Jest już projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw, który znajdował się w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pod numerem UD 220.

Jaki jest cel projektu?

Ma umożliwić wdrożenie w szkołach i przedszkolach reformy podstawy programowej, która to będzie oparta na dokumencie pt. „Profil absolwenta i absolwentki. Droga do zmian w edukacji.”. Nowa podstawa programowa będzie wprowadzana stopniowo od 1 września 2026 r. zaczynając od wychowania przedszkolnego i szkoły podstawowej (klasy I, IV), począwszy od 1 września 2027 r. w szkołach ponadpodstawowych (klasie I liceum ogólnokształcącego i technikum, klasie I branżowej szkoły I stopnia i szkole policealnej), a następnie w branżowej szkole II stopnia.

Jakie zmiany ma wprowadzić ustawa?

Przede wszystkim nastąpi:

• zmiana definicji podstawy programowej wychowania przedszkolnego i podstawy programowej kształcenia w ustawie – Prawo oświatowe:

• dodana zostanie definicja ramowych planów nauczania w ustawie – Prawo oświatowe;
• zmiana w zakresie poziomów wykształcenia oraz rozszerzenie katalogu osób posiadających wykształcenie średnie branżowe – art. 20 ust. 2 i 3 ustawy – Prawo oświatowe;
• rezygnacja ze wskazywania w ustawie wymiaru godzin wychowania fizycznego – art. 28 ust. 2 ustawy – Prawo oświatowe;
• wprowadzenie systemu informatycznego, który pomoże w działaniu młodzieżowych ośrodków wychowawczych, ułatwi nadzór pedagogiczny nad nimi oraz pozwoli lepiej monitorować warunki i działania związane z wychowaniem i resocjalizacją wychowanków – nowy art. 44f w ustawie – Prawo oświatowe;
• zmiana w art. 47 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy – Prawo oświatowe, która umożliwi wydanie rozporządzeń
  z uwzględnieniem nowego schematu podstawy programowej wychowania przedszkolnego
  i podstawy programowej kształcenia ogólnego oraz odpowiednich zmian w ramowych planach nauczania dla publicznych szkół;
• rezygnacja z obowiązku opiniowania przez kuratora oświaty arkuszy organizacji publicznych szkół i placówek – w art. 51 ust. 1 ustawy – Prawo oświatowe  nastąpi uchylenie pkt 12 dotyczącego zadania kuratorów oświaty – od 1 stycznia 2026 r.;
• wprowadzenie możliwości tworzenia narzędzi nadzoru pedagogicznego przez kuratora oświaty i zamieszczania ich na platformie nadzoru pedagogicznego – kurator oświaty jako organ sprawujący ten nadzór, m.in. w formie kontroli, na podstawie wyników sprawowanego nadzoru pedagogicznego będzie mógł tworzyć narzędzia tego nadzoru i zamieszczać je na elektronicznej platformie nadzoru pedagogicznego – dodanie zostanie ust. 1a w art. 51 ustawy – Prawo oświatowe;
• dodanie nowej form działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoły – zajęć fakultatywnych; nowelizacja art. 109 ust. 1 ustawy – Prawo oświatowe – będą to zajęcia, dla których minister właściwy do spraw oświaty i wychowania ustali  podstawę programową kształcenia ogólnego, a które nie byłyby zajęciami obowiązkowymi dla wszystkich uczniów – udział w nich będzie wymagał zgody rodziców niepełnoletniego ucznia lub zgody ucznia pełnoletniego;
• zmiana w definicji programu wychowania przedszkolnego i programu nauczania do danych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego, a także w definicji egzaminu maturalnego i egzaminu ósmoklasisty; zmiany w art 3 ustawy o systemie oświaty;
• zmiany w zakresie warunków dopuszczania do użytku w przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej, innej formie wychowania przedszkolnego lub szkole odpowiednio programów wychowania przedszkolnego lub programów nauczania – zmiana w art. 22a ustawy o systemie oświaty, oraz zmiany w zakresie dopuszczenia i odmowy dopuszczenia podręcznika do użytku szkolnego – zmiana w art 22ao ust. 3 ustawy o systemie oświaty – wynikają one ze zmiany definicji podstawy programowej wychowania przedszkolnego i podstawy programowej kształcenia ogólnego oraz definicji programu wychowania przedszkolnego lub programu nauczania do danych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego i w tym zakresie mają charakter dostosowujący;
• zmiany w zakresie oceniania, klasyfikowania i promowania – rodział 3a ustawy o systemie oświaty:
  • rozszerzenia katalogu zajęć edukacyjnych podlegających ocenianiu i klasyfikowaniu o fakultatywne zajęcia edukacyjne  – uczeń będzie z nich oceniany i klasyfikowany, lecz roczna ocena klasyfikacyjna z tych zajęć nie będzie miała wpływu na promocję ucznia do klasy programowo wyższej lub na ukończenie szkoły,
  • wskazania, że w przypadku zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego oraz dodatkowych zajęć edukacyjnych ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia odnosi się do „oczekiwanych efektów uczenia się i wymagań dotyczących doświadczeń edukacyjnych” określonych w nowej podstawie programowej (dotychczas ocenianie osiągnieć edukacyjnych odnosiło się do „wymagań edukacyjnych” określonych w podstawie programowej),
