia, współdziałania społecznego, w grupie rówieśniczej i norm etycznych w szkole. Nie może mieć ona żadnego wpływu na stopnie z zajęć edukacyjnych ani na promocję do klasy programowo wyższej lub też ukończenie szkoły.

• Uczeń i jego rodzice mają prawo wnosić do dyrektora szkoły zastrzeżenia, jeżeli uznają, że roczna ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych lub roczna ocena klasyfikacyjna zachowania zostały ustalone niezgodnie z przepisami dotyczącymi trybu ustalania tych ocen (art. 44n ustawy o systemie oświaty).

Jeśli tryb ustalania oceny nie został zachowany, rodzice/uczeń mogą złożyć zastrzeżenie. Zastrzeżenia zgłasza się od dnia ustalenia rocznej oceny klasyfikacyjnej z zajęć edukacyjnych lub rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania, nie później jednak niż w terminie 2 dni roboczych od dnia zakończenia rocznych zajęć dydaktyczno-wychowawczych. Jeśli w szkole istnieje procedura postępowania w tym przypadku, należy się do niej stosować, jeśli nie – należy przyjąć wniesione zastrzeżenie i rozpatrzeć jego zasadność. W sytuacji gdy, jednak  okażą się bezzasadne – odpowiedzieć, stosując argumentację uzyskaną podczas rozpatrywania sprawy. Jeśli zastrzeżenia okazałyby się zasadne, to należy postąpić zgodnie z przepisami dotyczącymi przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i wiedzy, tj. powołać komisję i ustalić ponownie zaskarżoną ocenę.

• Nauczyciel uzasadnia ustaloną ocenę w sposób określony w statucie szkoły (art. 44e ust. 3 ustawy o systemie oświaty).

Co ważne wskazany przepis nie zawęża uzasadnienia do oceny niedostatecznej i ocen bieżących,zaś sposób uzasadnienia musi zostać określony w statucie szkoły i te przyjęte rozwiązania są obowiązujące dla całej społeczności szkolnej - nie ma możliwości ich obejścia.

• Sprawdzone i ocenione pisemne prace ucznia są udostępniane uczniowi i jego rodzicom (art. 44e ust. 4 ustawy o systemie oświaty).

Na koniec roku rodzice często zwracają się z prośbą o wgląd do prac pisemnych swojego dziecka, co istotne nie muszą oni (ani również uczniowie) zwracać się do nauczyciela z wnioskiem o udostępnienie pracy, a nauczyciel ma obowiązek udostępnić sprawdzone i ocenione bieżące prace pisemne. Oczywiście, jak w każdym przypadku i w tym, określony przez szkołę sposób udostępniania sprawdzonych prac pisemnych powinien być zawarty w statucie szkoły. W powyższych ustaleniach szkoła powinna precyzyjnie określić sposób udostępniania prac pisemnych, wskazując np. przekazanie zainteresowanym oryginału/kopii pracy czy udostępnienie pracy do domu z prośbą o zwrot pracy podpisanej przez rodziców. Żaden zapis prawa oświatowego nie zawiera jednak informacji określającej czasu przechowywania prac pisemnych uczniów, jakimi są prace klasowe i kartkówki. Z praktycznego punktu widzenia wyznacznikiem terminu ich przechowywania mógłby być np. czas trwania roku szkolnego. 

• Na wniosek ucznia lub jego rodziców dokumentacja dotycząca m.in. egzaminu klasyfikacyjnego, egzaminu poprawkowego jest udostępniana do wglądu uczniowi lub jego rodzicom (art. 44e ust. 5 ustawy o systemie oświaty).

Dokumentacja dotycząca m.in. egzaminu klasyfikacyjnego, egzaminu poprawkowego, sprawdzianu wiadomości i umiejętności oraz inna dokumentacja dotycząca oceniania ucznia, o której mowa w ww. zapisach ustawy jest udostępniania tylko do wglądu i na wniosek złożony przez ucznia lub jego rodziców. Ustawa o systemie oświaty nie zawiera przepisów określających sposób udostępniania do wglądu ucznia lub jego rodziców dokumentacji dotyczącej klasyfikowania i oceniania odsyłając w tym zakresie do postanowień statutu szkoły, którego zapisy powinny szczegółowo odnieść się m.in. do sposobu, miejsca i czasu udostępniania ww. dokumentacji przebiegu nauczania.

Statut szkoły to podstawowy zbiór przepisów określających jej ustrój, a w szczególności organizację wewnętrzną, tryb pracy jej organów, a także sposoby realizacji praw nadanych członkom społeczności szkolnej. Niewątpliwie jest to najważniejszy element prawa wewnątrzszkolnego, którego zapisy powinny być jasne i czytelne zarówno dla uczniów i ich rodziców oraz nauczycieli, którzy w codziennej pracy z nich korzystają. Należy przy tym pamiętać, że jego treść nie może być sprzeczna z aktami prawa powszechnie obowiązującego.

Poszerzenie powyższej tematyki o informacje dotyczące obowiązków nauczycieli w okresie poprzedzającym zakończenie zajęć  dydaktyczno - wychowawczych w szkole i placówce, a także zawierające inne praktyczne rozwiązania z zakresu oceniania znajdą Państwo w e-szkoleniu:

Zadania i obowiązki nauczycieli w okresie poprzedzającym zakończenie zajęć dydaktycznych.

Podstawa prawna:

1. Rozdział 3a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U z 2019 r. poz. 1481, z późn. zm.). 
2. Rozporządzenie MEN z dnia 3 sierpnia 2017 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1534) oraz z dnia z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. 2019 r., poz. 373)
3. Rozporządzenie MEN z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. 2015 r., poz. 843, z późn.zm.) obowiązujące do czasu zakończenia kształcenia odpowiednio w dotychczasowym trzyletnim liceum ogólnokształcącym, czteroletnim technikum. 

Bożena Browarczyk

04-06-2020

Ocenianie roczne to kompetencja nauczyciela prowadzącego określone zajęcia edukacyjne lub wychowawcy klasy, niemniej jednak zarówno uczniom jak i rodzicom przepisy przyznają pewne prawa w tym zakresie. By współpraca z rodzicami przebiegała bez utrudnień i nie była zaskoczeniem dla żadnej ze stron, pokrótce przypominamy zadania nauczycieli w procesie oceniania oraz prawa ucznia i jego rodziców związane z klasyfikacją roczną.

