Zadaniem młodzieżowego ośrodka wychowawczego jest prowadzenie oddziaływań wychowawczych i resocjalizacyjnych, które mają na celu eliminowanie przyczyn i przejawów niedostosowania społecznego, a także zapewnienie wszechstronnego rozwoju osoby i przygotowanie do samodzielnego życia zgodnego z normami społecznymi i prawnymi. Z dniem 1 września 2021 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 11 sierpnia 2021 r. zmieniające rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w młodzieżowym ośrodku wychowawczym (Dz. U. poz. 1755). 
W nowelizacji rozporządzenia doprecyzowano już istniejące, jak i wprowadzono nowe rozwiązania prawne związane z zapewnieniem nieletnim przebywającym w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych bezpiecznych warunków pobytu w placówce. Poniżej kilka informacji na temat wprowadzonych zmian:

• zobligowano dyrektora do niezwłocznego przeprowadzenia rozmowy z wychowankiem po jego przybyciu do ośrodka – w uzasadnieniu do rozporządzenia zapisano, iż powyższa zmiana wynika z praktyki, która wskazuje, że nieletni może zostać doprowadzony do placówki w różnych godzinach, również nocnych, stąd wprowadzono zapis obligujący ośrodek do niezwłocznego po przybyciu nieletniego do ośrodka zapoznania go z jego prawami, obowiązkami i zasadami pobytu w ośrodku. Zadanie to powinien wykonać dyrektor ośrodka lub inny pracownik pedagogiczny, 
  w obecności wychowawcy lub innego pracownika ośrodka,
• stworzono zamknięty katalog wydarzeń nadzwyczajnych, które mogą występować w placówkach, a także sposób postępowania w przypadku ich wystąpienia oraz sposób ich ewidencjonowania – w rozporządzeniu wprowadzono obowiązek zbierania informacji o wydarzeniach nadzwyczajnych takich jak: zgon nieletniego, w tym zgon w wyniku samobójstwa; próba samobójcza nieletniego; zgwałcenie lub inny czyn noszący znamiona przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności z udziałem nieletniego; bunt nieletnich; samookaleczenie nieletniego zagrażające jego życiu lub zdrowiu; agresja fizyczna wśród nieletnich, w wyniku której nieletni wymagał leczenia ambulatoryjnego lub szpitalnego lub z powodu której nastąpiła interwencja Policji; znęcanie się nad nieletnim; napaść fizyczna na pracownika ośrodka przez nieletniego; podejrzenie popełnienia wobec nieletniego przez pracownika ośrodka, w związku z wykonywaniem obowiąz- ków służbowych w stosunku do nieletnich, czynu noszącego znamiona przestępstwa ściganego z urzędu; zdarzenie inne niż wymienione wyżej, z udziałem nieletniego, które spowodowało zagrożenie lub naruszenie bezpieczeństwa ośrodka, zagrożenie dla zdrowia lub życia nieletniego, innych nieletnich przebywających w ośrodku lub pracownika ośrodka lub naruszenie przepisów prawa przez nieletniego ścigane z urzędu,  a także konieczność przekazywaniu ich niezwłocznie, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, do organu nadzoru pedagogicznego i organu prowadzącego. Zadaniem organu nadzoru pedagogicznego w sytuacji zaistnienia wydarzenia nadzwyczajnego jest zbadanie przyczyn wydarzenia oraz podjęcie stosownych działań niezbędnych do przeciwdziałania ich występowaniu. Wydarzenia nadzwyczajne należy dokumentować w księdze ewidencji wydarzeń nadzwyczajnych, która zawiera w szczególności: imię i nazwisko nieletniego, datę i godzinę wydarzenia, rodzaj wydarzenia oraz miejsce jego wystąpienia, opis wydarzenia, wskazanie, pod czyją opieką przebywał nieletni,
• wzmocniono nadzór pedagogiczny w szczególności w zakresie przestrzegania praw dziecka i praw ucznia oraz upowszechniania wiedzy o tych prawach, a także zapewnienie wychowankom (uczniom) bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki - w przypadku, gdy młodzieżowy ośrodek wychowawczy nie będzie zapewniał nieletnim bezpiecznych warunków pobytu, nieletni, na wniosek organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad ośrodkiem, tj. właściwego kuratora oświaty we współpracy z właściwym starostą oraz Ośrodkiem Rozwoju Edukacji, będą przenoszeni do innych ośrodków zapewniających bezpieczne warunki pobytu,
• określono szczegółowe czynności niezbędne do podjęcia działań w zakresie przeniesienia nieletniegodo innego młodzieżowego ośrodka wychowawczego -  w rozporządzeniu zapisano czynności, jakie należy podjąć, w sytuacjach, kiedy w uzasadnionych przypadkach, mających znaczenie dla skuteczności procesu wychowawczego, edukacyjnego lub terapeutycznego, pojawi się potrzeba przeniesienia nieletniego do innego młodzieżowego ośrodka wychowawczego,
• określono warunki formalne związane z przeniesieniem nieletniego do innego ośrodka – powinna to być dokumentacja zawierająca wniosek dyrektora ośrodka, nieletniego, rodziców nieletniego lub jego opiekunów wraz z aktualną oceną dokonaną przez zespół opracowujący indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny wskazujący zasadność dalszego pobytu nieletniego w ośrodku. Wymieniona wyżej ocena powinna uwzględniać wielospecjalistyczną ocenę poziomu funkcjonowania wychowanka, w tym efektywność podejmowanych wobec wychowanka oddziaływań wychowawczych i resocjalizacyjnych,
• ujednolicono sposób dokumentowania ucieczek nieletnich z ośrodka w księdze ewidencji ucieczek – księga ewidencji ucieczek zawiera:  imię i nazwisko nieletniego, datę i godzinę ucieczki lub w przypadku niemożności ich ustalenia – datę i godzinę stwierdzenia ucieczki, wskazanie, pod czyją opieką przebywał nieletni przed ucieczką, oraz datę i godzinę doprowadzenia nieletniego, imię i nazwisko osoby, przez którą został doprowadzony, oraz imię i nazwisko osoby przyjmującej nieletniego do ośrodka.

Zadaniem dyrektorów młodzieżowych ośrodków wychowawczych jest zatem niezwłoczne zastosowanie obowiązujących od 1 września br. zapisów prawnych. Rolą dyrektorów będzie przede wszystkim dokonanie oceny funkcjonujących w placówce dokumentów, w tym m.in. wypracowanych wewnętrznych procedur i dokumentacji związanej z pobytem wychowanka w ośrodku, a następnie przy współudziale członków rady pedagogicznej dostosowanie ich treści do zapisów znowelizowanego rozporządzenia.

Bożena Browarczyk

09-09-2021