Zgodnie z nowymi przepisami prawnymi nauczyciel nieposiadający stopnia awansu już z chwilą nawiązania stosunku pracy w szkole (niezależnie od tego, w którym momencie roku szkolnego zostanie zatrudniony) nabywa status nauczyciela początkującego i odbywa przygotowanie do zawodu nauczyciela w wymiarze 3 lat i 9 miesięcy lub w wymiarze skróconym do 2 lat i 9 miesięcy. W okresie odbywania przygotowania do zawodu nauczyciel początkujący ma przydzielonego mentora. Tak zwana nowa ścieżka awansu zawodowego nauczyciela weszła w życie 1 września 2022 roku, więc trwa już drugi rok.

Poniżej, najważniejsze obowiązki zarówno nauczyciela, mentora, jak i dyrektora w drugim roku przygotowania do zawodu nauczyciela.

Przeprowadzenie zajęć w drugim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela

Przed dokonaniem oceny pracy, nauczyciel jest obowiązany przeprowadzić zajęcia, w wymiarze co najmniej 1 godziny, w obecności: dyrektora szkoły, mentora oraz osoby wskazanej przez dyrektora szkoły, np. doradcy metodycznego, nauczyciela-konsultanta, przedstawiciela organu sprawującego nadzór pedagogiczny lub nauczyciela dyplomowanego, który naucza tego samego przedmiotu lub prowadzi ten sam rodzaj zajęć, zatrudnionego w tej samej lub innej szkole. O wymiarze zajęć decyduje dyrektor szkoły, biorąc pod uwagę potrzeby nauczyciela w zakresie doskonalenia umiejętności praktycznych. 

Po przeprowadzeniu zajęć osoby obecne (obserwujące) powinny omówić je z nauczycielem. Przepisy prawne nie zobowiązują obserwujących do wydania opinii (taki obowiązek spoczywa na komisji obserwującej zajęcia w ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela), jednak warto sporządzić dokument, np. w postaci notatki czy informacji o lekcji. W informacji o przeprowadzonej lekcji można zamieścić, takie dane, jak: podstawa prawna - art. 9fa ust. 1-4 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 984, 1234, 1586, 1672, 2005) oraz § 2.1. Rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 6 września 2022 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz. U. 2022 poz. 1914); dane (imiona, nazwiska, pełnione funkcje) nauczyciela i obserwujących; data zajęć, klasa/oddział, temat; cele i przebieg lekcji; zastosowane metody/techniki/formy; informacja z omówienia zajęć – na co zwrócono szczególną uwagę (tu można opisać, np. umiejętności pedagogiczne, sposób planowania i organizowania zajęć, relacje nauczyciela z uczniami, sposób oceniania i sprawdzania postępów dokonywanych przez uczniów); podpisy nauczyciela i obserwujących.

Opinia mentora o nauczycielu odbywającym przygotowanie do zawodu

Mentor powinien przygotować opinię o nauczycielu początkującym w ciągu 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywaniu oceny pracy nauczyciela przez dyrektora. Przepisy prawne nie wskazują jak ma wyglądać opinia. Można to zrobić w dowolny sposób. 

Na początku przyda się tytuł i tzw. metryczka, czyli, np. imię i nazwisko nauczyciela i mentora, data rozpoczęcia oraz planowana data zakończenia przygotowania do zawodu nauczyciela.

Dalej można odnieść się do realizacji 7 zadań/wymagań sprecyzowanych w § 2.1. rozporządzenia MEiN z dnia 6 września 2022 roku w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli i/lub do zakresu wymagań dotyczących wiedzy i umiejętności niezbędnych do efektywnego realizowania obowiązków nauczyciela, których spełnianie będzie sprawdzane przez komisję egzaminacyjną podczas egzaminu na stopień nauczyciela mianowanego – zapisanych w § 6 rozporządzenia.

Mentor może napisać także czy nauczyciel uwzględniał w swojej pracy rady i wskazówki mentora, czy wykazywał się własną inicjatywą, podejmując wyzwania zawodowe (tu wskazane przykłady takich działań).