Zadania nauczyciela i prawa ucznia wynikające z zapisów ustawy o systemie oświaty:

• Przed rocznym klasyfikacyjnym zebraniem rady pedagogicznej nauczyciele prowadzący poszczególne zajęcia edukacyjne oraz wychowawca oddziału informują ucznia i jego rodziców o przewidywanych dla niego rocznych ocenach klasyfikacyjnych z zajęć edukacyjnych i przewidywanej rocznej ocenie klasyfikacyjnej zachowania, w terminie i formie określonych w statucie szkoły (art. 44g ustawy o systemie oświaty).
• Uczeń ma prawo do podwyższenia przewidywanej rocznej oceny klasyfikacyjnej z zajęć edukacyjnych i zachowania, zgodnie z warunkami i trybem określonymi w statucie szkoły (art. 44b ust. 6 pkt 6 ustawy o systemie oświaty). 

W statucie szkoły muszą być określone zarówno termin jak i forma powiadomienia dotycząca klasyfikacji rocznej. W przepisach nie znajdziemy informacji dotyczącej terminu, a zatem nie musi to być termin np. jednego miesiąca przed radą klasyfikacyjną. Istotne jest natomiast, by termin ustalony w statucie na dokonanie powyższej czynności uwzględniał przepis art. 44b ust. 8 pkt. 3 ustawy, w myśl którego uczeń może ubiegać się na warunkach i w trybie określonym przez nauczyciela o wyższą niż przewidywana roczna ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych.

• Nauczyciel ustala roczne oceny klasyfikacyjne w terminie określonym w statucie szkoły (art. 44h ust. 6 ustawy o systemie oświaty). 

Roczne oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych ustalają nauczyciele prowadzący poszczególne zajęcia edukacyjne, a roczną ocenę klasyfikacyjną zachowania – wychowawca oddziału po zasięgnięciu opinii nauczycieli, uczniów danego oddziału oraz ocenianego ucznia. Przepisy obowiązujące a dotyczące oceny zachowania nie wskazują, w jaki sposób wychowawca danego oddziału zasięga opinii nauczycieli, uczniów danego oddziału oraz ocenianego ucznia, a zatem ten sposób jest ustalony w danej szkole lub przez wychowawcę danego oddziału. Warto podkreślić, że ocena zachowania to między innymi stopień przestrzegania przez ucznia zasad współżycia, współdziałania społecznego, w grupie rówieśniczej i norm etycznych w szkole. Nie może mieć ona żadnego wpływu na stopnie z zajęć edukacyjnych ani na promocję do klasy programowo wyższej lub też ukończenie szkoły.

• Uczeń i jego rodzice mają prawo wnosić do dyrektora szkoły zastrzeżenia, jeżeli uznają, że roczna ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych lub roczna ocena klasyfikacyjna zachowania zostały ustalone niezgodnie z przepisami dotyczącymi trybu ustalania tych ocen (art. 44n ustawy o systemie oświaty).

Jeśli tryb ustalania oceny nie został zachowany, rodzice/uczeń mogą złożyć zastrzeżenie. Zastrzeżenia zgłasza się od dnia ustalenia rocznej oceny klasyfikacyjnej z zajęć edukacyjnych lub rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania, nie później jednak niż w terminie 2 dni roboczych od dnia zakończenia rocznych zajęć dydaktyczno-wychowawczych. Jeśli w szkole istnieje procedura postępowania w tym przypadku, należy się do niej stosować, jeśli nie – należy przyjąć wniesione zastrzeżenie i rozpatrzeć jego zasadność. W sytuacji gdy, jednak  okażą się bezzasadne – odpowiedzieć, stosując argumentację uzyskaną podczas rozpatrywania sprawy. Jeśli zastrzeżenia okazałyby się zasadne, to należy postąpić zgodnie z przepisami dotyczącymi przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i wiedzy, tj. powołać komisję i ustalić ponownie zaskarżoną ocenę.

• Nauczyciel uzasadnia ustaloną ocenę w sposób określony w statucie szkoły (art. 44e ust. 3 ustawy o systemie oświaty).

Co ważne wskazany przepis nie zawęża uzasadnienia do oceny niedostatecznej i ocen bieżących,zaś sposób uzasadnienia musi zostać określony w statucie szkoły i te przyjęte rozwiązania są obowiązujące dla całej społeczności szkolnej - nie ma możliwości ich obejścia.

• Sprawdzone i ocenione pisemne prace ucznia są udostępniane uczniowi i jego rodzicom (art. 44e ust. 4 ustawy o systemie oświaty).

Na koniec roku rodzice często zwracają się z prośbą o wgląd do prac pisemnych swojego dziecka, co istotne nie muszą oni (ani również uczniowie) zwracać się do nauczyciela z wnioskiem o udostępnienie pracy, a nauczyciel ma obowiązek udostępnić sprawdzone i ocenione bieżące prace pisemne. Oczywiście, jak w każdym przypadku i w tym, określony przez szkołę sposób udostępniania sprawdzonych prac pisemnych powinien być zawarty w statucie szkoły. W powyższych ustaleniach szkoła powinna precyzyjnie określić sposób udostępniania prac pisemnych, wskazując np. przekazanie zainteresowanym oryginału/kopii pracy czy udostępnienie pracy do domu z prośbą o zwrot pracy podpisanej przez rodziców. Żaden zapis prawa oświatowego nie zawiera jednak informacji określającej czasu przechowywania prac pisemnych uczniów, jakimi są prace klasowe i kartkówki. Z praktycznego punktu widzenia wyznacznikiem terminu ich przechowywania mógłby być np. czas trwania roku szkolnego. 

• Na wniosek ucznia lub jego rodziców dokumentacja dotycząca m.in. egzaminu klasyfikacyjnego, egzaminu poprawkowego jest udostępniana do wglądu uczniowi lub jego rodzicom (art. 44e ust. 5 ustawy o systemie oświaty).

Dokumentacja dotycząca m.in. egzaminu klasyfikacyjnego, egzaminu poprawkowego, sprawdzianu wiadomości i umiejętności oraz inna dokumentacja dotycząca oceniania ucznia, o której mowa w ww. zapisach ustawy jest udostępniania tylko do wglądu i na wniosek złożony przez ucznia lub jego rodziców. Ustawa o systemie oświaty nie zawiera przepisów określających sposób udostępniania do wglądu ucznia lub jego rodziców dokumentacji dotyczącej klasyfikowania i oceniania odsyłając w tym zakresie do postanowień statutu szkoły, którego zapisy powinny szczegółowo odnieść się m.in. do sposobu, miejsca i czasu udostępniania ww. dokumentacji przebiegu nauczania.

