W Dzienniku Ustaw zostało opublikowanych już kilkanaście rozporządzeń, których celem jest dostosowanie treści obowiązujących rozporządzeń do zmian w kształceniu zawodowym lub też realizujących delegacje nadane brzmieniem nowych zapisów ustawy Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty, które wprowadziła Ustawa z dnia 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy – Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 2245, 2432).
Organizacja kształcenia
Przed nami jeszcze m.in. rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie zawodów szkolnictwa branżowego, które określi podstawy programowe kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego, dodatkowe umiejętności zawodowe w zakresie wybranych zawodów oraz zestawy celów kształcenia i treści nauczania. Planowany termin wejścia w życie rozporządzenia w sprawie zawodów szkolnictwa branżowego to 1 września 2019 r., przy czym, stosownie do przepisów przejściowych zawartych w art. 94 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. m.in.:
- w odniesieniu do uczniów branżowych szkół I stopnia, dotychczasowego czteroletniego technikum, pięcioletniego technikum oraz szkół policealnych, którzy rozpoczną kształcenie począwszy od roku szkolnego 2019/2020 będą miały zastosowanie: klasyfikacja zawodów szkolnictwa branżowego oraz podstawy programowe kształcenia w zawodach wydane na podstawie zmienionego art. 46 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe;
- w odniesieniu do uczniów branżowych szkół I stopnia, dotychczasowego czteroletniego technikum oraz szkół policealnych, którzy rozpoczęli kształcenie przed rokiem szkolnym 2019/2020 będą miały zastosowanie: klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego oraz podstawa programowa kształcenia w zawodach wydane na podstawie dotychczas obowiązujących przepisów ustawy Prawo oświatowe.
Zatem w odniesieniu do uczniów klas I czteroletniego i pięcioletniego technikum, podstawy programowe kształcenia w zawodach będą takie same, natomiast konieczne będzie opracowanie różnych programów nauczania do kształcenia ogólnego. Ponadto projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół wskazuje możliwość realizowania w oddziale lub w grupie międzyoddziałowej zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia zawodowego w latach szkolnych 2019/2020 - 2023/2024 w technikum, w którym prowadzi się klasy dotychczasowego czteroletniego technikum oraz w latach 2019/2020 - 2022/2023 w branżowej szkole I stopnia, w której prowadzi się klasy branżowej szkoły I stopnia przeznaczone dla uczniów będących absolwentami dotychczasowego gimnazjum. W związku z powyższym organizacja pracy w szkołach zawodowych w dużym stopniu będzie uwarunkowana realizacją podstawy programowej kształcenia ogólnego i kształcenia w zawodach. Będzie to z pewnością duże wyzwanie organizacyjne dla dyrektora i nauczycieli.
Opiniowanie nowych kierunków kształcenia
Dyrektorzy szkół zobowiązani są do uzyskania opinii wojewódzkiej rady rynku pracy o zasadności kształcenia w danym zawodzie zgodnie z potrzebami rynku pracy, aby ustalić zawody, w których chcą prowadzić kształcenie zawodowe:
- w przypadku nowych zawodów – określonych w rozporządzeniu z dnia 15 lutego 2019 r. w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego,
- w przypadku zawodów, które otrzymały nowe nazwy oraz nowe symbole cyfrowe.
Opinia ta nie jest wymagana przy uruchamianiu oddziałów wielozawodowych – w szkole branżowej I stopnia wyłącznie dla młodocianych pracowników, oraz w przypadku uruchamiania kształcenia w zawodzie pomocniczym w sytuacji posiadania pozytywnej opinii zawodu, do którego przypisany jest zawód pomocniczy (art. 68 ust. 7a ustawy Prawo oświatowe).
Opinia wojewódzkiej rady rynku pracy nie jest także wymagana w przypadku szkół, które od roku szkolnego 2019/2020 będą kontynuowały kształcenie w zawodach, których nazwa i symbol cyfrowy tego zawodu określonego w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego, są tożsame z nazwą i symbolem cyfrowym zawodu określonego w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, w brzmieniu dotychczasowym.
Opinia będzie ważna 5 lat (art. 22 ust. 5c ustawy o promocji zatrudnienia).
Przed uruchomieniem kształcenia w danym zawodzie dyrektor szkoły będzie ponadto zobowiązany nawiązać współpracę z pracodawcą właściwym dla zawodu i branży. Podstawą nawiązania współpracy może być umowa, porozumienie, list intencyjny, a zgodni z zapisami art. 68 ust. 7c ustawy Prawo oświatowe taka współpraca może polegać w szczególności na: tworzeniu klas patronackich, przygotowywaniu propozycji programu nauczania dla zawodu przez pracodawcę, realizacji kształcenia zawodowego, w tym praktycznej nauki zawodu, we współpracy z pracodawcą, wyposażeniu warsztatów lub pracowni szkolnych, organizacji egzaminów zawodowych, doskonaleniu nauczycieli kształcenia zawodowego, realizacji doradztwa zawodowego i promocji kształcenia zawodowego.
Obowiązek dla dyrektora szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe do nawiązania współpracy z pracodawcą będzie miał zastosowanie w roku szkolnym 2019/2020 i 2020/2021 do szkół rozpoczynających kształcenie w nowych zawodach, a od roku szkolnego 2022/2023 i w kolejnych latach szkolnych do wszystkich szkół prowadzących kształcenie zawodowe. Obowiązek ten nie dotyczy branżowych szkół II stopnia (art. 68 ust. 7d ustawy Prawo oświatowe).
