Zapowiadane zmiany w emeryturach nauczycielskich znalazły swoje odzwierciedlenie w poselskim projekcie ustawy, która ma znowelizować m.in. ustawę Kartę Nauczyciela, Prawo oświatowe, a także o systemie informacji oświatowej, który 19 maja pojawił się na stronie Sejmu. Obok emerytalnych nowości znajdziemy w niej także zmiany dotyczące awansu zawodowego, oceny pracy, dodatkowych lokalizacji w szkołach ponadpodstawowych, łączenia szkół w zespoły, nadzoru nad szkołami niepublicznymi czy też godzin przeznaczonych na konsultacje.

Poniżej przedstawiamy proponowane zmiany:

• związane z oceną pracy:

- dookreślono okres, za jaki dokonywana jest ocena pracy, wskazując, że do 3–letniego okresu pracy podlegającego ocenie nie będą wliczane okresy usprawiedliwionej nieobecności nauczyciela w pracy, trwającej dłużej niż 3 miesiące.

- skrócono okres pracy podlegający ocenie w przypadku nauczycieli, którzy w ostatnich 3 latach pracy przed dokonaniem oceny, przed podjęciem pracy w szkole byli odpowiednio:

1) zatrudnieni na stanowisku nauczyciela w publicznej placówce doskonalenia nauczycieli o zasięgu ogólnokrajowym, publicznej placówce doskonalenia nauczycieli szkół artystycznych, publicznej placówce doskonalenia nauczycieli przedmiotów zawodowych, którzy nauczają w szkołach rolniczych, lub publicznej placówce doskonalenia nauczycieli przedmiotów zawodowych o zasięgu ogólnokrajowym,

2) skierowani przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania do pracy w szkołach europejskich, lub

3) zatrudnieni na stanowisku, na którym są wymagane kwalifikacje pedagogiczne, lub

4) urlopowani lub zwolnieni z obowiązku świadczenia pracy.

W przypadku tych nauczycieli ocena pracy w związku z ubieganiem się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego ma być dokonywana za okres pracy w szkole, jednak nie krótszy niż 9 miesięcy.

- wskazano, że pracownicy okręgowych ośrodków wychowawczych maja być objęci regulacjami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli (…).

- wprowadzono nowe rozwiązania przejściowe dotyczące okresu, za jaki jest dokonywana ocena pracy nauczycieli mianowanych ubiegających się o stopień nauczyciela dyplomowanego, którzy przed dniem 1 września 2022 r. w ciągu ostatnich 3 lat przed dokonaniem oceny pracy zmienili miejsce zatrudnienia. W przypadku tej grupy nauczycieli nie będzie możliwe wsteczne dokonanie oceny pracy w poprzednich miejscach zatrudnienia tym samym zaproponowano, aby ocena pracy mogła być dokonana za okres krótszy niż 3 lata pracy przed dokonaniem tej oceny, jednak nie krótszy niż 9 miesięcy. W ocenie tej nie będzie uwzględniana ocena pracy z poprzedniego miejsca zatrudnienia, w którym nauczyciel zakończył pracę przed dniem 1września 2022 r., chyba że nauczyciel wystąpi do dyrektora szkoły z wnioskiem o uwzględnienie tej oceny.

• związane z awansem zawodowym:

- w projekcie noweli doprecyzowano, że „nauczyciel początkujący” bez przygotowania pedagogicznego także odbywa przygotowanie do zawodu.

- zaproponowano przepisy przejściowe, zgodnie z którymi nauczyciele, którzy przed dniem 1 września 2022 r. uzyskali stopień nauczyciela kontraktowego i którzy posiadają co najmniej dziesięcioletni okres pracy w szkole, lecz przed dniem 1 września 2022 r. nie rozpoczęli stażu na stopień nauczyciela mianowanego, mogli odbyć ten staż w wymiarze 9 miesięcy. Nauczyciele ci będą sami podejmowali decyzję, czy chcą odbyć staż w wymiarze skróconym do 9 miesięcy, czy tak jak pozostali nauczyciele w wymiarze rok i 9 miesięcy.

- uzupełniono rozwiązania przejściowe w zakresie ubiegania się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego

• w przejściu na emeryturę na szczególnych zasadach:

- zaproponowano, że nauczyciel po rozwiązaniu stosunku  pracy, może przejść na emeryturę wcześniej niż jest to wskazane w przepisach o emeryturach i rentach, jeśli spełni wszystkie w wymienionych w ustawie warunków t.j.:

- rozpoczął przed dniem 1 stycznia 1999 r. faktyczne wykonywanie pracy na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego; 

- ma co najmniej 30 letni składkowy, w tym co najmniej 20 lat faktycznego wykonywania pracy na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego; 

- nie przysługuje mu prawo do przejścia na emeryturę bez względu na wiek na podstawie art. 88 ust. 2a KN 

a wysokość emerytury obliczonej zgodnie z ust. 5 i 6, nie jest niższa niż kwota, o której mowa w art. 85 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W ustawie uregulowane zostaną także kwestie związane z wyliczaniem podstawy emerytury, a także zawieszenia prawa do emerytury nauczycielskiej.