Statut szkoły to podstawowy zbiór przepisów określających jej ustrój, a w szczególności organizację wewnętrzną, tryb pracy jej organów, a także sposoby realizacji praw nadanych członkom społeczności szkolnej. Niewątpliwie jest to najważniejszy element prawa wewnątrzszkolnego, którego zapisy powinny być jasne i czytelne zarówno dla uczniów i ich rodziców oraz nauczycieli, którzy w codziennej pracy z nich korzystają. Należy przy tym pamiętać, że jego treść nie może być sprzeczna z aktami prawa powszechnie obowiązującego.

Poszerzenie powyższej tematyki o informacje dotyczące obowiązków nauczycieli w okresie poprzedzającym zakończenie zajęć  dydaktyczno - wychowawczych w szkole i placówce, a także zawierające inne praktyczne rozwiązania z zakresu oceniania znajdą Państwo w e-szkoleniu:

Zadania i obowiązki nauczycieli w okresie poprzedzającym zakończenie zajęć dydaktycznych.

Podstawa prawna:

1. Rozdział 3a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U z 2019 r. poz. 1481, z późn. zm.). 
2. Rozporządzenie MEN z dnia 3 sierpnia 2017 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1534) oraz z dnia z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. 2019 r., poz. 373)
3. Rozporządzenie MEN z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. 2015 r., poz. 843, z późn.zm.) obowiązujące do czasu zakończenia kształcenia odpowiednio w dotychczasowym trzyletnim liceum ogólnokształcącym, czteroletnim technikum. 

Bożena Browarczyk

04-06-2020

W ustawie o finansowaniu zadań oświatowych wprowadzono konieczność ustalania regulaminów (na podstawie art. 6a ust. 14–18 ustawy – Karta Nauczyciela), określających wskaźniki oceny pracy nauczycieli, odnoszące się do poziomu spełniania poszczególnych kryteriów oceny pracy nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego oraz uwzględniające specyfikę pracy w danej szkole. Ustawą z dnia 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy – Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw dokonana została zmiana ustawy – Karta Nauczyciela w zakresie oceny pracy polegającej na uchyleniu art. 6a ust. 14-18, które dotyczyły ustalania przez dyrektorów szkół i organy sprawujące nadzór pedagogiczny ww. regulaminów. Wszystkie kwestie związane z dokonywaniem oceny pracy nauczycieli są obecnie uregulowane w ustawie – Karta Nauczyciela oraz w rozporządzeniu MEN z dnia 29 maja 2018 r. w sprawie szczegółowych kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz trybu postępowania odwoławczego.

W związku z powyższym, przedmiotowa zmiana ustawowa spowodowała rezygnację z formułowania wskaźników opisujących szczegółowo spełnianie poszczególnych kryteriów ministerialnych, a dyrektorzy i organy sprawujące nadzór nie są już zobligowani do ustalania regulaminów określających wskaźniki oceny pracy nauczycieli lub dyrektorów. Należy jednak podkreślić, że brak wskaźników nie musi w konsekwencji oznaczać likwidacji regulaminów oceny pracy nauczyciela jako takich.

Czy w szkole zatem powinien funkcjonować regulamin dokonywania oceny pracy nauczyciela?

Przepisy ustawy Prawo oświatowe, jak również przepisy aktów wykonawczych nie wyrażają wprost obowiązku opracowania dla szkoły regulaminu ustalania oceny pracy. Brak podstawy do wydania regulaminu oceniania poczytywać należy tylko jako brak obowiązku wydania takiego aktu, co nie oznacza, że dyrektor szkoły nie może zdecydować się na ustalenie takiego dokumentu nazywając go regulaminem lub procedurą. Dokument taki jest aktem wewnętrznym, a dyrektor szkoły może wydawać akty kierownictwa wewnętrznego. Jeśli dyrektor zdecyduje się taki regulamin ustalić to podstawą prawną będą przepisy Prawa oświatowego dotyczące kompetencji dyrektora. Chcąc powołać w regulaminie podstawę prawną, czyli przepis, który upoważnia dyrektora do wydania takiego aktu, można wskazać art. 68 ust.1 pkt 1 Prawa oświatowego, który stanowi, że dyrektor szkoły kieruje działalnością szkoły oraz dodatkowo art. 68 ust. 5, który przesądza o tym, że dyrektor jest kierownikiem zakładu pracy. Nazewnictwo wewnętrznych regulacji szkoły jest uzależnione od treści statutu, jednak gdy statut nie odsyła do regulaminu, procedury lub instrukcji, czyli dokumentu uzupełniającego jego treść, to decyzję o nadaniu nazwy takiemu dokumentowi podejmuje statutowo upoważniony organ ustalający te regulacje, a w szczególności dyrektor odpowiedzialny za kierowanie szkołą, co wykazano powyżej. W praktyce szkolnej najczęściej odbywa się to poprzez wydanie zarządzenia dyrektora szkoły. Ustawa Prawo oświatowe nie określa zasad nadawania nazw regulacjom wewnątrzszkolnym, poza przypadkami regulaminów działania kolegialnych organów wskazanych w ustawie tj. regulaminu rady pedagogicznej - art. 73 ust. 2, regulaminu rady szkoły art. 80 ust. 3, art. 81 ust. 8, regulaminu rady rodziców - art. 83 ust. 4, regulamin samorządu uczniowskiego - art. 85 ust. 3. Należy również zauważyć, że w praktyce szkolnej funkcjonuje wiele regulaminów, np. świetlicy szkolnej czy biblioteki szkolnej, których ustalenie nie wynika bezpośrednio z przepisów oświatowych.

Istotne w tym miejscu są natomiast kwestie zasadności tworzenia takiego dokumentu i zawartych w nim treści. Uregulowania prawne, o których mowa wyżej, dotyczą takich obszarów, jak: poziomy spełniania kryteriów oceny pracy nauczyciela, tryb dokonywania oceny pracy, regulacji odnoszących się do karty oceny pracy, tryb odwoławczy od oceny pracy nauczyciela. Ponadto w celu zapewnienia jednolitości oceny poziomu spełniania kryteriów oceny pracy we wszystkich przedszkolach, szkołach i placówkach obowiązuje skala punktowa, którą należy stosować oceniając poziom spełnienia każdego kryterium oceny pracy. A zatem została utrzymana zasada wartościowania spełniania poszczególnych kryteriów oceny  i między innymi z tego powodu powinna być opracowana procedura określająca tryb i zasady wykonywania czynności w zakresie dokonywania oceny pracy nauczyciela przez dyrektora. Taki dokument powinien być dla każdego nauczyciela wyjątkowo transparentny i każdy nauczyciel powinien dokładnie znać jego założenia, np. dotyczące wartościowania każdego z kryteriów. Regulamin mógłby również szczegółowo określać czynności podejmowane przez dyrektora w trakcie dokonywania oceny pracy również po to, by te działania były jednakowe wobec wszystkich ocenianych nauczycieli z uwzględnieniem lub bez uwzględnienia ich stopnia awansu zawodowego nauczyciela.

