Wystawiając świadectwo należy pamiętać o zawodach, w jakich brał udział uczeń danej klasy (wiedzy, artystycznych i sportowych). Niektóre z nich należy ująć w świadectwie. Jeżeli takiego wpisu zabraknie, nie będzie można sprostować świadectwa.

Analiza prawna obowiązujących regulacji 

Zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2019 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1700) świadectwa szkolne promocyjne, świadectwa ukończenia szkoły i zaświadczenia dotyczące przebiegu nauczania wydaje się na podstawie dokumentacji przebiegu nauczania prowadzonej przez szkołę.

Zgodnie z zał. 1 pkt 21 do ww. rozporządzenia na świadectwach szkolnych promocyjnych i świadectwach ukończenia szkoły, w części dotyczącej szczególnych osiągnięć ucznia, odnotowuje się:

1) uzyskane wysokie miejsca nagrodzone lub uhonorowane zwycięskim tytułem w zawodach wiedzy, artystycznych i sportowych, organizowanych przez kuratora oświaty albo organizowane co najmniej na szczeblu powiatowym przez inne podmioty działające na terenie szkół;

2)  osiągnięcia w aktywności społecznej, w tym na rzecz środowiska szkolnego, w szczególności w formie wolontariatu;

3) realizację lub ukończenie programu nauczania ustalonego przez zagraniczną instytucję edukacyjną, o którym mowa w art. 21 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, wraz z nazwą tego programu, jeżeli uczeń uczęszczał do oddziału międzynarodowego, w którym program ten był realizowany.

Nas najbardziej interesuje pkt 1 tego przepisu. Na jego podstawie można wyinterpretować kilka zasad.

Po pierwsze ustawodawca wskazał, jakie osiągnięcia należy wpisać na świadectwach szkolnych promocyjnych i świadectwach ukończenia szkoły. Na świadectwie należy zamieszczać tylko osiągnięcia wymienione wyżej. Zatem będą to wysokie miejsca - nagradzane lub honorowane zwycięskim tytułem - w zawodach wiedzy, artystycznych i sportowych, organizowane przez kuratora oświaty albo organizowane co najmniej na szczeblu powiatowym przez inne podmioty działające na terenie szkół. Dyrektor (nawet jeżeli świadectwo wypełnia wychowawca) musi ocenić czy osiągnięcia dziecka spełniają ww. kryteria. Jednocześnie każda wątpliwość powinna być rozstrzygana na korzyść ucznia. Przy czym wpis dokonany nawet niezgodnie z ww. zasadami nie pociąga za sobą konsekwencji.

Po drugie na świadectwie mogą pojawić osiągnięcia uzyskane w zawodach organizowanych przez konkretne podmioty (a nie wszystkie działające poza szkołą). I tak na świadectwie należy zamieszczać tylko osiągnięcia wymienione wyżej uzyskane w zawodach organizowanych przez:

• kuratora oświaty albo
• przez inne podmioty działające na terenie szkół (co najmniej na szczeblu powiatowym).

Na podstawie art. 148 ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 910 ze zm.) kurator oświaty corocznie do końca lutego podaje do publicznej wiadomości wykaz zawodów wiedzy, artystycznych i sportowych, organizowanych przez kuratora oświaty lub inne podmioty działające na terenie szkoły, które mogą być wymienione na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej, o którym mowa w art. 134 ust. 2 pkt 4 lit. a (rekrutacja do szkoły ponadpodstawowej), art. 137 ust. 6 pkt 4 lit. a (rekrutacja do szkoły ponadpodstawowej sportowej), art. 140 ust. 3 pkt 5 lit. a (rekrutacja do szkoły ponadpodstawowej dwujęzycznej) i art. 143 ust. 3 pkt 4 lit. a, oraz określa miejsca uznane za wysokie w tych zawodach.

Jeśli dane zawody znajdują się w wykazie i uczeń zajął miejsce wskazane w wykazie, to szkoła ma obowiązek umieścić dane osiągnięcie na świadectwie.

Po trzecie kurator oświaty podaje wykaz zawodów wiedzy, artystycznych i sportowych, organizowanych przez kuratora oświaty lub inne podmioty działające na terenie szkoły, które mogą być wymienione na świadectwie ukończenia szkoły. Nie odnosi się natomiast do świadectw promocyjnych. Niemniej jednak dyrektor wpisując dane osiągnięcie na świadectwie powinien kierować się tymi ogłoszonymi wykazami przez kuratora wpisując osiągniecia na świadectwie promocyjnym.