• zatrudnianiu nauczycieli na emeryturze:

-  propnowane przepisy przewidują, że nauczyciela, który:

1) przeszedł na emeryturę, o której mowa w art. 88a ust. 1 KN, i prawo do tej emerytury nie uległo zawieszeniu, oraz

2) nie osiągnął wieku emerytalnego zgodnie z obowiązującymi przepisami o emeryturach i rentach

– będzie można zatrudnić wyłącznie w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, za zgodą organu sprawującego nadzór pedagogiczny.

Wymiar zatrudnienia w szkole takiego nauczyciela nie będzie mógł być wyższy niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć. Także w przypadku zatrudnienia w więcej niż jednej szkole łączny wymiar zatrudnienia nie będzie mógł być wyższy niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć.

• w świadczeniach kompensacyjnych:

- rozszerzono katalog

nauczycieli uprawnionych do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego o nauczycieli publicznych i niepublicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych – ma obowiązywać od 1 września 2024 r.

• w obliczaniu składki na ZFŚS dla nauczycieli będących emerytami lub rencistami i nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne:

- doprecyzowano przepisy, które budziły wątpliwości, tym samym odpis na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla nauczycieli będących emerytami lub rencistami oraz nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne będzie dokonywany w wysokości ustalonej jako iloczyn planowanej, przeciętnej w danym roku kalendarzowym liczby nauczycieli będących emerytami lub rencistami oraz nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, skorygowanej w końcu danego roku kalendarzowego do faktycznej, przeciętnej liczby tych nauczycieli i 42% kwoty bazowej, o której mowa w art. 30 ust. 3 ustawy – Karta Nauczyciela, obowiązującej w dniu 1 stycznia danego roku.

• dotyczące dostępności nauczyciela w szkole, zatrudnionego w niewielkim tygodniowym wymiarze:

- w przypadku nauczyciela, który prowadzi zajęcia dydaktyczne, wychowawcze lub opiekuńcze bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz w wymiarze niższym niż 6 godzin tygodniowo, wymiar dostępności nauczyciela w szkole ustalał dyrektor szkoły odpowiednio do potrzeb. Ustalając ten wymiar dyrektor szkoły musi mieć jednak na uwadze, że nie może być on wyższy od wymiaru określonego w art. 42 ust. 2f KN, zaś dostępność nauczyciela w szkole oraz inne zajęcia i czynności realizowane przez nauczyciela w ramach stosunku pracy nie mogą przekraczać obowiązującego tego nauczyciela maksymalnego tygodniowego wymiaru czasu pracy. Takie same zasady ustalania wymiaru dostępności nauczyciela w szkole proponuje się wprowadzić dla nauczyciela, który w ramach stosunku pracy prowadzi wyłącznie zajęcia w formach pozaszkolnych lub zajęcia w szkole dla dorosłych, branżowej szkole II stopnia lub szkole policealnej, bez względu na wymiar zatrudnienia.

• umożliwiające przyznanie godzin ponadwymiarowych ponad limit określony w ustawie KN:

- dodano przepis przewidujący możliwość przydzielenia w roku szkolnym 2023/2024 nauczycielowi zatrudnionemu w liceum ogólnokształcącym, technikum i branżowej szkole I stopnia, za zgodą tego nauczyciela, godzin ponadwymiarowych w wymiarze wyższym niż określony w art. 35 ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciel

• dotyczące tworzenia dodatkowych lokalizacji:

- w liceum ogólnokształcącem, technikum lub branżowej szkole I stopnia zajęcia będą mogły być prowadzone w dodatkowej lokalizacji (nie „innej”, która jest uregulowana w Prawie oświatowym) w roku szkolnym 2023/24 – ze zględu na kumulację roczników. Utworzenie dodatkowej lokalizacji będzie następowało w drodze uchwały organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, po uzyskaniu opinii kuratora oświaty. Kurator na wydanie opinii będzie miał 14 dni.

• wzmacniające nadzoru nad szkołami niepublicznymi:

- proponowane przepisy będą umożliwiały organowi sprawującemu nadzór pedagogiczny wykonanie czynności z zakresu nadzoru pedagogicznego w szkole lub placówce oświatowej niepublicznej. Realizacja tych czynności powinna rozpocząć się nie później niż w terminie 7 dni od dnia otrzymania polecenia. Niezrealizowanie polecenia organu sprawującego nadzór pedagogiczny będzie skutkowało wykreśleniem z ewidencji danej szkoły lub placówki.

- uzupełniono katalog przypadków, w których następuje wykreślenie podmiotów z ewidencji szkół i placówek niepubicznych: a) o przypadek niezrealizowania przez osobę prowadzącą szkołę lub placówkę polecenia organu sprawującego nadzór pedagogiczny, b) z powodu prawomocnego orzeczenie sądu zakazującego osobie fizycznej prowadzącej szkołę lub placówkę prowadzenia działalności oświatowej oraz w przypadku gdy wpis do ewidencji został dokonany z naruszeniem prawa. 

Co do zasady proponowana ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia z wyjątkiem:

• przepisu dotyczącego odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla nauczycieli będących emerytami lub rencistami oraz nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, który wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2024 r.,
• zmian dotyczących emerytury dla nauczycieli oraz nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, które wejdą w życie z dniem 1 września 2024 r.

Źródło:

• Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela, ustawy o instytutach badawczych, ustawy - Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw

21-05-2023