W tym roku definitywnie znikną gimnazja. Zanim do tego dojdzie mamy jeszcze 3 równolegle funkcjonujące regulacje zwolnieniowe. Pierwsza dotyczy tylko i wyłącznie odrębnych gimnazjów, druga szkół z oddziałami gimnazjalnymi, a trzecia pozostałych szkół i placówek (niezawierających oddziałów gimnazjalnych). Sprawdź, jakie przepisy będziesz stosował w ruchu kadrowym w 2019 roku, największym bowiem problem jest ustalenie, którą z nich stosować w szkołach z oddziałami gimnazjalnymi i zespołach szkół.
Podstawowa regulacja zwolnieniowa – art. 20 Karty Nauczyciela
Podstawowa procedura zwolnieniowa nauczycieli z powodu częściowej likwidacji czy zmian organizacyjnych, określona jest w art. 20 Karty Nauczyciela.
Art. 20.
1. Dyrektor szkoły w razie: 1) całkowitej likwidacji szkoły rozwiązuje z nauczycielem stosunek pracy; 2) częściowej likwidacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć rozwiązuje z nim stosunek pracy lub, na wniosek nauczyciela, przenosi go w stan nieczynny. Nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może wyrazić zgodę na ograniczenie zatrudnienia w trybie określonym w art. 22 ust. 2. 2. Nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, z którym rozwiązano stosunek pracy z przyczyn określonych w ust. 1, przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę, z którym rozwiązano stosunek pracy z przyczyn określonych w ust. 1, przysługują świadczenia określone w przepisach o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. 3. Rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn określonych w ust. 1 następuje z końcem roku szkolnego po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu, z zastrzeżeniem ust. 4. 4. Warunek rozwiązania stosunku pracy z końcem roku szkolnego nie dotyczy nauczycieli szkół, w których w organizacji pracy nie przewidziano ferii szkolnych, nauczycieli placówek kształcenia ustawicznego oraz nauczycieli szkół, w których zakończenie cyklu kształcenia następuje w trakcie roku szkolnego. 5. Okres wypowiedzenia może być skrócony do 1 miesiąca, z tym że w takim wypadku nauczycielowi przysługuje odszkodowanie za pozostałą część okresu wypowiedzenia w wysokości wynagrodzenia liczonego jak za okres urlopu wypoczynkowego. Okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się nauczycielowi pozostającemu w tym okresie bez pracy do okresu zatrudnienia. 5a. O zamiarze wypowiedzenia nauczycielowi stosunku pracy z przyczyn określonych w ust. 1 pkt 2 dyrektor szkoły zawiadamia reprezentującą nauczyciela zakładową (międzyzakładową) organizację związkową, która w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia może zgłosić na piśmie dyrektorowi szkoły umotywowane zastrzeżenia. 5b. Po rozpatrzeniu stanowiska organizacji związkowej, a także w razie niezajęcia przez nią stanowiska w ustalonym terminie, dyrektor szkoły podejmuje decyzję w sprawie wypowiedzenia. 5c. Wypowiedzenie jest bezskuteczne w przypadku złożenia przez nauczyciela, w terminie do 30 dni od dnia doręczenia wypowiedzenia stosunku pracy z przyczyn określonych w ust. 1 pkt 2, pisemnego wniosku o przeniesienie w stan nieczynny. Z upływem sześciomiesięcznego okresu pozostawania w stanie nieczynnym stosunek pracy wygasa. Wygaśnięcie stosunku pracy powoduje dla nauczyciela skutki, jakie przepisy prawa wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy w zakresie świadczeń przedemerytalnych. 6. Nauczyciel przeniesiony w stan nieczynny zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego oraz prawo do innych świadczeń pracowniczych, w tym dodatku, o którym mowa w art. 54 ust. 5, do czasu wygaśnięcia stosunku pracy. 