Sprawdź, co się dzieje, gdy rodzic nie wyraża zgody w niektórych sytuacjach szkolnych związanych z COVID-19.
Brak zgody na zakrywanie ust i nosa przez dziecko
Obecnie uczniowie oraz dzieci objęte wychowaniem przedszkolnym co do zasady nie mają obowiązku zakrywania, przy pomocy maseczki ust i nosa w czasie pobytu na terenie jednostek oświaty. Taki obowiązek może wprowadzić dyrektor. Kierujący szkołą lub przedszkolem może nałożyć na uczniów lub dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym obowiązek zakrywania ust i nosa w określonych miejscach lub okolicznościach. Nałożenie tego rodzaju obowiązku na ucznia nie wymaga zgody rodzica.
Podstawą prawną do wprowadzenia obowiązku zakrywania ust i nosa na terenie szkoły jest § 25 ust. 4 pkt 15 rozporządzenia RM z 6 maja 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2021 r. poz. 861 ze zm.). Zatem sprzeciw rodziców w tym zakresie nie uniemożliwia wprowadzenie obowiązków zakrywania ust i nosa maseczką na terenie lub wybranych częściach szkoły.
Zgodnie z Wytycznymi MEiN, MZ i GIS dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych dotyczących COVID-19 (z września 2021 r.) rekomenduje się stosowanie maseczek w przestrzeni wspólnej przez uczniów szkół ponadpodstawowych. Ponadto w wytycznych wyczytamy, że dyrektor wprowadzi dodatkowe środki ostrożności dotyczące funkcjonowania w szkole dzieci z chorobami przewlekłymi, w porozumieniu z ich rodzicami/opiekunami prawnymi, np.: w przypadku braku możliwości zachowania dystansu w miejscach wspólnie użytkowanych, tj. podczas zajęć lekcyjnych, w świetlicy, na korytarzach, w szatni – obowiązek osłony ust i nosa maseczką. Zatem jeżeli dyrektor wprowadzić obowiązek noszenia maseczek, to sprzeciw rodziców jest bezskuteczny.
Brak zgody na pomiar temperatury
Żadne obowiązujące przepisy, w szczególności ustawy z 12 kwietnia 2019 r. o opiece zdrowotnej nad uczniami (Dz.U. z 2019 r. poz. 1078), ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz.U. z 2019 r. poz. 2215) oraz rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz.U. z 2020 poz. 1604 ze zm.) nie nakładają obowiązku badania temperatury ciała uczniów.
Wytyczne MEiN, MZ i GIS dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych (z września 2021 r.) wskazują jedynie, że temperatura ciała powyżej 38°C może być objawem mogące wskazywać na zakażenie koronawirusem. Poprzednie wytyczne z ubiegłego roku szkolnego wskazywały, że pomiar temperatury był możliwy po uprzedniej zgodzie rodziców niepełnoletnich uczniów.
Oznacza to, że przedstawiciel ustawowy małoletniego ucznia ma prawo do wyrażenia lub odmowy wyrażenia zgody na pomiar temperatury. Wynika to bezpośrednio z zasad ogólnych sprawowania opieki zdrowotnej nad uczniami - art. 6, art. 7 ustawy z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2020 r. poz. 849) oraz z art. 7 ustawy z 12 kwietnia 2019 r. o opiece zdrowotnej nad uczniami.
Odmowa ta jest dla osób sprawujących opiekę zdrowotną nad dzieckiem w szkole co do zasady wiążąca. Brak zgody na mierzenie temperatury nie może powodować jednak negatywnych konsekwencji dla ucznia - nie można zatem dopuścić do sytuacji, w której dziecko nie zostanie wpuszczone do szkoły. Takie zachowanie byłoby sprzeczne z obowiązkiem szkolnym. Pozostaje działania uświadamiające rodziców.
