Ze względu na fakt, że od 14 marca 2020 r. do odwołania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej został ogłoszony stan zagrożenia epidemicznego związany z zakażeniem wirusem SARS-CoV-2, a od 20 marca stan ten przeszedł w stan epidemii, niemożliwe jest określenie do jakiego momentu konieczne będzie utrzymanie ograniczeń w funkcjonowaniu szkół i placówek. Ta sytuacja wywołała konieczność przygotowania rozwiązań umożliwiających szkołom i placówkom pracę w zmienionych warunkach kształcenia, z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. W obowiązującym od  25 marca 2020 r. rozporządzeniu w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, zaproponowano rozwiązania, które umożliwią realizację procesu kształcenia w zmienionych warunkach organizacyjnych. Określono w nim przede wszystkim zadania dyrektora szkoły związane z organizowaniem kształcenia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub w inny sposób uzgodniony z organem prowadzącym. Taka sytuacja prawna wymusza zmiany w sposobie pracy każdego nauczyciela. Na co zatem nauczyciel już dzisiaj musi zwrócić uwagę i do czego się przygotować?

Z zapisów rozporządzania wynika, że nauczyciele będą odpowiedzialni razem z dyrektorem za ustalenie:

1. tygodniowego zakresu treści nauczaniado zrealizowania w poszczególnych oddziałach klas (semestrów) oraz na zajęciach realizowanych w formach pozaszkolnych – w tym przypadku nauczyciele powinni kierować się przede wszystkim zasadą realizacji podstawy programowej w cyklu kształcenia, co oznacza, że nie jest istotne ułożenie treści, lecz jej realna realizacja w określonym czasie. Stąd powinni zmodyfikować program nauczania kształcenia ogólnego lub zawodu, np. w taki sposób, że część kształcenia niemożliwa do realizacji z wykorzystaniem tych metod i technik może być zrealizowana w klasach (semestrach) programowo wyższych w następnych latach szkolnych, a część kształcenia przewidzianego do realizacji w klasach (semestrach) programowo wyższych, może być zrealizowana w roku szkolnym 2019/2020 z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość.
2. sposobu monitorowania postępów ucznióworaz sposobu weryfikacji wiedzy i umiejętności uczniów, w tym również informowania uczniów lub rodziców o postępach ucznia w nauce, a także uzyskanych przez niego ocenach – w tym przypadku do zadań nauczycieli będzie należało określenie sposobu oceniania osiągnieć ucznia przy braku formy klasowo-lekcyjnej. Jest to zadanie bardzo istotne, ponieważ nowe rozporządzenie zawiesza obowiązywanie dotychczasowych przepisów dotyczących przeprowadzania egzaminu klasyfikacyjnego, egzaminu poprawkowego, egzaminu semestralnego i sprawdzianu wiadomości i umiejętności oraz warunków i sposobu ustalania rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania w przypadku wniesienia zastrzeżenia do trybu ustalenia tej oceny, określonych w rozporządzeniu w sprawie oceniania w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych nakładając na dyrektora obowiązek ich ustalenia w nowej sytuacji prawnej. 
3. potrzeby modyfikacji odpowiednio zestawu programów wychowania przedszkolnego i szkolnego zestawu programów nauczania – ten obowiązek będzie wiązał się z zadaniami omówionymi w pkt 1, jeżeli nauczyciel dokona zmian w realizowanym przez siebie programie nauczania, będzie to również wiązało się z koniecznością wprowadzenia zmian w zatwierdzonym szkolnym zestawie programów nauczania;
4. źródeł i materiałów niezbędnych do realizacji zajęć, w tym materiałów w postaci elektronicznej, z których uczniowie lub rodzice mogą korzystać – w tym miejscu nauczyciel stosując metody i formy pracy wykorzystywane do pracy na odległość powinien zapoznać się z ich ofertą proponowaną przez MEN na stronie epodreczniki.pl. Narzędzie informatyczne oraz zamieszczone na nim elektroniczne materiały edukacyjne są publiczne, a korzystanie z nich jest powszechne i bezpłatne dla szkół, placówek, uczniów, nauczycieli i rodziców. Kształcenie z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość ma być realizowane w zakresie kształcenia ogólnego, jak i zawodowego. 

Wprowadzone przez rozporządzanie zmiany zmuszają do zastanowienia się nad kilkoma istotnymi praktycznymi aspektami pracy szkoły.

W tym kontekście na przykład należy zastanowić się nad koniecznością zmiany statutu szkoły w części dotyczącej oceniania. Przepisy rozporządzenia nie nakładają obowiązku zmiany wewnątrzszkolnych zasad oceniania, o których mowa w art. 44b ust. 10 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 1481 z późn. zm.).  Jeśli zatem ustalenie sposobu monitorowania postępów uczniów oraz sposobu weryfikacji ich wiedzy i umiejętności, w tym również informowania uczniów lub rodziców o ich postępach w nauce można pogodzić z aktualnymi zapisami statutu szkoły, to problem ten nie powinien wystąpić. 

Kolejną kwestią jest to, czy obowiązujący dotychczas w szkole tygodniowy rozkład zajęć lekcyjnych powinien pozostać albo być zmieniony?

Zgodnie z § 1 ust. 3 rozporządzenia dyrektor jest zobowiązany do ustalenia we współpracy z nauczycielami, tygodniowego zakresu treści nauczania do zrealizowania w poszczególnych oddziałach klas (semestrów) oraz na zajęciach realizowanych w formach pozaszkolnych, uwzględniając w szczególności:

1. równomierne obciążenie uczniów w poszczególnych dniach tygodnia,
2. zróżnicowanie zajęć w każdym dniu,
3. możliwości psychofizyczne uczniów podejmowania intensywnego wysiłku umysłowego w ciągu dnia,
4. łączenie przemienne kształcenia z użyciem monitorów ekranowych i bez ich użycia,
5. ograniczenia wynikające ze specyfiki zajęć.

Czy to oznacza, że przestaje obowiązywać dotychczas obowiązujący tygodniowy rozkład zajęć? I tak i nie. Wszystko zależy od przyjętych w szkole rozwiązań, które mogą być uwarunkowane, np. posiadaną bazą informatyczną. Można założyć, że niektóre szkoły zachowają dotychczasowy tygodniowy rozkład zajęć poddając go niewielkim modyfikacjom, inne zaś będą zmuszone do jego istotnej zmiany. Nie ulega zmianie natomiast tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prowadzonych bezpośrednio z uczniami albo na ich rzecz przez nauczycieli o czym przesądza treść § 7 ust. 1 rozporządzenia.

W związku z dynamicznym rozowjem sytuacji na bieżąco będziemy reagować na nowopowstające rozwiązania organizacyjne i prawne komentując i wyjaśniając je w naszych dalszych artykułach. 

Na dniach też gotowe będzie e-szkolenie dla nauczycieli na temat organizacji nauki na odległość w praktyce.

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. 

Bożena Browarczyk

21-03-2020