7. Dyrektor szkoły ma obowiązek przywrócenia do pracy w pierwszej kolejności nauczyciela pozostającego w stanie nieczynnym w razie powstania możliwości podjęcia przez nauczyciela pracy w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony lub na okres, na który została zawarta umowa, w tej samej szkole, na tym samym lub innym stanowisku, pod warunkiem posiadania przez nauczyciela wymaganych kwalifikacji. Odmowa podjęcia pracy przez nauczyciela powoduje wygaśnięcie stosunku pracy z dniem odmowy. 8. W wypadkach podyktowanych koniecznością realizacji programu nauczania w tej samej lub w innej szkole nauczyciel pozostający w stanie nieczynnym może, na swój wniosek lub na wniosek dyrektora szkoły, podjąć pracę zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami w niepełnym lub w pełnym wymiarze zajęć, jednak na okres nie dłuższy niż okres stanu nieczynnego. Z tytułu wykonywania pracy nauczycielowi przysługuje odpowiednie do wymiaru zajęć wynagrodzenie, niezależnie od pobieranego wynagrodzenia z tytułu pozostawania w stanie nieczynnym. |
Powyższa regulacja została wyłączona w okresie wygaszania gimnazjów i nie dotyczy odrębnych gimnazjów i szkół z oddziałami gimnazjalnymi – zobacz art. 227 ustawy Przepisy wprowadzające – Prawo oświatowe.
Art. 227. W latach szkolnych 2017/2018 i 2018/2019 do nauczycieli, o których mowa w art. 225 ust. 1 i 12 oraz art. 226 ust. 1, nie stosuje się art. 20 ustawy - Karta Nauczyciela. |
Regulacja art. 20 Karty Nauczyciela przede wszystkim ma zastosowanie do przedszkoli, szkół i placówek, które nie mają oddziałów gimnazjalnych. Zatem jeżeli nie prowadzisz klas gimnazjum, a nie możesz zapewnić wszystkim dotychczasowym nauczycielom zatrudnienia powinieneś stosować art. 20 Karty Nauczyciela.
Jeżeli zachodzą zmiany opisane w art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela, czyli dochodzi do:
- częściowej likwidacji szkoły,
- zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć
- dyrektor może rozwiązać stosunek pracy lub, na wniosek nauczyciela, przenieść go w stan nieczynny.
Przepis ten ma zastosowanie do nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania i stosunku pracy w pełnym wymiarze czasu pracy. Podstawą rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę w niepełnym wymiarze, chociażby zachodziły przesłanki z art. 20 ust 1 pkt Karty Nauczyciela, należy zwolnić na podstawie art. 27 Karty Nauczyciela.
Wypowiedzenie zatrudnienia musi być dokonane na piśmie (art. 30 § 3-5 w zw. z art. 91c Karty Nauczyciela) najpóźniej do 31 maja, z podaniem uzasadnienia, czyli przyczyn wypowiedzenia:
- wskazanie okoliczności z art. 20 Karty Nauczyciela, jakie zachodzą w placówce (częściowa likwidacja szkoły czy zmniejszenie liczby oddziałów szkoły, czy zmiany planu nauczania),
- wskazanie dlaczego akurat dany nauczyciel spośród innych nauczycieli o podobnych kwalifikacjach, doświadczeniu, stażu pracy, zatrudnionych w jednostce został dobrany do zwolnienia.
Art. 30
(…) § 3. Oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie. § 4. W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy. § 5. W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę lub jej rozwiązaniu bez wypowiedzenia powinno być zawarte pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy. |
Zanim wręczysz definitywne wypowiedzenie możesz proponować inne rozwiązania. Dotyczą one jednak tylko nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania:
- etat łączony, czyli przeniesienie na inne stanowisko, na którym nauczyciel będzie realizował obowiązki określone dla stanowisk o różnym tygodniowym obowiązkowym wymiarze godzin (art. 18 Karty Nauczyciela),
- ograniczenie zatrudnienia (art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela).