W przypadku uzyskania przez ucznia wysokich miejsc w zawodach wiedzy, artystycznych i sportowych, które nie zostały umieszczone w ww. wykazie, dyrektor szkoły dokonuje analizy regulaminu tych zawodów i na tej podstawie dokonuje wpisu na świadectwie uznając odpowiednio za wysokie zgodnie z informacją powyżej. Z reguły takie zapisy pojawiają się również w wykazie ogłaszanym przez kuratora.

Co daje taki wpis na świadectwie?

Wpisanie osiągnięć uczniów na świadectwie ma również swój wymiar praktyczny. Uczeń zyskuje w ten sposób dodatkowe punkty przy rekrutacji do szkoły ponadpodstawowej. Zgodnie z art. 134 ust. 2 Prawa oświatowego w przypadku większej liczby kandydatów niż liczba wolnych miejsc do klasy I publicznej szkoły ponadpodstawowej, na pierwszym etapie postępowania rekrutacyjnego są brane pod uwagę łącznie następujące kryteria:

1) wyniki egzaminu ósmoklasisty;

2) wymienione na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej oceny z języka polskiego i matematyki oraz z dwóch obowiązkowych zajęć edukacyjnych ustalonych przez dyrektora danej szkoły jako brane pod uwagę w postępowaniu rekrutacyjnym do danego oddziału tej szkoły;

3) świadectwo ukończenia szkoły podstawowej z wyróżnieniem;

4) szczególne osiągnięcia wymienione na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej:

a) uzyskanie wysokiego miejsca nagrodzonego lub uhonorowanego zwycięskim tytułem w zawodach wiedzy, artystycznych i sportowych, organizowanych przez kuratora oświaty albo organizowanych co najmniej na szczeblu powiatowym przez inne podmioty działające na terenie szkoły, z wyjątkiem tytułu laureata lub finalisty ogólnopolskiej olimpiady przedmiotowej oraz tytułu laureata konkursu przedmiotowego o zasięgu wojewódzkim lub ponad wojewódzkim, o których mowa w art. 132 Prawa oświatowego,

b) osiągnięcia w zakresie aktywności społecznej, w tym na rzecz środowiska szkolnego, w szczególności w formie wolontariatu.

Art. 134 ust. 2 pkt 4 lit. a Prawa oświatowego wskazuje, że w procesie rekrutacji do szkół ponadpodstawowych brane są pod uwagę szczególne osiągnięcia wymienione na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej, nie zaś osiągnięcia wymienione na świadectwie promocyjnym we wcześniejszych klasach. Podobnie w przypadku rekrutacji do szkół ponadpodstawowych dwujęzycznych (oddziałów), czy sportowych i mistrzostwa sportowego. W żadnej ze szkół ponadpodstawowych nie bierze się pod uwagę świadectw promocyjnych. Szkoła ma obowiązek na świadectwie ukończenia szkoły wpisać szczególne osiągnięcia ucznia, nawet jeśli były to osiągnięcia z lat wcześniejszych.

Zasady przeliczania na punkty uzyskanie wysokiego miejsca nagrodzonego lub uhonorowanego zwycięskim tytułem w zawodach wiedzy, artystycznych i sportowych określa § 6 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 21 sierpnia 2019 r. w sprawie przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego oraz postępowania uzupełniającego do publicznych przedszkoli, szkół i placówek (Dz.U. z 2019 r. poz. 1737).

A co w sytuacji, gdy uczeń nie miał zamieszczonych osiągnięć?

Jeżeli chodzi o kwestie nie zamieszczania informacji o osiągnieciach ucznia w poprzednich latach, to obecnie nie ma podstaw prawnych do dokonania sprostowania tych świadectw promocyjnych. Świadectwo promocyjne nie jest brane pod uwagę w procesie rekrutacji do szkoły ponadpodstawowej. Co najwyżej osiągnięcia uzyskane w poprzednich latach mogą być wpisane na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej. Na świadectwie promocyjnym z poprzednich lata można dokonać sprostowania błędu lub omyłki również na wniosek rodziców niepełnoletniego ucznia, jednak w opisanym przypadku na wydanych świadectwach nie ma błędu ani omyłki (nie ma co poprawiać, bo po prostu osiągnięcia nie zostały wpisane) – nie ma więc podstawy do dokonania sprostowania.

Dariusz Skrzyński

28-05-2020