Awans nauczyciela został wprowadzony w 2000 roku i ściśle określony w Karcie Nauczyciela, a także w rozporządzeniu Ministra Edukacji w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli, które konkretyzuje zapisy karty. Zasady awansu zawodowego zmieniały się w 2004, 2007, 2013 roku, 2018, a ostatnio z dniem 1 września 2019. W obecnym okresie, przy takiej zmienności prawa oświatowego można łatwo się pogubić. 

Obecnie awans zawodowy nauczycieli regulują: ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2019 r. poz. 2215) oraz rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz. U. z 2018 r. poz. 1574), ze zmianami z 23 sierpnia 2019 roku (Dz. U. z 2019 r., poz. 1650). Istotne są też przepisy przejściowe znajdujące się w Ustawie z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych oraz w ustawie z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw.

Zmienność prawa oświatowego wprowadziła wątpliwości podczas podejmowania decyzji związanych z awansem zawodowym w niektórych placówkach.

Poniżej jeden ze zgłaszanych problemów i odpowiedzi na zawarte w nim pytania.

Przypadek ten dotyczy awansu zawodowego nauczycielka ubiegającego się o stopień nauczyciela mianowanego. 

„Nauczycielka rozpoczęła staż 01.09.2015 r., złożyła plan rozwoju (rozporządzenie z 2013 r.). Od 07.07.2017 r. do 29.01.2018 r. przebywała na urlopie macierzyńskim. Do pracy wróciła 30.01.2018 r. i przedłożyła aneks do planu rozwoju (rozporządzenie z 2013 r.). Czy 01.09.2018 r. powinna złożyć kolejny aneks do planu rozwoju (rozporządzenie z 2018 r.)? Od 01.09.2019 r. pracuje w innej placówce. Czy opiekun stażu pisze projekt oceny dorobku zawodowego, a dyrektor ocenę dorobku zawodowego (z części odbytego stażu)?” 

Analizujemy po kolei:

„Nauczycielka rozpoczęła staż 01.09.2015 r., złożyła plan rozwoju (rozporządzenie z 2013 r.).”

Prawidłowo, ponieważ w tym okresie obowiązywało Rozporządzenie MEN z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie uzyskiwania stopnia awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz.U. 2013, poz. 393). Powinności nauczyciela zostały określone w § 7 ust. 1 rozporządzenia.

„§ 7. 1. Nauczyciel kontraktowy ubiegający się o awans na stopień nauczyciela mianowanego w okresie odbywania stażu powinien w szczególności:

1) uczestniczyć w pracach organów szkoły związanych z realizacją zadań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych wynikających ze statutu szkoły oraz potrzeb szkoły i środowiska lokalnego;

2) pogłębiać wiedzę i umiejętności zawodowe, samodzielnie lub przez udział w różnych formach kształcenia ustawicznego;

3) poznawać przepisy dotyczące systemu oświaty, a w przypadku nauczycieli, o których mowa w art. 1 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela – przepisy dotyczące postępowania w sprawach nieletnich, w zakresie funkcjonowania szkoły – z uwzględnieniem specyfiki typu i rodzaju szkoły, w której odbywa staż.”

Zgodnie z art. 9c ust. 2 Karty Nauczyciela staż trwa 2 lata i 9 miesięcy

„Art. 9c. 1. Staż, z zastrzeżeniem ust. 2, trwa w przypadku ubiegania się o awans na stopień: 1) nauczyciela kontraktowego – 9 miesięcy; 2) nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego – 2 lata i 9 miesięcy.”

Planowany termin zakończenia stażu przypadał więc na 31 maja 2018 roku.

 „Od 07.07.2017 r. do 29.01.2018 r. przebywała na urlopie macierzyńskim.”

W związku z tym zmienił się planowany termin zakończenia stażu. 

Należało wyznaczyć nowy planowany termin zakończenia stażu, przedłużając go o czas trwania tej nieobecności, zgodnie z art. 9d ust. 5a Karty Nauczyciela. 