Przejściowa regulacja zwolnieniowa – art. 225 ustawy Przepisy wprowadzające – Prawo oświatowe
Na okres przejściowy związany z likwidowaniem gimnazjów została wprowadzona procedura przejściowa określona w art. 225 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe.
Art. 225 1. Nauczyciela gimnazjum prowadzonego przez jednostkę samorządu terytorialnego, zatrudnionego na podstawie mianowania lub umowy o pracę na czas nieokreślony, którego dalsze zatrudnienie w gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018 lub 2018/2019 nie jest możliwe ze względu na zmiany organizacyjne powodujące wygaszenie kształcenia w gimnazjum, przenosi się w stan nieczynny odpowiednio z dniem 1 września 2017 r. lub 1 września 2018 r. albo rozwiązuje się z nim stosunek pracy, jeżeli nauczyciel nie wyrazi zgody na przeniesienie w stan nieczynny. 2. Nauczycielowi gimnazjum, o którym mowa w ust. 1, zatrudnionemu na podstawie mianowania lub umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze zajęć, którego dalsze zatrudnienie w pełnym wymiarze zajęć nie jest możliwe, dyrektor szkoły może zaproponować ograniczenie zatrudnienia, z zastrzeżeniem ust. 5. 3. Dyrektor gimnazjum, o którym mowa w ust. 1, w terminie odpowiednio do dnia 15 maja 2017 r. lub do dnia 15 maja 2018 r. informuje nauczycieli, w formie pisemnej, o zmianach, o których mowa w ust. 1. 4. Nauczyciel, w terminie 7 dni od dnia uzyskania propozycji i informacji, o których mowa w ust. 2 i 3, może złożyć oświadczenie o odmowie przejścia w stan nieczynny albo, w przypadku nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania lub umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze zajęć, może wyrazić zgodę na ograniczenie zatrudnienia. 5. Ograniczenie zatrudnienia nauczyciela gimnazjum, o którym mowa w ust. 1, może nastąpić do 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć lub niższego, uzasadnionego względami organizacyjnymi gimnazjum. W tym przypadku wynagrodzenie nauczyciela ulega zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru ograniczonego zatrudnienia. 6. Dyrektor gimnazjum, w przypadku braku oświadczenia lub zgody, o których mowa w ust. 4, przenosi nauczyciela w stan nieczynny albo rozwiązuje się z nim stosunek pracy, jeżeli nauczyciel nie wyrazi zgody na przeniesienie w stan nieczynny. 7. Stosunek pracy nauczyciela przeniesionego w stan nieczynny wygasa: 1) z upływem sześciomiesięcznego okresu pozostawania w stanie nieczynnym; 2) z dniem podjęcia zatrudnienia w innej szkole. 8. Nauczyciel przeniesiony w stan nieczynny zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego oraz prawo do innych świadczeń pracowniczych, w tym dodatków socjalnych, o których mowa w art. 54 ustawy - Karta Nauczyciela, do czasu wygaśnięcia stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 9. 9. W przypadku podjęcia przez nauczyciela pracy w tej samej szkole w okresie pozostawania w stanie nieczynnym, z dniem podjęcia pracy ustaje stan nieczynny. 10. Dyrektor gimnazjum rozwiązuje stosunek pracy z nauczycielem, który nie wyraził zgody na przeniesienie w stan nieczynny, z końcem roku szkolnego, po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu. 11. Nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, z którym rozwiązano stosunek pracy z przyczyn określonych w ust. 1, przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, z którym rozwiązano stosunek pracy z przyczyn określonych w ust. 1, przysługują świadczenia określone w przepisach o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Wysokość odprawy nauczyciela, któremu ograniczono zatrudnienie zgodnie z ust. 2 i 5, oblicza się z uwzględnieniem wymiaru zajęć obowiązkowych nauczyciela z miesiąca przypadającego bezpośrednio przed zastosowaniem ograniczenia tego zatrudnienia. |
I tak, do nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania lub umowy o pracę na czas nieokreślony, których dalsze zatrudnienie w szkołach z oddziałami gimnazjalnymi nie jest możliwe ze względu na zmiany organizacyjne powodujące wygaszenie kształcenia w gimnazjum stosujemy art. 225 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe.