W konkluzji należy stwierdzić, że choć przepisy nie nakazują tworzenia takich dokumentów, to również nie ma przepisów zabraniających ich opracowywania, tym bardziej, że w ministerialnym uzasadnieniu bardzo precyzyjnie określono w jakim zakresie dokonano zmian stwierdzając, iż nie będą już ustalane regulaminy określające wskaźniki oceny pracy nauczycieli, a nie regulaminy czynności podejmowanych przez dyrektora w zakresie ich dokonywania. Ponadto kwestia nazwy dla tego dokumentu (regulamin, procedura, instrukcja, zasady itd.) jest sprawą wtórną, jednak powaga regulowanej nim tematyki, logika, a przede wszystkim wieloletnia historia dokumentów wydawanych w tej materii (jeszcze przed omawianymi zmianami prawa, w placówkach oświatowych funkcjonował „Regulamin oceniania (...)” właśnie), nakazują sądzić, że powinien on nazwany być Regulaminem oceniania. Co więcej, utrzymanie nazwy „Regulamin” jest dużo wygodniejsze, gdyż pozwala Dyrektorom na dokonywanie wymaganych prawem zmian w już opracowanym dokumencie, a nie wymaga opracowania zupełnie nowej dokumentacji. 

Bożena Browarczyk - ekspert z bogatym doświadczenieniem zawodowym wynikającym z pracy w szkole i w nadzorze pedagogicznym, a także ze współpracy z Centralną Komisją Egzaminacyjną. 

28-05-2019

Minister Edukacji Narodowej podpisał dziś nowe rozporządzenie w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych.

Obecny stan prawny dopuszcza możliwość wydawania świadectw promocyjnych i świadectw ukończenia szkoły tylko w formie papierowego dokumentu. Istnieje jednak możliwość wypełnienia ich elektronicznie zgodnie z zapisami § 17 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2019 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków:

"Świadectwa szkolne promocyjne, świadectwa ukończenia szkoły i inne druki wypełnia się czytelnie, bez poprawek, pismem ręcznym lub w postaci elektronicznej, z uwzględnieniem § 19 i § 20. Świadectwa szkolne promocyjne, świadectwa ukończenia szkoły i inne druki wypełniane w postaci elektronicznej przybierają postać papierowego wydruku dokumentu utworzonego i wypełnionego pierwotnie w postaci elektronicznej."

Drukując tak wypełnione świadectwo należy pamiętać o pominięciu zawartych we wzorze świadectwa:

1) linii przerywanych oznaczających miejsca przeznaczone na wpisanie: imienia (imion) i nazwiska, daty urodzenia, numeru PESEL ucznia, roku szkolnego, klasy, nazwy, numeru i imienia szkoły lub szkoły polskiej, nazwy miejscowości i województwa, w którym znajduje się szkoła, zawodu, w którym kształcił się uczeń, okresu nauczania, przedmiotów ujętych w podstawie programowej kształcenia ogólnego w zakresie rozszerzonym, miejscowości i daty wydania świadectwa, numeru świadectwa, ocen zachowania i z religii/etyki, nazw obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych oraz ocen z tych zajęć, informacji dotyczącej przedmiotów uzupełniających, innych zajęć, indywidualnego programu lub toku nauki oraz szczególnych osiągnięć ucznia; w miejscu linii przerywanych wpisuje się odpowiednie dane;

2) linii przerywanych oznaczających miejsca przeznaczone na odcisk pieczęci i podpis dyrektora szkoły lub kierownika oraz podpis wychowawcy lub opiekuna klasy;

3) linii przerywanych w wyrazach „uczęszczał...”, „Uczęszczał...”, „ukończył...”, „Realizował...”, „realizował...”, „zrealizował...” i „otrzymał...”; w przypadku absolwentki w miejscu linii przerywanych wpisuje się „a”;

4) linii przerywanej w wyrazie „promocj...” – w miejscu linii przerywanej wpisuje się odpowiednią literę;

5) linii przerywanej przed wyrazem „otrzymał...” oznaczającej miejsce przeznaczone na wpisanie informacji o nieuzyskaniu promocji do klasy programowo wyższej; w przypadku uzyskania promocji do klasy programowo wyższej nie drukuje się linii przerywanej;

6) oznaczenia miejsca, w którym umieszcza się odcisk pieczęci urzędowej szkoły.

Na tak wydrukowanym dokumencie powinny się znaleźć:

• podpis dyrektora szkoły lub kierownika;
• podpis wychowawcy lub opiekuna klasy;

(w uzasadnionych przypadkach dyrektor ma prawo wskazać innego nauczyciela - zamiast wychowawcy, który złoży swój podpis na świadectwie)

• wyraźny odcisk pieczęci urzędowej szkoły.

Podstawa prawna:

• § 17 ust. 1, 11, 12 oraz § 19 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowejz dnia 27 sierpnia 2019 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków (Dz. U. z 2019 r. poz. 1700).

Beata Linowska

02-06-2020

To uchwała organu prowadzącego określa zasady przyznawania nagród dla nauczycieli, ale nie wyklucza to, by dyrektorzy uszczegółowili i uzupełnili kryteria ustalone przez organ prowadzący regulacjami wewnątrzszkolnymi. Nigdy jednak takie wewnętrzne ustalenia nie mogą być sprzeczne z uchwałą organu. Niemniej jednak zdarza się, że fakt istnienia takiego regulaminu jest kwestionowany.

Sposób przyznawania nagród dla dyrektorów ustala organ prowadzący

Na podstawie art. 49 ust. 2 Karty Nauczyciela organy prowadzące szkoły zostały wyposażone w kompetencję do ustalania kryteriów i trybu przyznawania nagród dla nauczycieli, uwzględniając w szczególności osiągnięcia w zakresie pracy dydaktyczno-wychowawczej, pracy opiekuńczo-wychowawczej oraz realizacji innych zadań statutowych szkoły, sposobu podziału środków na nagrody organów prowadzących szkoły i dyrektorów szkół, trybu zgłaszania kandydatów do nagród oraz zasady, że nagroda może być przyznana nauczycielowi po przepracowaniu w szkole co najmniej roku.