Kolejną propozycją jest sporządzenie formularza roboczego z poszczególnymi kryteriami aby w ramach samooceny nauczyciela i oceny mentora wpisywać spostrzeżenia i uwzględnić je w opinii. Szczegółowe kryteria (obowiązkowe i dodatkowe) znajdują się w § 2 Rozporządzenia MEiN z dnia 25 sierpnia 2022 r. w sprawie oceny pracy nauczyciela.

Oczywiście na końcu opinii niezbędna data i podpis mentora oraz potwierdzenie otrzymania dokumentu przez nauczyciela.

Ocena pracy w drugim roku przygotowania do zawodu

W drugim oraz ostatnim roku przygotowania do zawodu praca nauczyciela początkującego podlega obligatoryjnej ocenie. 

Ocena pracy nauczyciela ma charakter opisowy i jest zakończona stwierdzeniem uogólniającym: ocena wyróżniająca; ocena bardzo dobra; ocena dobra; ocena negatywna. Szczegółowe kryteria (obowiązkowe i dodatkowe) i szczegółowy tryb dokonywania oceny pracy nauczycieli jest określony w Rozporządzeniu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 25 sierpnia 2022 r. w sprawie oceny pracy nauczycieli.

Przy dokonywaniu oceny dyrektor zasięga opinii mentora i rady rodziców. Dyrektor może również zasięgnąć opinii samorządu uczniowskiego. Natomiast na wniosek nauczyciela zasięga, a z własnej inicjatywy może zasięgnąć opinii właściwego doradcy metodycznego na temat pracy nauczyciela, a w przypadku braku takiej możliwości – opinii innego nauczyciela dyplomowanego lub mianowanego.

Oceny pracy nauczyciela katechety/nauczyciela religii dokonuje się na takich samych zasadach, jak pozostałych nauczycieli, tj. na podstawie art. 6a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela ze zmianami z 2022 r. oraz rozporządzenia MEiN z 25 sierpnia 2022 roku w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli. Jednak w tym przypadku, dodatkowo, organ upoważniony do dokonania oceny pracy uwzględnia ocenę merytoryczną nauczyciela katechety, ustaloną przez właściwą władzę kościelną. Tak stanowi § 8 ww. rozporządzenia.

Ocenę pracy ustala się po zapoznaniu nauczyciela z projektem oceny oraz wysłuchaniu uwag i zastrzeżeń ocenianego. Po ustaleniu oceny pracy nauczyciel otrzymuje kartę oceny pracy zawierającą wszystkie elementy, o których mowa w art. 6a ust. 8a Karty Nauczyciela.

To też warto wiedzieć

Po przepracowaniu w szkole co najmniej 2 lat i uzyskaniu co najmniej dobrej oceny pracy stosunek pracy, z takim nauczycielem, nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.

W przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy w trakcie odbywania przez nauczyciela przygotowania do zawodu dyrektor szkoły dokonuje oceny pracy nauczyciela za okres dotychczas odbytego przygotowania do zawodu w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy.

Zagadnienia takie jak: stosunek pracy z nauczycielem początkującym; wymiar przygotowania do zawodu; opieka mentora; sposób odbywania przygotowania do zawodu; wniosek o podjęcie postępowania egzaminacyjnego; egzamin; warunki nadania nauczycielowi stopnia nauczyciela mianowanego i obligatoryjność uzyskania tego stopnia zostały omówione w artykule Awans nauczyciela wg „NOWEJ ŚCIEŻKI” – od nauczyciela początkowego do mianowanego.

Przydatny może się też okazać artykuł Mentor a opiekun w systemie awansu zawodowego

Szczególnie teraz – w tzw. okresie przejściowym dobrą praktyką będzie, jeśli dyrektor szkoły poinformuje na piśmie nauczyciela o rozpoczęciu przygotowania do zawodu, wyznaczeniu mentora, o wymogu przeprowadzenia zajęć, o dwukrotnej ocenie pracy, a także określi przewidywany termin zakończenia okresu przygotowania do zawodu.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 roku Karta Nauczyciela ze zmianami z 2022 roku (art. 6a, art. 9ca, art. 9fa ust. 1)
• Rozporządzenie MEiN z dnia 6 września 2022 roku w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (§ 2.1, § 6)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 25 sierpnia 2022 r. w sprawie oceny pracy nauczycieli (§ 4 ust. 1)

Jadwiga Osińska

4-04-2024