Staże uczniowskie
Uczniowie technikum oraz szkoły branżowej I stopnia będą mogli odbywać staż uczniowskie (Art. 121a ustawy Prawo oświatowe) w okresie nauki na podstawie umowy o staż uczniowski zawartej pomiędzy pracodawcą przyjmującym ucznia na staż, a uczniem lub rodzicami niepełnoletniego ucznia. Staż uczniowski będzie odpłatny lub nieodpłatny.
W trakcie stażu uczniowskiego uczeń będzie realizował wybrane zagadnienia z programu nauczania w zakresie praktycznej nauki zawodu realizowanego w szkole, do której uczęszcza lub wykraczające poza ten program. Zakres zagadnień realizowanych w czasie stażu jest ustalany z dyrektorem szkoły. W przypadku, gdy staż uczniowski obejmuje wybrane zagadnienia z programu nauczania, dyrektor szkoły może zwolnić ucznia z obowiązku odbycia praktycznej nauki zawodu w całości lub w części na podstawie zaświadczenia od pracodawcy.
Okres odbytego stażu uczniowskiego będzie się zaliczał się do okresu zatrudnienia. Podstawę zaliczenia okresu odbytego stażu uczniowskiego stanowi zaświadczenie wydane przez podmiot przyjmujący na staż uczniowski.
Staże uczniowskie będą odbywać także uczniowie czteroletniego technikum (art. 101 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r.).
Obowiązek przystępowania przez uczniów do egzaminów zawodowych
Od 1 września 2019 r. egzamin zawodowy będzie obowiązkowym egzaminem. Przystąpienie do egzaminu zawodowego będzie warunkiem ukończenia szkoły lub promocji do następnej klasy, po spełnieniu pozostałych, dotychczasowych warunków określonych w przepisach prawa oświatowego. Skład komisji egzaminacyjnych izb rzemieślniczych powoływanych do przeprowadzania etapu praktycznego egzaminu czeladniczego będzie poszerzony o egzaminatora wybieranego z list egzaminatorów okręgowych komisji egzaminacyjnych.
Branżowe szkoły II stopnia
Kształcenie w szkole branżowej II stopnia będzie się odbywać dwutorowo: kształcenie ogólne uczniów zgodnie z ramowym planem nauczania dla branżowej szkoły II stopnia oraz kształcenie zawodowe na kwalifikacyjnych kursach zawodowych.
Klasyfikowanie i promowanie uczniów będzie się odbywać po każdym semestrze na podstawie egzaminów semestralnych przeprowadzanych z obowiązkowych zajęć edukacyjnych
Kształcenie będzie się odbywać w formie dziennej (kształcenie odbywa się 5 dni w tygodniu) lub w formie stacjonarnej (kształcenie odbywa się 3-4 dni w tygodniu w dowolnych godzinach w ciągu dnia) lub w formie zaocznej (kształcenie odbywa się, co 2 tygodnie przez 2 dni).
W roku szkolnym 2022/2023 dla absolwentów branżowej szkoły I stopnia będących absolwentami dotychczasowego gimnazjum i dla absolwentów branżowej szkoły I stopnia będących absolwentami ośmioletniej szkoły podstawowej należy zorganizować odrębne oddziały, gdyż będą się kształcili w oparciu o różne podstawy programowe kształcenia ogólnego, natomiast kształcenie zawodowe będzie realizowane w oparciu o podstawę programową szkolnictwa branżowego.
Szkoły policealne
Nie będzie szkoły policealnej dla młodzieży i dorosłych. W zależności od zawodu w szkole policealnej będzie nauczanie prowadzone w formie dziennej, stacjonarnej lub w formie zaocznej. Absolwent szkoły policealnej, który zda egzamin zawodowy uzyska tytuł „dyplomowanego specjalisty”.
Zmiana nazewnictwa w obszarze związanym z egzaminem zawodowym
Zmiany dotyczą:
- nazwy egzaminu: było - egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie – będzie -egzamin zawodowy,
- nazw dokumentów: było - świadectwa potwierdzającego kwalifikację w zawodzie – będzie certyfikat kwalifikacji zawodowej, a także był - dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe – będzie - dyplom zawodowy.
Ważne! W statucie szkoły należy zawrzeć nowe nazewnictwo.
Ujednolicenie pensum nauczycieli praktycznej nauki zawodu
Nauczycieli praktycznej nauki zawodu we wszystkich typach szkół i na kwalifikacyjnych kursach zawodowych będzie obowiązywał ujednolicony tygodniowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych – 20 godzin, co wprowadza konieczność zmian w umowach zawartych z tymi nauczycielami (art. 42 ust. 3 ustawy Karta Nauczyciela).
Wprowadzenie obowiązkowych szkoleń branżowych dla nauczycieli kształcenia zawodowego
Nauczyciele teoretycznych przedmiotów zawodowych i nauczycieli praktycznej nauki zawodu będą realizowali obowiązkowe szkolenia branżowe (art. 70c ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela). Szczegółowe cele szkolenia branżowego oraz tryb i warunki kierowania nauczycieli na ww. szkolenia zostaną określone zgodnie z zapisami art. 70d Karty Nauczyciela.
To oczywiście nie wszystkie zmiany dotyczące kształcenia zawodowego. Kolejne informacje będziemy stopniowo zamieszczać na naszej stronie.
Podstawy prawne:
Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2018 r., poz. 996 z późn. zm.)
Ustawa z dnia z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2018 r., poz. 967 z późn. zm.)
Bożena Browarczyk
08-03-2019