Tym samym szkoły nie mogą sobie przypisywać kompetencji określonych dla organu prowadzącego.

Zatem z przepisów Karty nie wynika możliwość określania kryteriów przyznawania funduszu nagród na poziomie szkoły, lecz wyłącznie na poziomie organu prowadzącego. Jeżeli przyjęte rozwiązania w uchwale samorządowej są niewystarczające w zakresie merytorycznym, radni powinni podjąć inicjatywę legislacyjną zmierzającą do bardziej szczegółowego uregulowania kwestii kryteriów przyznawania nagród.

Dyrektor może stworzyć regulacje wewnętrzne odnośnie przyznawania nagród

Nie wyklucza to jednak, by poszczególni dyrektorzy uszczegółowili i uzupełnili kryteria ustalone przez organ prowadzący regulacjami wewnątrzszkolnymi, w których określą, na przykład czym się będą kierować dodatkowo typując nauczycieli do przyznawanych przez siebie nagród.

Takie wewnętrzne kryteria są jednak podrzędne względem kryteriów ustalonych przez organ prowadzący i nie mogą być z nimi sprzeczne. To jest największe wyzwanie dla dyrektora, żeby stworzyć regulację, która nie będzie sprzeczna z uchwałą organu prowadzącego. Dlatego przyjmuje się, że najlepiej w razie potrzeby wystąpić o dodatkowe doregulowanie pewnych kwestii do organu prowadzącego, ewentualnie wnioskować o interpretację ustalonych przepisów.

Podstawa prawna:

• art. 49 ust. 1 pkt 1, ust. 2, art. 91d pkt 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 2215 ze zm.).

Dariusz Skrzyński

01-02-2021

Wystawiając świadectwo należy pamiętać o zawodach, w jakich brał udział uczeń danej klasy (wiedzy, artystycznych i sportowych). Niektóre z nich należy ująć w świadectwie. Jeżeli takiego wpisu zabraknie, nie będzie można sprostować świadectwa.

Analiza prawna obowiązujących regulacji 

Zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2019 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1700) świadectwa szkolne promocyjne, świadectwa ukończenia szkoły i zaświadczenia dotyczące przebiegu nauczania wydaje się na podstawie dokumentacji przebiegu nauczania prowadzonej przez szkołę.

Zgodnie z zał. 1 pkt 21 do ww. rozporządzenia na świadectwach szkolnych promocyjnych i świadectwach ukończenia szkoły, w części dotyczącej szczególnych osiągnięć ucznia, odnotowuje się:

1) uzyskane wysokie miejsca nagrodzone lub uhonorowane zwycięskim tytułem w zawodach wiedzy, artystycznych i sportowych, organizowanych przez kuratora oświaty albo organizowane co najmniej na szczeblu powiatowym przez inne podmioty działające na terenie szkół;

2)  osiągnięcia w aktywności społecznej, w tym na rzecz środowiska szkolnego, w szczególności w formie wolontariatu;

3) realizację lub ukończenie programu nauczania ustalonego przez zagraniczną instytucję edukacyjną, o którym mowa w art. 21 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, wraz z nazwą tego programu, jeżeli uczeń uczęszczał do oddziału międzynarodowego, w którym program ten był realizowany.

Nas najbardziej interesuje pkt 1 tego przepisu. Na jego podstawie można wyinterpretować kilka zasad.

Po pierwsze ustawodawca wskazał, jakie osiągnięcia należy wpisać na świadectwach szkolnych promocyjnych i świadectwach ukończenia szkoły. Na świadectwie należy zamieszczać tylko osiągnięcia wymienione wyżej. Zatem będą to wysokie miejsca - nagradzane lub honorowane zwycięskim tytułem - w zawodach wiedzy, artystycznych i sportowych, organizowane przez kuratora oświaty albo organizowane co najmniej na szczeblu powiatowym przez inne podmioty działające na terenie szkół. Dyrektor (nawet jeżeli świadectwo wypełnia wychowawca) musi ocenić czy osiągnięcia dziecka spełniają ww. kryteria. Jednocześnie każda wątpliwość powinna być rozstrzygana na korzyść ucznia. Przy czym wpis dokonany nawet niezgodnie z ww. zasadami nie pociąga za sobą konsekwencji.

Po drugie na świadectwie mogą pojawić osiągnięcia uzyskane w zawodach organizowanych przez konkretne podmioty (a nie wszystkie działające poza szkołą). I tak na świadectwie należy zamieszczać tylko osiągnięcia wymienione wyżej uzyskane w zawodach organizowanych przez:

• kuratora oświaty albo
• przez inne podmioty działające na terenie szkół (co najmniej na szczeblu powiatowym).

Na podstawie art. 148 ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 910 ze zm.) kurator oświaty corocznie do końca lutego podaje do publicznej wiadomości wykaz zawodów wiedzy, artystycznych i sportowych, organizowanych przez kuratora oświaty lub inne podmioty działające na terenie szkoły, które mogą być wymienione na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej, o którym mowa w art. 134 ust. 2 pkt 4 lit. a (rekrutacja do szkoły ponadpodstawowej), art. 137 ust. 6 pkt 4 lit. a (rekrutacja do szkoły ponadpodstawowej sportowej), art. 140 ust. 3 pkt 5 lit. a (rekrutacja do szkoły ponadpodstawowej dwujęzycznej) i art. 143 ust. 3 pkt 4 lit. a, oraz określa miejsca uznane za wysokie w tych zawodach.

Jeśli dane zawody znajdują się w wykazie i uczeń zajął miejsce wskazane w wykazie, to szkoła ma obowiązek umieścić dane osiągnięcie na świadectwie.

Po trzecie kurator oświaty podaje wykaz zawodów wiedzy, artystycznych i sportowych, organizowanych przez kuratora oświaty lub inne podmioty działające na terenie szkoły, które mogą być wymienione na świadectwie ukończenia szkoły. Nie odnosi się natomiast do świadectw promocyjnych. Niemniej jednak dyrektor wpisując dane osiągnięcie na świadectwie powinien kierować się tymi ogłoszonymi wykazami przez kuratora wpisując osiągniecia na świadectwie promocyjnym.

W przypadku uzyskania przez ucznia wysokich miejsc w zawodach wiedzy, artystycznych i sportowych, które nie zostały umieszczone w ww. wykazie, dyrektor szkoły dokonuje analizy regulaminu tych zawodów i na tej podstawie dokonuje wpisu na świadectwie uznając odpowiednio za wysokie zgodnie z informacją powyżej. Z reguły takie zapisy pojawiają się również w wykazie ogłaszanym przez kuratora.