  • uzupełnienie, że w zakresie kształcenia zawodowego ocenianie odnosi się w dalszym ciągu do wymagań edukacyjnych określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa zawodowego – dotyczy to kształcenia zawodowego w szkołach dla młodzieży oraz dla dorosłych,
  • uczniowie oddziałów przygotowania wojskowego oraz oddziałów o profilu mundurowym z zajęć z przygotowania wojskowego oraz zajęć z przygotowania do podjęcia służby w Policji i Straży Granicznej będą otrzymywali z tych zajęć oceny bieżące i klasyfikacyjne, z tym, że roczna ocena klasyfikacyjna z tych zajęć nie będzie miała wpływu na promocję ucznia do klasy programowo wyższej lub na ukończenie szkoły – zmiana od roku szkolnego 2026/2027,
  • dodanie przesłanki umożliwiającej dyrektorowi szkoły zwolnienie ucznia z realizacji niektórych obowiązkowych zajęć edukacyjnych – zwolnienia ucznia z zajęć obowiązkowych ze względu na realizowane przez tego ucznia inne zajęcia edukacyjne – zwolnienie ucznia uczęszczającego na naukę języka mniejszości narodowej, języka mniejszości etnicznej lub języka regionalnego z nauki drugiego języka obcego nowożytnego,
  • zmiany obejmują również wybrane przepisy dotyczące oceniania, klasyfikowania i promowania w szkołach artystycznych i mają związek z ww. zmianami dotyczącymi podstawy programowej kształcenia ogólnego;
• zmiany w zakresie egzaminu ósmoklasisty:
  • zmiana terminu przeprowadzania egzaminu – przesunięcie na kwiecień,
  • zmiany będące konsekwencją zmiany definicji podstawy programowej kształcenia ogólnego polegające na określeniu, że egzamin ósmoklasisty będzie przeprowadzany na podstawie oczekiwanych efektów uczenia się określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej oraz będzie sprawdzał, w jakim stopniu uczeń lub słuchacz spełnia te oczekiwane efekty uczenia się;
• zmiany w zakresie egzaminu maturalnego:
  • rezygnacja z przeprowadzania egzaminu maturalnego z języka łacińskiego,
  • wglądu do sprawdzonych i ocenionych prac egzaminacyjnych oraz w zakresie weryfikacji sumy punktów uzyskanych na egzaminie maturalnym – 3 a nie 6 miesięcy, tak aby umożliwić składanie wniosków o wgląd w przypadku terminu głównego egzaminu ósmoklasisty i egzaminu maturalnego około 10 października, a w przypadku terminu poprawkowego egzaminu maturalnego – około 10 grudnia,
  • doprecyzowanie, że ocenie Kolegium są poddawane wyłącznie rozwiązania zadań, w których zdający tworzy własny tekst (tzw. zadań otwartych),
  • zmiana terminu, od którego jest liczony czas przeznaczony na rozpatrzenie odwołania przekazanego do rozpatrzenia przez Kolegium – obecnie to 21 dni od dnia przekazania odwołania przez dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej do dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, po zmianie będzie 21 dni na rozpatrzenie odwołania będzie liczony od dnia wyznaczenia przez dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej składu Kolegium. Natomiast skład Kolegium będzie wyznaczany przez dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej w terminie do 7 dni od dnia otrzymania odwołania,
  • uzupełnienie przepisu, który umożliwi przekazywanie dyrektorowi okręgowej komisji egzaminacyjnej przez dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej rozstrzygnięcia Kolegium za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej
  • zmiany będące konsekwencją zmiany definicji podstawy programowej kształcenia ogólnego polegające na określeniu, że egzamin maturalny będzie przeprowadzany na podstawie oczekiwanych efektów uczenia się określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego;
• rozszerzenie zakresu danych gromadzonych i przetwarzanych w Systemie Informatycznym Obsługującym Egzaminy Zawodowe w zakresie egzaminu zawodowego i egzaminu eksternistycznego zawodowego;
• rozszerzenie zakresu danych gromadzonych i przetwarzanych w Systemie Informatycznym Obsługującym Egzaminy Ogólnokształcące w zakresie egzaminu maturalnego;
• umożliwienie uzyskania dostępu do bazy danych SIO osobom prawnym innym niż jednostki samorządu terytorialnego i osobom fizycznym będącym organami prowadzącymi szkoły, placówki oświatowe albo ich zespoły – zmiany w 3 w ust. 1 i 3, w art. 36, w art. 47 w ust. 1 i 3 i art. 70 ustawy o systemie informacji oświatowej.

Przepisy przejściowe?

W ustawie znajdzie się szereg przepisów przejściowych związanych m.in. z wprowadzaniem nowej podstawy programowej. Omówimy je jak tylko ustawa przejdzie cały proces legislacyjny.

Kiedy zmiany wejdą w życie?

Ustawa co do zasady ma wejść w życie z dniem 1 września 2026 r. Pojawią się pewne wyjątki jak chociażby rezygnacja z opiniowania przez kuratorów oświaty arkuszy organizacji pracy szkół – ta zmiana wejdzie w życie 1 stycznia 2026 r. – czyli obejmie arkusze na rok szkolny 2026/2027 – nie będą one już opiniowane przez kuratorów oświaty.