W tym przypadku w pierwszym kroku (do 15 maja) informujesz nauczyciela o przeniesieniu w stan nieczynny, a dopiero w drugim, gdy nauczyciel odmówi przejścia w stan nieczynny (na decyzję ma 7 dni od dnia otrzymania informacji), wręczasz wypowiedzenie stosunku pracy (art. 225 ust. 1, 6 i 12 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe).
Art. 225
(…) 12. W okresie do dnia 29 lutego 2020 r. przepisy ust. 1-11 stosuje się odpowiednio również do nauczycieli zatrudnionych w szkołach, w których są prowadzone klasy dotychczasowego gimnazjum. |
Jeżeli jednak możliwości dalszego zatrudnienia nauczyciela w szkole z klasami dotychczasowego gimnazjum wynika z innych okoliczności organizacyjnych niezwiązanych z wygaszaniem kształcenia gimnazjum, to należy zastosować ogólną procedurę z art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela. To oznacza, że nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania i umowy o pracę w pełnym wymiarze powinien zamiast informacji o przeniesieniu w stan nieczynny otrzymać od razu wypowiedzenie stosunku pracy. Dopiero to sam nauczyciel może zawnioskować o przeniesienie w stan nieczynny (ma na to 30 dni od otrzymania wypowiedzenia).
Zaś w przypadku nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w niepełny wymiarze należy zastosować wypowiedzenie w trybie art. 27 ust. 1 Karty Nauczyciela. Podając przyczynę wypowiedzenia - nie nawiązujemy wówczas do wygaszania klas gimnazjalnych.
UWAGA!
Istnieją również inne stanowiska, co do możliwości stosowania art. 225 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe w szkołach z oddziałami gimnazjalnymi w ruchu kadrowy w 2019 roku. W tym przypadku uważa się, że ruch kadrowy na rok szkolny 2019/2020 podlega tylko art. 20 Karty Nauczyciela. Wynika to z interpretacji art. 227 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe, który stanowi, że zawieszenie art. 20 Karty Nauczyciela dotyczy wyłącznie lat szkolnych 2017/2018 i 2018/2019, a skoro zmiany kadrowe dotyczą kolejnego roku należy stosować art. 20 Karty Nauczyciela, a nie art. 225 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe.
Przejściowa regulacja zwolnieniowa – art. 226 ustawy Przepisy wprowadzające – Prawo oświatowe
Szczególny tryb został przewidziany dla samodzielnego gimnazjum - art. 226 ustawy Przepisy wprowadzające – Prawo oświatowe. W roku szkolnym 2018/2019 z nauczycielami samorządowych gimnazjów zatrudnionymi na podstawie mianowania lub umowy o pracę na czas nieokreślony, których dalsze zatrudnienie nie jest możliwe ze względu na zmiany organizacyjne powodujące wygaszenie kształcenia w gimnazjum, tj. likwidację gimnazjum, rozwiązuje się stosunek pracy. Rozwiązujesz stosunek pracy z nauczycielami z końcem roku szkolnego, po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu. W praktyce wypowiedzenie powinno być skutecznie doręczone do 31 maja (odebrane osobiście od dyrektora, odebrane na poczcie (w przypadku odmowy jego przyjęcia pismo uznaje się za skutecznie doręczone w dniu odmowy jego przyjęcia przez adresata).