Brak zgody na umieszczenie dziecka w izolatorium
Formalnie izolacja to odosobnienie osoby lub grupy osób chorych na chorobę zakaźną albo osoby lub grupy osób podejrzanych o chorobę zakaźną, w celu uniemożliwienia przeniesienia biologicznego czynnika chorobotwórczego na inne osoby (art. 2 pkt 11 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, Dz. U. z 2019 r. poz. 1239, ze zm.).
W Wytycznych MEiN, MZ i GIS dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych (z września 2021 r.) czytamy jedynie, że obowiązkiem dyrektora jest wyznaczenie miejsca lub odrębnego pomieszczenia celem ewentualnej izolacji dziecka z objawami mogącymi wskazywać na COVID-19. Możliwość podjęcia takiej decyzji przez pracowników jednostki oświatowej wynika z ogólnych zasad zapewnienia bezpieczeństwa wszystkim osobom przebywającym na terenie jednostki oświaty, ale również może być wprowadzona regulaminem, czy procedurą bhp funkcjonowania szkoły w czasie epidemii, i nie wymaga zgody rodzica. Brak zgody w tym zakresie nie wstrzymuje możliwości odizolowania ucznia w sytuacji zaobserwowania objawów mogących wskazywać na infekcję dróg oddechowych. Dyrektor bowiem będzie realizował obowiązek wynikający z Wytycznych. Jest on do tego zobowiązany (§ 13c rozporządzenia MEN z 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 , Dz.U. z 2020 r. poz. 493).
Brak zgody na profilaktyczną opiekę zdrowotną w szkole (testy covidowe)
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, rodzice będący przedstawicielami ustawowymi dziecka mogą wyrazić sprzeciw na objęcie ucznia profilaktyczną opieką zdrowotną (art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 12 kwietnia 2019 r. o opiece zdrowotnej nad uczniami). W wypadku wyrażenia sprzeciwu, pielęgniarka lub higienistka szkolna nie może wykonywać dziecku świadczeń, w tym testów przesiewowych, szczegółowo wskazanych w załączniku nr 4 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 540 ze zm.). Katalog ten nie zawiera testów na obecność wirusa SARS-CoV-2, co oznacza, że nawet w wypadku braku sprzeciwu rodziców zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej sprawowanej nad uczniami aktualnie nie obejmuje testów przesiewowych w kierunku koronawirusa.
Brak zgody na przekazywanie danych dziecka do sanepidu
Rodzice nie mogą sprzeciwić się przetwarzaniu danych osobowych uczniów w związku z COVID-19, szczególnie gdy dyrektor będzie przekazywała dane osobowe do sanepidu. Wykonując te czynności dyrektor realizuje obowiązki wynikające z Wytycznych GIS, Ministra Zdrowia i Ministra Edukacji i Nauki.
Z Wytycznych wynika, że "W przypadku potwierdzonego zakażenia SARS-CoV-2 na terenie szkoły należy stosować się do zaleceń państwowego powiatowego inspektora sanitarnego. Rekomenduje się ustalenie listy osób przebywających w tym samym czasie w części/częściach podmiotu, w których przebywała osoba podejrzana o zakażenie i zalecenie stosowania się do wytycznych Głównego Inspektora Sanitarnego dostępnych na stronie https://www.gov.pl/web/koronawirus/ oraz https://gis.gov.pl/ odnoszących się do osób, które miały kontakt z zakażonym.".
Dyrektor jest obowiązany przestrzegać Wytycznych (§ 13c rozporządzenia MEN z 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 , Dz.U. z 2020 r. poz. 493). Ich realizacja jest więc wykonywaniem obowiązku prawnego.
Jeżeli zatem dyrektor tworzy listę osób, które mogły mieć styczność z osobą zakażoną i przekazuje dane tych osób do sanepidu, to tym samym wykonuje obowiązek prawny, a przetwarzanie tych danych możliwe jest na podstawie art. 6 ust. 1 lit. c RODO. Zgoda rodziców nie jest tu wymagana. A ewentualny sprzeciw rodziców jest bezskuteczny (art. 21 ust. 1 RODO).
Dariusz Skrzyński
27-09-2021