Co daje taki wpis na świadectwie?

Wpisanie osiągnięć uczniów na świadectwie ma również swój wymiar praktyczny. Uczeń zyskuje w ten sposób dodatkowe punkty przy rekrutacji do szkoły ponadpodstawowej. Zgodnie z art. 134 ust. 2 Prawa oświatowego w przypadku większej liczby kandydatów niż liczba wolnych miejsc do klasy I publicznej szkoły ponadpodstawowej, na pierwszym etapie postępowania rekrutacyjnego są brane pod uwagę łącznie następujące kryteria:

1) wyniki egzaminu ósmoklasisty;

2) wymienione na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej oceny z języka polskiego i matematyki oraz z dwóch obowiązkowych zajęć edukacyjnych ustalonych przez dyrektora danej szkoły jako brane pod uwagę w postępowaniu rekrutacyjnym do danego oddziału tej szkoły;

3) świadectwo ukończenia szkoły podstawowej z wyróżnieniem;

4) szczególne osiągnięcia wymienione na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej:

a) uzyskanie wysokiego miejsca nagrodzonego lub uhonorowanego zwycięskim tytułem w zawodach wiedzy, artystycznych i sportowych, organizowanych przez kuratora oświaty albo organizowanych co najmniej na szczeblu powiatowym przez inne podmioty działające na terenie szkoły, z wyjątkiem tytułu laureata lub finalisty ogólnopolskiej olimpiady przedmiotowej oraz tytułu laureata konkursu przedmiotowego o zasięgu wojewódzkim lub ponad wojewódzkim, o których mowa w art. 132 Prawa oświatowego,

b) osiągnięcia w zakresie aktywności społecznej, w tym na rzecz środowiska szkolnego, w szczególności w formie wolontariatu.

Art. 134 ust. 2 pkt 4 lit. a Prawa oświatowego wskazuje, że w procesie rekrutacji do szkół ponadpodstawowych brane są pod uwagę szczególne osiągnięcia wymienione na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej, nie zaś osiągnięcia wymienione na świadectwie promocyjnym we wcześniejszych klasach. Podobnie w przypadku rekrutacji do szkół ponadpodstawowych dwujęzycznych (oddziałów), czy sportowych i mistrzostwa sportowego. W żadnej ze szkół ponadpodstawowych nie bierze się pod uwagę świadectw promocyjnych. Szkoła ma obowiązek na świadectwie ukończenia szkoły wpisać szczególne osiągnięcia ucznia, nawet jeśli były to osiągnięcia z lat wcześniejszych.

Zasady przeliczania na punkty uzyskanie wysokiego miejsca nagrodzonego lub uhonorowanego zwycięskim tytułem w zawodach wiedzy, artystycznych i sportowych określa § 6 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 21 sierpnia 2019 r. w sprawie przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego oraz postępowania uzupełniającego do publicznych przedszkoli, szkół i placówek (Dz.U. z 2019 r. poz. 1737).

A co w sytuacji, gdy uczeń nie miał zamieszczonych osiągnięć?

Jeżeli chodzi o kwestie nie zamieszczania informacji o osiągnieciach ucznia w poprzednich latach, to obecnie nie ma podstaw prawnych do dokonania sprostowania tych świadectw promocyjnych. Świadectwo promocyjne nie jest brane pod uwagę w procesie rekrutacji do szkoły ponadpodstawowej. Co najwyżej osiągnięcia uzyskane w poprzednich latach mogą być wpisane na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej. Na świadectwie promocyjnym z poprzednich lata można dokonać sprostowania błędu lub omyłki również na wniosek rodziców niepełnoletniego ucznia, jednak w opisanym przypadku na wydanych świadectwach nie ma błędu ani omyłki (nie ma co poprawiać, bo po prostu osiągnięcia nie zostały wpisane) – nie ma więc podstawy do dokonania sprostowania.

Dariusz Skrzyński

28-05-2020

Rozstrzygnięcie, które wyjście ze szkoły jest „wycieczką”, a które „wyjściem grupowym” wymaga ustalenia, czy dane wyjście uczniów jest związane z działalnością turystyczno-krajoznawczą szkoły. Jeżeli tak, to forma określana jest jako wycieczka. Jeżeli nie, będzie uznana jako wyjście grupowe, które wymaga, zamieszczenia odpowiedniej adnotacji w odrębnym rejestrze.

Podstawową formą działalności turystyczno-krajoznawczej jest wycieczka

Publiczne szkoły mogą organizować dla uczniów krajoznawstwo i turystykę w trakcie roku szkolnego, w szczególności w ramach zajęć dydaktyczno-wychowawczych lub opiekuńczych, z wyjątkiem okresu ferii letnich i zimowych oraz wiosennej i zimowej przerwy świątecznej. Cele organizowanego przez szkoły krajoznawstwa i turystyki oraz zasady organizacji wycieczek szkolnych reguluje rozporządzenie MEN z 25 maja 2018 r. Zgodnie z jego przepisami formami działalności w zakresie krajoznawstwa i turystyki są:

• wycieczki przedmiotowe – inicjowane i realizowane przez nauczycieli w celu uzupełnienia programu nauczania w ramach jednego lub kilku przedmiotów,
• wycieczki krajoznawczo-turystyczne o charakterze interdyscyplinarnym, w których udział nie wymaga od uczniów przygotowania kondycyjnego i umiejętności posługiwania się specjalistycznym sprzętem, organizowane w celu nabywania wiedzy o otaczającym środowisku i umiejętności zastosowania tej wiedzy w praktyce,
• specjalistycznych wycieczki krajoznawczo-turystyczne, w których udział wymaga od uczniów przygotowania kondycyjnego, sprawnościowego i umiejętności posługiwania się specjalistycznym sprzętem, a program wycieczki przewiduje intensywną aktywność turystyczną, fizyczną lub długodystansowość na szlakach turystycznych.

Wyjście poza teren szkoły

Nie każde zorganizowane wyjście z uczniami poza teren szkoły jest wycieczką. Poza terenem szkoły mogą być także organizowane różne zajęcia, w tym zajęcia sportowe. Są one innymi formami działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoły w myśl art. 109 ust. 4 Prawa oświatowego.

Zakwalifikowanie wyjść poza teren szkoły do innej kategorii niż wycieczka wymaga odmiennego dokumentowania, w sposób przyjęty w szkole. Takim dokumentem jest rejestr wyjść.