„5a. W przypadku nieobecności nauczyciela w pracy z powodu urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu ojcowskiego, staż ulega przedłużeniu o czas trwania tej nieobecności. W przypadku gdy łączny czas nieprzerwanej nieobecności w pracy z przyczyn, o których mowa w zdaniu pierwszym oraz w ust. 5, jest dłuższy niż rok i 6 miesięcy, nauczyciel jest obowiązany do ponownego odbycia stażu w pełnym wymiarze.”

Nieobecność trwała 207 dni, więc nowy planowany termin zakończenia stażu przypadał na 24 grudnia 2018 roku. Przedłużenie stażu naliczamy od 1 czerwca, tj. dnia następującego po dniu, w którym staż miał się zakończyć, pamiętając o tym, że okres urlopu wypoczynkowego również wlicza się do trwania stażu.

Co prawda przepisy nie przewidują konieczności informowania nauczyciela o nowym terminie, jednak, w praktyce, warto wręczyć nauczycielowi pismo z informacją, kiedy jego staż ma się zakończyć. Informację o przedłużeniu stażu powinien także otrzymać opiekun stażu (wiąże się to także z przedłużeniem dodatku funkcyjnego).

„Do pracy wróciła 30.01.2018 r. i przedłożyła aneks do planu rozwoju (rozporządzenie z 2013 r.).”

Prawidłowo, wg obowiązujących przepisów.

„Czy 01.09.2018 r. powinna złożyć kolejny aneks do planu rozwoju (rozporządzenie z 2018 r.)?”

Nie, zgodnie z przepisami przejściowymi – art. 125 Ustawy z dnia 27 października 2017 roku o finansowaniu zadań oświatowych.

„Art. 125. Staż na kolejny stopień awansu zawodowego nauczyciela rozpoczęty i niezakończony przed dniem 1września 2018r. jest odbywany według dotychczasowych przepisów.” 

Poza tym nauczyciel nie musi zmieniać planu ani wprowadzać zmian aneksem, jeżeli nie został wcześniej do tego pisemnie zobowiązany przez dyrektora. Sytuacje zmiany planu reguluje § 4 rozporządzeń o awansie zawodowym (zarówno z 2013, jak i 2018 roku). 

• § 4 Rozporządzenie z 2013: 

„2. W szczególnie uzasadnionych przypadkach w czasie trwania stażu dyrektor szkoły może pisemnie zobowiązać nauczyciela do zmiany planu rozwoju zawodowego lub zmienić nauczycielowi opiekuna stażu.

3. W czasie trwania stażu nauczyciel może wprowadzać zmiany w planie rozwoju zawodowego za zgodą dyrektora szkoły.”

• § 4 Rozporządzenie z 2018: 

„3. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, w trakcie stażu, dyrektor szkoły może pisemnie zobowiązać nauczyciela do wprowadzenia zmian w planie rozwoju zawodowego, w wyznaczonym przez niego terminie, nie krótszym niż 5 dni, lub zmienić nauczycielowi opiekuna stażu.

4. W trakcie stażu nauczyciel może wprowadzać zmiany w planie rozwoju zawodowego za zgodą dyrektora szkoły. Dyrektor szkoły, w terminie 7 dni od dnia przedłożenia zmienionego planu rozwoju zawodowego, zatwierdza ten plan albo zwraca go nauczycielowi do poprawienia wraz z pisemnym zaleceniem wprowadzenia niezbędnych zmian.” 

„Czy opiekun stażu pisze projekt oceny dorobku zawodowego, a dyrektor ocenę dorobku zawodowego (z części odbytego stażu)?”

Nie dotyczy. W opisanej sytuacji nauczycielka powinna zakończyć staż w pierwszej placówce ponieważ staż (po przedłużeniu) trwał do 24 grudnia 2018, a w innej placówce pracuje dopiero od 1 września 2019 roku. Staż powinien zakończyć się zgodnie z założeniami, z jakimi został rozpoczęty – odnosząc się do stanu prawnego, jaki obowiązywał na początku stażu. 