Art. 226
1. W roku szkolnym 2018/2019 z nauczycielami gimnazjów prowadzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego, zatrudnionymi na podstawie mianowania lub umowy o pracę na czas nieokreślony, których dalsze zatrudnienie nie jest możliwe ze względu na zmiany organizacyjne powodujące wygaszenie kształcenia w gimnazjum, rozwiązuje się stosunek pracy. 2. Dyrektor gimnazjum, o którym mowa w ust. 1, rozwiązuje z nauczycielem stosunek pracy z końcem roku szkolnego, po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu. 3. Nauczycielowi gimnazjum, o którym mowa w ust. 1, zatrudnionemu na podstawie mianowania, z którym rozwiązano stosunek pracy z przyczyn określonych w ust. 1, przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Nauczycielowi gimnazjum zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, z którym rozwiązano stosunek pracy z przyczyn określonych w ust. 1, przysługują świadczenia określone w przepisach o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. 4. W roku szkolnym 2019/2020 z nauczycielami gimnazjów dla dorosłych, w których kształcenie w klasie I rozpoczęło się w lutym 2017 r., prowadzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego, zatrudnionymi na podstawie mianowania lub umowy o pracę na czas nieokreślony, których dalsze zatrudnienie nie jest możliwe ze względu na zmiany organizacyjne powodujące wygaszenie kształcenia w gimnazjum, rozwiązuje się stosunek pracy. 5. Dyrektor gimnazjum, o którym mowa w ust. 4, rozwiązuje z nauczycielem stosunek pracy nie później niż z dniem 31 sierpnia 2020 r., po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu. 6. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do nauczycieli, o których mowa w ust. 4. |
Która regulacja w zespołach szkół?
Odpowiedź nie jest prosta. Funkcjonują różne opinie. Wątpliwości wzbudza stosowanie przejściowej procedury z art. 225 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe w zespołach szkół. Przeważa pogląd, że procedura ta nie obowiązuje w zespołach szkół składających się z więcej niż dwóch placówek, w skład których wchodzi gimnazjum. Ustawodawca wskazuje bowiem, że ilekroć w przepisach art. 220 ust. 1 pkt 3 i 4, art. 222 ust. 1, 2 i 4, art. 223, art. 224 ust. 1 i 3, art. 225 ust. 7 pkt 2 oraz art. 228 ust. 2 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe jest mowa o szkole, należy przez to rozumieć przedszkole, szkołę, placówkę i ich zespoły. Wśród tych przepisów nie wymieniono jednak art. 225 ust. 1 i 12 przewidujących przeniesienie nauczycieli w stan nieczynny i wręczenie wypowiedzenia – co oznacza, że art. 225 ust. 1 i 12 w 2019 roku dotyczy tylko szkół z klasami dotychczasowego gimnazjum, a nie zespołów. Przy takiej interpretacji w zespołach bez względu na możliwe konfiguracje należy stosować dotychczasowe regulacje art. 20 Karty Nauczyciela.
Art. 220
(…) 2. Ilekroć w przepisach ust. 1 pkt 3 i 4, art. 222 ust. 1, 2 i 4, art. 223, art. 224 ust. 1 i 3, art. 225 ust. 7 pkt 2 oraz art. 228 ust. 2 jest mowa o szkole, należy przez to rozumieć przedszkole, szkołę, placówkę i ich zespoły. |
Jeżeli dyrektor ma wątpliwości, którą procedurę zastosować – z art. 225 czy art. 20 wówczas powinien z ostrożności najpierw poinformować nauczyciela o przeniesieniu w stan nieczynny, a dopiero potem, w razie odmowy przejścia w stan nieczynny, wręczyć mu wypowiedzenie. Procedura z art. 225 ustawy Przepisy wprowadzające – Prawo oświatowe jest rozwiązaniem korzystniejszym dla nauczyciela, a tym samym trudno będzie zakwestionować to przed sądem pracy.
Podstawa prawna:
- art. 220 – 226, art. 227 ustawy z 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60 ze zm.),
- art. 18, art. 20, art. 22, art. 27 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r. poz. 967 ze zm.),
- art. 30 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.).
Dariusz Skrzyński
08-05-2019