Zakres zmian

Podstawa prawna kontroli trzeźwości pracowników

Aktualnie obowiązujące przepisy nie dają podstaw do samodzielnego przeprowadzania przez pracodawcę kontroli pracowników na obecność w ich organizmach alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu.

Okoliczności i zasady, na jakich można przeprowadzić badanie trzeźwości pracownika określa obecnie art. 17 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. 

Określa on, że stan trzeźwości pracowników można sprawdzać tylko w sytuacji, gdy łącznie są spełnione następujące warunki:

·      badanie odbywa się na żądanie kierownika zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej lub pracownika, co do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że spożywał alkohol w czasie pracy lub stawił się do niej w stanie po użyciu alkoholu,

·      badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego (policja), zaś zabiegu pobrania krwi dokonuje osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje zawodowe.

Jednocześnie obecnie nie ma analogicznych regulacji określających procedurę badania pracowników na obecność środków działających podobnie do alkoholu.

Na mocy nowych przepisów, które zostaną dodane do kodeksu pracy, pracodawca zyska podstawę prawną do przeprowadzania kontroli pracowników – na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu.

Zasady kontroli

Zasady kontroli trzeźwości powinny być określone w:

·      układzie zbiorowym pracy lub 

·      regulaminie pracy albo

·      obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy. 

Akty te powinny określać:

·      wprowadzenie kontroli trzeźwości,

·      grupę lub grupy pracowników objętych kontrolą trzeźwości,

·      sposób przeprowadzania kontroli trzeźwości, w tym rodzaj urządzenia wykorzystywanego do kontroli,

·      czas i częstotliwość jej przeprowadzania.

Dodatkowo sposób przeprowadzania kontroli będzie musiał uwzględniać wymagania wynikające z przepisów, które zostaną wydane na podstawie nowego art. 22(1g) Kodeksu pracy (nowe rozporządzenie)

Informowanie pracowników o zasadach kontroli

O wprowadzeniu kontroli trzeźwości pracodawca będzie miał obowiązek poinformować pracowników w sposób przyjęty w zakładzie pracy nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania. W przypadku osób nowozatrudnionych informację tą pracodawca będzie przekazywał przed dopuszczeniem do pracy (w postaci papierowej lub elektronicznej).

Badanie

Kontrola trzeźwości obejmuje badanie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnegoza pomocą urządzenia posiadającego ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie.

Szczegółowe warunki i metody przeprowadzania przez pracodawcę takiego badania określi rozporządzenie Ministra Zdrowia, wydane na podstawie przepisów Kodeksu pracy.

Badanie to polega na:

·      stwierdzeniu braku obecności alkoholu w organizmie pracownika albo

·      obecności alkoholu wskazującej na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości.

Stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

·      stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo

·      obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

·      stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo

·      obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

Za równoznaczne ze stwierdzeniem braku obecności alkoholu w organizmie pracownika uznaje się przypadki, w których zawartość alkoholu nie osiąga lub nie prowadzi do osiągnięcia wartości właściwych dla stanu po użyciu alkoholu.

Postępowanie z pracownikiem

1.     Jeżeli kontrola trzeźwości wykaże obecność alkoholu w organizmie pracownika wskazującą na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy.

2.     Pracodawca nie dopuszcza pracownika do pracy również w sytuacji, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo w stanie nietrzeźwości lub spożywał alkohol w czasie pracy (co ma odnosić się do przypadków, w których pracodawca nie wprowadził procedury badania trzeźwości w szkole albo pracownik nie należy do grupy osób objętych taką kontrolą zgodnie z przepisami wewnątrzszkolnymi)

3.     Informację dotyczącą podstawy niedopuszczenia pracownika do pracy przekazuje się pracownikowi do wiadomości.

4.     Na żądanie pracodawcy lub pracownika niedopuszczonego do pracy badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego.

5.     Organ ten przeprowadza badanie stanu trzeźwości pracownika przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego (alkomat). W niektórych sytuacjach organ zleca przeprowadzenie badania krwi. Dzieje się tak jeżeli:

·      nie ma możliwości przeprowadzenia badania alkomatem,

·      pracownik niedopuszczony do pracy odmawia poddania się badaniu alkomatem,

·      pracownik niedopuszczony do pracy żąda przeprowadzenia badania krwi pomimo przeprowadzenia badania alkomatem;

·      stan pracownika niedopuszczonego do pracy uniemożliwia przeprowadzenie badania alkomatem;

·      nie ma możliwości wskazania stężenia alkoholu z powodu przekroczenia zakresu pomiarowego urządzenia wykorzystywanego do pomiaru.

Zabiegu pobrania krwi dokonuje osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje zawodowe.

6.     W przypadku gdy wynik badania nie wskazuje na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości pracownika, okres niedopuszczenia pracownika do pracy jest okresem usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za który pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

RODO

Pracodawca będzie przetwarzał informacje o:

·      dacie, godzinie i minucie badania przeprowadzonego w ramach kontroli trzeźwości oraz

·      wyniku tego badania, wskazującym na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości lub stan po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu.

Informacje o badaniu i jego wynikach przechowywane są w aktach osobowych pracownika:

·      przez okres nieprzekraczający roku od dnia ich zebrania, przy czym jeżeli informacje o badaniu mogą stanowić lub stanowią dowód w postępowaniu, a pracodawca jest stroną tego postępowania lub powziął wiadomość o wytoczeniu powództwa lub wszczęciu postępowania, okres ten ulega przedłużeniu do czasu prawomocnego zakończenia postępowania;

·      do czasu uznania kary za niebyłą zgodnie z art. 113 Kodeksem pracy - jeżeli pracownik został ukarany karą upomnienia, karą nagany lub karą pieniężną.

Po upływie ww. okresów informacje o badaniu i jego wynikach podlegają usunięciu.

Informacje o kontroli na obecność środków działających podobnie do alkoholu

Pracodawca będzie mógł wprowadzić również kontrolę pracowników na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu. Również i w tej sytuacji warunkiem będzie konieczność zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia.

Pracodawca nie dopuszcza pracownika do pracy, jeżeli:

·      kontrola ta wykaże obecność w organizmie pracownika środka działającego podobnie do alkoholu albo 

·      zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu takiego środka lub zażywał taki środek w czasie pracy.

Uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego zleca przeprowadzenie badania krwi lub moczu, jeżeli:

·      nie ma możliwości przeprowadzenia badania metodą np. narkotestu;

·      pracownik niedopuszczony do pracy odmawia poddania się badaniu metodą narkotestu;

·      pracownik niedopuszczony do pracy żąda przeprowadzenia badania krwi lub moczu pomimo przeprowadzenia badania metodą narkotestu;

·      stan pracownika niedopuszczonego do pracy uniemożliwia przeprowadzenie badania narkotestem.