Wiemy, że warunkiem nadania nauczycielowi kontraktowemu stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego (zgodnie z art. 9b KN) jest oprócz spełnienia wymagań kwalifikacyjnych i odbycia stażu, zakończonego pozytywną oceną dorobku zawodowego za okres stażu, zdanie egzaminu przed komisją egzaminacyjną. Aby mogło dojść do egzaminu nauczyciel ubiegający się o stopień nauczyciela mianowanego powinien złożyć stosowny wniosek skierowany do organu prowadzącego szkołę. Bardzo istotny jest tu termin – tylko rok. W przeciwnym przypadku nauczyciel będzie zobowiązany do ponownego odbycia stażu w pełny wymiarze. Tak precyzuje to Karta Nauczyciela art. 9d ust. 7:

„7. Nauczyciel stażysta i nauczyciel kontraktowy składają wniosek o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego w roku uzyskania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu. Nauczyciel mianowany może złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego w okresie 3 lat od dnia otrzymania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu. W razie niedotrzymania terminów złożenia wniosków nauczyciele ci są obowiązani do ponownego odbycia stażu w pełnym wymiarze”.

Do wniosku trzeba dołączyć dokumenty zgodnie z zapisami  z zapisami § 9. ust 1. rozporządzenia MEN z 2018 r., z uwzględnieniem zmian z 2019 r. Dla przypomnienia: Pierwszy konieczny załącznik to kopie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe oraz kopię aktu nadania stopnia nauczyciela kontraktowego, poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem. Drugi niezbędny załącznik to zaświadczenie dyrektora szkoły o wymiarze zatrudnienia, nauczanym przedmiocie lub rodzaju prowadzonych zajęć w dniu wydania zaświadczenia, okresie odbywania stażu, z podaniem wszystkich szkół, w których nauczyciel odbywał staż, datach dotyczących planu rozwoju - zatwierdzenia i złożenia sprawozdania z realizacji, przyczynach wydłużenia okresu stażu oraz zaliczenia dotychczas odbytego stażu ze wskazaniem podstawy prawnej (jeśli dotyczy). Trzecim załącznikiem jest kopia sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego poświadczona przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem. I czwarty, równie konieczny dokument to kopia oceny dorobku zawodowego dokonana po zakończeniu stażu, poświadczona przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem (przed nowelizacją przepisów, tj. w roku 2018/2019 - kopia karty oceny pracy dokonanej po zakończeniu stażu, poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem).

Każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie. W wielu sytuacjach mogą okazać się przydatne przepisy przejściowe, m.in. art. 125 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, o którym była już informacja powyżej czy, np. art. 12 Ustawy z dnia 13 czerwca 2019 r. 

„Art. 12. W przypadku nauczycieli, którzy w okresie od dnia 1 września 2018 r. do dnia 31 sierpnia 2019 r. w trakcie odbywania stażu na kolejny stopień awansu zawodowego zmienili miejsce zatrudnienia i za okres dotychczas odbytego stażu otrzymali co najmniej dobrą ocenę pracy, ocena ta jest uwzględniana do oceny dorobku zawodowego nauczyciela dokonywanej po zakończeniu całego stażu.” 

Warto pamiętać, że po 1 września 2019 roku nie wprowadzono żadnych zmian w przepisach prawnych dotyczących awansu zawodowego nauczycieli. Sam fakt trwającego stanu epidemii i związanego z nim czasowego ograniczenia funkcjonowania szkół nie upoważnia kogokolwiek do zmiany terminów związanych z awansem - brak jest podstawy prawnej. Nie skutkuje także obowiązkiem wprowadzenia zmian w planie rozwoju zawodowego. Jeżeli nauczyciel uzna, że np. ze względu na realizowaną naukę zdalną jakaś część dotychczasowego planu nie może zostać zrealizowana to, zgodnie z cytowanym wcześniej § 4 rozporządzenia, za zgodą dyrektora może wprowadzić zmiany do planu rozwoju zawodowego.

Więcej w artykułach:

Awans zawodowy 2020 - terminy po zakończeniu stażu

Awans zawodowy w czasie epidemii

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela - art. 9b, art. 9c, art.9d ust.5a
• Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych - art.125
• Ustawa z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw - art. 12 
• Rozporządzenienie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie uzyskiwania stopnia awansu zawodowego przez nauczycieli - §4, §7
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli - §4, § 9. ust 1

Jadwiga Osińska

21-05-2020