Zgodnie z § 2a rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r. Nr 6, poz.69 ze zm.) dyrektor albo upoważniona przez niego osoba prowadzi rejestr wyjść grupowych uczniów, z wyjątkiem wycieczek – patrz przykład.

Dyrektor szkoły powinien zarządzeniem wskazać osobę prowadzącą rejestr, do której będą zgłaszali się nauczyciele planujący wyjście poza teren szkoły. Należy również określić dokładnie uszczegółowić pojęcie wyjścia, aby kwestia wpisywania do rejestru nie stanowiła problemu dla nauczycieli.

Wyjście a wycieczka

Rozstrzygnięcie, które wyjście ze szkoły jest „wycieczką”, a które „wyjściem grupowym” wymaga uwzględnienia rozporządzenia MEN z 25 maja 2018 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki, zgodnie z którym szkoła może organizować krajoznawstwo i turystykę. W § 2 ww. rozporządzenia określone zostały cele wycieczki:

• poznawanie kraju, jego środowiska przyrodniczego, tradycji, zabytków kultury i historii,
• poznawanie kultury i języka innych państw,
• poszerzanie wiedzy z różnych dziedzin życia społecznego, gospodarczego i kulturalnego,
• wspomaganie rodziny i szkoły w procesie wychowania,
• upowszechnianie wśród uczniów zasad ochrony środowiska naturalnego oraz wiedzy o składnikach i funkcjonowaniu rodzimego środowiska przyrodniczego, a także umiejętności korzystania z zasobów przyrody,
• upowszechnianie zdrowego stylu życia i aktywności fizycznej oraz podnoszenie sprawności fizycznej,
• poprawę stanu zdrowia uczniów pochodzących z terenów zagrożonych ekologicznie,
• przeciwdziałanie zachowaniom ryzykownym, w szczególności w ramach profilaktyki uniwersalnej,
• poznawanie zasad bezpiecznego zachowania się w różnych sytuacjach.

Zatem nie każde wyjście z uczniami poza teren szkoły musi być wycieczką. Jeśli służy realizacji innych celów niż wycieczka, dyrektor szkoły może zaliczyć je do innej grupy.

Podstawa prawna:

• art. 109 ust. 4 ustawy z 16 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2018 r. poz. 996),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 25 maja 2018 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki (Dz.U. z 2018 r. poz. 1055),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz.U. z 2003 r. nr 6, poz. 69 ze zm.).

Dariusz Skrzyński

11-06-2019

W życiu każdej szkoły zdarzają się wydarzenie, które wymagają podjęcia szczególnych działań ze strony dyrektora szkoły czy też zatrudnionych w niej nauczycieli. Niektóre z nich wiążą się z wyrządzeniem szkody materialnej w majątku szkoły, w tym tak szczególnym zakresie, jak prowadzona przez szkołę dokumentacja przebiegu nauczania. Zdarzało się już w przeszłości, a może wydarzyć się również w przyszłości, że ofiarą nierozważnego działania ucznia padnie dziennik lekcyjny. Ten bardzo ważny dokument towarzyszy codziennej pracy każdego nauczyciela i jest skarbnicą wiedzy o postępach w nauce i zachowania wszystkich uczniów oddziału. Prowadzenie dziennika lekcyjnego normują przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. z 2017 r. poz.1646 ze zm.). W § 8 ust. 1 – 3 stanowi ono, że szkoła prowadzi dla każdego oddziału dziennik lekcyjny, w którym dokumentuje się przebieg nauczania w danym roku szkolnym.  Do dziennika wpisuje się w porządku alfabetycznym lub innym ustalonym przez dyrektora szkoły nazwiska i imiona uczniów albo słuchaczy, daty i miejsca urodzenia oraz adresy ich zamieszkania, imiona i nazwiska rodziców oraz adresy ich zamieszkania, jeżeli są różne od adresu zamieszkania ucznia albo słuchacza, adresy poczty elektronicznej rodziców i numery ich telefonów, jeżeli je posiadają, imiona i nazwiska nauczycieli prowadzących zajęcia edukacyjne oraz tygodniowy rozkład zajęć, a w szkołach prowadzących kształcenie w formie zaocznej - semestralny rozkład zajęć. W przypadku dziennika lekcyjnego prowadzonego przez szkołę dla dorosłych, branżową szkołę II stopnia i szkołę policealną nie wpisuje się danych rodziców pełnoletnich słuchaczy. Ponadto w przypadku szkoły dla dzieci i młodzieży w dzienniku odnotowuje się obecność uczniów na zajęciach edukacyjnych, liczbę godzin usprawiedliwionych i nieusprawiedliwionych nieobecności uczniów na tych zajęciach oraz wpisuje się tematy przeprowadzonych zajęć edukacyjnych, oceny bieżące, śródroczne i roczne oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych oraz śródroczne i roczne oceny klasyfikacyjne zachowania. Przeprowadzenie zajęć edukacyjnych nauczyciel potwierdza podpisem. Jak wynika z powyższego ilość danych zawartych w dzienniku jest pokaźna, a ich waga niebagatelna. Utrata tych danych spowoduje niewątpliwie poważne perturbacje. Z tej też przyczyny powinien on być objęty szczególnym nadzorem ze strony kadry pedagogicznej. Ponieważ przepisy stanowią, iż to dyrektor przedszkola, szkoły i placówki ponosi odpowiedzialność za właściwe prowadzenie i przechowywanie dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej, bywa, że ustalił on tryb postępowania z dziennikami lekcyjnymi, a także sposób ich przechowywania oraz osoby za to odpowiedzialne. 

Sposób postępowania

Cóż więc się dzieje w sytuacji, gdy dziennik lekcyjny ulegnie zniszczeniu na skutek działania ucznia w trakcie zajęć prowadzonych w szkole? Jakie należy podjąć w tej sytuacji działania i kogo obarczyć odpowiedzialnością za powstałą stratę? 

Oczywiście przebieg zdarzenia może być bardzo różny, niemniej jednak pewne działania muszą się pojawić niezależnie od charakteru zdarzenia. Dla dalszych rozważań przyjmiemy, że dziennik został całkowicie zniszczony i nie jest możliwy szybki i łatwy powrót do jego stan sprzed zniszczenia. Mamy więc do czynienia z całkowitą utratą najważniejszego dokumentu opisującego przebieg nauczania w danym roku szkolnym. Przepisy oświatowe nie nakładają na szkoły obowiązku robienia kopii zapasowych tradycyjnych papierowych dzienników. Co więc w sytuacji zniszczenia, kradzieży lub innego uszkodzenia tego dokumentu powinien uczynić dyrektor szkoły? Ze względu na pilność i wagę sprawy powinien on przeprowadzić niezwłocznie postępowanie wyjaśniające prowadzące do ustalenia okoliczności zdarzenia. Równolegle musi zastosować się on do przepisów § 23 przywołanego rozporządzenia. Przepisy przewidują bowiem tryb odtworzenia zniszczonej dokumentacji przebiegu nauczania. Zgodnie z ich brzmieniem w przypadku zniszczenia dokumentacji przebiegu nauczania wskutek pożaru, powodzi lub innych zdarzeń losowych, dyrektor szkoły powołuje komisję w celu ustalenia zakresu zniszczeń oraz odtworzenia tej dokumentacji, w szczególności księgi uczniów albo księgi słuchaczy, arkuszy ocen uczniów albo słuchaczy, protokołów indywidualnych części ustnej egzaminu maturalnego oraz protokołów egzaminu dojrzałości. Odtworzenia dokumentacji dokonuje się na podstawie zachowanej dokumentacji przebiegu nauczania i innych dokumentów oraz zeznań świadków. Z przebiegu prac komisji sporządza się protokół zawierający w szczególności skład komisji, termin rozpoczęcia i zakończenia prac komisji, opis zniszczonej dokumentacji przebiegu nauczania oraz podstawę, na jakiej dokonano jej odtworzenia. Do protokołu dołącza się spisane zeznania świadków. Protokół podpisują wszyscy członkowie komisji. O powołaniu komisji i wynikach jej pracy dyrektor szkoły zawiadamia kuratora oświaty i organ prowadzący szkołę. 

Odpowiedzialność

Pozostaje jednak nadal kwestia ustalenia kto ponosi odpowiedzialność za to, że doszło do zniszczenia dziennika lekcyjnego. Czy można odpowiedzialnością za to co się stało obciążyć ucznia lub jego rodziców? Przepisy oświatowe nie zawierają zasadniczo żadnych uregulowań dotyczących odpowiedzialności uczniów oraz ich rodziców za szkody powstałe w mieniu szkoły. Nie są przy tym istotne wewnętrzne, przyjęte w szkole zasady dotyczące tej kwestii. W takiej sytuacji zastosowanie będą miały przepisy powszechnie obowiązującego prawa. I tak nauczyciele oraz inni pracownicy szkoły ponoszą odpowiedzialność cywilną. Nauczycieli i wychowawców w szczególności dotyczy tzw. odpowiedzialność deliktowa, materialna, cywilna i pracownicza. Odpowiedzialność cywilną ponosi się wtedy, gdy nastąpiło wyrządzenie szkody przez osobę, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można, wystąpiła bezprawność zachowania takiej osoby, a istniał obowiązek sprawowania nadzoru nad sprawcą szkody, wynikający z ustawy, umowy, albo faktycznego sprawowania stałej pieczy. W takiej sytuacji mamy do czynienia z tzw. winą w nadzorze. A zatem jeśli uczeń, który dopuścił się zniszczenia dziennika powinien znajdować się pod opieką nauczyciela to nie można go uczynić odpowiedzialnym za powstałą szkodę. Należy zauważyć, iż zgodnie z art. 426 KC małoletni, który nie ukończył lat 13, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę. W tej sytuacji osoba, która była zobowiązana do nadzoru nad uczniem, któremu z powodu wieku nie można przypisać winy, obowiązany jest do naprawienia szkody wyrządzonej przez tę osobę, chyba że uczynił zadość obowiązkowi nadzoru albo, że szkoda powstałaby także przy starannym wykonywaniu nadzoru. Za dzieci w wieku od 13 do 18 lat odpowiada natomiast opiekun (nauczyciel) na podstawie art. 415 KC, jeżeli można mu udowodnić samodzielną winę. Uczniowie od 18 lat ponoszą odpowiedzialność, podobnie jak nauczyciele, na zasadach ogólnych (art. 415 KC). Z wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie, z dnia 20 maja 1992, I Acr 69/92 wynika, że cyt. Obowiązek nadzoru jest obowiązkiem należytej staranności. Osoba sprawująca nadzór powinna udowodnić, że uczyniła wszystko co jest możliwe w celu zapobieżenia ewentualnej szkodzie. Należy zauważyć, że nauczyciele i administracja szkoły - są zobowiązani do nadzoru nad uczniami jedynie podczas lekcji, przerw między lekcjami i zajęć pozalekcyjnych organizowanych przez szkołę, na czas których dziecko zostaje im powierzone. Tylko wówczas odpowiadają z tytułu zawinionych uchybień w nadzorze, które pozostają w związku przyczynowym z doznaną przez dziecko szkodą.

Jeśli zatem dojdzie do sytuacji winy w nadzorze i odpowiedzialność za powstałą szkodę spadnie na barki nauczyciela, to nie oznacza to wszakże, że uczeń, który dopuścił się czynu zniszczenia dziennika jest wolny od jakiejkolwiek odpowiedzialności. Pozostaje bowiem sfera oddziaływań wychowawczych ze strony szkoły oraz uregulowania zawarte w statucie szkoły. W myśl art. 98 ust. 1 pkt 19 ustawy Prawo oświatowe statut szkoły zawiera w szczególności m.in. rodzaje kar stosowanych wobec uczniów oraz tryb odwoływania się od kary. Dyrektor szkoły oraz nauczyciele powinni więc podjąć w stosunku do ucznia i jego rodziców stosowane działania. Niezbędne będzie zatem przeprowadzenie z rodzicami ucznia rozmowy na temat jego niedopuszczalnego zachowania. Natomiast w stosunku do ucznia, po jego wysłuchaniu, powinna zostać zastosowana kara statutowa.

Powyższe zdarzenie powinno stać się również przedmiotem dyskusji i refleksji dla całej kadry pedagogicznej szkoły. W ich wyniku należy przypomnieć, upowszechnić, i jeśli zajdzie taka konieczność, udoskonalić procedurę postępowania z dokumentacją przebiegu nauczania w szkole. Na marginesie warto zauważyć, że przepisy cytowanego już powyżej rozporządzenia dotyczącego sposobu prowadzenia dokumentacji szkolnej, dopuszczają możliwość prowadzenia dziennika w postaci elektronicznej, a za zgodą organu prowadzącego wyłącznie w takiej formie (§ 21 ust. 1 i 2). Z tego rozwiązania korzysta już wiele szkół, ponieważ zapewnia ono nieporównywalnie większy poziom bezpieczeństwa danych niż to się dzieje w przypadku dziennika papierowego.

Podstawa prawna

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 1082)
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze